Nieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen. Door: ir. E.N. t Hooft

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen. Door: ir. E.N. t Hooft"

Transcriptie

1 Nieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen Door: ir. E.N. t Hooft 1

2 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 2

3 FASEN IN BOUWPROCES Toetsen/beoordelen Adviseren 3 Ontwerp Definitie Voorbereiding Realisatie Nazorg

4 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 4

5 BINNENMILIEUFACTOREN Thermisch binnenklimaat Akoestisch binnenklimaat Binnenmilieu Visueel binnenklimaat Luchtkwaliteit 5

6 EFFECTEN BINNENMILIEU Goed binnenmilieu Goede ventilatie Toename productiviteit 10-15% 1-2% Vermindering ziekteverzuim 2,5% 0,5% Goede temperatuur 7% -- Goede temperatuurregeling Goede verlichting Goede daglichttoetreding 2-3% 2-3% -- 0,5% -- 0,5% 6

7 EXPLOITATIEKOSTEN KANTOREN Energie 1% Gebouw 10% Personeel 100% 7

8 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 8

9 PRESTATIE-EISEN BINNENMILIEU WETTELIJKE EISEN - conform Arbowet / Bouwbesluit - betreft minimumeisen - in praktijk beperkt bruikbaar COMFORTEISEN - conform normen en richtlijnen 1) - betreft comforteisen op hoger niveau - in praktijk goed bruikbaar Ontwerp klimaatinstallatie daarom baseren op comforteisen 1) o.a. DIN 1946, NEN-EN-ISO 7730 en NPR-CR

10 COMFORTBEPALENDE FACTOREN Omgevingsfactoren Luchttemperatuur Stralingstemperatuur Luchtsnelheid Luchtvochtigheid Thermisch comfort 1) 1) Conform model van Fanger Persoonsgebonden factoren Activiteitsniveau Kledingweerstand 10

11 11

12 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 12

13 BEOORDELINGSMETHODEN Internationaal : NEN-EN-ISO 7730 (1996) : NPR-CR 1752 (1999) : NEN-EN-ISO 7730 (2005) Nationaal: - RGD-richtlijnen : TO-methode (1970) - RGD-richtlijnen : GTO-methode (1985) - ISSO-publicatie 74 : ATG-methode (2004) 13

14 -0,2 +0,2 14

15 -0,5 +0,5 15

16 -0,7 +0,7 16

17 17

18 BEOORDELINGSMETHODEN Rijksgebouwendienst TO-methode: - 90% van werktijd : -0,5 < PMV < +0,5-5% van werktijd : -1,0 PMV -0,5-5% van werktijd : +0,5 PMV +1,0 T.a.v. zomerperiode voor kantoren vertaald als: - max. 5% van werktijd : Tlucht 25 C (100 u/j) - max. 1% van werktijd : Tlucht 28 C ( 20 u/j) Nadeel: bij zelfde criterium verschil in kwaliteit klimaat 18

19 BEOORDELINGSMETHODEN Rijksgebouwendienst GTO-methode: - maatstaf aantal overschrijdingen van PMV = +0,5 - weging op basis van mate van overschrijding - som gewogen overschrijdingsuren 150 weeguren PMV 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 T 25 C: 98 u Aantal uren T 28 C: 0 u Weegfactor 0 1,0 1,2 1,5 1,8 2,2 2,6 Tmax : 26,5 C Weegtijd Weegtijd: 146 Nadeel: moeilijke communiceerbaarheid 19

20 GEBOUWTYPEN ATG-METHODE ALPHA-GEBOUW BÈTA-GEBOUW Te openen ramen Gesloten gevel Grote gebruikersinvloed Geringe gebruikersinvloed Grote adaptatie Weinig adaptatie Natuurlijk geventileerd Airconditioned 20

