Pagina 1 van 5 PREVENTIEFLITS WERKEN MET DERDEN: ruimer dan je denkt! Inleiding De prcedure werken met derden is naast de drie grene lichten een klassieke en alm gekende prcedure binnen de preventiewereld. Maar dekt de vlag de lading wel? Wanneer gesprken wrdt ver derden dan wrdt meestal verwezen naar cntractren f aannemers die werken kmen uitveren in het bedrijf. De wettelijke verplichtingen die hiermee samengaan, zijn beschreven in de Welzijnswet van 4 augustus 1996 nder hfdstuk IV - afdeling 1 - Werkzaamheden van werkgevers f zelfstandigen van buitenaf. Deze verplichtingen wrden meestal vertaald naar de klassieke prcedure werken met derden. Maar wat met de andere derden zals uitzendkrachten, aannemers p tijdelijke en mbiele buwplaatsen, verschillende werkgevers bedrijvig p dezelfde arbeidsplaats f in hetzelfde gebuw? In deze flits zetten we alle verplichtingen eens duidelijk p een rij. 1. Tepasselijke wetgeving Welzijnswet Hfdstuk III Bijzndere bepalingen betreffende tewerkstelling p eenzelfde arbeidsplaats f p aanpalende f naburige arbeidsplaatsen. Hfdstuk IV Afdeling 1 - Werkzaamheden van werkgevers f zelfstandigen van buitenaf. Hfdstuk IV Afdeling 2 - Werkzaamheden van de uitzendkrachten bij gebruikers. Hfdstuk V Bijzndere bepalingen betreffende tijdelijke f mbiele buwplaatsen Cdex Bek X Werkrganisatie en bijzndere werknemerscategrieën - titel 2 Uitzendarbeid Uitveringsbesluit buiten de Cdex Kninklijk Besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en mbiele buwplaatsen. 2. Cntractren f aannemers: prcedure werken met derden f tijdelijke en mbiele buwplaats? Zals hger gemeld is de wetgeving i.v.m. het werken met derden pgenmen in de Welzijnswet Hfdstuk IV - Afdeling 1. Dit deel van de welzijnswet regelt enerzijds de infrmatie-uitwisseling, de samenwerking en de cördinatie tussen de verschillende betrkken partijen, en stelt anderzijds een systeem vast waardr de pdrachtgever ervr kan zrgen dat de wetgeving daadwerkelijk wrdt tegepast dr de cntractren /aannemers. De wetgeving van tepassing p tijdelijke en mbiele buwplaatsen valt nder de Welzijnswet Hfdstuk V en het KB van 25/01/2001. Deze wetgeving regelt de minimale veiligheids- en gezndheidsvrschriften van tepassing p tijdelijke en mbiele buwplaatsen en legt de verplichting vast m cördinatren aan te duiden vr buw-, nderhuds- f herstellingswerven van buwwerken. De bepalingen met betrekking tt werken met derden zijn echter niet van tepassing wanneer de cördinatie, vlgens de regels vr de tijdelijke f mbiele buwplaatsen, van tepassing is. Preventieadviseur versus veiligheidscördinatr Er treden slechts uitznderlijk bevegdheidsverlappingen p. De interferentie tussen activiteiten p de tijdelijke en mbiele buwplaats en de niet-buwactiviteiten wrdt dr de preventieadviseur benaderd
Pagina 2 van 5 vanuit de zrg m het welzijn van het persneel van zijn werkgever, terwijl de veiligheidscördinatr dit benadert vanuit de zrg m het welzijn van de persnen die activiteiten uitveren tijdens de verwezenlijking van het buwwerk, inbegrepen de latere werkzaamheden. Cncreet: de preventieadviseur adviseert zijn werkgever. De veiligheidscördinatr adviseert de persn die hem heeft aangesteld. We belichten hiernder de specifieke situatie waarbij er een tijdelijke en mbiele buwplaats van tepassing is bij een werkgever met persneel, die p dat genblik k de pdrachtgever van de veiligheidscördinatr wrdt. De preventieadviseur van de werkgever/pdrachtgever: stelt het veiligheids- en gezndheidsplan niet p! dient het veiligheids- en