Integratie van creatieve en alternatieve werkvormen

Transcriptie

1 Integratie van creatieve en alternatieve werkvormen Werkvorm 1: Ik gaf de leerlingen in groepjes van 4 een schema van een oefening. Ik gaf hen ook een enveloppe met kaartjes waarop de oplossingen stonden. Lesvoorbereiding: LESONTWERP Bachelor Secundair Onderwijs Naam: Nele Boven UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Vestiging Heverlee Hertogstraat 178, 3001 Heverlee Tel Vakkencombinatie: Aardrijkskunde - Wiskunde Stagebegeleider DLO: H. Verstappen School: SJB-college Mol Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Latijn Klas: 2LAb Lokaal: B2.11 Aantal leerlingen: 19 Les gegeven door: Nele Boven Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Industrielandschappen Vakmentor: L. Hooyberghs Datum/Data: 20 februari 2017 Lesuur/-uren: 4 e lesuur ( ) BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks Deze les behoort tot de lessenreeks rond industrielandschappen. In deze les komen de vestigingsfactoren en de industrie op kaart aan bod. In de vorige lessen leerden de leerlingen al over de eerste en tweede industriefase. In de volgende lessen leren ze over het havenlandschap in Antwerpen. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) De lln kunnen de grondstof van een bepaald materiaal bepalen. De lln kunnen verschillende soorten grondstoffen benoemen. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit De leerlingen zijn al naar de haven van Antwerpen geweest. Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, Het is een klas met veel meisjes. Tijdens mijn observatie merkte ik dit ook aan het gepraat. Ik zal hier dus zeker rekening mee moeten houden. DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak? In de les industrielandschappen leren de leerlingen wat vestigingsfactoren zijn, en hoe ze deze kunnen bepalen voor een gegeven industriegebied. Tenslotte leren ze ook waar de belangrijkste industriegebieden in België en Europa zich bevinden. De bepaling van de vestigingsfactoren, leren de leerlingen aan de hand van een oefening. Bij deze oefening krijgen de leerlingen een blad met een schema op en een enveloppe met hierin de kaartjes met de mogelijke antwoorden.

2 De bedoeling is dat de leerlingen de kaartjes op de juiste plaats in het schema weten te leggen. Om de leerlingen hier al eens zelf over te laten nadenken, wordt deze oefening eerst per twee door de leerlingen zelf gemaakt (in potlood). Daarna krijgen ze de mogelijke oplossingen en mogen ze deze per vier op de juiste plaats leggen. Doordat ze dit per vier mogen maken, krijgen de leerlingen de kans om met elkaar te overleggen. Nadien wordt de oefening nog eens klassikaal overlopen om mogelijke fouten te vermijden. De leerlingen leren waar de belangrijkste industriegebieden van België zijn. Dit doen ze aan de hand van een oefening met hun atlas. De oefening verloopt klassikaal, maar de leerlingen krijgen de nodige tijd om zelf tot de oplossingen te komen. Hierdoor gaat de oefening vlotter verlopen. De leerlingen leren waar de belangrijkste industriegebieden in Europa zijn. Dit doen ze aan de hand van een oefening met hun atlas. De leerlingen krijgen de tijd om de oefening eerst zelfstandig te maken. Hierdoor leren ze met hun atlas werken. Zo gaan ze ook beter kunnen onthouden waar deze gebieden gelegen zijn. De oefening wordt nadien klassikaal overlopen. Dit gebeurt met een PowerPoint. Hierdoor kunnen de leerlingen beter zien waar ze iets moeten aanduiden. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) Uit: D/2008/7841/038 ( ET4 De lln kunnen op werkkaarten van Vlaanderen of België en van andere bestudeerde gebieden diverse landschapscomponenten benoemen, zijnde reliëfgebieden, rivieren, landbouwgebieden, industriegebieden, agglomeraties en steden, zeehavens, transportassen, toeristische streken en toeristische centra. Situering in het leerplan: VVKSO-Brussel, leerplan aardrijkskunde eerste graad, tweede leerjaar, September 2008, Brussel. D/2008/7841/ Industrielandschappen 2. De waargenomen voorbeelden op een thematische kaart industrie van Europa situeren. ALGEMEEN LESDOEL De lln kunnen vestigingsfactoren van de industrie bepalen aan de hand van een kaart. De lln kunnen de belangrijkste industriegebieden in België en Europa op een kaart aanduiden. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) / BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) Werkmap aardrijkskunde 2: VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CALLEMEYN, A., Algemene wereldatlas, Plantyn, Mechelen, 2012, 191 pagina s. LEERMIDDELEN & MEDIA PowerPoint (USB-stick) Enveloppes met kaartjes + papieren Atlas Werkboek Whiteboardstiften

