Bestuursrapportage Periode januari tot en met augustus

Bestuursrapportage 2015 Periode januari tot en met augustus 22 oktober 2015

Inhoud Inleiding 3 Planning en controlcyclus 4 1. (Meerjaren)resultaat 2015 tot en met 2019 5 2. Toelichting op de afwijkingen (begroot- realisatie) 11 3. Algemene uitkering 23 4. Reservepositie 25 5. Financiële posities 21 6. Overige kengetallen 22 2

Inleiding In deze bestuursrapportage worden de financiële ontwikkelingen in beeld gebracht over de periode januari tot en met augustus 2015. Afwijkingen worden in deze rapportage weergegeven door de begrote bedragen te vergelijken met de verwachte realisatie over heel 2015. Een aantal afwijkingen heeft een structureel karakter en wordt voor de jaren 2016 2019 eveneens vermeld. De bestuursrapportage heeft tot doel een beeld te schetsen van de huidige financiële situatie en het verwachte jaarresultaat van 2015 tot en met 2019. In deze bestuursrapportage geven we ook de vrije ruimte van een aantal budgetten weer, waarvan we verwachten dat deze niet dan wel niet volledig worden benut in het begrotingsjaar 2015. In de jaarrekening 2015 zal worden aangegeven of deze budgetten moeten worden overgeheveld naar het begrotingsjaar 2016 of kunnen vrijvallen. In 2015 is de verantwoordingsmethodiek van energiekosten, verzekeringen en belastingen/heffingen gewijzigd. Voorheen waren deze lasten verdeeld over verschillende kleine budgetten (nu één gezamenlijke post per product) en werden afwijkingen niet geconstateerd. Door deze nieuwe methodiek worden afwijkingen nu wel geconstateerd en vermeld in deze bestuursrapportage. Conclusie Ten opzichte van de Kadernota verbetert het geraamd resultaat met het saldo van afwijkingen tot het verwachte saldo als volgt: Geraamd resultaat volgens Kadernota 155.807 0 143.412 252.635 298.499 Saldo van afwijkingen 154.454 357.492 166.253 250.255 317.780 Verwacht saldo 310.261 357.492 309.665 502.890 616.279 De belangrijkste afwijkingen zijn: Belangrijkste afwijkingen in PROD0315: Bouw- en woningtoezicht - WABO-leges -50.000 50.000 PROD0527: Havens - Passantenhaven -26.600 PROD0632: Openbaar basisonderwijs - Brede School 44.449 44.449 44.449 44.449 44.449 PROD0740: Sociale infrastuctuur - Subsidie jaarprogramma -46.727-42.695-42.695-42.695-5.695 PROD1062: Toeristen- en forensenbelasting - Opbrengsten 40.000 15.000 15.000 15.000 15.000 PROD1090: Algemene uitkering 200.030 374.269 218.595 302.366 335.183 Voor een gedetailleerde specificatie verwijzen wij naar de specificatie per programma. 3

Planning en controlcyclus Onderwerp / Fatale termijn aanlevering Teamleider Directie B&W Raads- Raad commissie 1-ste bestuursrapportage 2015 8-10-2015 22-10-2015 3-11-2015 26-11-2015 2-de begrotingswijziging 2015 8-10-2015 22-10-2015 3-11-2015 26-11-2015 Financiële verordening Terschelling 2015 8-10-2015 20-10-2015 3-11-2015 26-11-2015 Actualisatie beheerplannen 20-10-2015 3-11-2015 17-11-2015 1-12-2015 22-12-2015 Actualisatie grondexploitaties 20-10-2015 3-11-2015 17-11-2015 1-12-2015 22-12-2015 Nota reserves en voorzieningen 3-11-2015 17-11-2015 1-12-2015 22-12-2015 Artikel 213 Gemeentewet 3-11-2015 17-11-2015 1-12-2015 22-12-2015 3-de begrotingswijziging 2015 20-10-2015 3-11-2015 17-11-2015 1-12-2015 22-12-2015 Jaarstukken 2015 11-3-2016 28-3-2016 11-4-2016 3-5-2016 24-5-2016 1-ste bestuursrapportage 2016 22-4-2016 25-4-2016 9-5-2016 31-5-2016 21-6-2016 1-ste begrotingswijziging 2016 25-4-2016 9-5-2016 31-5-2016 21-6-2016 Kadernota 2016 22-4-2016 25-4-2016 9-5-2016 7-6-2016 28-6-2016 2-de begrotingswijziging 2016 25-4-2016 9-5-2016 7-6-2016 28-6-2016 Begroting 2017 15-8-2016 29-8-2016 12-9-2016 4-10-2016 25-10-2016 2-de bestuursrapportage 2016 12-9-2016 26-9-2016 10-10-2016 1-11-2016 22-11-2016 3-de begrotingswijziging 2016 26-9-2016 10-10-2016 1-11-2016 22-11-2016 4-de begrotingswijziging 17-10-2016 31-10-2016 7-11-2016 29-11-2016 20-12-2016 4

