LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Lene Wuyts Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Vakkencombinatie: aardrijkskunde/biologie Stagebegeleider DLO:Veerle Gaeremynck School: Pius X College Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Latijn Klas: 3C1/C2 Lokaal: c183 Aantal leerlingen: 25 lln. Les gegeven door: Lene Wuyts Vak: aardrijkskunde Onderwerp: Landbouw in de VS Vakmentor: Mevr. Sterkendries Datum/Data: 25/04/14 Lesuur/-uren: 14u35-15u25 BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks -Het thema verschillen tussen agrarische regio s neemt in totaal 9 lestijden in beslag, dit is de voorlaatste les waarin de tarweteelt in Noord-Amerika besproken wordt -De volgende les gaan ze verder in op het theoretisch en werkelijk tarwegebied -Voor deze regio werden de volgende agrarische regio s al besproken: Sub-Sahara Afrika met de traditionele landbouw en Moesson-Azië met de rijstteelt -Na dit thema schakelen ze over naar het thema uitdagingen door bevolkingsexplosie Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) In de eerste graad hebben ze de verschillende landbouwtypes al besproken Noord-Europa: akkerbouw en veeteelt+bosbouw West-Europa: veeteelt en akkerbouw van granen, suikerbieten Zuid-Europa: veeteelt en mediterrane landbouw Oost-Europa: akkerbouw en meer NW ook veeteelt -Hebben de fysische omstandigheden bij de twee andere regio s al besproken, kunnen dit vergelijken met de fysische omstandigheden die ze in deze les achterhalen Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit -De leerlingen eten dagelijks/wekelijks tarweproducten -Sommige hebben kippen thuis en voederen hun kippen met tarwekorrel -Hebben in hun eigen leefwereld al verschillende landbouwactiviteiten waargenomen zoals ploegen, bemesten, maaien -Sommige leerlingen hebben op televisie of op de computer al eens graancirkels gezien Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, -Het is een vrij grote klas, waardoor het moeilijk wordt om hen allemaal bij de les te kunnen betrekken -Het is een Latijnse klas, wat wil zeggen dat het leerniveau vrij hoog ligt -Ze worden vaak individueel aan het werk gezet, zodat ze de leerstof zelfstandig kunnen verwerken -Een nieuwe leerkracht kan zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op de klassfeer DIDACTISCHE VERANTWOORDING -aanschouwelijkheidsprincipe: Het thema sluit niet dicht aan bij hun leefwereld waardoor veel beeldmateriaal nodig is. Door een uitgebreide PowerPoint met veel afbeeldingen kunnen de leerlingen het zich visueel voorstellen hoe de landbouw in Noord-Amerika te werk gaat. Door tarweproducten mee te brengen, kan toch de link gelegd worden met eigen leefwereld. -differentiatieprincipe: Het is een Latijnse klas waardoor er het leerniveau hoger ligt dan in sommige andere klassen. Daarom werk ik bij de teeltvoorwaarden met fiches, wanneer sommige leerlingen al klaar zijn met hun eerste fiche geef ik hen de volgende zodat iedereen steeds bezig is met de leerstof. Op die manier kunnen de iets tragere leerlingen de leerstof op hun eigen tempo verwerken. -motivatieprincipe: Door mijn les te starten met het fenomeen van graancirkels, heb ik meteen hun aandacht aangezien het nog steeds iets buitenaardig is. Hierdoor verhoogt hun motivatie over het