3 Leerdoelen Lesfasen & timing Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Instapfase De lkr legt haar materiaal klaar en laat de lln op hun plaats zitten. PPT: industrielandschappen INDUSTRIELANDSCHAPPEN 10 minuten Ik heb graag dat het stil is. De lkr stelt zichzelf voor en vraagt de lln een naamkaartje te plaatsen. In de vorige lessen hebben jullie al geleerd over industrie. Jullie zagen bij die oefening over de legoblokjes al waar in Europa je chemische industrie terugvindt. Andere soorten industrie zijn ook op bepaalde plaatsen gevestigd. Nu kunnen we ons dus afvragen waarom industrie zich juist op die plaatsen vestigt. PROBLEEMSTELLING: Waarom vestigt de industrie zich op een bepaalde plaats? De lln kunnen de verschillende vestigingsfactoren Lesfase 1: 5 minuten Een reden waarom een bedrijf zich ergens vestigt, noemen we een vestigingsfactor. (Dit staat ook in jullie werkboek op p.91, duidt dit aan met fluo.) PPT: vestigingsfactoren BORD: 1. Vestigingsfactoren

4 voor de industrie opsommen. Ik had het daarnet al over die oefening met de legoblokjes. Weet je nog wat je als eerste nodig had om een legoblokje te maken? Wat heb je nodig om grondstoffen te verwerken? Wie gaat die grondstoffen verwerken. Hoe krijg je die grondstoffen van het ene naar het andere industriegebied? Wat gebeurt er als laatste met de legoblokjes? Hoe komt het dat jij die legoblokjes thuis hebt? PPT: oefening 13 De 5 voornaamste vestigingsfactoren: Grondstoffen Energie Arbeidsmarkt Verkeer/transportmogelijkheden Afzetmarkt De lln kunnen hun atlas gebruiken bij het opzoeken van industrie. Lesfase 2: 15 minuten Per 2: Zo dadelijk proberen jullie per 2 eens deel 2 van oefening 14 te maken. Doe dit in potlood. Jullie krijgen hiervoor 5 minuten. PPT: vestigingsfactoren Lkr gaat rond terwijl de leerlingen de oefening maken. Groepswerk (per 4): De lln kunnen verklaren waarom een bepaalde vestigingsfactor Zo dadelijk zetten jullie je per 4 bijeen. Jullie krijgen van mij een blad en een enveloppe. Op dit blad staan dezelfde vragen als bij de oefening van daarnet. De bedoeling is nu dat jullie de antwoorden,

5 belangrijk is in een gegeven gebied. die in de enveloppe zitten, op de juiste plaats leggen. De bedoeling is dat de andere groepen niet horen wat jullie zeggen, zodat er niet wordt vals gespeeld. Jullie krijgen hiervoor opnieuw 5 minuten. Bladen met de vragen + enveloppes De lkr gaat rond en herinnert de leerlingen eraan stil te zijn. De tijd is om. Draai jullie allemaal terug naar voor en dan overlopen we de oefening. Welke industrie hebben jullie bij Mol (Lier/Luik/Leuven) geplaatst? Wat is hiervoor de belangrijkste vestigingsfactor? Wat is de verklaring hiervoor? Wat is de belangrijkste vestigingsfactor voor de voedingsindustrie? Waarom is dit de belangrijkste vestigingsfactor? PPT: oefening 14 De lln kunnen de belangrijkste industriegebieden van België opzoeken in hun atlas. Lesfase 3: 10 minuten We hebben net gezien waarom de industrie zich op bepaalde plaatsen vestigt. Dan zullen we nu eens bekijken waar de belangrijkste industriegebieden in België zijn. BORD: PPT: industrie op kaart 2. Industrie op kaart PROBLEEMSTELLING: Wat zijn de belangrijkste industriegebieden in België? De lln kunnen de belangrijkste industriegebieden Welke atlaskaart hebben we nodig om de industriegebieden in België te vinden? Waar op deze kaart ligt Herentals? En Mortsel?