1. (Meerjaren)resultaat 2015 tot en met 2019 In onderstaand overzicht worden per programma de verwachte afwijkingen weergegeven tussen de begroting 2015 na de eerste begrotingswijziging (=Kadernota 2015) en de verwachte realisatie voor heel 2015. Deze verwachte realisatie is gebaseerd op de werkelijke cijfers tot en met augustus die doorgetrokken zijn voor het gehele jaar. Een aantal afwijkingen heeft een structureel karakter, deze worden opgenomen in de tweede begrotingswijziging die hierbij aan de raad wordt aangeboden. Meerjarenresultaat 2015-2019 in volgens Kadernota 2015 Geraamd resultaat 155.807 0 143.412 252.635 298.499 Afwijkingen per programma: PROG01: Burgers en bestuur -33.770 PROG02: Orde en veiligheid 13.300 14.435 14.666-4.934 PROG03: Ruimte en wonen -50.000 50.000 PROG04: Natuur, landschap en milieu -41.500-3.000-3.000-3.000-3.000 PROG05: Economie, infrastructuur en toerisme -33.100-15.000-15.000-15.000-15.000 PROG06: Onderwijs 44.449 44.449 44.449 44.449 44.449 PROG07: Samenleven -51.355-150.430-145.519-145.606-27.508 PROG08: Cultuur en sport 14.772-10.000-10.000-10.000-10.000 PROG09: Bedrijfsvoering -15.700-23.700-23.700-23.700-23.700 PROG10: Financiering en belastingen 289.030 409.269 253.595 337.366 370.183 PROG11: Mutaties in reserves 18.328 55.904 50.993 51.080-12.710 Totaal verwacht saldo 310.261 357.492 309.665 502.890 616.279 Toename verwacht saldo 154.454 357.492 166.253 250.255 317.780 5

2. Toelichting op de afwijkingen (begroot- realisatie) In deze paragraaf worden afwijkingen ten opzichte van de begroting 2015 inclusief de eerste begrotingswijziging toegelicht. Per programma wordt weergegeven op welk product de afwijking betrekking heeft. Afwijkingen van 10.000 en meer worden toegelicht. PROGRAMMA 01: Burger en bestuur Totaal lasten -2.324.792-2.238.752-2.273.440-2.298.031-2.346.819 Totaal baten 169.145 153.660 153.660 153.660 153.660 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -2.155.647-2.085.092-2.119.780-2.144.371-2.193.159 Afwijkingen per product: PROD0102: College en organisatie -33.770 0 0 0 0 Totaal verwacht saldo -2.189.417-2.085.092-2.119.780-2.144.371-2.193.159 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0102: College en organisatie 611101.4343103 Studiekosten/bijscholing -2.270 611201.4343125 Representatie zakelijk -8.000 De kosten hebben betrekking op college en organisatie, waaronder afscheid en installatie van de burgemeesters. 611401.434384 Diensten derden organisatieontwikkeling -23.500 Dit betreft de verwachte kosten van de evaluatie van de reorganisatie in 2015. -33.770 0 0 0 0 6

PROGRAMMA 02: Orde en veiligheid Totaal lasten -743.035-781.039-773.214-765.200-769.032 Totaal baten 24.474 34.575 24.678 24.783 24.783 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -718.561-746.464-748.536-740.417-744.249 Afwijkingen per product: PROD0207 Veiligheid en openbare orde -111 PROD0208 APV/Bijzondere wetten 19.000 PROD0210 Brandweer -5.700 14.435 14.666-4.823 Totaal verwacht saldo -705.261-746.464-734.101-725.751-749.183 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0207 Veiligheid en openbare orde 614001.442402 Veiligheidsbeleid: bijdrage VRF -111 0 0 0 0-111 PROD0208 APV/Bijzondere wetten 614710.430000 Uitvoering APV: personeel van derden 19.000 De controle drank- en horecawet is uitbesteed aan BHBW. De controle valt voordelig uit. 19.000 0 0 0 0 PROD0210 Brandweer 614111.434377 Brandkranen: plaatsen brandkranen -5.700 614121.442402 Brandpreventie: bijdrage VRF 14.435 14.666-4.823 In de begroting 2016-2019 van de VRF is voor de jaren 2017 en 2018 een herberekening gedaan voor de kosten WABO en brandweer. Voor onze gemeente valt dit voordelig uit. -5.700 0 14.435 14.666-4.823 7

