SKRIFLESING: Lukas 16:1-13 TEKS: Lukas 16:11 HK 42 TEMA: Geld en goed vir God Psalm 95 : 1, 3 Psalm 119 : 7 Skrifberyming 44 (15-8) : 2 Skrifberyming 78 (13-3) Ook: Ps 19 : 5 Ps 62 : 5, 7 Sb 26 : 9 Sb 45 : 6, 7, 12
2 Daar s mense vir wie godsdiens en geld bitter min met mekaar te doen het. Godsdiens is godsdiens en besigheid is besigheid, sê hulle. Jy kry selfs sulke Christene ook. Dis waar die spottery vandaan kom, dat die laaste wat van baie Christene bekeer word, hulle beursies is! Dis natuurlik nie hoe dit moet wees nie; - die Here regeer mos ook oor ons beursies; - Hy s mos nie net die Koning van ons harte nie, maar van ons héle lewe, ook van ons geld en ons goed. En daarom het Hý die sê oor hoe n mens, as jy n ware Christelike lewe lei, geld en goed moet sien en moet gebruik. Kom ons luister vanaand daarna: hoe die Here wil hê dat ons geld en goed moet sien en moet gebruik. Ons gaan na die volgende kyk: 1. dat hierdie gelykenis onderrig van Jesus oor geld en goed bevat; 2. hoe Hy ons leer om dit te sien; 3. hoe Hy ons leer om dit te gebruik. 1. HIERDIE GELYKENIS GAAN OOR GELD EN GOED Hierdie gelykenis gaan oor n bestuurder wat op die punt staan om sy werk te verloor, omdat hy sy baas se geld verkwis het. En hy gaan toe en verminder almal wat sy baas geld skuld, se skuld drasties. En so wen hy die goedgesindheid van n klomp mense, wat hom dan weer sou kon help as hy dalk eendag op straat sou beland! Nou s dit n moeilike gelykenis hierdie, maar nie onverstaanbaar nie. Wat hierdie gelykenis moeilik maak, is dat dit op die oog af lyk of die Here iemand wat verkeerd doen, prys - iemand wat n swak bestuurder is, n verkwister van sy baas se geld; - iemand wat blykbaar oneerlik is, want hy gaan verander (in vandag se taal gesê) die grootboekinskrywings om mense se guns te wen! Maar as jy mooi lees, sien jy dat die Here nie sy verkwisting en sy oneerlikheid prys nie.
3 Inteendeel, Hy noem hom juis in vers 8 die oneerlike bestuurder, en veroordeel so sy oneerlikheid. Maar wat die Here wel prys, is sy verstandigheid, die slim ding wat hy in n sekere opsig gedoen het. Wat was dit? - dat hy voorsiening gemaak het vir die dag van môre; - dat hy rekening gehou het met daardie dag van afrekening wat op pad was, en n plan gemaak het; - en dat hy in die proses slim genoeg was om te sien dat jy geld ten goede kan gebruik, dat jy Mammon nie hoef te dien nie, maar dat Mammon jóu kan dien! Hierdie man was verstandiger as baie kerkmense, wat leef asof daar nooit n dag van rekenskap gaan kom nie en wat nog nooit die regte siening van geld aangeleer het nie! En dis baie duidelik uit die Here Jesus se toepassing van hierdie gelykenis, dat Hy dit veral vertel het om ons te leer watter plek geld en goed in ons gedagtes en in ons lewens moet hê en nie mag hê nie. Dis nie die eerste en die enigste keer wat die Here Jesus koninklike woorde oor ons geld en goed gepraat het nie. In Sy bergrede (byvoorbeld) het Hy al gesê dat ons nie skatte hier op aarde moet bymekaar maak nie 1 en dat ons ons nie moet bekommer oor dinge wat ons nodig het nie 2 en dat ons vir mense wat in nood is, moet gee en leen sonder om iets terug te verwag. 3 Ook oor ons geld en goed is Hy Koning. Ook in hierdie deel van ons lewe is Hy ons Leermeester en hierdie gelykenis een van Sy Goddelike lesse daaroor. 2. HOE ONS DIT MOET SIEN 1 Mat 6:19 2 Mat 6:31 3 Luk 6:33-36. Vgl ook Luk 18:25; 21:1-4
