1 Verslag algemene vergadering van deelnemers gehouden op donderdag 29 september 2011 (no. 38) Plaats : Hoofdkantoor Ballast Nedam, Nieuwegein Geregistreerde aanwezigen : 146 Tijd : 16.00 uur Machtigingen : n.v.t. Aantal stemmen : n.v.t. Aanwezige gepensioneerden : 96 Aanwezige actieven : 45 Aanwezige premievrijen : 5 Agenda: 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Notulen van de vergadering van 30 september 2010 en 22 november 2010 3. Jaarverslag 2010 goedkeuring en decharge 4. Beleggingen: ING IM 5. Pensioenakkoord: Towers Watson 6. Herstelplan, actuele financiële positie pensioenfonds 7. Sluiting 1. Opening, mededelingen en / of ingekomen stukken De voorzitter, de heer Richard Feenstra, opent de vergadering om 16.00 uur en heet een ieder van harte welkom op deze 38 e deelnemersvergadering van Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. In het bijzonder een warm woord van welkom aan de gepensioneerde oud medewerkers, vut- en vroegpensioengerechtigden, pensioengerechtigden en alle actieve of inactieve deelnemers. Aan de Bestuurstafel hebben zitting: - Richard Feenstra, voorzitter van het Pensioenfonds. - Peter Janssen (Towers Watson), adviserend actuaris voor het Pensioenfonds. - Hans van der Meer, lid van het Dagelijks Bestuur sinds 27 augustus 2009 (sinds 1 januari 1992 gekozen bestuurslid van het pensioenfonds en vanaf 1 januari 2008 lid van het Algemeen Bestuur) - Lucie Duynstee, directeur van het Pensioenbureau sinds eind 2006. Vandaag is de vijfde en tevens laatste deelnemersvergadering die wordt voorgezeten door de voorzitter, Richard Feenstra. De voorzittershamer zal eind dit jaar, behoudens goedkeuring van DNB, worden overgedragen aan de heer Diederik van Hoogstraten. De heer Ysbrand van Steeg wordt heel hartelijk bedankt voor zijn jarenlange inzet. Meer dan 25 jaar heef hij deel uitgemaakt van het pensioenfondsbestuur. Per 1 februari 2011 heeft de heer Arie Kok de heer Ysbrand van Steeg opgevolgd als vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. Verder zullen mevrouw Ina Endenburg, de secretaresse van het pensioenbureau, en de heer Martijn van der Hout, beleidsmedewerker van het pensioenbureau, deze vergadering notuleren. De voorzitter heeft twee formele meldingen: Ten eerste: De uitnodigingen zijn, conform artikel 15 van de statuten, tenminste veertien dagen vóór de vergadering verstuurd, onder vermelding van plaats, tijd en te behandelen onderwerpen.
2 Ten tweede: Er worden in deze vergadering geen besluiten, conform artikel 16 van de statuten, genomen. Het jaarverslag en/of het verkorte jaarverslag is door velen opgevraagd. Indien u alsnog een jaarverslag en/of een verkort jaarverslag wilt hebben kunt u dit downloaden via de website www.bnpf.nl of opvragen bij het pensioenbureau. Er zijn geen ingekomen stukken, wel zijn een aantal brieven en e-mails met vragen ingediend. Dit betreft vragen van: De heer Alle Hijlkema (pensioengerechtigde) Vraag: De vraag heeft betrekking op de portefeuillewaarde die genoemd is tijdens de extra vergadering op 22 november 2010. De waarde per 30 september 2010: Totaal 684,1 miljoen en 665,1 miljoen per 31 december 2010 (pag 25 jaarverslag) waardoor is ruim 18 miljoen verdwenen? Antwoord: Dit heeft alles te maken met de stijging van de rente. Het effect van rente komt deze vergadering uitgebreid aan de orde. In het kort kan gemeld worden dat in september 2010 de pensioen- verplichtingen 804,9 miljoen waren en op eind december 2010 706,7. Een stijgende rente heeft het gevolg dat de pensioenverplichting daalt en mede door het afdekken van het