PROGRAMMA 03: Ruimte en wonen Totaal lasten -2.933.882-2.342.502-924.341-755.912-762.026 Totaal baten 2.247.096 1.564.591 213.979 214.182 207.199 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -686.786-777.911-710.362-541.730-554.827 Afwijkingen per product: PROD0315 Bouw- en woningtoezicht -50.000 50.000 Totaal verwacht saldo -736.786-727.911-710.362-541.730-554.827 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0315: Bouw- en woningtoezicht 617013.834000 WABO-leges: leges en rechten -50.000 50.000 De opbrengsten leges vallen in 2015 lager uit vanwege de vertraagde uitgifte van kavels in het bestemmingsplan Campus/ West-Aletalaan, fase 4. De opbrengst wordt nu in 2016 ontvangen. -50.000 50.000 0 0 0 Vrije ruimte in lopende budgetten PROD0311 Ruimtelijke ordening 616101.433100 Ruimtelijke plannen: kosten ruimtelijke plannen 51.274 616101.433102 Ruimtelijke plannen: kosten ontwikkelvisie 68.408 PROD0312 Volkshuisvesting 617301.434384 Volkshuisvesting: kosten woningmarktonderzoek 15.000 134.682 Deze budgetten worden bij de jaarrekening 2015 beoordeeld voor budgetoverheveling of vrijval. 8

PROGRAMMA 04: Natuur, landschap en milieu Totaal lasten -2.247.237-2.144.509-2.149.764-2.246.028-2.148.658 Totaal baten 1.807.251 1.646.579 1.645.809 1.768.121 1.662.059 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -439.986-497.930-503.955-477.907-486.599 Afwijkingen per product: PROD0417 Openbaar groen -15.000-3.000-3.000-3.000-3.000 PROD0420 Afval -26.500 0 0 0 0 Totaal verwacht saldo -481.486-500.930-506.955-480.907-489.599 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0417 Openbaar groen 630331.433302 Openbaar groen: aankoop Wave -15.000 Er is een onkruidverdelgingsmachine aangeschaft. Vanaf 2016 mogen geen onkruidbestrijdingsmiddelen worden gebruikt. 630331.434363 Openbaar groen: onderhoud Wave -3.000-3.000-3.000-3.000-15.000-3.000-3.000-3.000-3.000 PROD0420 Afval 631250.434309 Afvalinzameling: plaatsing ondergrondse containers -11.500 Er zijn ondergrondse containers geplaatst aan de Zwarteweg. Deze kosten zijn niet begroot. 631250.434399 Afvalinzameling: kosten verwerking restafval 2013-15.000 In 2015 is de afrekening verwerking restafval 2013 ontvangen. Deze incidentele last is niet in voorgaande jaren opgenomen. 631270.434391 Afvalverwerking: verbrandingstoeslag -18.000-18.000-18.000-18.000-18.000 631270.442454 Afvalverwerking: kosten nascheiding -41.000-41.000-41.000-41.000-41.000 631270.842302 Afvalverwerking: vergoeding gescheiden afval 29.000 29.000 29.000 29.000 29.000 631601.834001 Afvalstoffenheffing: opbrengst 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 Het product afval is met deze wijzigingen geheel aangepast aan de begroting/realisatie volgens Omrin. De opbrengst afvalstoffenheffing is conform de aanpassingen in Afvalverwerking. -26.500 0 0 0 0 Vrije ruimte in lopende budgetten PROD0419 Natuur en milieu 615000.434384 Duurzaamheid: Elzensingels 41.000 PROD0421 Riolering 634021.434361 Riolering: onderhoud verharde wegen 68.528 109.528 Deze budgetten worden bij de jaarrekening 2015 beoordeeld voor budgetoverheveling of vrijval. 9

