DE OORZAAK VAN EISBAARHEID VAN DE SUCCESSIERECHTEN...

Transcriptie

1 Successierechten 1. INLEIDING...2 A. OMSCHRIJVING...2 B. ONDERSCHEID Het eigenlijk successierechten Het recht van overgang bij overlijden Oneigenlijke gewestelijke belasting Ontstaan van de fiscale schuld Samenhang met burgerlijk recht DE OORZAAK VAN EISBAARHEID VAN DE SUCCESSIERECHTEN...3 A. PRINCIPE...3 B. GELIJKSTELLINGEN MET OVERGANGEN UIT OORZAAK DES DOOD Vroeger: afwezigheid Schuldbekentenissen die met legaten worden gelijkgesteld (art. 4 W. Succ.) Schenkingen van roerende goederen onder voorwaarde van vooroverlijden (art. 4, 3 W. Succ.) Voordelen uit huwelijkscontract (art. 5 W. Succ.) Voordelen uit het oude huwelijksvermogensrecht (art. 6 W. Succ.) Schenkingen in de loop van drie jaren voor het overlijden (art. 7 W. Succ.) Bedingen ten behoeve van een derde (art. 8 W. Succ.) Sommige overeenkomsten onder bezwarende titel (art W. Succ.) DE BELASTBARE GRONDSLAG...4 A. NALATENSCHAP VAN EEN RIJKSINWONER...4 B. NALATENSCHAP VAN EEN NIET-RIJKSINWONER...5 C. VRIJSTELLING GEZINSWONING IN HET VLAAMSE GEWEST...5 D. WAARDERING VAN DE GOEDEREN DE VEREFFENING VAN DE SUCCESSIERECHTEN...5 A. INLEIDING...5 B. BEPALING VAN HET AANDEEL...6 C. TARIEF Algemeen Vrijstellingen en verminderingen Progressievoorbehoud (art. 66bis W. Succ.)...6 Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 1

2 1. Inleiding A. Omschrijving Successierechten = indirecte belastingen o Op overgang goederen door overlijden/gelijkgestelde overgangen/beschikkingen o Zelfde aard als registratierechten : belastingen op juridische omloop van goederen B. Onderscheid 1 Het eigenlijk successierechten Gevestigd op nettowaarde op de gehele nalatenschap van rijksinwoners o Op economische waardeverplaatsing ten gevolge van juridisch feit o Rijksinwoner = wie zijn woonplaats/zetel van fortuin in België heeft (=inkomstenbelastingen, zonder vermoedens) 2 Het recht van overgang bij overlijden Gevestigd op brutowaarden van in België gelegen onroerende goederen verkregen uit nalatenschap van een niet-rijksinwoner (dus zonder aftrek schulden) o Op juridisch feit zelf EHJ: <-> vrij verkeer van kapitaal Decreet 2008: EER-inwoners mogen schulden aftrekken die dienden om onroerende goederen te verwerven of te behouden 3 Oneigenlijke gewestelijke belasting Gewestelijke belastingen o Gewesten bepalen heffingsgrondslag, tarief en vrijstellingen Lokalisatiecriterium o Rijksinwoners: fiscale woonplaats op moment overlijden Tenzij vijf jaar voor overleden meerdere, dan waar langs gevestigd in die periode o Niet-rijksinwoners: waar de onroerende goederen gelegen zijn Meerdere: kijken waar hoogste federale kadastrale inkomen zich bevindt -> dat ontvangstkantoor bevoegd 4 Ontstaan van de fiscale schuld Op dag van overlijden 5 Samenhang met burgerlijk recht Recht verschuldigd door wie uit verwerping voordeel haalt -> niet lager dan recht dat verwerper zou hebben betaald (GwH: niet <-> art Gw.) Testament o Als bewezen -> dringt zich op aan administratie Moet wel erkend worden voor erfgenamen als eigenhandig -> anders heft administratie volgens wettelijk erfrecht Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 2

