Voorwoord Inbedding Dit boek is het tweede volume van het Handboek Estate Planning, Algemeen Deel. In de voorgaande pagina s kon u nadere uitleg en toelichting vinden bij het globale concept van dit handboek. In dit boek worden alle aspecten van de schenking uitvoerig behandeld vanuit het ruime perspectief van de Estate Planning. Het boek is bijgevolg ingebed in het grotere geheel van het handboek. Het Algemeen Deel van het Handboek Estate Planning is gestructureerd volgens een dubbele krachtlijn: het tweesporenbeleid enerzijds en de nood aan controleen inkomstenbehoud anderzijds. Vooral het tweesporenbeleid heeft de opbouw van het handboek voor de eerste zes volumes bepaald. Bij het uitwerken van een goede planning is het immers essentieel om, veel nadrukkelijker dan doorgaans gebeurt, voor ogen te houden of en in welke mate een ingreep of een planning effect heeft of zou moeten hebben bij leven dan wel ook of enkel bij overlijden. De eerst drie volumes betreffen de maatregelen met effect bij leven, de volgende drie volumes deze met effect bij overlijden. Zoals alle volumes van het handboek willen wij ook nu een praktijkgerichte (wetenschappelijk verantwoorde) en beknopte analyse bieden van een aantal topics die een professional op het gebied van de estate planning kunnen bezig houden. Telkenmale worden zowel de privaatrechtelijke, vennootschapsrechtelijk als fiscale aspecten van een probleem toegelicht. Gepoogd werd om de topics niet al te uitgebreid en toch omvattend te behandelen. Tevens werd er naar gestreefd om het voetnotenapparaat beperkt te houden en de voorkeur te geven aan een ruime bibliografie na elke paragraaf, die een aantal topics clustert. Structuur van het volume Schenking Vermogensplanning met Effect bij Leven Dit tweede boek omvat twee afdelingen. De eerste afdeling behandelt de schenking van de volle eigendom. In de tweede komt de schenking met modaliteiten aan bod. In het deel over de schenking komen vooreerst de grondvereisten van de schenking aan bod. Daarna worden de vormvereisten van de verschillende soorten schenkingen onder de loupe genomen. De derde paragraaf ten slotte bespreekt het definitieve karakter van de schenking. In het deel over de modaliteiten wordt eerst aandacht besteed aan vruchtgebruik, gebruik en bewoning als instrument van vermogensplanning. Daarna worden de termijn en voorwaarde bestudeerd. ix
Voorwoord Tot slot worden de inhoud en opportuniteit van diverse andere modaliteiten besproken. Naast de civielrechtelijke aspecten worden de fiscale consequenties doorheen alle topics en soms ook in afzonderlijke topics uiteengezet. Prof. Dr. Alain VERBEKE Mr. Frank BUYSSENS Mr. Henri DERYCKE Editors x
Auteurs.................................................. Voorwoord bij de tweede editie Handboek Estate Planning.......... Voorwoord............................................... i iii ix Afdeling 1 Schenkingen van de volle eigendom Inleidende duiding over controle- en inkomstenbehoud.... 1 1. Grondvereisten........................................ 3 1. Toestemming.......................................... 3 Boek 2 / Topic 1 Grondvereisten/Toestemming/Schenker........................ 3 FREDERIK SWENNEN Boek 2 / Topic 2 Toestemming/Begiftigde.................................... 9 2. Bekwaamheid......................................... 11 Boek 2 / Topic 3 Grondvoorwaarden/Bekwaamheid/Schenker.................... 11 FREDERIK SWENNEN Boek 2 / Topic 4 Grondvoorwaarden/Bekwaamheid/Begiftigde.................... 19 FREDERIK SWENNEN 3. Oorzaak............................................. 29 Boek 2 / Topic 5 Oorzaak/Animus donandi................................... 29 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Boek 2 / Topic 6 Oorzaak/Verval/Voorwaarde................................ 33 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Boek 2 / Topic 7 Schenking/Oorzaak/Registratie van titel........................ 37 xi