gezndheidsplan p te stellen in de hedanigheid van cördinatr-ntwerp, indien deze preventieadviseur tevens de cördinatr ntwerp is; geeft enkel advies in het kader van het veiligheids- en gezndheidsplan als de eigen werknemers van de pdrachtgever bij de verwezenlijking van de buwwerken betrkken zijn; maakt de specifieke risicanalyse p en schrijft de preventiemaatregelen vr, vr de bescherming van het eigen persneel dat in het te verwezenlijken buwwerk zal werken. Deze pdracht behrt niet tt de bevegdheid van de cördinatr-ntwerp; met de invleden van de tijdelijke en mbiele buwplaats p het welzijn het persneel nderzeken. De veiligheidscördinatr-ntwerp heeft de uitdrukkelijke taak m de risicanalyse te maken en de preventiemaatregelen vr te stellen in verband met de risic s waaraan de werknemers p de tijdelijke en mbiele werkplaats kunnen bltgesteld wrden. Hij kan hiervr in verleg gaan met de preventieadviseur van de werkgever/pdrachtgever. Het uiteindelijke veiligheids- en gezndheidsplan dat de werkgever/pdrachtgever aan zijn prijsaanvraag zal tevegen, kan daarm slechts het resultaat zijn van herhaaldelijk verleg met de verschillende actren in het ntwerp: de werkgever/pdrachtgever (eventueel bijgestaan dr zijn preventieadviseur), de ntwerper en de veiligheidscördinatr. In de uitveringsfase zijn de cntacten tussen de preventieadviseur van de werkgever/ pdrachtgever met de veiligheidscördinatr-verwezenlijking eerder naar aanleiding van actuele prblemen (wijziging ntwerp bijvrbeeld) f naar aanleiding van niet-buwactiviteiten p f in de nabijheid van de tijdelijke en mbiele buwplaats. Frequentere cntacten zijn er tussen de preventieadviseurs van de aannemers en de cördinatrverwezenlijking. Praktische uitwerking van deze wettelijke verplichtingen De prcedure werken met derden is van tepassing wanneer een werkgever f zelfstandige van buitenaf in de inrichting van een werkgever, vr diens rekening f met diens testemming, werkzaamheden verricht cnfrm een met deze werkgever geslten vereenkmst. Én er bvendien, zals hger reeds vermeld, rekening gehuden wrdt met het feit dat de bepalingen met betrekking tt werken met derden niet van tepassing zijn wanneer de cördinatie vlgens de regels vr de tijdelijke en mbiele werkplaatsen verlpt. Het KB tijdelijke en mbiele buwplaatsen is van tepassing p plaatsen waar de vlgende buwwerken f werken van burgerlijke buwkunde wrden uitgeverd (wanneer tenminste twee aannemers de werken uitveren, zelfs al kmen deze aannemers nit gelijktijdig p de buwplaats): 1 graafwerken; 2 grndwerken; 3 funderings- en verstevigingswerken; 4 waterbuwkundige werken; 5 wegenwerken; 6 plaatsing van nutsleidingen, inznderheid, rilen, gasleidingen, elektriciteitskabels, en tussen kmsten p deze leidingen, vrafgegaan dr andere in deze paragraaf bedelde werken; 7 buwwerken; 8 mntage en demntage van, inznderheid, geprefabriceerde elementen, liggers en klmmen; 9 inrichtings- f uitrustingswerken; 10 verbuwingswerken;
11 vernieuwbuw; 12 herstellingswerken; 13 ntmantelingswerken; 14 slpwerken; 15 instandhudingswerken; 16 nderhuds-, schilder- en reinigingswerken; 17 saneringswerken; 18 afwerkingswerkzaamheden behrende bij één f meer werken bedeld in 1 tt 17. Pagina 3 van 5 Prcedure werken met derden Het is dus aangewezen m in de prcedure werken met derden een duidelijk nderscheid te maken tussen beide verplichtingen en de aankpdienst duidelijk te infrmeren ver de verschillende eisen die meten gesteld wrden afhankelijk van het type cntract/pdracht: - Dit betreft.a. het meesturen ter ndertekening van de Algemene Veiligheidseisen vr Derden bij het afsluiten van een vereenkmst met een cntractr. - Wanneer het KB tijdelijke en mbiele buwplaatsen van tepassing is, met het bedrijf als werkgever/pdrachtgever een veiligheidscördinatr aanstellen, deze wijzen p zijn wettelijke verplichtingen en hem de ndige samenwerking verlenen. Hiervr met er een schriftelijke vereenkmst afgeslten wrden. Deze verplichting kan eventueel wel pgenmen wrden dr de buwdirectie belast met het ntwerp. 