10 november 2005 Thermische prestatie contracten Conform ISSO-publicatie 74 Bert Elkhuizen Chrit Cox TNO Bouw en Ondergrond te Delft Contactgegevens: 015 276 33 10 Bert.Elkhuizen@tno.nl
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Probleemstelling tav energiegebruik en binnenmilieu in gebouwen 3. Wat is de oorzaak 4. Visie op oplossingsrichtingen 5. Hoe kan ATG en ISSO-74 hierin een rol spelen 6. Conclusies
1. Inleiding ISSO-publicatie 74 vormt de basis voor: -ontwerpen van nieuwe gebouwen -renovatieprojecten -beoordeling van bestaande situaties Toegelicht zal worden dat een methode voor beoordeling van bestaande situaties zeer wenselijk is. Basis hiervoor is een recentelijk uitgevoerd onderzoek door TNO en Halmos adviseurs.
2. Probleemstelling Recentelijk is door TNO en Halmos een studie uitgevoerd naar de kwaliteit van klimaatinstallaties (project=kwaliteitsborging installaties) Energie Gemiddeld genomen is het gemeten energiegebruik 25% tot 30% hoger dan van de gegevens op papier mag worden verwacht. Thermisch comfort 70% van klimaatinstallaties in Nederland heeft problemen en werkt niet optimaal Comfortproblemen: in 90% van de gevallen is de oorzaak gerelateerd aan de klimaatinstallatie
Programma Initiatief & haalbaarheid Ontwerp Uitwerking (tot bestek) Realisatie Onderhoud en beheer Effect op energiegebruik Niet aangebrachte voorzieningen Max 40% Diverse studies Vooral warmtepompen 15% van geconstateerde onvolkomenheden Niet optimale stooklijnen Daglicht regeling 85% van geconstateerde onvolkomenheden Niet optimale stooklijnen +25% +23% +10% tot 30% Forse toename automatisering apparatuur +28% in 10 jaar Randvoorwaarden aangeleverd uit het ontwerp zijn veelal in orde Noodzaak voor het borgen van kwaliteit in de fasen realisatie en onderhoud en beheer!!
Programma Initiatief & haalbaarheid Ontwerp Uitwerking (tot bestek) Realisatie Gebruik en beheer PvE Bestek Proces-verbaal Projectontwikkelaar Belegger Architect Toezichthouder Adviseur (B/I) Adviseur / Ontwerper Aannemer Toezichthouder Installateur Onderhoud partij Beheerder Bouwmanagement adviseur Gebruiker/ huurder Projectdefinitie Aanbesteding Oplevering
3. Wat is de oorzaak? Men denkt in technische componenten en niet in prestaties van concepten en systemen; In het uitvoerende bouwproces is gericht op het aanbrengen en installeren van componenten en gebouwonderdelen, niet op de beoogde functie en prestatie hiervan; Er zijn geen financiële voordelen of nadelen voor partijen om optimaal te presteren; De kwaliteit van het binnenmilieu en energiegebruik worden niet gemeten, wel de geleverde inspanningen van de onderhoudspartij. Het uitgevoerde onderhoud is veelal preventief en correctief onderhoud;
Oplossingen Meer aandacht voor de bouwfasen: -realisatie/oplevering -gebruik en beheer Het integrale prestatiedenken moet terug in het totale bouwproces Trends in contractvormen (PPS e.d.) stimuleren deze ontwikkeling Verregaande introductie van prestatiecontracten met prestatie-indicator die alle bouwfasen overstijgt. Veel van de benodigde prestatie-indicatoren zijn nog niet beschikbaar; TNO en Halmos gaan zich hier de komende jaren op richten
4. TNO visie op oplossingsrichtingen Vastleggen van de technische conditie alsook de functionaliteit die deze techniek realiseert in prestatiecontracten Relevante aspecten bij prestatie gerichte contracten: Gewenste service niveaus vastleggen in Service Level Agreements (SLA) Opnemen van prestatie-eisen Gebruik maken van Key Performance Indicators (KPI s) Eisen voor een KPI: eenduidige en betrouwbare indicator goed communiceerbaar goed toetsbaar
