Didactiek aardrijkskunde Portfolio. Taak Werkbladen

Transcriptie

1 Didactiek aardrijkskunde Portfolio Taak Werkbladen Tessa Bogaerts 2SA

2 1. Analyse 1.1 Leerplan en jaarplanning: Situering in het leerplan: 4.4 Verschillen tussen agrarische regio s 1. Aan de hand van concrete voorbeelden, van beelden en van andere informatiebronnen de herkomst van een aantal voedingsproducten op kaarten aflezen. 2. Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen één agrarisch landschap en traditionele landbouw van Afrika Sub-Sahara in relatie brengen met het natuurlijk milieu en met menselijke omstandigheden. Jaarplanning: In het eerste hoofdstuk (Landbouw en voeding) wordt enkel de eerste oefening behandeld. In de jaarplanning van de school wordt voor deze oefening een halve les gerekend. In hoofdstuk 2 (Landbouw in Sub-Sahara- Afrika) wordt er voor de situering en de fysische omstandigheden 1 les gerekend.

3 1.2 Leerproces Het werkboek heeft geen ondersteuning van notities of een handboek. Het werkboek bestaat vrijwel volledig uit oefeningen waarbij je enkele korte zinnen of woordjes in moet vullen. In het begin van elk thema bevindt zich een schema (spinschema) met daarop het verloop en onderverdelingen van het thema en hoofdstukken zodat leerlingen een duidelijk verloop kunnen zien van de nog te bekijken leerstof.

4 1.3 Werkvormen In de vraag staat nooit bij hoe de oefening gaat verlopen qua werkvormen. Maar je kan dit als leerkracht wel zelf doen. Bij de vraagjes kan je makkelijk een OLG gebruiken omdat je zo alle vraagjes kan invullen met de hulp van de leerlingen en zij zo moeten meewerken en meer inzicht krijgen in de leerstof. Je kan als leerkracht bij grote atlasoefeningen de leerlingen per 2 laten werken, dit verloopt sneller. Maar ook kan je de oefeningen zelfstandig, in groep, laten oplossen.

5 1.4 Informatiebronnen In het werkboek staan voldoende grafieken, kaarten, tabellen, Sommige moeten als oefening verder aangevuld worden en andere dienen als ondersteuning voor het invullen van een andere oefening. De leerlingen moeten ook vaak hun atlas gebruiken om hierin kaarten op te zoeken die hun kunnen helpen bij het oplossen van oefeningen. Ook wordt er verwezen naar vorige lessen (bv. wanneer ze geleerd hebben over temperatuurzones en de determineertabel voor klimaten) om zo oefeningen op te kunnen lossen. Maar de leerlingen moeten te weinig open vragen invullen, ze krijgen altijd al een hint door bijvoorbeeld enkel een aantal woorden in te moeten vullen. Er wordt ook niet naar de herkomst van de bron verwezen.

6 1.5 Technieken en vaardigheden De leerlingen moeten telkens tabellen, grafieken, kaarten beter kunnen begrijpen en gebruiken. Er is wel degelijk een evolutie te zien van de eerste graad naar de derde graad. De leerstof is wel meer diepgaand en moeilijker, maar de moeilijkheid van de vraag blijft hetzelfde. Het blijven vooral invulvragen en geen complexere open vragen. 2. Reflectie De eerste oefening van de herkomst van onze voeding vond ik een goede atlasoefening. Ze mochten deze per 2 maken, zo duurt het niet al te lang. Bij het tweede thema (Landbouw in Sub-Sahara-Afrika) stond er vanboven geen uitleg over nomadische veeteelt, traditionele landbouw en plantagelandbouw. Deze begrippen heb ik aan de hand van een OLG en afbeeldingen verduidelijkt. De rest van de Situering gebeurde klassikaal. Oefening 5 van de fysische omstandigheden mochten ze per 2 verder invullen, dit was ook een atlasoefening. Het deel over de horsten en slenken werd uitgelegd adhv afbeeldingen en voorbeelden. Bij oefening 6 moesten de leerlingen niets invullen (de tekst eronder moesten ze niet kennen) maar deze kaart hebben we wel bestudeerd en geanalyseerd. Bij oefening 7 moesten ze er kaarten bijnemen die ze in het eerste hoofdstuk gezien hadden, zo konden ze adhv die kaarten en determineertabellen de oefeningen klassikaal invullen. Er werden linken gelegd tussen de neerslag en plantengroei adhv kaarten, tabellen, grafieken. De kaarten en tabellen,.. in het werkboek waren wel duidelijk maar door extra afbeeldingen in mijn ppt kregen de leerlingen meer duidelijkheid.