4 Wanneer die Here Jesus in hierdie gelykenis geld en goed verwys, gebruik Hy sprekende uitdrukkings daarvoor uitdrukkings wat dit duidelik maak hoe ons geld en goed moet sien, hoe ons daaroor moet dink. Kom ons kyk na vier van hierdie uitdrukkings wat Hy gebruik: Die eerste wat Hy dit noem, is die oneerlike mammon. 4 Daar s soveel oneerlikheid in die wêreld met geld: diefstal en korrupsie en bedrog en leuens, en daar word ter wille van geld soveel ander misdade ook bedryf (dwelmhandel, moord, oorloë), en daar word met geld soveel manipulerings en ander onregverdighede in die samelewing gepleeg, dat geld en goed hierdie titel verdien: oneerlike mammon. Dit word só baie oneerlik verkry en oneerlik gebruik. En daarom noem Jesus dit die oneerlike mammon: - om ons te waarsku teen die groot gevare wat hier dreig; Dis opsigself nie verkeerd om geld en goed te hê, maar dit kan jou so maklik tot allerhande oneerlikhede verlei. Dis n wortel van allerlei kwaad, sou die Here se apostel later skryf. 5 n Tweede uitdrukking wat die Here Jesus hier vir geld en goed gebruik, is dat dit die kleinste 6 is, die minste. 7 As jy nie eers in die kleinste dinge (en daarmee verwys Hy dan na geld en goed) betroubaar is nie, hoe gaan jy dan in groot dinge (en daarmee verwys Hy dan na geestelike dinge) betroubaar wees? Geld en goed is die minste. Ja, dit ís ook gawes van God waarvoor ons Hom moet dank, maar dis die minste van Sy gawes. 4 Verse 9 en 11 5 1 Tim 6:10 6 Vers 10 7 AV 1933/53
5 Dis klein in vergelyking met byvoorbeeld die gawe van die vergewing van sondes, wat vir jou die deure na die ewigheid saam met God toe oopmaak. En wat is stoflike besittings as jy dit vergelyk met die groot Geskenk van die bedeling waarin ons nou leef: die Heilige Gees - God self wat in ons ingekom het; - sonder Wie ons nie sou kon glo nie; - sonder Wie ons ware liefde nie sou geken het nie en geen hoop sou gehad het nie Ons moet aan geld en goed dink as die minste. Die derde wat die Here Jesus hier van geld en goed sê, is dat dit nie die ware rykdom is nie. 8 Mense wat baie geld het, dink dat hulle ryk is. Maar dis n illusie. n Dogtertjie wat met n babapoppie speel, sal sê: Kyk my baba! Maar dis nie n regte baba nie. Dit gee nie eers amper die wonderlike vreugde wat n regte baba vir n ma bring nie. En net sooos n pop nie n regte baba is nie, is geld en goed nie die eintlike rykdom wat die Here vir Sy kinders gaan gee nie. Dis maar net tydelike hulpmiddels vir ons tydelike aardse lewe van nou, soos wat n pop n speelding vir n dogtertjie in die kort tyd van haar kinderjare is. Die ware rykdom is die Here Jesus Christus en alles wat die Vader ons vir ewig saam met Hom gee. 9 En die vierde wat die Here Jesus hier van geld en goed sê, is dat dit n ander man se goed is. 10 Die motors en die meubels en die huise en die klere wat ons vir onsself gekoop het en elke sent in ons bankrekenings, wat volgens die reëlings van die owerhede wettig ons s n is, behoort nie regtig aan ons nie. Dis die Here s n. Hý s die eintlike Eienaar daarvan 8 Vers 11 9 Rom 8:32 10 Vers 12