21 ADAPTATIE AAN BINNENKLIMAAT Aanpassing gedrag Psychologische adaptatie Adaptatie Fysiologische adaptatie 21

22 ATG-METHODE KLASSEN - A : acceptatie 90% (Hoog comfort) - B : acceptatie 80% (Standaard comfort) - C : acceptatie 65% (In tijdelijke situaties) VOORDELEN - Eenduidigheid van eisen - Wetenschappelijk onderbouwd - Betere communicatie mogelijk - Keuzemogelijkheid prestatieniveau - Relatie tussen kosten en comfort - Toetsing mogelijk na korte meetperiode NADEEL - Alleen voor kantoorgebouwen geldig 22

23 23

24 GEWOGEN GEMIDDELDE BUITENTEMPERATUUR 1.T1 + 0,8. T2 + 0,4. T3 + 0,2. T4 Te,ref = ,4 Waarin: T1 = gem. dagtemperatuur van vandaag T2 = gem. dagtemperatuur van gisteren T3 = gem. dagtemperatuur van eergisteren T4 = gem. dagtemperatuur van eer-eergisteren [ C] [ C] [ C] [ C] 24

25 25

26 Tbin ºC VOORBEELD Te,ref ºC Periode: Alleen kantooruren Binnentemperatuur: operatieve temp. Gebouw/klimaat type: Beta Overschrijding van de bovengrenzen tijdens de gekozen periode: Grens: Aantal: Percentage: 90% ,9% 80% 30 1,3% 65% 5 0,2% Percentage van de gekozen periode dat de temperatuur zich binnen de verschillende comfortbanden bevindt: Aantal GTO uren: 0 Aantal uren binnentemp > 25ºC: 4 Classificatie: geen 0% <65% 0% 65-80% 0,2% 80-90% 88,9% >90% 9,7% 80-90% 1,1% 65-80% 0,2% <65% 26

27 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 27

28 BESCHOUWDE VARIANTEN Type installatie Referentiejaar Noord Oost Oriëntatie Zuid West A B Type A: Mechanische ventilatie met radiatorenverwarming Type B: Mechanische ventilatie met lokale verwarming en koeling Uitgangspunt: bèta-gebouw 28

29 BENODIGDE CAPACITEITEN Type installatie Ref.- jaar Debiet/ Koelcap. Noord Oriëntatie Oost Zuid West A m 3 /h m 3 /h B W W Type A: Mechanische ventilatie met radiatorenverwarming Type B: Mechanische ventilatie met lokale verwarming en koeling Ontwerp: volgens GTO-methode (max. 150 weeguren) 29

30 OVERZICHT REKENRESULTATEN GTO-methode ATG-methode Type installatie Ref.- jaar Oriëntatie Aantal weeguren PMV 0,5 Overschrijdingsuren bovengrens [u/j] Klasse A 90% Klasse B 80% Klasse C 65% N O Z A W N O Z W Type A: Mechanische ventilatie met radiatorenverwarming 30

31 OVERZICHT REKENRESULTATEN GTO-methode ATG-methode Type installatie Ref.- jaar Oriëntatie Aantal weeguren PMV 0,5 Overschrijdingsuren bovengrens [u/j] Klasse A 90% Klasse B 80% Klasse C 65% N O Z B W N O Z W Type B: Mechanische ventilatie met lokale verwarming en koeling 31

32 ONTWERP CONFORM ATG-METHODE INSTALLATIETYPE REKENRESULTATEN Type A (Koeling met ventilatielucht) Type B (Basisventilatie met lokale koeling) grote luchthoeveelheden noodzakelijk overschrijding van 6-voudige luchtwisseling gevaar voor discomfort door tocht en onderkoeling niet economisch verantwoord zware conventionele klimaatinstallaties noodzakelijk grote lokale koelcapaciteiten noodzakelijk overschrijding van maximale capaciteiten gevaar voor discomfort door tocht en onderkoeling tendens naar geav. installaties met stralingsuitwisseling Uitgangspunt: klasse B-klimaat (80% acceptatie) 32