4. Voorwerp............................................ 47 Boek 2 / Topic 8 Voorwerp/Schenking-koop.................................. 47 FRANK BUYSSENS Boek 2 / Topic 9 Voorwerp/Levensverzekering................................ 51 FRANK BUYSSENS Boek 2 / Topic 10 Schenking/Voorwerp/Universaliteit van goederen, bedrijfstak en aandelen/regeling in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest......... 53 Boek 2 / Topic 11 Schenking/Voorwerp/Universaliteit van goederen, bedrijfstak, aandelen en vorderingen/regeling van het Vlaamse Gewest................ 59 Boek 2 / Topic 12 Schenking/Voorwerp/Universaliteit van goederen, bedrijfstak, aandelen en vorderingen/regeling in het Waalse Gewest................... 65 Boek 2 / Topic 13 Schenking/Voorwerp/Roerende goederen/regeling van het Vlaamse Gewest................................................. 71 Boek 2 / Topic 14 Schenking/Voorwerp/Roerende goederen/regeling van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.................................... 77 Boek 2 / Topic 15 Schenking/Voorwerp/Roerende goederen/regeling van het Waalse Gewest................................................. 81 Boek 2 / Topic 16 Schenking/Voorwerp/Bouwgrond/Regeling van het Vlaamse Gewest.. 87 Boek 2 / Topic 17 Schenking/Voorwerp/Woning/Regeling van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.................................... 93 SASKIA LUST xii
Boek 2 / Topic 18 Schenking/Voorwerp/Woning/Regeling van het Waalse Gewest...... 97 Boek 2 / Topic 19 Schenking van gemeenschapsgoed aan kinderen.................. 101 Bibliografie.............................................. 109 2. Vormvereisten......................................... 113 1. Notariële akte......................................... 113 Boek 2 / Topic 20 Notariële akte/belgië....................................... 113 Boek 2 / Topic 21 Notariële akte/buitenland................................... 129 Boek 2 / Topic 22 Notariële akte/buitenland: fiscale aspecten...................... 131 2. Handgift............................................. 133 Boek 2 / Topic 23 De handgift: geldigheidsvoorwaarden.......................... 133 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN Boek 2 / Topic 24 Handgift/Het bewijs/datum................................. 143 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN Boek 2 / Topic 25 Handgift/Modaliteiten..................................... 151 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN Boek 2 / Topic 26 Bankgift/De onrechtstreekse schenking......................... 159 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN Boek 2 / Topic 27 Handgift met voorbehoud van vruchtgebruik.................... 163 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN Boek 2 / Topic 28 De handgift en de afschaffing van de effecten aan toonder.......... 167 CHRISTINE VAN HEUVERSWYN xiii
Boek 2 / Topic 29 Handgift: fiscale gevolgen................................... 169 3. Onrechtstreekse schenking............................... 173 Boek 2 / Topic 30 Onrechtstreekse schenking/voorwerp/geld en gedematerialiseerde effecten................................................. 173 BERNARD WAÛTERS Boek 2 / Topic 31 Onrechtstreekse schenking/voorwerp/aandelen op naam........... 177 BERNARD WAÛTERS Boek 2 / Topic 32 Onrechtstreekse schenking/kwijtschelding van schuld............. 181 BERNARD WAÛTERS Boek 2 / Topic 33 Onrechtstreekse schenking/derdenbeding/levensverzekering........ 183 BERNARD WAÛTERS Boek 2 / Topic 34 Onrechtstreekse schenking: fiscale gevolgen..................... 185 4. Vermomde schenking................................... 187 Boek 2 / Topic 35 Vermomde schenking/veinzing/gedeeltelijke schenking............ 187 ANN MAELFAIT Boek 2 / Topic 36 Vermomde schenking: fiscale gevolgen......................... 197 ANN MAELFAIT Bibliografie.............................................. 199 3. Definitief karakter...................................... 205 1. Onherroepelijkheid..................................... 205 Boek 2 / Topic 37 Onherroepelijkheid/Principe................................. 205 SVEN MOSSELMANS Boek 2 / Topic 38 Onherroepelijkheid/Schenkingen tussen echtgenoten.............. 213 SVEN MOSSELMANS xiv
Boek 2 / Topic 39 Schenking/Onherroepelijkheid: fiscale aspecten.................. 221 SASKIA LUST Boek 2 / Topic 40 Onherroepelijkheid/Rechtskeuze voor Nederlands recht............ 223 2. Ascendentenverdeling................................... 225 Boek 2 / Topic 41 Ascendentenverdeling: civiele aspecten......................... 225 FRANK BUYSSENS Boek 2 / Topic 42 Ascendentenverdeling: fiscale aspecten......................... 233 HENRI DERYCKE Boek 2 / Topic 43 Ascendentenverdeling/Dubbele akte: civiele aspecten.............. 239 FRANK BUYSSENS Boek 2 / Topic 44 Ascendentenverdeling/Dubbele akte: fiscale aspecten.............. 243 HENRI DERYCKE Boek 2 / Topic 45 Ascendentenverdeling/Artikel 918 B.W.: civiele aspecten........... 247 FRANK BUYSSENS 3. Inbreng.............................................. 253 Boek 2 / Topic 46 Inbreng van giften/algemene principes......................... 253 Boek 2 / Topic 47 Inbreng van giften/bijzondere gevallen......................... 259 Boek 2 / Topic 48 Inbreng van giften in aanwezigheid van een langstlevende echtgenoot. 265 Boek 2 / Topic 49 Inbreng/Vrijstelling van inbreng.............................. 269 MIEKEN PUELINCKX-COENE xv