PROGRAMMA 05: Economie, infrastructuur en toerisme Totaal lasten -2.752.923-2.751.275-2.661.068-2.753.548-2.727.349 Totaal baten 610.654 619.000 626.331 536.124 542.676 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -2.142.269-2.132.275-2.034.737-2.217.424-2.184.673 Afwijkingen per product: PROD0523 Wegen, straten en pleinen 8.500 PROD0527 Havens -41.600-15.000-15.000-15.000-15.000 Totaal verwacht saldo -2.175.369-2.147.275-2.049.737-2.232.424-2.199.673 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0523 Wegen, straten en pleinen 632132.430010 Onderhoud bermen: personeel Empatec -9.000 632141.834013 Beheer onderhoud: overige inkomsten 7.500 632501.431000 Openbare verlichting: energiekosten 10.000 8.500 0 0 0 0 PROD 0527 Havens 618403.832101 Passantenhaven: huuropbrengsten -26.600 De huuropbrengsten passantenhaven zijn gerelateerd aan de afschrijvingslasten van de investeringen. Er is een te hoog bedrag in de begroting 2015 opgenomen. 633031.834017 Beheer binnenhavens: dagopbrengsten liggelden -15.000-15.000-15.000-15.000-15.000 De dagopbrengsten zijn afhankelijk van de weersomstandigheden: het voorzeizoen in 2015 was slecht. 633031.834018 Beheer binnenhavens: jaaropbrengsten liggelden -10.000-10.000-10.000-10.000-10.000 De trend van voorgaande jaren (daling opbrengst liggelden) heeft zich ook in 2015 voortgezet. De opbrengst 2015-2019 naar beneden bijstellen. 633031.834013 Beheer binnenhavens: diverse opbrengsten 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 Diverse opbrengsten (huur en gebruikersvergoedingen) in de begroting opnemen. Vrije ruimte in lopende budgetten PROD0522 Toerisme 618401.434384 Bevordering toerisme: extern onderzoek inning tb 10.000 618401.434384 Bevordering toerisme: TROM-onderzoek 25.000 618700.434391 Project Tonnenloods: projectkosten 50.195-41.600-15.000-15.000-15.000-15.000 PROD0527 Havens 633031.434361 Beheer binnenhavens: onderhoud verharde wegen 53.872 PROD0528 Strand 614503.434361 Strandbeheer: onderhoud verharde wegen 21.610 614503.434365 Strandbeheer: overige werkzaamheden 9.493 170.170 Deze budgetten worden bij de jaarrekening 2015 beoordeeld voor budgetoverheveling of vrijval. 10

PROGRAMMA 06: Onderwijs Totaal lasten -3.833.124-3.759.488-3.751.047-3.735.403-3.723.903 Totaal baten 3.143.136 3.143.136 3.143.136 3.143.136 3.143.136 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -689.988-616.352-607.911-592.267-580.767 Afwijkingen per product: PROD0632 Openbaar basisonderwijs 44.449 44.449 44.449 44.449 44.449 Totaal verwacht saldo -645.539-571.903-563.462-547.818-536.318 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0632 Openbaar basisonderwijs 640202.434100 Huisvesting Brede School: belastingen en heffingen -3.715-3.715-3.715-3.715-3.715 640202.434309 Huisvesting Brede School: servicekosten -18.900-18.900-18.900-18.900-18.900 640202.434345 Huisvesting Brede School: verzekeringen -2.200-2.200-2.200-2.200-2.200 640202.820101 Huisvesting Brede School: huuropbrengsten 69.264 69.264 69.264 69.264 69.264 De te verwachten baten en lasten zijn nu bepaald aan de hand van de huurcontracten. Wij verwijzen u tevens naar de in de inleiding vermelde nieuwe verantwoordingsmethodiek van energiekosten, verzekeringen en belastingen/heffingen. 44.449 44.449 44.449 44.449 44.449 11

