Medicatie Stappenplan

Vergelijkbare documenten
Nieuwe standaard DM Hester van Doorninck. Nieuwe standaard DM & GLP-1 toepassing in de praktijk Pieta Meeuwissen QUIZZZZZ QUIZZZZZ

Nieuwe standaard DM Praktische toepassing in de praktijk

Nascholing Synchroon 23 nov 2017

De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd?

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven.

Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2)

Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis

Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker

Medisch Centrum Huisartsen

Transmurale werkafspraak GLP-1-receptoragonisten

Behandeling van diabetes type 2

HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% 1x/dag en HbA1c >7,5

Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2

Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi

GLP1-RA in de eerste lijn

GLP1-RA in de eerste lijn

Nieuwe middelen. Arianne van Bon internist-endocrinoloog

Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij

Overzicht OAD - GLP-1 ANALOGEN - INSULINES

Marc Christiaens. Linda Van Himme. Workshop diabetes

Hoofdstuk 5 Medicatie

Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update. Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog

Datum 28 augustus 2018 Betreft GVS beoordeling semaglutide (Ozempic ) Onze referentie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG. Datum 13 maart 2015 GVS rapport 15/04 dulaglutide (Trulicity )

Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg

5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage)

Een maaltijd meer of minder? Aanpassingen tijdens de ramadan

Dit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het volledige protocol.

Behandeling diabetes mellitus bij. gevorderde chronische nierschade

Orale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ s GRAVENHAGE

Farmacotherapie. Farmacokinetiek & -dynamie. Overzicht. Farmacokinetiek: Wat doet het lichaam met het geneesmiddel?

NHG Standaard Diabetes Mellitus 2

Diabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek. Nieuwe DM Medicatie SGLT-2 sodium glucose 2 remmers

De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen

glycemie medicatie aanpassen in de praktijk

De nier en de rotonde. Googelen op rotondes in België. Wat gaat er mis bij diabetes? Nieren De nieren deel I. Nanno Kleefstra Henk Bilo

Benchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)

Behandeling Type 1 diabetes. Diabetes mellitus in vogelvlucht. Nieuwe ontwikkelingen in de. Behandeling van diabetes. Chronische behandeling diabetes

Coaching Inhoud RCH

Diabetes mellitus type II

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven

Opmerking: Glitazones werden niet opgenomen in het schema aangezien ze nog slechts tijdelijk beschikbaar zijn op de markt.

Orale anti-diabetica, Wat hiermee te doen als Dvk en Poh. Bela Pagrach Diabetesverpleegkundige eerste en tweede lijn

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Diabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner

Diabetes en geneesmiddelen

Overleving patiënten aan dialyse (diabetische status) Incidence of RRT treated Type II Diabetic Nephropathy

Wat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent

Coaching Voorjaar 2015

Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven

Diabetescasuïstiek voor de huisarts

Protocol: Koolhydraatbeperkte voeding en aanpassing diabetesmedicatie in de eerste lijn

6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016

DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN

} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie

Diabetes for dummies. Dr. C.B. Brouwer, internist

Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper

Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan

Van de ruim één miljoen

Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts

Nieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018

De stap na gliclazide. Insuline? Nee!

Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen

Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade

Uw brief van Uw kenmerk Datum 7 augustus 2009 Farmatec/FZ november 2009

Diabetes mellitus VRAAG OVER UW MEDICIJNEN??

Handleiding demedicaliseren bij diabetes mellitus type 2 Auteurs

Advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd.

Nuchter zijn voor operatie, behandeling of onderzoek: TABLETTEN

Diabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde. Achtergrondinformatie. Diabetes bij ouderen

Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker

4.4 Behandeling met insuline

Oud. Nieuwe en nieuwste middelen. Programma. 1. Oud. Nanno Kleefstra Henk Bilo Opfrisdagen, 15 en 16 december 2011

Conflicts of Interest. Nieuwe versus oude behandelstrategieën: aanbevelingen voor de huisarts

Advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd

Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!

"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?"

Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2

Beter leven met Diabetes Type 2. Luister naar uw lichaam.nl

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed

Diabetes, uitgiftebegeleiding

Paul van den Broek Huisarts / Kaderarts Diabetes Yvette van Kooten - Diabetesverpleegkundige. Samenvatting. Juni 2013

1. Snelwerkend NovoRapid (Piekwerking 1-1,5 uur na injectie) Humalog. (Piekwerking 2 4 uur na injectie) Insuman Rapid

% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?

Farmacotherapie diabetes. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker, klinisch farmacoloog i.o. Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam

Diabetes type 2 en hypo's: is voorkomenbeterdangenezen?

Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes. Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016

Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...

Uw brief van Uw kenmerk Datum 5 november 2007 Farmatec/FZ januari 2008

Programma. Casuïstiek. Vragen. Vervolg casuïstiek. Workshop 2: Chronische nierschade en geneesmiddelen

DIABETES MELLITUS.