7

8

9

10

11

12

13

14 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Tessa Bogaerts UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Vestiging Heverlee Hertogstraat 178, 3001 Heverlee Tel Vakkencombinatie: Aardrijkskunde- Engels Stagebegeleider DLO: Ann Schellemans School: Mariagaarde Instituut Onderwijsvorm: TSO Les gegeven door: Tessa Bogaerts Vak: Aardrijkskunde Richting: Lichamelijke opvoeding en sport Klas: 3TW Lokaal: S006 Aantal leerlingen: 22 Onderwerp: 1. Landbouw en voeding, 2. Landbouw in Sub-Sahara-Afrika Vakmentor: Steve Decraene Datum/Data: 01/03 Lesuur/-uren: 13u35 BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks Dit is het derde thema uit het boek. De leerlingen hebben al verschillende landschappen bestudeerd, ze hebben de verschillende werelddelen gezien en kunnen ook de verschillende wereldblokken benoemen. ze hebben het ook al gehad over aantrekkelijke landschappen en toerisme. Nu gaan ze het hebben over verschillen tussen agrarische regio s en dus landbouw. Ze beginnen bij landbouw in Sub-Sahara-Afrika. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) Leerlingen hebben al een aantal landschappen bekeken. Hebben het ook al gehad over Nomaden. Hebben al geleerd over de verschillende wereldblokken. Ze weten dus de Arabische wereld en Sub-Sahara-Afrika liggen. Ze weten ook hoe ze klimaattypes kunnen aflezen op een determineertabel. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit Leerlingen kopen voedingswaren in de winkels, ze eten voeding die afkomstig is van over heel de wereld. Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, Heel rustige en vlotte klas. Leerlingen steken zelf hand op om te antwoorden. DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak? EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) ET 1 ET 12 ET 14 ET 15 ET 2 ET 16 ET 3 ET 17 ET 4 ET 6 Situering in het leerplan: 4.4 Verschillen tussen agrarische regio s 1. Aan de hand van concrete voorbeelden, van beelden en van andere informatiebronnen de herkomst van een aantal voedingsproducten op kaarten aflezen. 2. Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen één agrarisch landschap en traditionele landbouw van Afrika Sub-Sahara in relatie brengen met het natuurlijk milieu en met menselijke omstandigheden. ALGEMEEN LESDOEL

15 Leerlingen weten dat hun voeding van over heel de wereld komt, ze kunnen hier een aantal voorbeelden van geven. Ze kunnen de landbouw in Sub-Sahara-Afrika situeren en fysische omstandigheden bespreken. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Thema 3: Verschillen tussen agrarische regio s Hfdst 1: Landbouw en voeding Hfdst 2: Landbouw in Sub-Sahara-Afrika BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) Cox K., Leysen R., Van Boven M., Wauters J.; Werkmap Aardrijkskunde 3; Werkgroep Didactische Middelen LEERMIDDELEN & MEDIA Werkboek Atlas PPT whiteboard + beamer bord

16 Leerdoelen Lesfasen & timing Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Instapfase (Eerste ± 20 min. Hebben lln een test over het vorige hoofdstuk.) We beginnen vandaag met een nieuw hoofdstuk. In het eerste hoofdstuk gaan we het hebben over de herkomst van onze voeding. Daarna gaan we de landbouw bespreken in Sub-Sahara-Afrika. In andere lessen gaan jullie ook nog de landbouw bespreken in Moesson-Azië en in de Verenigde Staten. PPT Wie gaat er bij jullie wel eens mee naar de winkel? Weten jullie waar bepaalde voeding dan vandaag komt? Uit welk land? Letten jullie hier wel eens op? Probleemstelling: Waar komt onze voeding vandaan? Hoe zit het met de landbouw in Sub-Sahara-Afrika, wat, waar, waarom daar? Thema 3: verschillen tussen agrarische regio s

17 Leerlingen kunnen afbeeldingen van voeding plaatsen bij het juiste land van herkomst. Lesfase 1: 10 min. (deze oefening niet in klas 3LOSB) OLG: voeding vroeger en nu: In deze tijden hebben we voeding in de rekken van de winkels liggen uit alle hoeken van de wereld. Denken jullie dat dit altijd zo geweest is? Hadden ze 50jaar geleden ook zoveel import producten in de winkels liggen? Vroeger kwam alles wat er op ons bord lag van eigen grond. Vaak deden mensen zelf aan landbouw of en kweekte ze zelf groente, fruit,. PPT - Vroeger kwam eten van eigen bodem - Mensen deden zelf aan landbouw - Kweken van eigen groenten en fruit - In Antwerpen waren er iets meer tropische producten door de haven - Door uitbreiding van de haven en betere verpakkingstechnieken breidde verscheidenheid van producten uit. Vroeger hadden ze in Antwerpen net iets meer import producten dan bijvoorbeeld hier in de Kempen. Hoe zou dit komen? Wat zorgt er hier onder anderen voor de import van producten? o.a. door de uitbreiding van de haven en de betere verpakkingstechnieken steeg de import van buitenlandse voeding. Duo-opdracht: herkomst van onze voeding: oefening 1: Neem jullie werkboek er maar bij op p.6 van thema 3. Dus bij hoofdstuk 1. Landbouw en voeding. Jullie zien daar afbeeldingen van voedingsproducten. Het is de bedoeling dat jullie goed kijken op de verpakking wat het product is en van waar het vandaan komt. Op de volgende pagina vinden jullie