2 lesonderwerp. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen ET3 ET4 ET6 aan de hand van voorbeelden horizontale en verticale ruimtelijke relaties herkennen de eigenheid van regio's beschrijven aan de hand van natuurlijke en menselijke kenmerken. aan de hand van regionale voorbeelden redenen opnoemen die de lokalisatie, de spreiding en de eventuele wijzigingen verklaren van:- landbouwactiviteiten; - industriële activiteiten; - tertiaire activiteiten ET12 verbanden leggen tussen levenswijze, cultuur en leefmilieu. Situering in het leerplan VVKSO, Leerplan aardrijkskunde 2 e graad ASO, Brussel, September 2012, D/2012/7841/ Verschillen tussen agrarische regio s 8.1 Door analyse van beelden, kaarten en van andere informatiebronnen de kenmerken van de landbouw in een regio van Noord-Amerika in relatie brengen met de natuurlijke omstandigheden en de invloed van de mens. Als beeldmateriaal kan gedacht worden aan Google Earth of Virtual Earth, videofragmenten, youtube, teleac beeldbank, fragmenten uit een realityprogramma. Het gaat voornamelijk om beeldmateriaal dat volgende aspecten van de landbouw in Noord-Amerika illustreert: tarweteelt, commerciële landbouw, extensieve landbouw. 8.2 De verticale en horizontale relaties herkennen in een landbouwlandschap. De landbouwactiviteit verklaren vanuit de kenmerken van het natuurlijk milieu en de menselijke omstandigheden (zoals bevolkingsdichtheid, levenswijze). Verticale relaties zijn in dit geval de relaties tussen het uitzicht van het agrarisch landschap en het reliëf, klimaat, vegetatie, bevolkingsdichtheid, welvaart, scholingsgraad Horizontale relaties zijn bijvoorbeeld de ligging van de akkers ten opzichte van de woonkernen, de ligging van de afzetmarkt tot de velden ALGEMEEN LESDOEL De leerlingen onderzoeken de teeltvoorwaarden voor tarwe in de VS door het ontleden van atlaskaarten, afbeeldingen en klimatogrammen. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Hoofdstuk 4: landbouw in de verenigde staten van Amerika BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CALLEMEYN, J., Plantyn Algemene Wereldatlas, Plantyn, Mechelen, COX, K., e.a., Werkmap aardrijkskunde 3 de leerjaar- handleiding, Werkgroep didactische middelen, 2010, pag COX, K., e.a., Werkmap aardrijkskunde 3 de leerjaar- werkboek, Werkgroep didactische middelen, 2010, pag VERSTAPPEN, H., e.a., Geogenie 3- werkboek, De Boeck, Antwerpen, 2010, pag VAN HECKE, e.a., Zenit 3- leerboek, Pelckmans, Kapellen, 2010, p LEERMIDDELEN & MEDIA -PPT -werkbladen -atlas -tarweproducten -kaartjes en afbeeldingen teeltschema

3 Leerdoelen Lesfasen & timing Instapfase Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Leerkracht stelt zich kort voor. Bekijk de foto s op de PowerPoint. Welk verschijnsel zie je terug op de foto s? Waar komt dit vooral voor? Welk graan herken je op de foto s? Welke producten worden van dit graan gemaakt? PPT Neem jullie atlas en zoek eens op waar er veel tarwe geproduceerd wordt. Dit vind je terug op de kaart van de voedselproductie in de wereld. Waar wordt er veel tarwe geproduceerd? Welk gebied voert veel tarwe uit? In deze les gaan we bekijken waarom er in de VS zoveel tarwe uitgevoerd worden en we dus onze tarweproducten daar halen. Atlas pag. 155 AGENDA: HOOFDSTUK 4: LANDBOUW IN DE VERENIGDE STATEN tarweteelt situeren op een kaart van de VS. (C2) Lesfase 1: situering Om dit te weten te komen, gaan we eerst en vooral eens bekijken waar precies in de VS aan tarweteelt gedaan wordt. Individueel invullen oefening 41 Neem een atlas erbij en probeer per twee oefening 41 op te lossen. Doe dit eerst in potlood zodat je nadien nog kan verbeteren. Jullie krijgen hier 5 minuten voor. BORD: PPT 4.1 Situering tarweteelt Klassikale verbetering Welk land ligt in het noorden van Amerika? Welk land ligt in het Zuiden? Wat ligt er dan centraal? Welke breedtecirkel ligt er in het noorden? Welke breedtecirkel ligt er in het zuiden? Welke lengtelijn loopt dwars door de VS? Waar ligt de staat Kansas? Waarom is deze staat belangrijk als je de -Kansas: overheersend tarweteelt