Nieuwigheden bij de diabetische medicatie

AANPAK VAN TYPE 2-DIABETES: EEN UPDATE

Uw brief van Uw kenmerk Datum 9 november 2010 Farma maart 2012

Diabetes type 2 : het bos en de bomen : welke antidiabetica kiezen : een ONAFHANKELIJKE visie

rationeel Diabetes type 2: rationeel gebruik van glycemieverlagende middelen 5/04/2012 OAD: effect op glycemie evidence based

Onderzoek of ingreep bij diabetes:

De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2

De voedingsrichtlijnen zijn gebaseerd op de wetenschappelijke onderbouwde NDF-richtlijnen, NHGstandaard,

Transcriptie:

In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan blijft gelijk, alleen in stap 3 en 4 kan een DPP-4 of een GLP-1 worden toegevoegd. Hieronder een overzicht met het stappenplan en meer informatie over DPP-4 en GLP-1 Medicatie Stappenplan Stap 1: Metformine ook bij verminderde nierfunctie

Stap 2: Sulfonylureumderivaat: Gliclazide eerste keus Stap 3: NPH Insuline blijft de eerste keus Nieuwe insulines weinig meerwaarde Alternatief stap 3 en 4: DPP-4 of GLP-1 Alleen als Hba1c minder dan 15 boven de streefwaarde

DPP-4 DPP-4 werking DPP4-remmers remmen het enzym DPP4. DPP4 zorgt voor de afbraak van incretine hormonen, zoals GIP en GLP1. Deze hormonen stimuleren de insulineafgifte en remmen de glucagonafgifte. DPP4-remmers verlagen het HbA1c met ongeveer 7 tot 9 mmol/mol DPP4-remmers voorkomen geen macrovasculaire complicaties en mortaliteit in vergelijking met placebo DPP-4 Indicaties Spuiten en zelfcontrole moeilijk uitvoerbaar (bv ouderen). Wanneer de kans op hypo s vanwege werk niet gewenst is bijv. chauffeurs. Spuitangst DPP-4 Contra-indicaties Pancreatitis Hartfalen (saxagliptine) DPP-4 vergoeding : DPP-4 wordt niet vergoed in combinatie met Insuline Als monotherapie In combinatie met alleen metformine In combinatie met alleen een SU-derivaat In combinatie met alleen metformine en een SU-derivaat Eerste recept met machtiging https://www.znformulieren.nl/337936417/formulieren?folderid=338591769&title=s itagliptine Startdosering DPP-4 Sitagliptine 100mg of Linagliptine 5 mg 1x/dag 1 tablet, kan elk moment van de dag In combinatie met een sulfonylureumderivaat (SU) een lagere dosis SU overwegen om de kans op hypoglycemie te verminderen. Evaluatie effect DPP-4 na 6 mnd Als Hba1c daling <5 staak DPP-4 als streefwaarde niet gehaald bespreek overstap op insuline of GLP-1 De beste papieren DPP-4 Sitagliptine (Januvia 1x daags) Linagliptine (Trajenta 1x daags)

GLP1 GLP1 werking GLP1-agonisten zijn analogen van het incretinehormoon GLP1. Incretinehormonen stimuleren de insulineafgifte en remmen de glucagonafgifte. Ook vertragen ze de maaglediging en verminderen ze het hongergevoel GLP1 Indicaties Ernstige gewichtsproblemen. Wanneer de kans op hypo s vanwege werk niet gewenst is bijv. chauffeurs. Spuitangst GLP1 Contra-indicaties DM1 Zwangerschap Weinig ervaring bij inflammatoir darmlijden Contra indicatie ernstig nier- en/of hartfalen Cave pancreatitis GLP1 vergoeding DM2 en BMI 35, onvoldoende ingesteld met max. orale Metformine en SU DM2, BMI 30, onvoldoende gereguleerd met basaal insuline en metformine (evt met SU derivaat) > 3 mnd Wordt niet vergoed: met DDP-4 remmer of SGLT-2 remmer Eerste recept met machtiging https://www.znformulieren.nl/337936417/formulieren?folderid=2760278016&title=g LP-1-agonist Startdosering GLP1 Liraglutide Liraglutide begindosis s.c. 0.6 mg 1x/dag; na 1 week ophogen naar 1.2 mg; zn verder ophogen naar 1.8 mg en reeds orale antidiabetica handhaven Semaglutide Begindosis s.c. 0,25 mg 1 /week; na 4 weken moet de dosering worden verhoogd naar 0,5 mg 1 /week. Na ten minste 4 weken met een dosering van 0,5 mg 1 /week, de dosering zo nodig verder verhogen naar max. 1 mg 1 /week. Overweeg bij start GLP-1 dosis verlaging van SU derivaat bij kans op hypo s

Evaluatie effect GLP1 na 6 mnd Als Hba1c daling <5 staak GLP-1 als streefwaarde niet gehaald bespreek overstap op insuline Aandachtspunten bij start GLP-1 Educatie Gewicht bepalen Stop thiazolidinedionderivaten pioglitazon en rosiglitazon Halveer eventueel SU-derivaat, afhankelijk van instelling Naaldjes en naaldencontainer bestellen Bloedsuikercontrole niet noodzakelijk bij enkel GLP1, wordt niet vergoed Machtiging recept Educatie bij start GLP-1 Uitleg en begeleiding misselijkheid, verzadigingsgevoel, diarree, buikpijn Gastro-intestinale bijwerkingen zoals misselijkheid 15-50% meestal eerste 2 weken. Aanpassen dieet: kleinere porties eten spreiding koolhydraten Leren luisteren naar het lichaam en verzadiging aanvoelen; vol is vol; niet blijven eten Coachen leefstijlverandering Bespreek mogelijke verandering in voeding (verwijzing diëtist) De beste papieren GLP-1 Liraglutide (=Victoza 1x daags) Semaglutide ( =Ozempic 1x per week)