Boek 2 / Topic 50 Artikel 858bis, lid 2, B.W./Inbreng/Vrijstelling van inbreng ten opzichte van echtgenoot........................................... 277 MIEKEN PUELINCKX-COENE, GEACTUALISEERD DOOR ANN MAELFAIT Boek 2 / Topic 51 Inbreng van schulden...................................... 287 4. Inkorting............................................. 303 Boek 2 / Topic 52 Inkorting/Principe......................................... 303 Boek 2 / Topic 53 Inkorting/Volgorde (artt. 923, 925-926 en 927 B.W.)............. 307 Boek 2 / Topic 54 Inkorting/In natura........................................ 309 Boek 2 / Topic 55 Inkorting/In waarde....................................... 313 Boek 2 / Topic 56 Inkorting/In waarde/artikel 917 B.W.......................... 317 Boek 2 / Topic 57 Inkorting/In waarde/artikel 918 B.W./Schenking aan erfgerechtigden in rechte lijn met voorbehoud van vruchtgebruik (hetzij met last van lijfrente of met afstand van kapitaal).......................... 321 Boek 2 / Topic 58 Inkorting/Familiale Ondernemingen/Wijziging artikel 826 B.W....... 329 Boek 2 / Topic 59 Inkorting/Familiale ondernemingen/wijziging artikel 922 B.W....... 335 Bibliografie.............................................. 339 xvi
Afdeling 2 Schenkingen met modaliteiten....................... 347 1. Vruchtgebruik, gebruik en bewoning....................... 349 1. Vruchtgebruik en rechthebbenden.......................... 349 Boek 2 / Topic 60 Vruchtgebruik/Rechthebbenden/Algemeen...................... 349 Boek 2 / Topic 61 Vruchtgebruik/Rechthebbenden/Gezamenlijk/Successief/Terugvallend vruchtgebruik............................................ 351 Boek 2 / Topic 62 Vruchtgebruik/Rechthebbenden/Eventueel vruchtgebruik........... 355 FRANK BUYSSENS Boek 2 / Topic 63 Vruchtgebruik/Rechthebbenden/Gezamenlijk/Successief/Terugvallend/ Eventueel vruchtgebruik: fiscale aspecten....................... 357 2. Vruchtgebruik/Aanvang.................................. 363 Boek 2 / Topic 64 Vruchtgebruik/Aanvang/Borgstelling en boedelbeschrijving......... 363 Boek 2 / Topic 65 Vruchtgebruik/Aanvang: fiscale aspecten....................... 367 3. Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker.................. 371 Boek 2 / Topic 66 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/beschikkings- en vervreemdingsverbod...................................... 371 Boek 2 / Topic 67 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/verbeteringswerken.... 375 Boek 2 / Topic 68 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/verbeteringswerken: fiscale aspecten........................................... 379 xvii
Boek 2 / Topic 69 Vruchtgebruik/Bevoegdheid blote eigenaar...................... 381 Boek 2 / Topic 70 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/verslijtbare goederen/ Quasi-vruchtgebruik....................................... 383 Boek 2 / Topic 71 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/conventioneel quasivruchtgebruik: civiele aspecten............................... 389 Boek 2 / Topic 72 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/quasi-vruchtgebruik: fiscale aspecten........................................... 391 Boek 2 / Topic 73 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/effectenportefeuille: civiele aspecten........................................... 393 Boek 2 / Topic 74 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/effectenportefeuille: fiscale aspecten........................................... 399 Boek 2 / Topic 75 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/aandelen: civiele aspecten 401 Boek 2 / Topic 76 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/voorbehoud van quasivruchtgebruik/voorbehoud van interings- en vervreemdingsbevoegdheid: civiele aspecten..................... 407 Boek 2 / Topic 77 Vruchtgebruik/Bevoegdheid vruchtgebruiker/interings- en vervreemdingsbevoegdheid: fiscale aspecten..................... 417 Boek 2 / Topic 78 Vruchtgebruik/Vruchten/Algemeen: civiele aspecten............... 419 xviii