4 legende bekijkt? We gaan ons deze les dus focussen op de staat Kansas omdat hier vooral aan tarweteelt gedaan wordt. fysische factoren in verband brengen met de tarweteelt. (C3) reliëfgebieden in de VS situeren op een kaart. (C2) Lesfase 2: reliëf Zo starten we met de fysische factoren na te gaan voor de staat Kansas. De eerste fysische factor die we gaan bespreken is het reliëf. Individueel invullen oefening 42: Reliëf Jullie mogen allemaal de atlas er terug bijnemen en de reliëfgebieden opzoeken die bij de letters en de cijfers horen. Klassikale verbetering Welke reliëfgebieden hebben jullie gevonden voor de nummers en cijfers? Welk reliëfgebied vinden we terug voor Kansas? Dus in Kansas is het gunstig om aan landbouw te doen aangezien het daar vlak is. 4.2 Fysische omstandigheden Reliëfgebieden: -Westen: Coast Range, Rocky Mountains, Great Basin, Great Plains = gebergte met hoge plateaus -Oosten: Grote Meren, Atlantische kustvlakte, Appalachen, Vlakte vd Mississippi = gebergten met plateaus en vlakten -Centrum= plateaus en vlaktes -Kansas: vlakte gunstig om aan landbouw te doen OLG- besluit pag. 154 Het reliëf in de Verenigde Staten is Noord-Zuid georiënteerd. Noord-Zuid georiënteerd reliëf in de VS: In een strook getrokken van Noord naar zuid zal je een zelfde reliëfvorm blijven tegenkomen. Welke reliëfvorm overheerst er in het westen van de VS? Welke reliëfgebieden vinden we terug in het centrum? Hoe zit dit voor het oosten? tarweteelt linken aan de neerslagverdeling in de VS. (C3) Lesfase 3: neerslag Naast het reliëf is er nog een fysische factor die een invloed heeft op de tarweteelt. Wat heeft een gewas nodig om te groeien? De volgende fysische factor die we gaan bespreken is de neerslagverdeling in de VS. OLG- oefening 43: neerslagverdeling VS Bekijk de kaart in je werkboek. Wat geeft de kaart weer? Wat geven de verschillende kleuren aan? Hoe is de neerslag verdeelt in de VS? Wat duidt de donkerblauwe lijn aan? PPT Neerslaggebieden -Westen: weinig neerslag (<400mm) -Oosten: veel neerslag (>400mm) Droogtegrens = isohyeet van 500mm neerslag Isohyeet = lijn op een kaart die de punten van

5 Het lesonderwerp in verband brengen met de actualiteit. (C3) Welke meridiaan loopt midden door de VS? Wat kan je afleiden uit de kaart voor Kansas? OLG- Besluit pag. 154 Valt er in het oosten voldoende neerslag voor akkerbouw? Hoe zit dit in het westen? Wat zouden ze kunnen doen om dit op te lossen? Welke vorm herken je op de afbeelding op de PowerPoint? Lees het artikel op de PowerPoint. Over wat handelt het artikel? Om in de droge gebieden in het Westen van de VS toch aan tarweteelt te kunnen doen, gaan ze verschillende andere technieken gebruiken. Cirkelirrigatie is hier een voorbeeld van. Nog een techniek dat ze gebruiken is genetische manipulatie. Hierbij gaan ze de genen van het gewas zo aanpassen dat het beter bestand is tegen uitdroging. PPT eenzelfde neerslaghoeveelheid met elkaar verbindt. -Kansas: er valt voldoende neerslag Ten oosten van 100 W (die overeenkomt met de droogtegrens van minder dan 500mm neerslag per jaar) is akkerbouw weinig risicovol. Ten westen van 100 W is het van nature te droog voor akkerbouw. Hier is alleen akkerbouw mogelijk dankzij irrigatie, aangepaste teelttechnieken en aangepaste gewassen (o.a. genetische manipulatie). -Cirkelirrigatie=is een manier van irrigeren waarbij een constructie op wielen rond een centraal aanvoerpunt roteert. Omdat de constructie om dit centrale punt roteert heeft het geïrrigeerde stuk land van bovenaf gezien een cirkelvorm. (cirkels kunnen een diameter van wel 220 meter hebben) -Genetische manipulatie= het door de mens handmatig en gericht veranderen van de genen drie teeltvoorwaarden voor tarweteelt in Kansas bespreken. (C2) Lesfase 4: Teeltvoorwaa rden tarwe De boeren in de VS passen deze technieken toe om hun oogst te vergroten waardoor ze meer kunnen verdienen. Het draait dus vooral om moderne commerciële landbouw, maar wat bedoelen ze hiermee? Wat bedoelen ze met modern? Op wat slaat het commerciële dan? Nu we dit weten gaan we eens bekijken welke teeltvoorwaarden er gelden voor tarwe. Welke factoren hebben een invloed op het groeien van een gewas, in dit geval tarwe? Deze factoren moeten aan een aantal voorwaarden voldoen waarop het gewas optimaal zal kunnen groeien. We gaan deze factoren afzonderlijk eens bekijken voor de tarweteelt in Kansas. 4.3 Moderne commerciële landbouw: de tarweteelt A. Teeltvoorwaarden tarweteelt Tarwe is een veeleisend landbouwgewas van de gematigde klimaatzone. In normale omstandigheden wordt het voor de winter gezaaid en in de zomer geoogst. -Temperatuur: 5 maanden meer dan 0 C en geen strenge winter. Warmste maand gemiddeld minimum 15 C. -Neerslag: Jaarlijkse neerslag tussen 500mm en 1750mm. Neerslag tijdens de groeiperiode. -Bodem: Vruchtbare, goed gedraineerde bodems: van nature is tarwe een gras van de prairie en gedijt dus best op zwarte aarde, maar het groeit ook op bruine steppebodems