PROGRAMMA 07: Samenleven Totaal lasten -2.909.023-2.834.151-2.839.118-2.840.501-2.954.552 Totaal baten 2.109.997 2.061.264 1.966.986 1.860.707 1.874.299 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -799.026-772.887-872.132-979.794-1.080.253 Afwijkingen per product: PROD0740 Sociale infrastructuur -46.727-42.695-42.695-42.695-42.695 PROD0741 Gezondheidszorg -1.404 PROD0742 Participatie 31.729 31.644 31.557 31.493 PROD0743 Inkomen -1.300-59.457-59.457-59.457-31.090 PROD0744 Financieel vangnet -7.374-7.374-7.374 19.971 PROD0745 WMO -66.663-118.890-113.894-113.894-71.276 PROD0746 Jeugd 63.335 46.257 46.257 46.257 67.493 Totaal verwacht saldo -850.381-923.317-1.017.651-1.125.400-1.107.761 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0740 Sociale infrastructuur 649811.434317 Kinderopvang: controlekosten -4.032 649811.442409 Kinderopvang: subsidie jaarprogramma -41.269-41.269-41.269-41.269-41.269 Het subsidie jaarprogramma is aangepast voor de huurders van de Brede School (zie PROD0632). De inkomsten (PROG06) en lasten (PROG07) worden hoger, per saldo is de invloed 3.180 voordelig. 649352.442409 Jeugdwerk: subsidie jaarprogramma -1.426-1.426-1.426-1.426-1.426-46.727-42.695-42.695-42.695-42.695 PROD0741 Gezondheidszorg 650013.442402 Algemene gezondheidszorg: bijdrage VRF -267 650101.442407 Jeugdgezondheidszorg: bijdrage VRF -1.137 0 0 0 0-1.404 PROD0742 Participatie Lasten sociaal domein participatie 32.880 32.880 32.880 32.880 Baten sociaal domein participatie -1.000-1.000-1.000-1.000 Integratie-uitkering sociaal domein participatie -151-236 -323-387 De baten en lasten van het sociaal domein, onderdeel participatie, zijn aangepast aan de begroting 2016 van Dienst Sociale Zaken Noardwest Fryslân. De integratie-uitkering is gebaseerd op de septembercirculaire 2015. Geheel van wijzigingen wordt betrokken in de berekening van de vorming van de reserve sociaal domein. 0 31.729 31.644 31.557 31.493 PROD0743 Inkomen Lasten inkomen -80.279-80.279-80.279-41.938 Baten inkomen -1.300 20.822 20.822 20.822 10.848 De lasten en baten van dit product zijn aangepast aan de begroting 2016 van Dienst Sociale Zaken Noardwest Fryslân. -1.300-59.457-59.457-59.457-31.090 12

PROD0744 Financieel vangnet Lasten financieel vangnet -7.374-7.374-7.374 19.971 De lasten van dit product zijn aangepast aan de begroting 2016 van Dienst Sociale Zaken Noardwest Fryslân. 0-7.374-7.374-7.374 19.971 PROD0745 Wmo Lasten Wmo -67.907-114.351-114.351-114.351-95.949 Baten Wmo 457 457 457 24.673 Integratie-uitkering sociaal domein wmo 1.244-4.996 De baten en lasten van het sociaal domein, onderdeel wmo, zijn aangepast aan de begroting 2016 van Dienst Sociale Zaken Noardwest Fryslân. De integratie-uitkering is gebaseerd op de septembercirculaire 2015. Geheel van wijzigingen wordt betrokken in de berekening van de vorming van de reserve sociaal domein. -66.663-118.890-113.894-113.894-71.276 PROD0746 Jeugd Lasten Jeugd 67.907 45.933 45.933 45.933 67.493 Baten Jeugd 324 324 324 Integratie-uitkering sociaal domein jeugd -4.572 De baten en lasten van het sociaal domein, onderdeel jeugd, zijn aangepast aan de begroting 2016 van Dienst Sociale Zaken Noardwest Fryslân. De integratie-uitkering is gebaseerd op de septembercirculaire 2015. Geheel van wijzigingen wordt betrokken in de berekening van de vorming van de reserve sociaal domein. 63.335 46.257 46.257 46.257 67.493 13

PROGRAMMA 08: Cultuur en sport Totaal lasten -1.194.298-1.159.679-779.117-776.107-768.172 Totaal baten 213.585 216.786 53.565 53.565 53.565 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -980.713-942.893-725.552-722.542-714.607 Afwijkingen per product: PROD0842 Bibliotheek 16.372 PROD0846 Sportaccommodatie -10.000-10.000-10.000-10.000-10.000 PROD0847 Zwembad 8.400 Totaal verwacht saldo -965.941-952.893-735.552-732.542-724.607 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0842 Bibliotheek 644101.442409 Bibliotheek: subsidie 16.372 De afrekening van de subsidies over 2013 en 2014 vallen voordelig uit. 16.372 0 0 0 0 PROD0846 Sportaccommodatie 644623.431000 Sportgebouw Midsland: energiekosten -7.000-7.000-7.000-7.000-7.000 644623.434100 Sportgebouw Midsland: belastingen en heffingen -3.000-3.000-3.000-3.000-3.000 Wij verwijzen u tevens naar de in de inleiding vermelde nieuwe verantwoordingsmethodiek van energiekosten, verzekeringen en belastingen/heffingen. PROD0847 Zwembad 644511.442401 Exploitatie: bijdrage 13.000 De exploitatiebijdrage over 2015 is 13.000 lager. 644521.832101 Exploitatie: huuropbrengsten -4.600-10.000-10.000-10.000-10.000-10.000 8.400 0 0 0 0 14