3 o Onzekerheid over devolutie -> hoogste opvorderbare recht wordt geheven (art. 49 W. Succ.) o Bij legaat onder opschortende voorwaarde -> legaat wordt voor onbestaande gehouden Voorwaarde vervuld -> nieuwe aangifte en aanvullend recht/teruggave o Bij legaat onder ontbindende voorwaarde -> legaat wordt voor gewoon legaat gehouden Voorwaarde vervuld -> nieuwe aangifte en aanvullend recht/teruggave 2. De oorzaak van eisbaarheid van de successierechten A. Principe Principe: eisbaar omwille van overgang van goederen wegens overlijden o Wettelijke devolutie o Testament o Contractuele erfstelling (schenking toekomstige goederen) Erfsteller schenkt deel goederen die hij zal nalaten bij overlijden Verboden tenzij tussen (aanstaande) echtgenoten Wordt onderworpen aan successierecht i.p.v. aan registratierechten, want heeft uitwerking op dag overlijden Niet: sterfhuisclausule = bij ontbinding huwelijksvermogen gaat gemeenschappelijk vermogen naar één echtgenoot Geen animus donandi, want huwelijksvoordeel Goederen behoren niet tot nalatenschap insteller o Niet: verkrijging volle eigendom door overlijden vruchtgebruiker (vloeit voor uit de wet) B. Gelijkstellingen met overgangen uit oorzaak des dood 1 Vroeger: afwezigheid Maar is overbodig door nieuwe regeling afwezigheid o Na drie maanden: vermoeden van afwezigheid o Na vijf-zeven jaar: alle gevolgen overlijden -> ook successierechten verschuldigd (fiscaal recht gebaseerd op gemeen recht) 2 Schuldbekentenissen die met legaten worden gelijkgesteld (art. 4 W. Succ.) Voornaamste geval: schulden die alleen bij uiterste wil erkend zijn 3 Schenkingen van roerende goederen onder voorwaarde van vooroverlijden (art. 4, 3 W. Succ.) (VL+B): schenkingen onder levenden van roerende goederen onder opschortende voorwaarde die voldaan is door overlijden = legaten Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 3

4 4 Voordelen uit huwelijkscontract (art. 5 W. Succ.) Als langstlevende echtgenoot meer dan helft gemeenschappelijk vermogen krijgt -> legaat (tenzij huwelijkscontract al aan registratierecht verschuldigd was) o Afwijking van gemeen recht 5 Voordelen uit het oude huwelijksvermogensrecht (art. 6 W. Succ.) Enkel als overgangsmaatregel 6 Schenkingen in de loop van drie jaren voor het overlijden (art. 7 W. Succ.) Gelijkgesteld met legaten als o Nog geen registratierecht is geheven o Het niet gaat om Schenkingen van onroerende goederen Gebruikelijke geschenken Schenkingen van roerende goederen bij notariële akten o Concreet: handgiften in drie jaar voor overlijden = legaten Toestand van de erfgenamen of legatarissen o Zijn persoonlijke gehouden successierecht te betalen o Wel regres op begiftigden o Kunnen identiteit begiftigden bekendmaken aan administratie, maar blijven hoofdelijk gehouden 7 Bedingen ten behoeve van een derde (art. 8 W. Succ.) Ingewikkelde regeling + uitzonderingen, o.a. in kader van levensverzekeringen tussen echtgenoten 8 Sommige overeenkomsten onder bezwarende titel (art W. Succ.) Ingewikkeld geregeld Bv.: verkrijging/inschrijving van de volle eigendom van een goed in vruchtgebruik op naam overledene en in blote eigendom op naam van de medecontractant o Volle eigendom = deel nalatenschap o Medecontract = legataris van de volle eigendom o Tenzij bewijs bedekte bevoordeling o Tenzij medecontract geen begiftigde, legataris of tussenpersoon bij schenkingen is o +temperingen 3. De belastbare grondslag A. Nalatenschap van een rijksinwoner Geheven op alle goederen nalatenschap (-passief) o Actief = goederen van overledene o Passief = schulden + begrafeniskosten (art. 27 W. Succ.) Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 4