33 MOGELIJKE OORZAKEN VERSCHILLEN Interpretatie van ASHRAE-bestand Modificaties op oorspronkelijke methode: - van gem. eff. Tbuiten naar gewogen gem. Tbuiten - oprekken geldigheid door correcties op temperatuurgrenzen Uitgangspunt vaste setpoints en Clo-waarden in VA114 LT-overschrijdingen tellen in VA114 niet mee Toetsing op verschillende begrippen: - acceptatie - tevredenheid 33

34 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 34

35 CONCLUSIE VOOR BÈTA-KANTOORGEBOUWEN GELDT DAT: Installaties ontworpen volgens huidige (GTO-) methode: - niet voldoen aan nieuwe (ATG-) methode klasse B - zelfs niet voldoen aan klasse C Nader onderzoek gewenst is voor: - verklaring van de verschillen - betere aansluiting van oude en nieuwe methode - brede acceptatie van nieuwe methode binnen vakgebied 35

36 CONCLUSIE (VERVOLG) VOOR BÈTA-KANTOORGEBOUWEN GELDT: Communicatie nieuwe ATG-methode is beter Toetsing na korte meetmethode is mogelijk Onderzoek naar juiste grenswaarden is noodzakelijk Hanteer voorlopig huidige GTO-methode voor comfortbeoordeling 36

37 Dank voor uw aandacht 37

De rekenresultaten laten zien

De rekenresultaten laten zien Nieuwe beoordelingsmethode thermische binnenklimaat Thermische behaaglijkheid in kantoren Sinds kort is er in Nederland, naast de TO en GTOmethode, een nieuwe methode beschikbaar om het thermische binnenklimaat

Nadere informatie

Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw

Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw Heeft u het warm? Wellicht wel na het beantwoorden van de volgende vragen voor uw situatie Wat is volgens U het binnenklimaat?

Nadere informatie

BBA. Boerstra Binnenmilieu Advies

BBA. Boerstra Binnenmilieu Advies ! BBA Boerstra Binnenmilieu Advies 1 " # $ % "&''( 2 )* * Meten weten? Of is weten meer dan meten? 3 +, -. / 0+ & 1 2 3 4 56 / + 5 5 5 4 ! / 7 8 : 7 9 0 / 3 7 ; 8 00 9 7 0 9 5 ! 0/ : 0 + 0-00 : 6 4 5 Discomfort,

Nadere informatie

Natuurlijke ventilatie van leslokalen

Natuurlijke ventilatie van leslokalen Natuurlijke ventilatie van leslokalen Seminar Actiflow - CFD in de bouw 20 mei 2011 ir. Henk Versteeg Inhoud presentatie Introductie LBP SIGHT Binnenmilieu basisscholen Ventilatie basisschool De Schakel

Nadere informatie

Besluit MT Dienst Huisvesting

Besluit MT Dienst Huisvesting Nummer : Bijlage 26 bij besluitnr. 108 Datum : 9-08-2007 Afzender : Y. de Weerd - Vastgoed Advisering Kenmerk : DH_VA_002 In deze beleidsnotitie wordt het beleid van de Dienst Huisvesting met betrekking

Nadere informatie

Adaptieve Temperatuurgrenswaarden (ATG)

Adaptieve Temperatuurgrenswaarden (ATG) Adaptieve Temperatuurgrenswaarden (ATG) Deel 1: Theoretische achtergronden van de nieuwe richtlijn voor de beoordeling van het thermisch binnenklimaat S.R. Kurvers, 1,2, A.C. van der Linden 1, A.C. Boerstra

Nadere informatie

2. EISEN BINNENKLIMAAT

2. EISEN BINNENKLIMAAT 2. EISEN BINNENKLIMAAT 2.1 Kwaliteit Als veel van het binnenklimaat afhangt, zoals bij de productie van micro-elektronische componenten, teelt van klimaatgevoelige gewassen, conservering van onvervangbare

Nadere informatie

JBo/ /NRe Rotterdam, 29 januari 2003

JBo/ /NRe Rotterdam, 29 januari 2003 Notitie 20021236-4: Het ClimaRad ventilatieconcept en het thermische binnenklimaat in de zomerperiode. JBo/20021236-4/NRe Rotterdam, 29 januari 2003 1. Inleiding. In opdracht van Brugman Radiatoren is