3. Uitzendkrachten Uitzendkrachten kunnen k gezien wrden als een bijznder type derden die binnen het bedrijf kmen werken. Teneinde k hun welzijn te garanderen, bij de uitvering van hun werk, zijn er k wettelijke verplichtingen na te leven. We smmen ze hiernder vr u p. Vraf: ter beschikkingstelling Het uitlenen van persneel met verdracht van werkgeversgezag is in België verbden, behalve vr de uitznderingsgevallen die pgenmen zijn in de wet. Dit verbd werd ingesteld m misbruiken in de vrm van kppelbazerij te kunnen bestrijden. Kppelbazen zijn tussenpersnen die werknemers rnselen met de bedeling m hen nder de nrmale marktprijs uit te lenen aan gebruikers, bv. dr die werknemers een ln uit te betalen dat nder de wettelijk vrgeschreven minimumlnbarema s ligt (= sciale dumping). Om die reden bestaat een principieel verbd p de terbeschikkingstelling van werknemers, tenzij in welbepaalde wettelijke uitznderingsgevallen. Naast een aantal specifieke gevallen, waarp we hier niet verder ingaan, is uitzendarbeid k een uitzndering p dit verbd. Dit kan enkel maar indien vldaan wrdt aan alle bij de wet gestelde vrwaarden. Bvendien meten uitzendbureaus daarvr ver een vergunning beschikken. Vlledigheidshalve duiden we k ng even p de vrwaarden die meten vervuld wrden zdat het werken met nderaannemers (zie punt 1) niet zu gezien wrden als de verbden terbeschikkingstelling van werknemers. In dat geval stelt zich immers de vraag in welke mate de gebruikende nderneming (klant) instructies kan geven aan de werknemers van de dienstverlener (aannemer) znder in aanvaring te kmen met het verbd p terbeschikkingstelling. In het kader daarvan gelden de vlgende principes: Een gebruiker (klant) die berep det p een dienstverlener (aannemer), mag steeds aan de werknemers van die dienstverlener instructies geven m.b.t. de welzijnsvrschriften die gelden in zijn bedrijf (bv. veiligheidsinstructies). Andere instructies mgen dr de gebruiker alleen maar wrden gegeven als de vlgende vrwaarden allemaal zijn vervuld: er met een geschreven vereenkmst bestaan tussen de gebruiker en de dienstverlener; in die vereenkmst met uitdrukkelijk en gedetailleerd wrden bepaald welke instructies de gebruiker kan geven aan de werknemers van de dienstverlener; het instructierecht van de gebruiker mag het werkgeversgezag van de dienstverlener p geen enkele wijze uithllen (Cncreet betekent dit dat instructies van de gebruiker niet alleen technisch, dch k qua rganisatie van het persneel niet z ver mgen gaan dat ze een wezenlijke inmenging vrmen in de uitefening van het werkgeversgezag. Het instructierecht dat wrdt tegekend aan de gebruiker mag m.a.w. niet verder gaan dan wat ndig is met het g p de gede uitvering van het werk f de pdracht die het vrwerp uitmaakt van de aannemings- f dienstverleningsvereenkmst); de feitelijke uitvering van het instructierecht dr de gebruiker met vlledig vereenstemmen met de uitdrukkelijke bepalingen van de vereenkmst;