18 een wereldkaart met daarop pijlen. Jullie moeten de naam van het product in de juist pijl noteren. Neem jullie atlas erbij om bepaalde landen op te zoeken die jullie niet weten liggen. Zo kan je geen fouten maken. Jullie mogen dit per 2 doen en daarna zullen we de oefening samen overlopen. Lln maken oefening per 2. Lkr overloopt nadien antwoorden. Lesovergang 1 4 minuten Hoofdstuk 2: Landbouw in Sub-Sahara-Afrika: Al deze producten worden natuurlijk niet getoverd. Mensen doen aan landbouw om bepaalde producten te kweken zoals fruit, groenten, In het volgende hoofdstuk gaan we de landbouw bekijken in Sub-Sahara-Afrika. Hier bestuderen we de nomadische veeteelt, de traditionele landbouw en de plantagelandbouw. PPT - Nomadische veeteelt: geen vaste verblijfplaats, rondtrekken met vee - Plantagelandbouw: tropische gewassen, commercieel bedrijf, buitenlandse bedrijven, merendeel van oogst gaat naar export aan rijkere landen - Traditionele landbouw: vooral spierkracht en eenvoudige hulpmiddelen, geen machines, eigen gebruik Wat stellen jullie je voor bij nomadische veeteelt? Welk woord komt in nomadische voor dat jullie al kennen? Waaraan denken jullie als het gaat over plantagelandbouw? Wat valt je op aan de eerste foto als je de grootte bekijkt? Wat valt je op aan de tweede foto als je de structuur van de gewassen bekijkt?

19 Wat valt je op als je naar het gewas zelf kijkt? En wat zou traditionele landbouw dan zijn? Wat merk je op de foto i.v.m. werktuigen? En wat merk je als je naar de grootte kijkt en het vergelijkt met de grootte van plantagelandbouw? Lkr laat van alle 3 afbeeldingen zien. Leerlingen kunnen Sub-Sahara-Afrika situeren op de kaart. Leerlingen kennen het verschil tussen nomadische veeteelt, plantagelandbouw en traditionele landbouw. Lesfase 2: 4 minuten OLG: 2.1 Situering: oefening 4 Allereerst gaan we Sub-Sahara-Afrika eens situeren. Neem jullie atlas er eens bij op de natuurkundige kaart van Afrika. We moeten Arabische wereld en sub-sahara-afrika plaatsen in de kaders. Jullie zouden dit moeten kunnen aangezien jullie al de verschillende wereldblokken gezien hebben. Denk eens terug aan die les. In welke kader noteren we de Arabische wereld en in welke Sub-Sahara-Afrika? Welke horizontale lijn op de kaart is de evenaar? Welke lijn is de Noordelijke Keerkring? Weten jullie hier nog een andere benaming voor? En welke is de zuidelijke keerkring? Wat is hiervoor een andere naam? Hoe ligt Afrika ten opzichte van de evenaar? Tussen wat ligt Afrika voor het grootste deel? - Wereldblokken: Latijns-Amerika, Noord-Amerika, Arabische wereld, Moesson-Azië, Europa, voormalige Sovjet-Unie, Sub-Sahara-Afrika, Oceanië - Arabische wereld ten noorden van Sub-Sahara-Afrika - Noordelijke keerkring ten zuiden van de evenaar - Zuidelijke keerkring ten zuiden van de evenaar - Evenaar tussen NKK en ZKK - NKK= Kreeftskeerkring - ZKK= Steenbokskeerkring