renterisico daalt dan ook het pensioenvermogen. Bij een dalende rente zal de pensioenverplichting stijgen en het pensioenvermogen zal ook stijgen, de mate waarin wordt mede bepaald door de mate van afdekking van het renterisico. De heer Kees Wierda, pensioengerechtigde Vraag: Premiebijdragen van de werkgever Terwijl de dekkingsgraad de afgelopen jaren steeds lager is geworden door onder meer de hogere levensverwachting van de deelnemers blijft de premie van werknemers al jaren ongeveer gelijk. Het lijkt me dat ook de premie van werknemers omhoog moet om er voor te zorgen dat het toch al te lage vermogen van BNPF op den duur niet nog verder wordt uitgehold. Heeft Ballast Nedam intussen een hogere premie toegezegd? Pensioenakkoord / hogere AOW en pensioenleeftijd Het akkoord is nog niet omgezet in wetgeving, echter wat zal de invloed zijn op de dekkingsgraad als het zover is. (in 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67 jaar)? Toekomst van BNPF: We zijn een betrekkelijk klein fonds met, gezien het aantal deelnemers een laag vermogen. Kunt u nog eens uitleggen waarom het te verkiezen is om onafhankelijk te blijven? Antwoord: Op de laatste twee onderdelen zullen wij tijdens de presentaties terugkomen. Het onderwerp premiebijdragen is besproken met de werkgever, deze heeft aangegeven nog niets te doen. Dit is ook in lijn met de pensioentoezegging die de werkgever aan de werknemers heeft gedaan en de afspraken die hierover zijn gemaakt met het pensioenfonds. De premie is momenteel kostendekkend. Wanneer de pensioenleeftijd uitsluitend voor de nog op te bouwen pensioenen wordt aangepast heeft dit geen invloed op de dekkingsgraad. De dekkingsgraad heeft betrekking op de reeds opgebouwde pensioenen. Mochten er nog onduidelijkheden blijven dan is er voldoende gelegenheid tot het stellen van vragen. De hand outs van de presentaties van deze vergadering kunt u downloaden via de pensioensite www.bnpf.nl of opvragen bij het pensioenfonds. 2. Notulen van de vergadering van 30 september 2010 en 22 november 2010 De notulen van de vergadering van 30 september 2010 worden goedgekeurd. Op pagina 3 van de notulen van de vergadering van 22 november 2010 staat vermeld dat in 2050 een hogere sterfte zal worden verwacht. Dit is niet correct en zal worden aangepast.
3 De notulen worden, behoudens deze aanpassing, goedgekeurd. De voorzitter bedankt het Pensioenbureau, De heer Matthiis Mons en mevrouw Ina Endenburg voor de notulen. 3. Jaarverslag 2010 goedkeuring en décharge De voorzitter presenteert de hoofdlijnen van punten uit het jaarverslag. Daarna wordt het jaarverslag per hoofdstuk doorgenomen waarbij gelegenheid is tot het stellen van vragen. Vragen naar aanleiding van het Bestuursverslag: De heer Blokland vraagt of we op dit moment, na het doorvoeren van een korting van 3% in 2010, met de dekkingsgraad nog binnen het herstelplan vallen. Hoe zitten we volgend jaar? Eind 2013 moeten we op 104.2% zitten met de dekkingsgraad. Indien er eind 2011 een achterstand is op het herstelplan zal begin 2012 worden aangekondigd of er uiterlijk 1 april 2013 opnieuw een korting op de pensioenaanspraken zal worden doorgevoerd. Dit indien de achterstand op het herstelplan niet eerder wordt ingehaald. De heer Valks memoreert dat door de daling van de rente in de markt, het effect op de verplichtingen hoger wordt. Meer verplichtingen geeft verlies. Vroeger was er sprake van een vaste rekenrente: 4%. De marktrente op basis waarvan de verplichtingen gewaardeerd moeten worden is de afgelopen jaren lager geweest dan 4%, zelfs regelmatig lager