LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Esther Geuens Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Vakkencombinatie: aardrijkskunde- biologie Stagebegeleider DLO: Hannelore Verstappen School: WICO Campus Sint-Jozef Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Latijn Klas: 1A3 Lokaal: 109 Aantal leerlingen: Les gegeven door: Esther Geuens Vak: aardrijkskunde Onderwerp: Het wereldgradennet Vakmentor: Mevrouw L. Van Endert Datum/Data: 21/11/2014 Lesuur/-uren: 11.10u 12.00u BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks Deze les maakt deel uit van het thema Landschap en kaart, waar ongeveer 14 lestijden aan worden gespendeerd. Tijdens deze les gaan de leerlingen een gebied ten opzichte van de dichtstbijzijnde lengtelijnen breedtecirkels op een kaart situeren. De les bevindt zich aan het eind van de lessenreeks. Wanneer men dat wil, kan men dieper uitweiden tijdens deze les, maar het gaat hier slechts om een uitbreiding: Een plaats nauwkeurig situeren in het wereldgradennet. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) De leerlingen kunnen de atlas op een efficiënte manier gebruiken en weten dat er drie verschillende mogelijkheden zijn om hierin iets op te zoeken. Sommige leerlingen zullen dit onderwerp reeds behandeld hebben in de lagere school, anderen dan weer niet. Voor zij die dit reeds gezien hebben is dit een nuttige herhaling. De leerlingen kunnen zich al lokaliseren: ze kunnen aan de slag met de windrichtingen om zichzelf en de kaart te oriënteren. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit Dit lesonderwerp sluit niet echt aan bij de belevings en ervaringswereld van de leerlingen. Ze hebben misschien al eens aan geocaching gedaan, waar ze naar alle waarschijnlijk werden geconfronteerd met coördinaten. In de actualiteit krijgen de leerlingen wel eens te maken met kaarten, maar hier wordt niet zo zeer gerefereerd naar het wereldgraddennet. Sommige leerlingen hebben dit onderwerp wel al behandeld in het lager onderwijs, voor anderen is het dan weer nieuwe leerstof. DIDACTISCHE VERANTWOORDING - Herhalingsprincipe: De oefeningen die de leerlingen maken zorgen voor herhaling op verschillende manieren. Zo kunnen ze leren toepassen wat ze van theorie gezien hebben. Op het einde van de les wordt er een korte quiz gedaan, om de geziene leerstof te herhalen. - Structureringsprincipe: Er wordt gestart vanuit een wereldbol of globe, om zo tot een wereldkaart te komen. - Het bordschema wordt opgebouwd in het begin van de les. De theorie die leerlingen nodig hebben tijdens oefeningen staat zo steeds ter beschikking. - Activiteitsprincipe: De leerlingen moeten samen per twee aan de slag om opdrachten op te lossen. Ook moeten ze zelf veel opzoekwerk doen in hun atlas. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: ET 3 een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister. 1

2 Situering in het leerplan: VVKSO, leerplan Aardrijkskunde 1 e graad, Brussel, september, Landschap en kaart 10.2 (V) Een plaats nauwkeurig situeren in het wereldgradennet Didactische wenken: De leerlingen kunnen de sterrenkundige ligging van een plaats bepalen tot op enkele graden nauwkeurig, afhankelijk van de kaart. ALGEMEEN LESDOEL Leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen hoe we het noordelijk-, zuidelijk-, westelijk- en oostelijk halfrond kunnen bepalen op een wereldkaart. SCHOOLAGENDA Niet van toepassing BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) - VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., SLIEVERS, L., COEMANS, A., DE BOCK, M., VAN BREMPT, J., Zenit 1, Pelckmans, Kapellen, COPPENHOLLE J., VAN MOL R., e.a., Geogenie 1, De boeck, Antwerpen, 2010, p LEERKRACHTEN HHH, Les 7: Het gradennet op de wereldbol en de wereldkaart, Werkgroep didactische middelen, 1e graad, 1e jaar, 2013, p VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CALLEMEYN, J., Plantyn Algemene Wereldatlas, Plantyn, Mechelen, VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CELLEMEYN, J., Wolters Algemene Wereldatlas, Plantyn, Groningen, Werkblaadjes wereldgradennet Nele Mertens LEERMIDDELEN & MEDIA * pointer * krijtjes * atlas Handboek en/of werkbladen van de lln VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., SLIEVERS, L., COEMANS, A., DE BOCK, M., VAN BREMPT, J., Zenit 1 leerwerkboek, Pelckmans, Kapellen, AANWEZIG IN HET LOKAAL * computer + beamer * smartboard * lln hebben eigen atlas 2