20 In België is de belangrijkste inkomstenbron de industrie en dienstensector. Maar in Afrika is dit dus landbouw, de primaire sector. Leerlingen kunnen reliëfeenheden van het gebied Sub-Sahara-Afrika aanduiden op een kaart met behulp van een atlas. Lesfase 3: 15 minuten OLG: fysische omstandigheden: oefening 5: Voor de volgende oefening hebben we de reliëfkaart van Afrika nodig, dus neem deze er maar bij. Op welke pagina kunnen we deze vinden? Als je nu de kaart bekijkt. Welke kleuren komen er het meeste voor? Wat willen deze kleuren zeggen? Kijk naar de legende. Bij de eerste vraag moeten we een reliëfvorm invullen. Wie kan er mij voorbeelden geven van reliëfvormen? Welke reliëfvorm noteren we bij de eerste vraag als we weten dat het overal ongeveer dezelfde hoogte heeft. In welke windrichting is het hoger, en in welke lager? Jullie mogen nu per 2 de bekkens situeren op de kaart en ook een aantal reliëfeenheden. Als er achter bekken het woord kommen staat, hoe zouden deze bekken dan gelegen zijn ten opzichte van de rest van het land? Jullie mogen van nummer B het Oost Afrikaans Hoogland maken en Ethiopisch Hoogland wordt nummer C. Dus jullie moeten 5 cijfers en 3 letters situeren op jullie kaartje. Gebruik hierbij jullie atlas! - Afrika is één groot plateau dat hoger is in het zuiden en afhelt naar het noorden. - Bruin - Hoger gelegen gebieden - Gebergte, vlakte, berg, heuvel, plateau - Plateau - Zuiden - Noorden - Verspreid in het plateau komen enkele lager gelegen bekkens of kommen voor.

21 Nadien zullen we het samen verbeteren. Voor het volgende deel moeten jullie dit profiel aanvullen. De lijn staat ook op jullie kaartje. Neem jullie atlas erbij! Jullie mogen dit ook per 2 doen. Lkr verbetert oefeningen samen met lln. Leerlingen weten wat breukgebieden, horsten en slenken zijn. En kunnen de Oost- Afrikaanse slenk aanduiden op een kaart. OLG: breukgebieden: oefening 5: In het Oosten van Afrika zijn vele breukgebieden met slenken en horsten. De bekendste is de Oost- Afrikaanse slenk of Rift Valley. Door platen die uit elkaar drijven, blijven de 2 riftzones in het breukgebied uit elkaar bewegen, Van A naar B: Atlantische Oceaan, Kongobekken, Oost-Afrikaans Hoogland, Indische Oceaan

22 waarbij de vallei kan worden opgevuld met water. Er ontstaat een smal oceanisch bekken, dat steeds breder groeit. Hierdoor kan een nieuwe oceaan ontstaan. Een horst is waar het land door aardbevingen door druk omhoog gaat, wanneer slenken naar beneden gaan. Wat moet er in de eerste kader ingevuld worden? Is dit een horst of een slenk? En het tweede kader? En het derde? Het vierde wijst naar een lijn. Deze lijn geeft aan waar 2 delen van een gebied een verplaatsing hebben onder gaan. het is een lijn die in het breukgebied voorkomt. Dit is een? We hebben juist gezien wat slenken zijn en we hebben er een voorbeeld van gezien. - Horst - Slenk - Horst - Breuklijn Welke slenk was dat? En waar lag die in Afrika? Jullie mogen deze aanduiden op je kaartje bovenaan. - Oost-Afrikaanse slenk Leerlingen kunnen werken met een determineertabel voor het klimaat. Lesfase 4: 5 minuten OLG: fysische omstandigheden: oefening 6 Bekijk de kaart van de neerslag en de diagrammen bij oefening 6. Wat valt jullie op aan de kaart als je kijkt - Rond het evenaarsgebied is het donkerder blauw dus hier valt meer neerslag - Dicht bij de evenaar is het, het warmst - Wanneer zon zijn hoogste punt

23 Kunnen verbanden zien tussen de neerslag en plantengroei. naar de kleuren. Waar is het, het donkerte? Waar het lichtste? Wat wil dit zeggen? Wat willen de diagrammen zeggen? Voor wat staan de letters? bereikt (middag) verdampt er veel water - Lucht vult zich met waterdam, wolken worden gevormd - Resultaat: felle stortregens OLG: fysische omstandigheden: oefening 7: Kijk eens naar deze kaart. Jullie hebben deze ook bekeken toen jullie een les hadden over klimaat en vegetatie. In welke zone valt het grootste deel van Afrika? Kunnen jullie een verklaring geven waarom Afrika een warme zone is? Bekijk deze determineertabel voor klimaten eens, ook deze staat in jullie werkboek bij landschappen en wereldkaart p In de warme zone is de gemiddelde maandtemperatuur steeds hoger dan of gelijk aan 18 c. - De 18 c isothermen van de koudste maand vallen ongeveer samen met de keerkringen - De evenaar loopt in het midden van de warme zone - Dit gebied noemt men ook wel intertropen - Hoe meer neerslag hoe weelderig de plantengroei Welke klimaten behoren tot de warme zone? Wat kan je zeggen over de temperatuur van de koudste maand voor deze klimaten? Waarin verschillen deze klimaten vooral? Bekijk dan eens deze 2 kaarten. Wat betekent de vele neerslag voor de plantengroei? Hoe kan je dit zien?

24