PROGRAMMA 09: Bedrijfsvoering Totaal lasten -3.037.210-2.996.328-2.982.327-2.992.051-3.003.304 Totaal baten 263.375 255.875 255.875 255.875 255.875 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) -2.773.835-2.740.453-2.726.452-2.736.176-2.747.429 Afwijkingen per product: PROD0952 Exploitatie gemeentewerf -25.000 PROD0956 Beheer gemeente eigendommen -8.700-8.700-8.700-8.700-8.700 PROD0957 Vastgoedregistratie 5.000 PROD0958 Administratie en ondersteuning 13.000-15.000-15.000-15.000-15.000 Totaal verwacht saldo -2.789.535-2.764.153-2.750.152-2.759.876-2.771.129 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD0952 Exploitatie gemeentewerf 612071.431002 Team Techniek: motorbrandstoffen -10.000 In 2015 is het aantal vervoermiddelen uitgebreid. Er wordt opdracht verstrekt tot het doen van nader onderzoek om de consequenties voor volgende jaren in beeld te brengen. 612071.434363 Team Techniek: onderhoud roerende zaken -15.000 Er is incidenteel veel onderhoud uitgevoerd aan diverse vervoermiddelen. -25.000 0 0 0 0 PROD0958 Administratie en ondersteuning 612032.434384 Juridische control: juridische kosten FUMO 11.000 De afrekening 2014 inzake juridische kosten door FUMO is in 2015 met 11.000 naar beneden bijgesteld. 612035.833200 Verhuur gemeentegronden: verkoop overhoekjes 17.000 in 2015 zijn twee overhoekjes verkocht. 612051.434345 Administratie: verzekeringen -15.000-15.000-15.000-15.000-15.000 De verzekeringen vallen structureel hoger uit (bijv. CAR). Wij verwijzen u tevens naar de in de inleiding vermelde nieuwe verantwoordingsmethodiek van energiekosten, verzekeringen en belastingen/heffingen. Er wordt opdracht verstrekt tot het doen van nader onderzoek om de consequenties voor volgende jaren in beeld te brengen. Vrije ruimte in lopende budgetten PROD0958 Administratie en ondersteuning 612091.434326 Belastingen: tussentijdse taxaties 30.250 612095.434325 Communicatie: aanschaf software 30.000 612095.434384 Communicatie: diensten derden 25.000 13.000-15.000-15.000-15.000-15.000 85.250 Deze budgetten worden bij de jaarrekening 2015 beoordeeld voor budgetoverheveling of vrijval. 15

PROGRAMMA 10: Financiering en belastingen Totaal lasten -241.625-204.512-348.812-458.510-515.507 Totaal baten 11.462.402 11.715.262 11.767.066 11.876.052 11.986.160 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) 11.220.777 11.510.750 11.418.254 11.417.542 11.470.653 Afwijkingen per product: PROD1059 Financiën algemeen 29.000 PROD1061 Precariobelasting 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 PROD1062 Toeristen- en forensenbelasting 40.000 15.000 15.000 15.000 15.000 PROD1090 Algemene uitkering 200.030 374.269 218.595 302.366 335.183 Totaal verwacht saldo 11.509.807 11.920.019 11.671.849 11.754.908 11.840.836 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): PROD1059 Financiën algemeen 619402.821006 Rente uit beleggingen: dividend 9.000 620001.834013 Indirecte kosten: overige inkomsten 20.000 De jaaropgaaf BCF over de jaren 2008 tot en met 2010 is herrekend. Deze incidentele afrekeningen zijn in 2015 ontvangen. 29.000 0 0 0 0 PROD1061 Precariobelasting 619701.832201 Precariobelasting: opbrengst 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 De opbrengst is in 2015 hoger dan begroot. De aanpassing achten wij structureel. 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 PROD1062 Toeristen- en forensenbelasting 619921.840111 Toeristenbelasting: rederij Doeksen 25.000 Tot en met september zijn er ca. 17.000 meer overzettingen geweest. Deze meeropbrengst (tarief 1,50) wordt nu incidenteel verwerkt in de begroting. 619941.840204 Forensenbelasting: opbrengst 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 De opbrengst is in 2015 hoger dan begroot. De aanpassing achten wij structureel. 40.000 15.000 15.000 15.000 15.000 PROD1090 Algemene uitkering 620301.841199 Algemene uitkering 167.789 374.269 218.595 302.366 335.183 De septembercirculaire 2015 heeft een groot voordelig effect voor de jaren 2015 tot en met 2019. Een nadere toelichting wordt gegeven onder het hoofdstuk Algemene uitkering. 620301.841199 Algemene uitkering voorgaande jaren 32.241 Uitkeringsjaar 2013 5.555 (N) Uitkeringsjaar 2014 37.796 (V) 200.030 374.269 218.595 302.366 335.183 16