3 Leerdoelen Verwondering opwekken voor het feit dat op een kaart of globe verschillende lijnen getekend staan die niet in de legende worden verklaard. Lesfasen & timing Instapfase 5 min Probleemstelling Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Lln nemen hun leerwerkboek, schrijfgerief en schrijven hun naam op een naamkaartje. DEMONSTRATIE globe Wat stelt deze bol voor? Wat kan je erop zien? Wat zie je naast landen in verschillende kleuren en de zeeën nog op deze globe? Hoe lopen de lijnen die op de globe staan? Staan ze kriskras door elkaar of is er een bepaald patroon dat je erin kan herkennen? Op een globe of wereldbol staan verschillende lijnen getekend. We gaan vandaag eens kijken waarom deze lijnen dan wel op deze wereldbol getekend staan. Extra lege naamkaartj es Er staan landen, zeeën, reliëfgebieden,enz. op de globe weergegeven. Ook zijn er lijnen terug te vinden die parallel aan elkaar lopen van boven naar beneden en van links naar rechts. Het wereldgradennet Zelfstandig een windroos opbouwen met de 4 hoofdwindrichtingen Lesfase 1: Herhaling 5 min Voor we kunnen starten met wat deze lijnen betekenen, moeten we eerst een aantal zaken weer opfrissen. OLG windroos p.1 Iemand een idee wat deze figuur voorstelt? Wat staat er bovenaan op een windroos? Wat staat onderaan op de windroos? Welke windrichting vinden we links? Welke windrichting vinden we rechts? Kent iemand een regeltje om de volgorde van de windrichtingen te kunnen onthouden? Figuur windroos op bord 1. De windroos Windroos bevat de hoofdwindrichtingen en tussenwindrichtingen. Bovenaan = het noorden (N) Onderaan = het zuiden (Z) Links = het oosten (O) Rechts = het westen (W) Ezelsbruggetje: Nooit Oorlog Zonder Wapens In eigen woorden omschrijven wat de evenaar is. Het noordelijk en zuidelijk halfrond plaatsen/aanduiden op een kaart met de evenaar gegeven. Lesfase 2: 10 min Nu we de windroos weer opgefrist hebben, kunnen we starten met de lijnen te ontleden die op de globe staan. OLG Evenaar en breedtecirkels p.1 Kent iemand de naam van de lijn die in het midden van west naar oost over de wereldbol loopt? Leerkracht brengt definitie evenaar aan. Ligt het noordelijk halfrond boven of onder de evenaar? Atlas 2. Het gradennet op de wereldbol of globe 2.1. Evenaar Evenaar = de cirkel op 0 die de aardbol in 2 gelijke helften verdeelt, het noordel. en zuidel. halfrond. Noordel. halfrond ligt boven de evenaar (ten N ervan) Zuidel. halfrond ligt onder de evenaar (ten Z ervan) 3

4 Er zijn heel wat lijnen, cirkels, die evenwijdig (parallel) lopen met de evenaar. (Leerkracht brengt term breedtecirkels aan en lln duiden een breedtecirkel aan op de kaart van hun werkblad.) Breedtecirkels = zijn cirkels die evenwijdig lopen met de evenaar. Een plaats ten noorden van de evenaar heeft een noorderbreedte (NB). Een plaats ten zuiden van de evenaar heeft een zuiderbreedte (ZB). In eigen woorden omschrijven wat de nulmeridiaan is. Het oostelijk en westelijk halfrond plaatsen/aanduiden op een kaart met de nulmeridiaan gegeven. DOCEREN Nulmeridiaan en lengtelijnen p.1 Er bestaat ook een lijn, een cirkel die onze aarde in een westelijk en oostelijk halfrond verdeelt. Dat is de nulmeridiaan van Greenwich. Aan welke kant van de nulmeridiaan ligt het westelijk halfrond? Links of rechts? Als je kijkt naar de windroos, waar staat het westen tegen over de nulmeridiaan? Links of rechts van de lijn van noord naar zuid (= nulmeridiaan )? (Leerkracht brengt term lengtelijnen aan en lln duiden een lengtelijn aan op de kaart van hun werkblad.) 2.2. Nulmeridiaan Nulmeridiaan = meridiaan van Greenwich = meridiaan van 0 die van de Noordpool naar de Zuidpool loopt en samen met de meridiaan van 180 de aardbol in 2 gelijke helften verdeelt, het oostelijk en westelijk halfrond. Westelijk halfrond ligt links van de nulmeridiaan (ten westen ervan). Oostelijk halfrond ligt rechts van de nulmeridiaan (ten oosten ervan). Lengtelijnen = meridianen = zijn halve cirkels die van de Noordpool naar de Zuidpool lopen. Een plaats ten oosten van de nulmeridiaan heeft een oosterlengte (OL). Een plaats ten westen van de nulmeridaan heeft westerlengte (WL). Van een blanco wereldkaart een samenvattende kaart maken met evenaar, nulmeridiaan, noordelijk-, zuidelijk-, westelijken oostelijk halfrond erop. Kennis over de ligging van de verschillende halfronden toepassen in een oefening. Lesfase 3: 20 min We weten dat de lengtelijnen en breedtecirkels samen het gradennet vormen. Wanneer we kijken naar een wereldkaart, zien we dezelfde lijnen terugkomen. Open je atlas. DUOWERK - oefening p.2 (klassikale verbetering) QUIZ vastzetting leerstof De klas wordt verdeeld in 3 of 4 groepen (naarmate de klasopstelling). Een leerling die het eerst zijn hand opsteekt en een goed antwoord geeft, bezorgt zijn/haar team een punt. Atlas 3. Gradennet op de wereldkaart Lengtelijnen + breedtecirkels = gradennet Evenaar loopt van west naar oost op de wereldkaart. Nulmeridiaan loopt van noord naar zuid op de wereldkaart. Kader 1: westelijk halfrond Kader 2: oostelijk halfrond Kader 3: noordelijk halfrond Kader 4: zuidelijk halfrond 4

5 BORDSCHEMA REFERENTIELIJNEN Evenaar (breedtecirkel) noordelijk halfrond zuidelijk halfrond Nulmeridiaan (lengtelijn) westelijk Halfrond oostelijk halfrond 5