dan 3%. In het pensioenakkoordoverleg is er nu een discussie over de discontovoet; waarin ze praten over het hanteren van de marktrente. Daarnaast vraagt hij zich af of er in de voorgaande jaren wellicht te weinig rekening gehouden is met de levensverwachting waardoor men nu in één keer een behoorlijke verhoging moet doorvoeren. Door het rekenen met een andere rekenmethode wordt de situatie niet veel beter. Daarnaast heeft het bestuur zich te houden aan de voorgeschreven regels. Stijgende levensverwachting is structureel en wij moeten met de nieuwe tabellen werken. Jaarrekening: Geen vragen Algemene vragen: De heer F. van Veldhoven vraagt of het pensioenfonds heeft geïnvesteerd in Griekse obligaties? Wij hebben niet geïnvesteerd in Griekse obligaties. Wel hebben we obligaties in Ierland, Spanje, Italië en Portugal. Als je er nu meteen van af zou willen, moet je met een 20% extra afschrijving rekenen. Deze kosten zijn te hoog maar we houden het zeer nauwlettend in de gaten. De heer Wierda vraagt zich af of de premie niet omhoog moet, daar de dekkingsgraad elk jaar lager wordt en de leeftijd toeneemt. Zijn er gesprekken met de werkgever over verhoging premie? De premie voor de werknemers is voor onbepaalde tijd vastgesteld op 24%. Daar de premie nog steeds kostendekkend is, is er vanuit dat oogpunt geen reden aan te dringen op verhoging van de premie. De jaarlijkse premie is niet bedoeld om bij te dragen aan herstel maar voor het financieren van de op te bouwen pensioenen. Het wordt een probleem als de premie niet genoeg meer is voor het inkopen van de in dat jaar op te bouwen pensioenrechten. De gesprekken met de werkgever lopen nog steeds, ondanks het feit dat de regeling heel erg duidelijk is. Er wordt eerst gewacht op nieuwe pensioenwetgeving. De heer Wierda: De actieve werknemers zullen gaan merken dat 24% pensioenpremie op den duur onvoldoende zal zijn voor de jaarlijkse opbouw van het pensioen. Hoe wordt hier over geoordeeld? Het zou goed zijn
4 als de werkgever hier positiever mee omgaat ondanks het feit dat het juridisch misschien klopt wat de werkgever doet. Uw standpunt is begrijpelijk, echter het standpunt van de werkgever is ook duidelijk en de premie is vast en is kostendekkend. Verder is het duidelijk dat de pensioenleeftijd op termijn omhoog zal gaan, hetgeen ook effecten heeft op de premie. De voorzitter stelt voor de jaarrekening vast te stellen en deelt mee dat hiermee ook gelijk décharge wordt verleend het Bestuur. Er volgen geen opmerkingen. De voorzitter concludeert dat de jaarrekening daarmee is vastgesteld en dat het Bestuur décharge wordt verleend voor het in 2010 gevoerde beleid. 4. Beleggingen ING IM Mevr. M. Brandenbarg, vermogensbeheerder van ING, geeft een presentatie over de omzetting van de vastrentende portefeuille en de economische ontwikkelingen in 2011. Deze presentatie zal na de vergadering ook op de website van het pensioenfonds worden geplaatst. Naar aanleiding van de presentatie worden een aantal vragen gesteld. Vragen: De heer Bakker begrijpt dat pensioenfonds Ballast Nedam ook Spaanse obligaties heeft. Hierdoor lopen we dus kans dat dit mis gaat. Is het niet beter om dan die 20% verlies te nemen dan ben je die obligaties in ieder geval kwijt. Een redelijk bedrag is geïnvesteerd in Spaanse en Portugese obligaties, als we deze nu gaan verkopen, betekent dit een discount van 20% (14/15 milj.). Wij nemen geen voorschot op dit potentiële verlies, wel bouwen we de belangen in deze kritische beleggingen af indien mogelijk. Wij willen ook van de risico s af en zullen dit zo goed mogelijk doen. De heer Valks meldt dat hij in de presentatie de vraag mist of wij wel één Europa moeten blijven. Antwoord: Alle scenario s zijn erop gericht dat Europa één moet blijven en wij allen voor de kosten moeten opdraaien. Europa is een groot blok dat moet overleven in een omgeving die steeds groter wordt.de consequenties van het break-up scenario zijn niet in te schatten en het is onmogelijk om er nu een beleid op te bepalen. 