6 van België aanduiden op een kaart. Wat zijn de vijf grote industriegebieden in België? Binnen welke steden ligt de Vlaamse ruit? Wat zijn de 3 grote zeehavens in België?

7 De lln kunnen de belangrijkste industriegebieden van Europa opzoeken in hun atlas. Lesfase 4: 10 minuten Per twee: Dan mogen jullie nu per twee eens proberen van oefening 16 te maken. De lkr gaat rond en helpt waar nodig. PPT: oefening 16 De lln kunnen de belangrijkste industriegebieden van Europa aan duiden op een kaart. Klassikaal: Welke atlaskaart heb je hiervoor gebruikt? Waar op de kaart heb je Sleipner A en Bottrop geplaatst? Wat heb je in de legende geschreven? Waar heb je Duisburg en Rotterdam geplaatst? Welke industrietak vinden we terug in de omgeving van Duisburg? Waarom? Welke industrietak vinden we terug in de omgeving van Rotterdam? Waarom vinden we die hier terug? Welke drie zeehavens zijn de belangrijkste in Europa? Waar ligt dit? Waar ligt Boechout? Waar op de kaart ligt Londen? Welke kaart heb je gebruikt om de bevolkingsspreiding op te zoeken? Waarom ligt de industrie vooral in die zone? BORDSCHEMA

8 Vestigingsfactoren: - grondstoffen - energie - arbeidsmarkt - verkeer/transportmogelijkheden - afzetmarkt Industrie op kaart

9 glasindustrie voertuigindustrie ijzer- en staalindustrie onderzoek en ontwikkeling aanwezigheid van grondstoffen aanwezigheid van werkkrachten verkeersmogelijkheden/ aanwezigheid van grondstoffen aanwezigheid van kennis Het kwartszand in de bodem van de (plaatsnaam) is de grondstof voor glas. (Plaatsnaam) ligt in de buurt van heel wat steden en gemeenten met een hoge bevolkingsdichtheid. De ligging langs de (naam van een rivier) is goed gekozen voor vervoer per schip. Steenkoolmijnen leverden vroeger de nodige brandstof. De universiteit van (plaatsnaam) leidt mensen op voor een job waarvoor veel kennis nodig is.

10 Plaats: Mol Lier Luik Leuven Overwegende industrie: Belangrijkste vestigingsfactor: Verklaring:

11 Reflectie: Ik gaf deze les enkele keren. Bij de eerste les moesten de leerlingen eerst de oefening in potlood proberen. Daarna kregen ze pas het schema en de kaartjes. Dit nam echter veel tijd in beslag. De leerlingen vonden de oefening ook heel moeilijk. Daarom heb ik bij de volgende lessen de leerlingen direct het schema laten invullen. Dit ging meteen veel vlotter. De leerlingen begrepen beter wat ze moesten doen. Ik behaalde wel hetzelfde doel. Werkvorm 2: De leerlingen leerden rond ontbossing. Ik liet hen een spel spelen om dit te leren. Lesvoorbereiding: LESONTWERP Bachelor Secundair Onderwijs Naam: Nele Boven UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Vestiging Heverlee Hertogstraat 178, 3001 Heverlee Tel Vakkencombinatie: aardrijkskunde - wiskunde Stagebegeleider DLO: mevr. H. Verstappen School: Rozenberg Mol Onderwijsvorm: TSO Richting: Klas: 4D Lokaal: E010 Aantal leerlingen: 21 Les gegeven door: Nele Boven Vak: aardrijkskunde Onderwerp: Tropische regenwouden Vakmentor: Mr. M. Toelen Datum/Data: 27 april 2017 Lesuur/-uren: 8 e lesuur BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks Dit is de tweede les rond ecologische spanningen en problemen. In de vorige les kwam de situering, kenmerken en verklaring van het tropisch regenwoud aan bod. In deze les leren de leerlingen rond ontbossing. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) De lln kunnen de tropische regenwouden situeren. De lln kunnen de kenmerken van de tropische regenwouden benoemen. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit De lln hebben allemaal al wel eens gehoord van het tropisch regenwoud. De ontbossing hiervan komt wel eens in de media. Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, Dit is een heel drukke klas. Ik zal hier dus zeker rekening mee moeten houden. DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak? De leerlingen krijgen aan het begin van de les allemaal een identiteitskaart hierop hangt een gekleurde post-it. Op deze manier worden de leerlingen gemakkelijk in groepen verdeeld. Zo kan ik ook zelf kiezen welke leerlingen samen in een groep zitten. Op enkele post-its staat ook materiaalmeester of stiltebewaker. Zo kan ervoor gezorgd worden dat het spel vlot verloopt.