6 DUOWERK- oefening 44: teeltvoorwaarden Jullie krijgen van mij zo meteen per twee een fiche over het reliëf of het klimaat of de plantengroei. De bedoeling is dat jullie de opdrachten op de fiche uitvoeren en terwijl je werkboek invullen. Nadien gaan we dit klassikaal verbeteren. Jullie krijgen hier 5 minuten voor. Klassikale verbetering Een steppe met hoge grassen levert meer organisch materiaal in de bodem dan een steppe met korte grassen. Daardoor is deze bodem ook vruchtbaarder: zwarte aarde. Een steppe met korte grassen levert minder organisch materiaal in de bodem en is dan ook wat minder vruchtbaar en lichter van kleur: bruine steppebodem. De lln. kunnen adhv een tekst het teeltschema voor Kansas opbouwen. (C3) Moeten door samen te werken het teeltschema opbouwen. (A2) Lesfase 5: teeltschema Nu we weten dat Kansas aan de teeltvoorwaarden voor tarwe voldoet. Gaan we het teeltschema voor Kansas eens samenstellen. GROEPSWERK- teeltschema tarwe Jullie mogen eerst individueel de tekst in stilte lezen. Hierna ga je per vier zitten en krijg je een envelop met kaartjes in. De bedoeling is dat je het teeltschema van tarwe opbouwt door de kaartjes in de juiste volgorde te leggen. Daarna neem je de foto s en probeer je de juiste activiteit bij de foto te leggen. Klassikale verbetering B.Teeltschema 1.augustus: Voorbereiden van de akkers voor de volgende oogst. Graanstoppels gemaaid en ondergeploegd = grond gebroken voor regen 2.september: Bemesten van de bodem voor de vruchtbaarheid, verwijderen van onkruid. Zaaien van wintertarwe + pesticiden. 3.oktober-november: Tarwe groeit tot 15cm 4.december-februari: rustpauze door sneeuw = isolatielaag 5.maart: opgewarmde bodem: groei 6.april: controle op ziektes en insectenplagen. + groei 7.mei: groei 8.juni: rijpen en oogsten 9.juli: graan naar elevators Wintertarwe = Wintertarwe kan van half oktober tot half december gezaaid worden. Belangrijk bij deze teelt is het gebruik van wintervaste rassen Zomertarwe = kan vanaf eind januari gezaaid worden Foto1: ploegen & eggen Foto2: onderploegen stoppels Foto3: zaaien en bemesten Foto4: rustpauze sneeuw Foto5: rijpen Foto6: sproeien tegen ziekten Foto7: oogsten (+ dorsen via combine) Foto8: opslag elevator (met een lift in putten gestort van 25m hoog = silo) Worden naar de molens gevoerd of geëxporteerd

7 Opmerkingen i.v.m. bijlagen: Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek. Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit). Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.

8 BORDSCHEMA Hoofdstuk 4: landbouw in de verenigde staten van Amerika 4.1 Situering 4.2 Fysische omstandigheden reliëf neerslag 4.3 Moderne commerciële landbouw: de tarweteelt A. teeltvoorwaarden tarweteelt temperatuur neerslag bodem B. teeltschema tarweteelt