Nadere informatie

PRAKTIJKONDERZOEK THERMISCH COMFORT

PRAKTIJKONDERZOEK THERMISCH COMFORT PRAKTIJKONDERZOEK THERMISCH COMFORT VERGELIJKING VAN DE ATG-METHODE MET DE GTO-METHODE IN DE PRAKTIJK ir. M. van Beek, TU Delft faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, momenteel werkzaam bij Peutz

Nadere informatie

Thermische prestatie contracten

Thermische prestatie contracten 10 november 2005 Thermische prestatie contracten Conform ISSO-publicatie 74 Bert Elkhuizen Chrit Cox TNO Bouw en Ondergrond te Delft Contactgegevens: 015 276 33 10 Bert.Elkhuizen@tno.nl Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Adaptieve Temperatuurgrenswaarden

Adaptieve Temperatuurgrenswaarden Adaptieve Temperatuurgrenswaarden Praktijkonderzoek naar de nieuwe Nederlandse richtlijn voor de beoordeling van het thermische binnenklimaat in kantoorgebouwen Marco van Beek Augustus 2006 Adaptieve Temperatuurgrenswaarden

Nadere informatie

25 jaar NVBV gefeliciteerd! THERMISCH COMFORT TOEN EN NU STRENGERE EISEN, BETERE GEBOUWEN? Peter Wapenaar

25 jaar NVBV gefeliciteerd! THERMISCH COMFORT TOEN EN NU STRENGERE EISEN, BETERE GEBOUWEN? Peter Wapenaar 21 mei 2015 25 jaar NVBV gefeliciteerd! THERMISCH COMFORT TOEN EN NU STRENGERE EISEN, BETERE GEBOUWEN? Peter Wapenaar Hoe was het voordien? Bouwkundig: -Isolatie na oliecrisis -Dubbel glas / Thermopane

Nadere informatie

Thermisch Binnenklimaat als Gebouwprestatie

Thermisch Binnenklimaat als Gebouwprestatie Thermisch Binnenklimaat als Gebouwprestatie Kees (ir. A.C.) van der Linden Matthijs (M.) Kerssemakers Technische Universiteit Delft 1 Atze (ir. A.C.) Boerstra Arjen (ir. A.K.) Raue Boerstra Binnenmilieu

Nadere informatie

Meer comfort en minder energiegebruik met intelligente zonlichtregulering. Wouter Beck Hunter Douglas Europe

Meer comfort en minder energiegebruik met intelligente zonlichtregulering. Wouter Beck Hunter Douglas Europe 1 Meer comfort en minder energiegebruik met intelligente zonlichtregulering Wouter Beck Hunter Douglas Europe 2 Onderwerpen Zonlicht de grootste vrije energiestroom op aarde Invloed van zonlicht op comfort,

Nadere informatie

Presentatie CFD-simulatie

Presentatie CFD-simulatie Presentatie CFD-simulatie Raadhuis Gemeente Castricum Martin Eimermann en Robert Rodenburg maandag 1 oktober 2007 Inleiding Vintis installatieadviseurs BV Het ontwerp Doel simulatie 2 Agenda Wat is comfort?

Nadere informatie

VA114 in het ontwerpproces

VA114 in het ontwerpproces VA114 in het ontwerpproces Een evenwicht tussen installaties, economie en architectuur Peter van den Engel Inhoudsopgave Wat is VA114? Comfortmodellen Energie-evaluatie Werken met VA114 Simulatie laboratorium

Nadere informatie

De waardering van het thermische binnenklimaat in de praktijk

De waardering van het thermische binnenklimaat in de praktijk De waardering van het thermische binnenklimaat in de praktijk Dennis Faas BSc. 3 4 De waardering van het thermische binnenklimaat in de praktijk De waardering van het thermische binnenklimaat in de praktijk