12 De leerlingen krijgen nog geen dobbelstenen, pionnen, aan het begin van de les. Zo zullen ze beter opletten bij de uitleg van het spel. Deze uitleg verloopt aan de hand van een PowerPoint. Zo zien de leerlingen duidelijk wat van hen verwacht wordt. De laatste dia, met de spelregels op, blijft geprojecteerd doorheen het spel. Terwijl het spel gespeeld wordt kan ik rondgaan en controleren of iedereen het begrepen heeft. Ook kan ik duelwinnaar kaarten uitdelen. Wanneer ik deze uitdeel kan ik nog eens vermelden wat ze hiermee kunnen doen. Vijf minuten voor het einde van de les moeten de leerlingen stoppen met het spelen van het spel. Hierna volgt een korte bespreking. Op deze manier kan gecontroleerd worden wat de leerlingen uit het spel geleerd hebben. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) Uit: D/2012/7841/019 ( De leerlingen kunnen ET 3 aan de hand van voorbeelden horizontale en verticale ruimtelijke relaties herkennen. ET 4 de eigenheid van regio's beschrijven aan de hand van natuurlijke en menselijke kenmerken. ET 5 op een eenvoudige manier enkele fysisch-aardrijkskundige kenmerken van een bestudeerde regio verklaren. ET 7 in verband met een economische activiteit in een regio het bestaan van stromen van goederen of personen illustreren. ET 10 op een eenvoudige manier de natuurlijke en menselijke oorzaken van milieuproblemen in een gebied verklaren en er de gevolgen voor mens, natuur en milieu uit afleiden. ET 11 op een eenvoudige manier de impact verklaren van: - politieke invloedsfactoren op kenmerken van aardrijkskundige entiteiten; - de technologische evolutie op de kenmerken van de aardrijkskundige entiteiten. ET 12 verbanden leggen tussen levenswijze, cultuur en leefmilieu. Situering in het leerplan: VVKSO-Brussel, leerplan aardrijkskunde tweede graad, tweede leerjaar, September 2012, Brussel. D/2012/7841/ Spanningen en ecologische problemen binnen regio s: 2.1 Door analyse van beelden, kaarten en andere informatiebronnen, de kenmerken van het tropisch regenwoud beschrijven. 2.2 In de bestudeerde regio de horizontale en verticale relaties herkennen die de kenmerken van het tropisch regenwoud verklaren. 2.3 Op een eenvoudige manier de ecologische gevolgen van de ontginning van het tropisch regenwoud verklaren en er de gevolgen voor mens, natuur en milieu afleiden. ALGEMEEN LESDOEL De leerlingen kunnen op een eenvoudige manier de ecologische gevolgen van de ontginning van het tropisch regenwoud verklaren en er de gevolgen voor mens, natuur en milieu afleiden. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) Eigen cursus van de school Vanhees, K. Kap ermee!? Informatief spel over de ontbossing van het Amazonewoud, LEERMIDDELEN & MEDIA PowerPoint + USB-stick Spelborden Werkblaadjes

13 Leerdoelen Lesfasen & timing Instapfase 10 minuten Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Lkr zet op voorhand de spelborden (nog niet de pionnen, kaartjes, ) klaar en zet de banken in 5 groepen. De lkr gaat aan de deur staan en deelt kaarten uit aan de lln. Op deze kaarten staat een kleur. De lln gaan in de groep zitten die overeen komt met de kleur van hun kaart. De lkr wacht tot alle leerlingen zitten en stil zijn. Zoals jullie waarschijnlijk al wel hebben gezien, gaan we vandaag een spel spelen. Jullie hebben daarnet allemaal kaartjes gekregen. Op sommige kaartjes heb ik een post-it gehangen met daarop materiaalmeester of stiltebewaker op. De materiaalmeester zorgt ervoor dat het materiaal zo meteen op de juiste plaats komt te liggen en dat aan het einde van de les al het materiaal ook weer bij mij geraakt. De stiltebewaker zorgt ervoor dat je groepje niet te luid gaat praten, zodat je ook geen andere groepjes stoort. De lkr projecteert de speluitleg op de PowerPoint.