PROGRAMMA 11: Mutaties in de reserves Totaal lasten -510.488-635.326-587.335-491.531-403.869 Totaal baten 676.523 436.833 218.498 226.617 219.779 Geraamd saldo (volgens kadernota 2015) 166.035-198.493-368.837-264.914-184.090 Afwijkingen per reserve: Haven 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 Sociaal domein 3.328 40.904 35.993 36.080-27.710 Totaal verwacht saldo 184.363-142.589-317.844-213.834-196.800 Afwijkingen en toelichting (boven 10.000): Reserve deelfonds sociaal domein Zie PROD0742/0745/0746 Sociaal domein 3.328 40.904 35.993 36.080-27.710 Het saldo van de afwijkingen wordt ten laste of ten bate van de reserve deelfonds sociaal domein gebracht. 3.328 40.904 35.993 36.080-27.710 Reserve havenbedrijf Zie programma 5 Binnenhavens 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 Het saldo van de afwijkingen wordt ten laste of ten bate van de reserve havenbedrijf gebracht. 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 17

3. Algemene uitkering De ontwikkeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is op grond van de septembercirculaire 2015 als volgt: Algemene uitkering Jaar 2013 2014 Algemene uitkering volgens meicirculaire 2015 6.122.923 6.069.221 6.000.251 5.961.837 5.981.438 Verwachte compensatie Waddensuppletie (kadernota 2015) 150.000 150.000 150.000 150.000 Algemene uitkering volgens kadernota 2015 6.122.923 6.219.221 6.150.251 6.111.837 6.131.438 Algemene uitkering volgens septembercirculaire 2015 6.290.712 6.593.490 6.368.846 6.414.203 6.466.621 Toename -5.555 37.796 167.789 374.269 218.595 302.366 335.183 Toename algemene uitkering door hoger accres 89.590 156.823 164.843 248.589 281.379 Aanpassing maatstaven -5.555 37.796 Aanpassing decentralisatie- en integratie-uitkeringen -3.190-12.802-17.323 17.348 17.375 Hogere bijdrage in verband met huishoudelijke hulp 81.389 81.389 Suppletie Waddengemeenten groot onderhoud 148.859 36.429 36.429 36.429 Toename -5.555 37.796 167.789 374.269 183.949 302.366 335.183 De integratie-uitkering Sociaal domein is op grond van de septembercirculaire 2015 slechts gering gewijzigd: INTEGRATIE-UITKERING SOCIAAL DOMEIN Jaar 2013 2014 Volgens meicirculaire 2015 1.671.412 1.622.679 1.528.401 1.422.122 1.449.632 Volgens septembercirculaire 2015 1.668.085 1.617.532 1.528.165 1.421.799 1.449.245 Afname -3.327-5.147-236 -323-387 De wijzigingen volgens de septembercirculaire 2015 zijn verwerkt in deze bestuursrapportage op bladzijde 3, 12, 13 en 16. 18

4. Reservepositie Hieronder wordt een overzicht gegeven van het verwachte verloop van de reserves over de jaren 2015 tot en met 2019: Totale reservepositie in Stand per 1 januari 9.756.151 9.882.050 10.382.131 11.009.640 11.726.364 Toevoegingen 510.488 635.326 587.335 491.531 403.869 Onttrekkingen -694.850-492.737-269.491-277.697-207.069 Verwacht resultaat 310.261 357.492 309.665 502.890 616.279 Stand per 31 december 9.882.050 10.382.131 11.009.640 11.726.364 12.539.443 Stand per 31 december volgens de Kadernota 9.745.924 9.944.417 10.456.666 10.974.215 11.456.804 Cumulatieve toename 136.126 437.714 552.974 752.149 1.082.639 Door onder andere de positieve ontwikkeling van de verwachte resultaten neemt onze totale reservepositie evenredig toe. Hieronder wordt een overzicht gegeven van het verwachte verloop van de algemene reserve over de jaren 2015 tot en met 2019 in relatie tot de door de raad vastgestelde minimale weerstandscapaciteit: Algemene reserve in Stand per 1 januari 3.258.505 3.519.894 3.945.691 4.338.668 4.935.562 Toevoegingen 94.865 101.942 109.858 120.262 103.862 Onttrekkingen -143.737-33.637-26.546-26.258-25.972 Verwacht resultaat 310.261 357.492 309.665 502.890 616.279 Stand per 31 december 3.519.894 3.945.691 4.338.668 4.935.562 5.629.731 Minimaal weerstandsvermogen per 31 december 3.151.425 3.245.968 3.343.347 3.443.647 3.546.956 Vrij besteedbaar gedeelte 368.469 699.723 995.321 1.491.915 2.082.775 De toename van het vrij besteedbaar gedeelte van de algemene reserve is het gevolg van de positieve ontwikkeling van de verwachte resultaten. 19