Voorbeelden van KPI s voor het behouden van een technische conditie van een klimaatinstallatie. Technische conditie Technische staat/conditie van de installatie (6-puntsschaal) Effectiviteit van onderhoud Beschikbaarheid installatie qua bedrijfstijd; Maximaal aantal storingen van installatie(delen); Gemiddelde tijd tussen storingen (Mean Time Between Failure) Wens bij marktpartijen (zowel vastgoedpartijen alsook onderhoudsbedrijven) om te komen tot KPI s voor de geleverde functionaliteit van installaties: Thermisch comfort e.a. TNO is betrokken bij trajecten om te komen tot prestatiecontracten voor onderhoud die prestaties regelen ten aanzien van technische conditie maar ook functionele conditie
Programma Initiatief & haalbaarheid Afspraken maken aangaande thermisch comfort PvE Ontwerp Uitwerking (tot bestek) Toetsing thermisch comfort met gebouwsimulatie programma Bestek Realisatie Controle via metingen in gebouw binnen garantie periode (1 jaar) Proces-verbaal Gebruik en beheer Periodieke controle via metingen (controle geleverde prestaties) Ter ondersteuning bij het oplossen van klimaatklachten (metingen) Projectdefinitie Aanbesteding Oplevering
5. Hoe kan ATG en ISSO-74 hierin een rol spelen ATG en zijn voorlopers zijn voor het ontwerpproces (bouwfasen initiatief / ontwerp / uitwerking) al goed ingevuld om een ontwerp te kunnen toetsten op de afgesproken thermisch comfort specificaties Voor de bouwfasen realisatie/oplevering en gebruik en beheer moet de ATG methode geschikt gemaakt worden om te kunnen verifiëren met metingen op locatie. De vorige presentatie (Mimpen; Rgd) toont aan dat hier hard aan wordt gewerkt.
Reageren op klimaatklacht van bewoner in gebouw Onderhoudsman kan met huidige methoden niet goed inschatten of de klimaatklacht reëel is ATG-methode geeft een goed referentiekader Zie voorbeeld: In dit geval moet de klimaatklacht echt serieus genomen worden Maximaal toelaatbare binnentemperatuur ['C] 28 27 26 25 24 23 22 21 20 Gebouw/klimaattype Beta Gemaakte prestatie-eisen op basis van 80% acceptatie 80% 80% 19 18 5 10 15 20 25 30 Gewogen gemiddelde buitentemperatuur (Te;ref) ['C]
Continue weergave voor referentievertrekken Gebouweigenaar wil inzichtelijk hebben wat de geleverde performance is t.a.v. thermisch comfort Contractuele afspraak is om met GBS te monitoren voor een aantal referentievertrekken Zie voorbeeld: Oordeel = relatief warm met overschrijdingen in het overgangsseizoen 28 27 Gebouw/klimaattype Beta Maximaal toelaatbare binnentemperatuur ['C] 26 25 24 23 22 21 20 80% 80% Gemaakte prestatie-eisen op basis van 80% acceptatie 19 18 5 10 15 20 25 30 Gewogen gemiddelde buitentemperatuur (Te;ref) ['C]
6. Conclusies Het gerealiseerde thermisch comfort in de gebruiksfase van een gebouw glipt door de vingers van partijen (wat had ik mogen verwachten??) Er is een behoefte om het thermisch comfort uit te drukken in een prestatie-indicator die bij voorkeur geschikt is voor alle bouwfasen en als KPI kan worden opgenomen in prestatiecontracten. De ATG-methode voldoet aan de eisen voor een KPI. Aanbeveling Probeer bij de doorontwikkeling en promotie van de ATG-methode meer nadruk te leggen op toepassing in de bouwfasen: -realisatie / oplevering / garantieperiode - gebruik en beheer p.s. Om al een grote sprong voorwaarts te maken ten opzichte van de huidige situatie hoeft geen supernauwkeurigheid gerealiseerd te worden (tenzij bij arbitrage).
Hartelijk dank voor uw aandacht