Vergadering gemeenteraad d.d. 19 juli 2018 Agenda nummer 6 Portefeuillehouder: wethouder de heer M. Joostens Onderwerp: Vangnetuitkering BUIG 2017 Korte inhoud: Personen die niet genoeg inkomen of vermogen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien kunnen een uitkering aanvragen op grond van de Participatiewet. Werkplein Fivelingo is de uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering van de Participatiewet. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) stelt jaarlijks het BUIG-budget beschikbaar voor het betalen van deze uitkeringen. Het BUIG-budget 2017 dat gemeente Delfzijl heeft ontvangen is onvoldoende om de uitkeringen te kunnen betalen. De gemeente kan bij het Rijk een Vangnetuitkering aanvragen om een deel van het tekort vergoed te krijgen. De raad wordt voorgesteld in te stemmen met de aanvrage die door burgemeester en wethouders wordt gedaan. Delfzijl, 19 juni 2018 Aan de raad Voorstel Uw raad wordt voorgesteld in te stemmen met de verklaring van ons college zoals opgenomen in het model aanvraagformulier vangnetuitkering 2017. Aanleiding Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) stelt jaarlijks de Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen aan Gemeenten (BUIG) beschikbaar voor het betalen van de uitkeringen op grond van de Participatiewet. De gemeenten wenden dit budget aan om de uitkeringen te betalen. Het definitief budget voor 2017 dat de gemeente Delfzijl ontvangt, is onvoldoende om de uitkeringen van te kunnen betalen. De gemeente kan onder voorwaarden via de Vangnetuitkering gedeeltelijk gecompenseerd worden voor (grote) tekorten. Een groot deel van het tekort op de BUIG is toe te schrijven aan de systematiek waarmee het stelsel omgaat om de instroom van statushouders. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft op 5 april 2018 aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de vraag voorgelegd om de Raad voor Openbaar Bestuur om advies te vragen over de BUIG. Voor de VNG staat de vraag centraal of gemeenten adequaat worden gefinancierd voor het uitvoeren van een wettelijke taak, zoals geregeld in artikel 69 van de Participatiewet. Inmiddels heeft de minister van Financiën laten weten dat de instroom van statushouders in de bijstand vanaf dit jaar direct in het bijstandsbudget ( BUIG) wordt verwerkt. In de Voorjaarsnota die op 28 mei 2018 naar de Tweede Kamer is gestuurd, is hiervoor een toevoeging aan de BUIG opgenomen van 120 miljoen. Ook is de Raad voor Openbaar Bestuur ondertussen gestart met een onderzoek naar de BUIG. Argumenten Appingedam en Delfzijl voldoen aan de criteria Binnen de DAL-gemeenten vragen de gemeenten Appingedam en Delfzijl een vangnetuitkering aan voor het jaar 2017. Beide gemeenten voldoen aan de criteria om een aanvraag voor deze aanvullende bijdrage bij het Rijk in te dienen. Over het jaar 2016 was er in Delfzijl een uitkeringslast te zien van 13.296.948. De baten bedroegen 12.973.307. Er was een tekort van 323.641. Dat is 2,49%.
Op basis van de realisatie van het jaar 2017 bedragen de uitkeringslasten 14.334.351 en de baten 13.166.290. Het uiteindelijke tekort is 1.168.061. Dat is 8,87%. Het gecumuleerde tekort over de jaren 2016 en 2017 bedraagt 11,33%. Op basis van bovenstaande tekorten kan de gemeente Delfzijl over 2017 een vangnetuitkering aanvragen voor een bedrag van 254.873. Voor het overige deel van het tekort, te weten 658.315 draagt de gemeente Delfzijl eigen risico. Landelijk budget uitkering is structureel ontoereikend Uit onderzoek van Divosa 1, blijkt dat het tekort op de BUIG een landelijk probleem is. Maar liefst 79% van de gemeenten heeft een aantoonbaar te laag budget ontvangen van het Rijk om de uitkeringen te betalen. In de ramingen van het Rijk is namelijk geen rekening gehouden met een groei van het bestand. Inmiddels is de Raad voor Openbaar Bestuur gestart met een onderzoek naar de BUIG. 1.3. College treft aantoonbare maatregelen en de raad stemt in met de verklaring Bij het indienen van een verzoek tot vangnetuitkering over 2017 moet ons college verklaren dat het reeds voor de indiening van het verzoek over 2017, maatregelen heeft getroffen om tot tekortreductie te komen. Deze verplichting gaat verder dan die in het kader van het tijdelijk vangnet, waarbij het feitelijk treffen van maatregelen niet vereist was. Met behulp van kenniscentrum Stimulansz is een analyse gemaakt op welke gebieden kansen liggen om de tekorten te verminderen. Daarbij is onder andere gebruik gemaakt van de landelijke benchmark werk en inkomen waar Werkplein Fivelingo aan meedoet. Aan de hand van deze benchmark kan worden nagegaan hoe, in dit geval Werkplein Fivelingo, het doet ten opzichte van andere gemeenten in Nederland met eenzelfde aantal inwoners en ten opzichte van de gemeenten in de provincie Groningen. Dit heeft geleid tot het plan Vangnetuitkering 2017 van de gemeente Delfzijl. In dit plan zijn de kenmerken van de doelgroep en de gemeente Delfzijl beschreven. Daarna volgt de analyse van een aantal relevante onderwerpen. Tevens zijn de genomen maatregelen 2017 en 