Pagina 4 van 5 de gebruiker met nmiddellijk zijn ndernemingsraad (f bij gebrek daaraan, het cmité vr preventie en bescherming p het werk, f bij gebrek daaraan, de leden van de vakbndsafvaardiging) p de hgte brengen van het bestaan van de geschreven vereenkmst waarin hem een instructierecht wrdt verleend ver de werknemers van de dienstverlener; de gebruiker met een kpie van het gedeelte van de vereenkmst waarin het instructierecht wrdt geregeld, bezrgen aan de leden van de ndernemingsraad, het cmité vr preventie en bescherming p het werk f de vakbndsafvaardiging, wanneer die daarm vragen. Als één van deze vrwaarden niet wrdt nageleefd én de gebruiker instructies geeft aan de werknemers van een dienstverlener die verder gaan dan lutere welzijnsvrschriften, dan is er sprake van een verbden verdracht van werkgeversgezag en dus van een nwettige terbeschikkingstelling van werknemers. Uitzendarbeid en welzijn Naast de specifieke wetgeving (sciale wetten) die uitzendarbeid vlledig juridisch regelt, is deze vrm van arbeid k pgenmen in de welzijnswet en de Cdex (zie hger). Het zijn juist deze verplichtingen die we hier telichten. De gebruiker (= inlener) met, gedurende de peride waarin de uitzendkracht bij de gebruiker werkt, instaan vr het welzijn van de uitzendkracht bij de uitvering van zijn werk, p dezelfde manier als vr de eigen medewerkers. Vraleer p een uitzendkracht berep te den, stelt de gebruiker het uitzendbureau in kennis van de vereiste berepskwalificaties en alle infrmatie met betrekking tt het welzijn bij het uit te veren werk. Aan de hand van deze infrmatie selecteert het uitzendbureau een geschikte uitzendkracht. De infrmatieuitwisseling gebeurt dr de creatie van een werkpstfiche waarvan een mdel als bijlage X.2-1 in de Cdex is pgenmen. Deze werkpstfiche wrdt in eerste instantie dr de gebruiker ingevuld p basis van de risicanalyse van de werkpst. Er dient een werkpstfiche te wrden pgemaakt vr elke werkpst f elke functie waarvr gezndheidstezicht verplicht is. Het uitzendbureau laat de uitzendkracht de werkpstfiche ndertekenen en bezrgt hem een kpie. Op die manier is de uitzendkracht k p de hgte van alle welzijnsgerelateerde infrmatie betreffende zijn jb. Wat betreft het gezndheidstezicht vr uitzendkrachten (Cdex bek I titel 4 hfdstuk IV afdeling 7 en Cdex bek X titel 2 hfdstuk III) bestaat er een duidelijke verdeling van de verplichtingen tussen het uitzendbureau en de gebruiker: Verplichtingen uitzendbureau: een vrafgaande gezndheidsberdeling (vóór de tewerkstelling f wanneer de geldigheidsduur van de arbeidsgeschiktheid is verstreken); de vereiste inentingen; bepaalde maatregelen in verband met mederschapsbescherming (met uitzndering van de maatregelen die gebruiker met nemen); Verplichtingen gebruiker: vrzien in eventuele spntane raadpleging; uitveren van de vrafgaande gezndheidsberdeling indien dit met het uitzendbureau werd afgesprken (de verantwrdelijkheid hiervr blijft evenwel steeds bij het uitzendbureau berusten); nemen van maatregelen indien er een risic bestaat van bltstelling aan agentia, prcedés f arbeidsmstandigheden vr de zwangere werkneemster f vr de werkneemster die brstveding geeft (identiek als vr eigen werkneemsters). Algemeen dient de gebruiker k ng vlgende maatregelen te treffen: 1. zich vergewissen van de bijzndere berepskwalificatie van de uitzendkracht (gevraagd in de werkpstfiche); 2. znder ksten vr de uitzendkracht, ter beschikking stellen van de werkkledij vereenkmstig de bepalingen van bek IX, titel 3; 3. znder ksten vr de uitzendkracht, ter beschikking stellen van passende PBM vereenkmstig de bepalingen van bek IX, titel 2; 4. nagaan f de uitzendkracht die nderwrpen is aan gezndheidstezicht, medisch geschikt werd verklaard m het werk uit te efenen en dit aan de hand van het frmulier vr de gezndheidsberdeling f een afdruk uit de centrale gegevensbank, bedeld in artikel X.2-13; 5. vrzien in nthaal waarbij alle relevante infrmatie gegeven wrdt betreffende: a) alle risic s verbnden aan de werkpst; b) de verplichtingen van de hiërarchische lijn;