Nadere informatie

~omazo... l'v Ambachte'ß. j\ Hoofdbedrijfs(hap. TNO: "Zonwering al in bouwontwerp meenemen"

~omazo... l'v Ambachte'ß. j\ Hoofdbedrijfs(hap. TNO: Zonwering al in bouwontwerp meenemen ~omazo..... j\ Hoofdbedrijfs(hap l'v Ambachte'ß -c TNO: "Zonwering al in bouwontwerp meenemen" AUTOMATISCHE ZONWERING BESPAART ENERGIE EN VERBETERT BINNENKLIMAAT Automatische zonwering kan op kantoor en

Nadere informatie

Duurzame bouw door zonregulering. Wouter Beck Hunter Douglas Europe

Duurzame bouw door zonregulering. Wouter Beck Hunter Douglas Europe Duurzame bouw door zonregulering Wouter Beck Hunter Douglas Europe Duurzame bouw door zonregulering 1. Uitdagingen in de gebouwde omgeving 2. De kracht van de zon 3. Energie 4. Comfort Binnenklimaat Trend:

Nadere informatie

Wat kun je meten én verbeteren bij klimaatklachten in gebouwen?

Wat kun je meten én verbeteren bij klimaatklachten in gebouwen? Wat kun je meten én verbeteren bij klimaatklachten in gebouwen? Pagina 1 van 6 Inhoud Inhoud... 2 Klimaatklachten... 3 Welke klachten zijn het meestal?... 3 Klimaatonderzoek kan klimaatklachten verbeteren...

Nadere informatie

Zorg voor energie en comfort

Zorg voor energie en comfort Zorg voor energie en comfort Roberto Traversari TNO Bouw en Ondergrond De symptomen De behandeling De preventie 2 Veel installaties zijn ziek! Is uw installatie een onbehandelde patiënt? 3 Uit onderzoek

Nadere informatie

Adaptief thermisch comfort in de praktijk

Adaptief thermisch comfort in de praktijk Veldonderzoek naar de ATG-richtlijn, deel 1: theorie en praktijk vergeleken Adaptief thermisch comfort in de praktijk In eerdere nummers van TVVL Magazine (1, 2, 3, 4) zijn de achtergronden van de Adaptieve

Nadere informatie

Nieuwe EPBD gerelateerde binnenmilieunorm

Nieuwe EPBD gerelateerde binnenmilieunorm Binnenmilieu Atze Boerstra, Bjarne Olesen, Olli Seppänen Input voor ontwerp en energieprestatieberekening Nieuwe EPBD gerelateerde binnenmilieunorm De Europese Organisatie voor Normalisatie (CEN) heeft

Nadere informatie

ROBUUSTHEID VOOR KLIMAATVARIATIES een vergelijking van klimatiseringsconcepten met behulp van gebouwsimulatie

ROBUUSTHEID VOOR KLIMAATVARIATIES een vergelijking van klimatiseringsconcepten met behulp van gebouwsimulatie Mw.ir. J.E.J. (Janneke) Verkerk-Evers, TU Eindhoven, Adviesburo Nieman BV Dipl.-Ing. C. (Christian) Struck (FH), TU Eindhoven Ir. R.A.P. (Ruud) van Herpen, Adviesburo Nieman BV Prof.dr.ir. J.L.M. (Jan)

Nadere informatie

Productiviteit = output per medewerker, per tijdseenheid gedeeld door input

Productiviteit = output per medewerker, per tijdseenheid gedeeld door input $% &' ( )!! " # * Productiviteit in relatie tot binnenmilieu in kantoren Nadruk op thermisch binnenklimaat, luchtkwaliteit, geluid en licht Ziekteverzuim effecten worden meer summier behandeld dan productiviteit

Nadere informatie

Rgd. Thermohygrisch comfort

Rgd. Thermohygrisch comfort Rgd 2 Thermohygrisch comfort Het thermohygrisch comfort in de huisvesting moet zodanig zijn dat de gezondheid van gebruikers en bezoekers niet nadelig beïnvloed wordt en een optimale uitvoering van het