2018 beschreven en wat daarvan de effecten zullen zijn. Ook worden conclusies getrokken en zo nodig aanbevelingen gedaan voor maatregelen die het tekort mogelijk kunnen reduceren. Het plan ligt voor u in de raadsmap.. Maatregelen om het tekort kunnen terugdringen kunnen worden ondergebracht bij een van de drie hoofdthema's. Dit zijn: a. het tegengaan van de instroom; b. het bevorderen van de doorstroom en c. het inzetten op de uitstroom. Ad a. het tegengaan van de instroom Een maatregel die succesvol blijkt te zijn, is een zorgvuldige toetsing van de aanvraag door middel van de Poortwachtersfunctie. Een elders beproefde nieuwe maatregel, die in 2018 van kracht is,, is het geven van voorlichting over de Participatiewet aan inwoners met een WW uitkering. Dit gebeurt drie maanden voordat zij dreigen door te stromen naar de Participatiewet uitkering. Ad b het bevorderen van de doorstroom Onder doorstroom wordt verstaan het verbeteren van de kansen van uitkeringsgerechtigden op uitstroom. Dit vindt plaats door de inzet van het Test en Trainingscentrum, werkervaringsplaatsen en het aanbieden van vaktrainingen en beroepsopleidingen. Ook het aantrekken van de accountmanager statushouders draagt hier aan bij. De statushouders die kans hebben om uit te stromen naar werk worden in kaart gebracht en op bij hen passende trajecten geplaatst. 1 Vereniging van gemeentelijke directeuren in het sociaal domein
Ad c het inzetten op de uitstroom Het 1000 banenplan is een goed voorbeeld van de inzet op uitstroom. In 2017 is het 1000-banenplan financieel en organisatorisch voorbereid. Op 5 maart 2018 heeft de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid de laatste handtekening gezet onder de toezegging van een rijksbijdrage van 6,23 miljoen voor de komende vier jaar. Dit bedrag is vooral te besteden aan opleidingen om werkzoekenden duurzaam uit de uitkering en aan het werk te krijgen, in voornamelijk aardbevingsschadegerelateerde beroepen/bedrijven. Te denken valt hier natuurlijk aan bouwberoepen. Er is een schildersproject met tien deelnemers opgestart waar drie werkgevers financieel aan bijdragen. Dit is één van de eerste opleidingstrajecten in het kader het 1.000-banenplan. Het Werkplein participeert actief in het 1000-banen plan. Uw raad moet, door middel van instemming, de juistheid van de verklaring van ons college bevestigen. Aan deze constructie ligt de aanname ten grondslag dat de gemeenteraad alleen met de verklaring kan instemmen, indien het college de door hem getroffen maatregelen met de gemeenteraad heeft gewisseld. Het Hoe en wanneer is hierbij een zaak van de gemeente zelf. In de toelichting bij het Besluit Participatiewet is aangegeven dat het proces van tekortreductie nadrukkelijk een lokale verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat de inhoudelijke beoordeling van de maatregelen door het college geheel wordt overgelaten aan het lokale bestuur en dat de keuzen, in het licht van het verzoek tot vangnetuitkering, niet onderhevig zijn aan de instemming van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid of van andere, aan de vangnetuitkering meebetalende gemeenten. De instemming van uw raad heeft uitsluitend betrekking op de juistheid van de verklaring. De instemming heeft geen betrekking op het inhoudelijk oordeel dat uw raad eventueel over de maatregelen van ons college uitspreekt/heeft uitgesproken. Kanttekeningen Het is niet duidelijk of de aanvraag wordt gehonoreerd. Om binnen het tijdvak 2017, 2018 en 2019 in aanmerking te kunnen komen voor een vangnetuitkering, moeten er passende maatregelen worden genomen voor een tekortreductie. Het moet zowel om interne als externe maatregelen gaan. Aanpak/uitvoering Werkplein Fivelingo heeft in samenwerking met Stimulansz en de DAL-gemeenten het voorliggend plan voorbereid. Ons college dient een verzoek in door middel van het door de minister vastgestelde format voor het aanvraagformulier. Dit verzoek moet uiterlijk op woensdag 15 augustus 2018 digitaal, per e-mail, zijn ontvangen door de Toetsingscommissie vangnet Participatiewet. Verzoeken die na 15 augustus 2018 door de commissie worden ontvangen, worden niet in behandeling genomen. Financiën In 2017 bedraagt het tekort op de BUIG 1.168.061. De gemeente draagt een eigen risico van 5% van het toegekende budget over 2017. Dit is 658.315. De hoogte van de aan te vragen vangnetuitkering over 2017 bedraagt 254.783. Bijlagen Plan Vangnetuitkering 2017 van de gemeente Delfzijl; Verklaring van het college van burgemeester en wethouders Burgemeester en wethouders van Delfzijl, Burgemeester (G. Beukema) secretaris (P. Leeuw) Behandeld door W. Swart, tel. 0596-639081
Nummer 6 De raad van de gemeente Delfzijl; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 19 juni 2018; gelet op de Participatiewet; besluit: in te stemmen met de verklaring van het college van burgemeester en wethouders van Delfzijl d.d. 19 juni 2018 zoals opgenomen in het model aanvraagformulier vangnetuitkering 2017. Delfzijl, 19 juli 2018 De raad voornoemd, voorzitter. (G. Beukema) griffier. (O. Rijkens)