14 Jullie hebben daarnet allemaal een paspoort gekregen. Je begint het spel door je allemaal eens voor te stellen. Daarna mag de speler die het hoogst gooit beginnen. De spelers met een! beginnen aan de oranje start, die met een? aan de gele start. Er zijn verschillende vakjes. Als je op een vakje met gebeurtenis komt, neem je een gebeurteniskaartje van jouw kleur. Je leest dit luidop voor aan de rest van de groep. Je doet wat onderaan op je kaartje staat. Er zijn ook vakjes met vraag op. Als je hierop komt leest de speler links van je de vraag voor. Alle vragen zijn meerkeuze. Let op dat je het antwoord niet verraadt. Als je de vraag juist beantwoordt mag je nog een keer gooien. Als je de vraag fout beantwoordt sla je de volgende ronde een beurt over. Als iemand twee personen van verschillende groepen naast elkaar komen te staan een duel aan. Degene die net heeft verplaatst mag kiezen welk duel. Er zijn drie soorten duels. Een bedreigde dieren memory, een regenwoudproducten memory en een puzzel van Zuid-Amerika. Bij de memory is de persoon met de meeste kaartjes de winnaar. Bij de puzzel zegt iemand anders van de groep start. De persoon die het eerst de puzzel af heeft is de winnaar. Als je bent gewonnen steek je je hand op. Dan breng ik een winnaar-duel kaart. Met deze kaart kan je een gebeurtenis niet uitvoeren of deze van een andere speler uitvoeren. Als je op een gebeurtenis of een vraag komt te staan terwijl je een duel aangaat, doe je eerst het duel en daarna de gebeurtenis of de vraag.

15 Je wint pas als je exact op de finish terechtkomt. Als je te hoog gooit moet je het te veel aan vakjes terug gaan. De spelregels worden geprojecteerd doorheen heel het spel. Je mag ook altijd vragen aan mij stellen. Veel succes. Lesfase 1: Spel De lkr gaat rond terwijl de leerlingen het spel spelen en geeft extra uitleg indien nodig. Ook worden er duel-winnaar kaartjes uitgedeeld. De lkr legt hierbij nog eens uit wat ermee gedaan moet worden. 35 minuten Lesfase 2: Bespreking 5 minuten OLG: Waarom wordt er een onderscheid gemaakt tussen!- en?-kaartjes? Welke personen kunnen dat zijn? Denk eens aan je paspoort? Waarom begonnen de!-spelers aan het tegenovergestelde uiteinde dan de?- spelers? Waarom werd er een duel memory gespeeld? Wat stond afgebeeld op de kaartjes? Welke gebeurtenissen grepen je (niet) aan? Jullie krijgen zo dadelijk een blad het is de bedoeling dat je dit blad probeert in te vullen en dat je dit volgende les aan meneer Toelen afgeeft.

16

17

18 Reflectie: Het spel zelf verliep erg vlot. De leerlingen waren erg enthousiast. Tijdens het rondgaan merkte ik wel dat de leerlingen niet altijd lazen wat er op hun kaartjes stond. Na het spel wilde ik nog een bespreking doen. De leerlingen wilden echter niet meer luisteren naar wat ik te zeggen had. Ik weet dus ook niet goed of de leerlingen veel van het spel onthouden hebben. Ik gaf hen nog bladen mee om te zien wat ze er van hadden onthouden. Mijn mentor zou deze ophalen en een samenvatting naar mij doorsturen. Dit heeft hij echter niet gedaan. Als ik in een volgende les nog eens een gelijkaardig spel zou doen, zou ik de bladen al aan het begin van de les geven. Ik zou hen zeggen dat ze deze bladen tijdens het spel moesten invullen. Op deze manier gaan de leerlingen tijdens het spel meer nadenken over de leerinhoud.