5 o VL: voor erfgenamen in rechte lijn+afstammelingen: splitsing roerende en onroerende goederen + schulden bij voorrang aanrekenen op roerende goederen B. Nalatenschap van een niet-rijksinwoner Geheven op alle in België gelegen onroerende goederen, zonder aftrek schulden/lasten o EHJ: in strijd met vrij verkeer o Daarom decreet 2009: EER-inwoners mogen schulden aftrekken die dienen om onroerende goederen te verkrijgen/behouden C. Vrijstelling gezinswoning in het Vlaamse Gewest Voor langstlevende echtgenoot vrijstelling nettowaarde gezinswoning (2006) D. Waardering van de goederen Belastbare waarde actief = door aangevers te schatten verkoopwaarde op dag overlijden (art. 19 W. Succ.) o Uitzonderingen: o.a. effecten, vruchtgebruik (art. 21 e.v. W. Succ.) Waardering = moeilijk> voorafgaande waardering door deskundigen is mogelijk (art. 20 W. Succ). o Uitslag = bindend, ook voor administratie o Op kosten aanvrager o Bv. wanneer roerende goederen in verzekeringspolis hoog geschat worden Geen deskundige -> betwisting door administratie van raming is mogelijk: o Door een controleschatting (niet voor lichamelijke roerende goederne) Binnen de 2 jaar Vroeger: bond ook rechter Nu: rechterlijke controle mogelijk o Door te steunen op gewone vermoedens Kennisgeving aan belastingplichtige Verzet -> dwangschrift -> daartegen vereet bij gewone rechter 4. De vereffening van de successierechten A. Inleiding =hoeveel is iedere erfgenaam verschuldigd o aandeel bepalen o tarief toepassen Vlaams gewest: wijzigt federale regeling ingrijpend o In rechte lijn + tussen echtgenoten/samenwonenden: splitsing onroerende goederen roerende goederen -> schulden eerst aangerekend op roerende goederen -> tarief op beide delen apart toepassen o Broers-zussen: netto-aandeel van elke erfgenaam, maar geen splitsing roerend-onroerend o Alle andere: som netto-aandelen verkregen door de rechtverkrijgenden van deze groep = turboprogressiviteit Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 5

6 B. Bepaling van het aandeel Netto-bedrag van ieder verkregen deel (met beperkingen voor Vlaams geweest) Probleem bij bepaling netto-verdrag: verdeling passief o Eerst gemeenrechtelijke regels toepassen o Goederen die door fictie van de fiscale wet bij de nalatenschap worden gevoegd -> niet in aanmerking voor de omslag van het passief o Erfopvolgers onder algemene titel -> naar evenredigheid Regel van het netto-overschot o Bijzondere legaten > nettoactief -> proportioneel beperken tot bedrag nettoactief C. Tarief 1 Algemeen Art. 48 W. Succ.: progressief en houdt rekening met graad van verwantschap 2 Vrijstellingen en verminderingen Federaal: art. 54 W. Succ. o Tussen echtgenoten/in de rechte lijn: vrijgesteldeschijf Verhoogd voor kinderen jonger dan 21 Verhoogd voor langstlevende echtgenoot o VL: afgeschaft, en vervangen door degressieve verminderingen (art. 56. W. Succ.) Vlaams Gewest: vererving van ondernemingen/vennootschappen: vrijgesteld (art. 60bis W. Succ.) -> zeer strenge voorwaarden (B: 3%, W: onder voorwaarden 0%) 3 Progressievoorbehoud (art. 66bis W. Succ.) Schenkingen (onderworpen aan registratierecht -> anders legaat) van 3 jaar voor overlijden: samentellen met nalatenschappen o Niet voor roerende goederne Academiejaar samenvatting - Jeroen De Mets 6