Pagina 5 van 5 c) de pdrachten en de bevegdheden van de interne dienst; d) de tegang tt de sciale vrzieningen; e) de wijze van uitefening van het recht p de spntane raadpleging; f) de rganisatie van de eerstehulpverlening; g) de lkalisatie van de gevaarlijke tegangsznes en de maatregelen genmen in spedgevallen en in geval van ernstig en nmiddellijk gevaar; 6. de uitzendkracht alle specifieke veiligheidsinstructies bezrgen die ndig zijn m de risic s eigen aan de werkpst f activiteit en de risic s verbnden aan de arbeidsplaats te vrkmen; 7. zrgen vr vldende en aangepaste pleiding; 8. de bevegde preventieadviseur van de interne dienst en de preventieadviseur arbeidsgeneesheer verwittigen, hen betrekken bij de bijzndere maatregelen en zich ervan vergewissen dat ze hun taken uitveren. 4. Verschillende werkgevers p eenzelfde f naburige arbeidsplaats Tt slt hebben we het ng krt ver een laatste vrm van derden p de werkplek. Dit betreft de situaties waarbij er verschillende werkgevers naast elkaar (znder verbintenissen) p eenzelfde f naastliggende werkplek (site, gebuw, ) actief zijn. Dit wrdt geregeld in hfdstuk III van de Welzijnswet. Werkgevers p eenzelfde werkplek hebben vlgende verplichtingen (art. 7 1): 1. samenwerken bij de uitvering van de maatregelen met betrekking tt het welzijn van hun werknemers bij de uitvering van hun werk; 2. rekening hudend met de aard van hun werkzaamheden, hun ptreden cördineren met het g p de bescherming tegen en de preventie van risic s vr het welzijn van hun werknemers bij de uitvering van hun werk; 3. elkaar wederzijds de ndige infrmatie geven betreffende: - de risic s vr het welzijn alsmede de preventiemaatregelen en activiteiten, vr elk type werkpst en/f elke srt functie en/f elke activiteit vr zver deze infrmatie relevant is vr de samenwerking f cördinatie; - de maatregelen welke zijn genmen vr de eerste hulp, de brandbestrijding en de evacuatie van de werknemers en de aangeduide persnen die belast zijn met het in praktijk brengen van deze maatregelen. Werkgevers p aanpalende f naburige arbeidsplaatsen gelegen in eenzelfde nrerend ged met gemeenschappelijke uitrustingen, tegangs-, evacuatie- f reddingvrzieningen, werken samen en cördineren hun ptreden met betrekking tt het gebruik en desgevallend het beheer van deze uitrustingen en vrzieningen die een invled kunnen hebben p de veiligheid en de gezndheid van hun werknemers die p deze arbeidsplaatsen werken (art. 7 2). Het bvenstaande is niet van tepassing wanneer hfdstuk IV f V van de Welzijnswet (aannemers, uitzendkrachten f tijdelijk en mbiele buwplaatsen) van tepassing is. RELEVANTE INFO FOD WASO http://www.werk.belgie.be/ Extra inf f hulp ndig cntacteer: Griet Buyck - Pascal Herman - Peggy Clerick Natasja De Splenter - Jhn Valcke - Katrien Decruyenaere - Hannele Duyck - Evy Vanutrive - Fien Decaluwe - Nicle Otten Lieven Gillis Sfie Dierick - Michael Baeyens - Eline Decaluwé Chlë Zevgaridis - Kathleen Laverge - Nele Vanpraet. Onze cördinaten zie www.cnsultes.be Om uit te schrijven, graag email naar milieu@cnsultes.be