Het verwachte verloop van de reserve deelfonds sociaal domein en havenbedrijf (zie mutaties in PROG11, bladzijde 17) is als volgt: Reserve deelfonds sociaal domein in Stand per 1 januari 0 178.783 424.565 581.049 631.238 Toevoegingen 178.783 245.782 156.484 50.189 87.500 Onttrekkingen Stand per 31 december 178.783 424.565 581.049 631.238 718.738 Stand per 31 december volgens de Kadernota 182.111 468.797 661.274 747.543 807.333 Cumulatieve afname -3.328-44.232-80.225-116.305-88.595 Reserve havenbedrijf in Stand per 1 januari 5.622.567 5.650.325 5.680.420 5.808.468 5.928.109 Toevoegingen 233.512 246.698 285.000 285.000 240.217 Onttrekkingen -205.754-216.603-156.952-165.359-158.807 Stand per 31 december 5.650.325 5.680.420 5.808.468 5.928.109 6.009.519 Stand per 31 december volgens de Kadernota 5.665.325 5.710.420 5.853.468 5.988.109 6.084.519 Cumulatieve afname -15.000-30.000-45.000-60.000-75.000 Een actualisatie van de Nota van reserves en voorzieningen wordt in december 2015 aangeleverd. 20

5. Financieringspostie De uitvoering van de treasury vindt plaats conform het door de raad vastgestelde treausurystatuut. Treasury is het proces dat er op is gericht de financiering- en het kasstroommanagement te optimaliseren en te waarborgen dat voldaan wordt aan de verplichtingen van de schuldeisers. Banksaldo Het verloop van het banksaldo in vergelijking tot de opgenomen kasgeldleningen is in het volgende overzicht weergegeven: Verloop banksaldo 2015 in Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus -1.621.234-1.857.505-1.853.550-2.084.933-1.295.353-974.633-1.570.726-42.435 Verloop kasgeldleningen 2015 in Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus 2.000.000 1.500.000 1.800.000 2.000.000 3.000.000 1.000.000 1.500.000 1.500.000 Door inzicht in het (verwachte) banksaldo kan worden bepaald wanneer het afsluiten van een kasgeldlening noodzakelijk is. Uit dit overzicht blijkt dat er de nodige aandacht wordt besteed aan beheersing van de financieringspositie. Een overschot aan kasgeldleningen kan ontstaan doordat in het overzicht alleen van de einde maandgegevens wordt uitgegaan; een overschot aan financieringsmiddelen kost de gemeente gezien de zeer lage rentestand vrijwel niets. 21

6. Overige kengetallen De volgende kengetallen dienen ter ondersteuning bij de beoordeling van de financiële positie per eind augustus 2015: Netto schuldquote Gehanteerde waarden A. Totaal van de vaste schulden 10.977.935 B. Totaal van de netto vlottende schulden 2.233.527 C. Totaal van de overlopende passiva 1.565.766 D. Totaal van de financiële vaste activa 931.062 E. Totaal uitzettingen met looptijd korter dan 1 jaar 1.689.254 F. Totaal van alle liquide middelen -785.463 G. Totaal van de overlopende activa 311.987 H. Totaal van baten 11.240.634 Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G) = 12.630.388 x 100% = 112% H 11.240.634 Indicatie: voldoende Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Gehanteerde waarden A. Totaal van de vaste schulden 10.977.935 B. Totaal van de netto vlottende schulden 2.233.527 C. Totaal van de overlopende passiva 1.565.766 D. Totaal van de financiële vaste activa 731.062 E. Totaal uitzettingen met looptijd korter dan 1 jaar 1.689.254 F. Totaal van alle liquide middelen -785.463 G. Totaal van de overlopende activa 311.987 H. Totaal van baten 11.240.634 Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G) = 12.830.388 x 100% = 114% H 11.240.634 Indicatie: voldoende 22

Solvabiliteitsratio A. Totaal eigen vermogen (reserves en resultaat) B. Totaal vermogen (alle passiva) Solvabiliteitsratio A = 9.944.294 x B 27.924.418 Indicatie: matig De overige kengetallen: - Structurele exploitatieruimte - Gemeentelijke belastingdruk zijn op dit moment niet te herleiden. 23