Handboek Estate Planning Bijzonder Deel... Reeds verschenen in de reeks Handboek Estate Planning Bijzonder Deel. Ten geleide... 1

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Handboek Estate Planning Bijzonder Deel Reeds verschenen in de reeks Handboek Estate Planning Bijzonder Deel i iii Ten geleide Hoofdstuk I Zorgenkinderen: opzet van het onderzoek Hoofdstuk II Probleemstelling: de bekommernissen Afdeling 1. Bekommernis 1: het verzorgingsprobleem Afdeling 2. Bekommernis 2: het bestuursprobleem Afdeling 3. Bekommernis 3: het probleem van de erfopvolging Afdeling 4. Bekommernis 4: zelfbescherming van de ouders Afdeling 5. Bekommernis 5: informatie en coördinatie Afdeling 6. Bekommernis 6: onaangepaste regelgeving en voorstellen van regelgeving Hoofdstuk III De wettelijke context Afdeling 1. Meerderjarig = zelfstandig? Algemeen Levensonderhoud en verhaalsrecht van het OCMW Inwonend kind Gezinsaansprakelijkheidsverzekering Afdeling 2. De onbekwaamheid Inleiding Huidige regeling A. Voorlopig bewind B. Verklaring in staat van verlengde minderjarigheid C. Gerechtelijke onbekwaamverklaring D. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman Toekomstige regeling: beschermde personen A. Algemeen B. Buitengerechtelijke bescherming C. Gerechtelijke bescherming Gerechtelijke bescherming op grond van gezondheidstoestand Gerechtelijke bescherming op grond van verkwisting Afdeling 3. Het erfrecht De algemene beginselen van erfrecht De erfrechtelijke reserve LARCIER v

2 INHOUDSOPGAVE 3. Verbod van erfovereenkomsten Alternatieve beschikking Cohabitation tussen de langstlevende ouder en het zorgenkind A. Gehuwde ouders B. Wettelijk samenwonende ouders C. Feitelijk samenwonende ouders Giften aan rechtspersonen Afdeling 4. Het sociaal en fiscaal recht Registratie- en successierechten A. Registratierechten (schenkingsrechten) B. Successierechten Zorgenkinderen in de sociale zekerheid Zorgenkinderen in de fiscaliteit Hoofdstuk IV Oplossingen Afdeling 1. Bondgenoten Afdeling 2. Het probleem uitstellen Afdeling 3. Bekommernis 1: het zorgprobleem Afdeling 4. Bekommernis 2: het bestuursprobleem Budget en schulden De beschermde personen A. Inleiding B. Huidige regeling Voorlopig bewind Verklaring in staat van verlengde minderjarigheid Gerechtelijke onbekwaamverklaring Toevoeging van een gerechtelijk raadsman C. Toekomstige regeling D. Besluit inzake de beschermingsmaatregelen Afdeling 5. Bekommernis 3: het probleem van de erfopvolging Erfopvolging van de ouders A. Begunstiging van het zorgenkind via legaat of schenking Lijfrente Legaat of schenking onder modaliteiten B. Begunstiging van een derde via legaat of schenking Situering Begunstiging via legaat met last Begunstiging via schenking met last C. Bijzonder geval Erfopvolging van het kind georganiseerd door de ouders: het fideïcommis de residuo Afdeling 6. Bekommernis 4: zelfbescherming door de ouders vi LARCIER

3 INHOUDSOPGAVE Afdeling 7. Globale oplossing: inbreng van het vermogen in een controlestructuur De burgerlijke maatschap A. De rechtsfiguur B. Toepassing in het raam van de zorgplanning C. Besluit De stichting A. De rechtsfiguur B. Toepassing in het raam van de zorgplanning C. Besluit Fonds op naam A. De rechtsfiguur B. Toepassing in het raam van de zorgplanning C. Besluit Hoofdstuk V Bekommernissen 5 en 6 uitleiding LARCIER vii

4

5 Ten geleide Het Luisternetwerk van notarissen is een samenwerkingsverband tussen de Koning Boudewijnstichting en de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat dat maatschappelijk relevante onderwerpen naar voor brengt. Uit de consultaties in het Luisternetwerk is naar voor gekomen dat bij veel ouders juridische bekommernissen bestaan over de zelfredzaamheid van hun zorgenkind, eenmaal het de leeftijd van achttien en dus de meerderjarigheid zal hebben bereikt. Die bekommernis zorgt voor gemoedsonrust, omdat er voor ouders geen pasklare oplossingen bestaan om de kwetsbaarheid van hun kind op te vangen. Dit is in bijzonder zo met betrekking tot de periode wanneer zij zelf de zaken niet meer zullen kunnen opvolgen wegens hun hoge leeftijd of overlijden (l après-parents). De Koning Boudewijnstichting heeft een onderzoek laten uitvoeren rond zorgstrategieën voor de toekomst die ouders met een zorgenkind zouden kunnen volgen. Eerst zijn de voornaamste bekommernissen van ouders gedetecteerd. Vervolgens is een status questionis van het huidige recht uitgewerkt. Ten slotte zijn zorgstrategieën voor elk van de bekommernissen voorgesteld onder het huidige recht. In het voorliggende onderzoeksrapport wordt de huidige stand van het recht met betrekking tot de zorgstrategieën voor zorgenkinderen ontleed. Dit rapport is in hoofdzaak bestemd voor notarissen en andere juridische of financiële tussenpersonen. Het biedt hen een eerste handreiking om de vragen van hun cliënten te beantwoorden en kan ook een handvat zijn voor outreachment. Het rapport is opgesteld op basis van een wetenschappelijk onderzoek dat voor de Koning Boudewijnstichting is uitgevoerd door prof. dr. Frederik Swennen, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen en advocaat te Brussel, en Guan Velghe, onderzoeksmedewerker aan de Universiteit Antwerpen, met de medewerking van mr. Florence Reusens, onderzoekster aan de FUNDP te Namen en advocate te Nijvel. Het onderzoek werd begeleid door een stuurgroep van deskundigen uit universiteiten, notariaat, magistratuur, advocatuur en de financiële sector. Het rapport geeft niet hun standpunten weer, maar de stand van het recht. Er zijn voorts hoorzittingen gehouden met zowel professionele tussenpersonen als zelforganisaties. Het voorliggende rapport is niet in hoofdorde gericht naar de ouders zelf. De materie is immers dusdanig complex dat ouders deskundig advies zouden moeten inwinnen. Niettemin vond de Koning Boudewijnstichting het ook belangrijk zich tot de ouders te richten. Dit gebeurt met een uitgebreide brochure die in een toegankelijker taal is gesteld. Die brochure kan het noodzakelijke familiale overleg ondersteunen of het thema tijdiger en gemakkelijker bespreekbaar maken. In LARCIER 1

6 TEN GELEIDE sommige families bereiden ouders de zorgplanning voor hun kind immers in open overleg voor, terwijl in andere families er op het thema als het ware een taboe rust. Beide groepen hebben nood aan informatie. Zodoende kan het uitwerken van een zorgplanning door families positief worden benaderd als opportuniteit in plaats van als probleem. Dominique Allard Directeur van de Koning Boudewijnstichting 2 LARCIER