Boek 2 / Topic 79 Vruchtgebruik/Vruchten/Aandelen............................ 423 Boek 2 / Topic 80 Vruchtgebruik/Vruchten/Obligaties/Bevek/Bevak................. 427 Boek 2 / Topic 81 Vruchtgebruik/Vruchten/Fiscaal.............................. 429 4. Vruchtgebruik/Definitief karakter.......................... 431 Boek 2 / Topic 82 Artikel 918 B.W.: civiele aspecten............................. 431 5. Vruchtgebruik/Handgift................................. 433 Boek 2 / Topic 83 Voorbehoud van vruchtgebruik en handgift..................... 433 EN 6. Vruchtgebruik/Gebruik en bewoning........................ 435 Boek 2 / Topic 84 Voorbehoud van gebruik en bewoning: civiel en fiscaal............ 435 EN Bibliografie.............................................. 437 2. Termijn en voorwaarden................................. 441 Boek 2 / Topic 85 Termijn/Voorwaarde/Verschil (bij leven)....................... 441 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Boek 2 / Topic 86 Termijn/Voorwaarde/Geoorloofdheid (bij leven)................. 445 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Boek 2 / Topic 87 Schenking onder opschortende termijn......................... 447 Boek 2 / Topic 88 Schenking onder ontbindende termijn.......................... 453 xix
Boek 2 / Topic 89 Schenkingen onder opschortende voorwaarde................... 459 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Boek 2 / Topic 90 Schenkingen onder ontbindende voorwaarde.................... 463 MIEKEN PUELINCKX-COENE Boek 2 / Topic 91 Schenking/Opschortende en ontbindende voorwaarde: fiscale aspecten 471 SASKIA LUST Boek 2 / Topic 92 Schenking/Voorwerp/Roerende goederen/opschortende voorwaarde/ Fictief legaat............................................. 477 ROMINA ABIUSO EN MARJOLEIN VANBRABANT Boek 2 / Topic 93 Schenkingen onder potestatieve voorwaarde..................... 483 MIEKEN PUELINCKX-COENE Boek 2 / Topic 94 Termijn/Voorwaarde/Handgift (bij leven)....................... 489 IRIS VERVOORT EN ROMINA ABIUSO Bibliografie.............................................. 491 3. Lasten en modaliteiten.................................. 495 Boek 2 / Topic 95 Last................................................... 495 Boek 2 / Topic 96 Last en modaliteit/handgift................................. 499 Boek 2 / Topic 97 Last/Geoorloofdheid/Artikel 900 B.W.......................... 503 Boek 2 / Topic 98 Last en modaliteit/controlebehoud en inkomstenbehoud........... 507 Boek 2 / Topic 99 Last en modaliteit/beheersvolmacht........................... 509 xx
Boek 2 / Topic 100 Last en modaliteit/beheersvolmacht/herroepelijk/onherroepelijk..... 515 Boek 2 / Topic 101 Last en modaliteit/beheersvolmacht voor schenker/voor derde....... 517 Boek 2 / Topic 102 Last en modaliteit/bewind.................................. 521 Boek 2 / Topic 103 Last en modaliteit/ouderlijk genotsrecht/ouderlijk beheersrecht..... 525 Boek 2 / Topic 104 Last en modaliteit/uitsluitingsclausule......................... 529 Boek 2 / Topic 105 Last en modaliteit/onvervreemdbaarheid/onbeslagbaarheid........ 535 Boek 2 / Topic 106 Last en modaliteit/on(ver)deelbaarheid........................ 541 Boek 2 / Topic 107 Last en modaliteit/inbreng of overdracht aan vehikel.............. 543 Boek 2 / Topic 108 Last en modaliteit/periodieke uitkering/prestatie ten behoeve van een derde.................................................. 545 Boek 2 / Topic 109 Last en modaliteit/verzorging/huisvesting en onderhoud........... 549 Boek 2 / Topic 110 Last en modaliteit/lijfrente.................................. 557 Boek 2 / Topic 111 Last en modaliteit: gift van een lijfrente met beding dat deze niet voor beslag vatbaar is.......................................... 561 xxi
Boek 2 / Topic 112 Last van fideï-commis de residuo............................. 563 Boek 2 / Topic 113 Last van erfstelling over de hand............................. 569 Boek 2 / Topic 114 Last en modaliteit/discretie................................. 575 Boek 2 / Topic 115 Last en modaliteit/verzaking................................ 577 Boek 2 / Topic 116 Last en modaliteit/wijziging/aanpassing....................... 579 Boek 2 / Topic 117 Last en modaliteit/gevolgen van de niet-naleving van de last........ 583 Bibliografie.............................................. 591 Trefwoordenregister........................................ 599 xxii