Nadere informatie

Nieuwe Nederlandse comfortnormen nader bekeken

Nieuwe Nederlandse comfortnormen nader bekeken Nieuwe Nederlandse comfortnormen nader bekeken Normen en richtlijnen voor thermisch comfort, waaronder ISO 7730, worden voortdurend bijgewerkt en aangepast. Dit artikel geeft een beknopt overzicht van

Nadere informatie

Tekst: Cees van de Sande

Tekst: Cees van de Sande Het lijkt zo vanzelfsprekend als we zeggen dat klaslokalen zijn gemaakt om optimaal te kunnen leren. Helaas is dat niet altijd het geval. Het klimaat in klaslokalen kan zelfs een negatief effect op de

Nadere informatie

DYNAMISCHE SIMULATIES NOOD AAN KWALITEITSKADER?

DYNAMISCHE SIMULATIES NOOD AAN KWALITEITSKADER? DYNAMISCHE SIMULATIES NOOD AAN KWALITEITSKADER? IBPSA 18/3/2019 Ing. Geert Bellens Adviseur comfort en binnenklimaat sinds 2003 2003-2007: Projectleider duurzaam bouwen Eerste ervaringen met passiefkantoren,

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie

Verhoogt automatisering van de werkomgeving rendement van een organisatie?

Verhoogt automatisering van de werkomgeving rendement van een organisatie? Verhoogt automatisering van de werkomgeving rendement van een organisatie? Optimaliseren op de mens bepaalt het succes van een bedrijf. ir Gerarda Nierman Omgevingspsycholoog & Adviseur Gebouwinstallaties

Nadere informatie

MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK voorjaar 2011

MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK voorjaar 2011 Studienamiddag MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK voorjaar 2011 Massief passiefwoning in Bottelare: lessen uit een gerealiseerd project Prof.dr.ir.arch. Staf Roels K.U.Leuven, Afdeling Bouwfysica Kasteelpark

Nadere informatie

Duurzaamheid en comfort, van ontwerp naar praktijk.

Duurzaamheid en comfort, van ontwerp naar praktijk. Duurzaamheid en comfort, van ontwerp naar praktijk. Praktijkevaluatie van duurzame kantoren waarbij de relatie tussen het ontwerpproces en de prestatie in de praktijk wordt onderzocht. Afstudeerpresentatie

Nadere informatie

Gebouwsimulatie koppelen aan Productiviteit en Ziekteverzuim

Gebouwsimulatie koppelen aan Productiviteit en Ziekteverzuim Gebouwsimulatie koppelen aan Productiviteit en Ziekteverzuim Binnenmilieu heeft duidelijke invloed op Productiviteit en Ziekteverzuim van de medewerkers De ISSO/Rehva handleiding 901 Binnenmilieu en productiviteit

Nadere informatie

Koudeopwekking helft kleiner door betonkernactivering?

Koudeopwekking helft kleiner door betonkernactivering? Concrete core cooling reduced installed cooling capacity with 50 percent? Koudeopwekking helft kleiner door betonkernactivering? 18 ir. D.O. Rijksen*, dr. ir. C.J. Wisse* * DWA installatie- en energieadvies

Nadere informatie

Vergelijking tussen decentrale klimaatinstallatie systemen

Vergelijking tussen decentrale klimaatinstallatie systemen Vergelijking tussen decentrale klimaatinstallatie systemen Onderzoeksrapport Climate design research lab Building Technology Faculteit Bouwkunde TU DELFT 25-06-2010 Bert van Diepen 1367153 Hoofdbegeleider:

Nadere informatie

Duurzaam Beheer en Onderhoud. Docentendag 2010. André Derksen Projectcoördinator. Duurzaam Beheer & Onderhoud. Algemene Technieken