6 Onthou u Psalm 24:1? Die aarde en alles wat daarop is, die wêreld en dié wat daar woon, alles behoort aan die Here Wat ek myne noem, is geld en goed van die Here, wat Hy vir my leen om Hom en my gesin en ander mense daarmee te dien. Ons is, soos die man in hierdie gelykenis, maar net bestuurders van Sý besittings Dis hoe die Here wil hê dat ons aan geld en goed moet dink: - as die oneerlike mammon dinge wat jou in baie versoekings inlei; 11 - as die minste van die Here se gawes; - as dinge wat nie die ware rykdom is nie - en wat nie regtig ons s n nie. 3. HOE ONS DIT MOET GEBRUIK Die Here leer ons nie net hoe om oor geld en goed te dink nie, maar ook hoe om dit te gebruik. Hy leer dit vir ons in hierdie gelykenis en ook op baie ander plekke in die Bybel. In hierdie verse 12 gebruik Hy die woord betroubaar daarvoor. Kinders van God is betroubaar waar dit geld en goed raak. In die agste gebod sê die Here dit só: Jy mag nie steel nie. Hier in HK 42 het die kerk baie Skrifgegewens oor wat dit beteken om betroubaar te wees en nie te steel nie, saamgevat. Dit beteken byvoorbeeld: o Dat ons nie brutaal en blatant n ander mens se geld of besittings mag steel soos wat n inbreker of n rower of n kaper dit doen nie. o Maar ook dat ons mense, in besigheid byvoorbeeld, nie met allerhande truuks en slenters moet probeer uitoorlê nie, selfs al sou dit streke wees wat nie deur die land se wette verbied word nie. 11 Vgl ook Spr 30:9a 12 Verse 11-13
7 o Dat ons ons naaste nie moet beroof deur hom/haar nie te help as ons wel in staat is om dit te doen nie - byvoorbeeld omdat ons te suinig is om te help; - of omdat ons so luuks lewe dat ons nie iets oorhou waarmee ons ander kan help nie. o Dat ons nie van luiheid maar net gaan agteroorsit sodat ander vir ons moet sorg nie dis ook diefstal! o Dat ons in finansiële sake nie net ons eie belange in ag moet neem nie, maar ook ons medemense s n. o Dat ons ook met ons geld en ons goed ons naaste moet liefhê soos wat ons onsself in hierdie opsig liefhet. In hierdie gelykenis stel die Here Jesus dit so: Gebruik die oneerlike mammon om vir julle vriende te maak 13 En n mens wat hard werk om self geld te verdien en wat eerlik besigheid doen en wat sonder om suinig te wees en sonder om te mors vir sy/haar gesin voorsien en wat armes help uit wat hy/sy het en wat kinders en kleinkinders iets laat erf, só n mens maak van ander mense vriende deur geld. Omdat die Here liefde in jou hart geplant het, gebruik jy dan jou geld en goed tot ander se voordeel en maak jy van hulle mense wat jou goedgesind is Het u gehoor hoe belangrik dit is dat ons betroubaar in geld en goed moet wees? As ons in geld en goed nie betroubaar is nie, sal ons nooit die ware rykdom kry nie, want dan wys dit dat ons nie regtig die Here dien nie, maar die afgod Mammon. 14 En dan wys dit dat ons nie regtig koninkryksmense mense met nuwe harte, mense wat leerlinge en volgelinge van die Here Jesus is geword het nie. 13 Vers 9 14 Verse 11-13
8 Dis onlosmaaklik deel van n ware Christelike lewe, dat ons geld en goed sien en gebruik soos die Here ons hier en op ander plekke in Sy Woord leer. TEN SLOTTE Godsdiens en geld het tog alles met mekaar te doen. As jy n kind van die Here is, sê jy nie Godsdiens is godsdiens en besigheid is besigheid nie, maar jy sê: - godsdiens is godsdiens - én besigheid is ook godsdiens! Van ware Christene moet daar gesê kan word: - hierdie mens en sy/haar beursie het saam tot bekering gekom! Ook vir mense wat in geld en goed die pad van die Here loop, sal daar eendag gesê kan word: Mooi so! Jy is n goeie en getroue slaaf. Oor min was jy getrou, oor baie sal ek jou aanstel 15 AMEN 15 Mat 25:23