5. Pensioenakkoord: Towers Watson Adviserend actuaris, Peter Janssen geeft middels een presentatie een toelichting op het pensioenakkoord. Deze presentatie is ook na de vergadering terug te vinden op de website van het pensioenfonds. Naar aanleiding van de presentatie vraagt de heer Valks of het niet mogelijk is premie naar rato (gestaffeld) te betalen. De premieopbouw bij ons pensioenfonds door de actieven is 24%. In principe houd je hier dan voldoende van over voor minder goede situaties. Het is niet logisch dat de leeftijd omhoog gaat en de premie niet. Antwoord: Dit is een zaak van de werkgever. De heer Wierda is van mening dat de hogere levensverwachting eigenlijk zorgt voor een lagere dekkingsgraad. Indien het pensioenakkoord leidt tot wetgeving dan gaat het pensioen straks in op 66 of 67 jarige leeftijd. De gemiddelde pensioenleeftijd loopt af, de dekkingsgraad loopt op. Is het dan niet mogelijk iets met de indexaties te doen? Antwoord; Een hogere pensioenleeftijd heeft alleen effect op de nog op te bouwen pensioenen. Het zal lastig zijn om voor de opgebouwde pensioenen en dus ook de pensioenuitkeringen de pensioenleeftijd te
5 verhogen. Een directe consequentie voor ingegane pensioenen zal zijn dat, wanneer dit gebeurt, deze ook zouden moeten worden gekort. 6. Herstelplan, actuele financiële positie pensioenfonds De voorzitter presenteert het herstelplan, geeft toelichting op het herstelplan en de evaluatie hiervan. De heer Valks bedankt de voorzitter op de wijze waarop men is voorgelicht en geïnformeerd, mede namens zijn vrouw. De heer S. Bijpost meldt dat het duidelijk is dat het er niet al te rooskleurig voor staat met het pensioenfonds, dat is ook verteld. Graag wil hij weten wat vandaag de situatie is, wanneer gaat er een korting plaatsvinden en over welk percentage praten we dan? Praten we dan over een prognose van 5% of wordt dit meer? Als we volgend jaar april in dezelfde situatie zitten dan zou er uiterlijk in april 2013 een korting van 6% doorgevoerd moeten worden indien de achterstand op herstelplan niet wordt ingelopen. De termijn om te herstellen blijft eind 2013. De heer Wijers vraagt of het verantwoord is te wachten met korten tot april 2013. Het pensioenfonds moet zich strak houden aan de officiële procedure, we kunnen niet al te veel vrijheid nemen. Het bestuur overweegt of het moet wachten tot de uiterlijke datum april 2013. Het mag ook eerder als dat verstandig is. Voor het bestuur is het van belang dat de belangen van alle deelnemers evenredig behartigd worden. De heer Van Rooden vraagt of de 6% reeds een deel is van de al gekorte 3%. Nee, het wordt een korting van 6% bovenop de korting van 3%. De heer Van Veldhoven vraagt of er een vergelijking met de premie van de pensioenregeling van het BPF gemaakt kan worden. Het premiepercentage bij het BPF ligt iets lager en er kan pensioen opgebouwd worden over een maximum salaris van ongeveer 50.000. Bij ons pensioenfonds geldt geen maximering. 7. Sluiting De voorzitter dankt een ieder voor de aandacht en bedankt het pensioenbureau voor de organisatie en hoopt dat het goed gaat met het Pensioenfonds van Ballast Nedam.