Duurzaam Beheer en Onderhoud. Docentendag 2010. André Derksen Projectcoördinator. Duurzaam Beheer & Onderhoud. Algemene Technieken Docentendag 2010 Algemene Technieken André Derksen Projectcoördinator Inhoud Duurzaam Beheer en Onderhoud Zonne-energie Noodverlichtingsinstallaties Sprinklerinstallaties Duurzaam Beheer & Onderhoud Duurzaam

Nadere informatie

Technisch Programma van Eisen Frisse Scholen

Technisch Programma van Eisen Frisse Scholen Gevolgen voor de klimaatinstallatie Technisch Programma van Eisen Frisse Scholen Agentschap NL heeft in het kader van het project Frisse Scholen een technisch Programma van Eisen ontwikkeld voor scholen

Nadere informatie

Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen

Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen Seminar Swegon Air Academy 11 november 2008 ir. Froukje van Dijken BBA Binnenmilieu 010-2447025 www.binnenmilieu.nl Dagelijks 20.000 leerlingen

Nadere informatie

Addendum Handboek Installatietechniek juni 2012

Addendum Handboek Installatietechniek juni 2012 Addendum Handboek Installatietechniek juni 2012 juni 2012, Stichting ISSO Rotterdam Addendum handboek Addendum Handboek Installatietechniek Met lt. opg. Trefw.: Installatietechniek Niets uit dit addendum

Nadere informatie

BREEAM NL Nieuwbouw. Management 12% Gezondheid en Welzijn 15% Energie 19% Transport 8% Water 6% Materialen 12.5% Afval 7.5% 10% Landgebruik & Ecologie

BREEAM NL Nieuwbouw. Management 12% Gezondheid en Welzijn 15% Energie 19% Transport 8% Water 6% Materialen 12.5% Afval 7.5% 10% Landgebruik & Ecologie BREEAM NL Nieuwbouw Categorie Weging Management 12% Gezondheid en Welzijn 15% Waste Land Use & Ecology Pollution Energie 19% Materials Transport 8% Management Water 6% Materialen 12.5% Afval 7.5% Water

Nadere informatie

Methodiek Binnenmilieuprofiel

Methodiek Binnenmilieuprofiel Methodiek Binnenmilieuprofiel ISSO Landelijke Informatiedag Binnenmilieuprofiel 17 februari 2011 ir. Jaap Balvers BBA Binnenmilieu Tel 010-2447025 jb-bba@binnenmilieu.nl Inhoud Uitgangspunten Benodigdheden

Nadere informatie

Inleiding prestatieborging / commissioning

Inleiding prestatieborging / commissioning Inleiding prestatieborging / commissioning 1 2 1. Waarom prestatieborging 2. Wat is commissioning 3. Wat levert commissioning op 4. De markt en commissioning 1. Waarom prestatieborging Maar goed dat de

Nadere informatie

Inhoud van de presentatie

Inhoud van de presentatie Inhoud Inhoud van de presentatie Duurzaam bouwen met staal Concepten voor energiebesparend bouwen met lichtgewicht constructies Toepassing PCM in vloeren, wanden en plafonds Energieconcept Wilo in Zaandam

Nadere informatie

Bouwfysica. Ventilatie en Infiltratie. hoofdstuk 6 Bouwfysica. eisen m.b.t. ventilatie oppervlakte

Bouwfysica. Ventilatie en Infiltratie. hoofdstuk 6 Bouwfysica. eisen m.b.t. ventilatie oppervlakte Bouwfysica Ventilatie en Infiltratie hoofdstuk 6 Bouwfysica 1 Onderwerpen Inleiding Bouwbesluit eisen m.b.t. ventilatie oppervlakte Ventilatie Basisventilatie (luchtverversing) Spuiventilatie (zomerventilatie)

Nadere informatie

P5 Afstudeerpresentatie

P5 Afstudeerpresentatie P5 Afstudeerpresentatie Onderzoek naar decentrale klimaatinstallatie systemen Hoofdbegeleider: Dr. Ir. Arjan van Timmeren 2e begeleider: Ir. Bas Hasselaar Klimaatinstallaties Binnenklimaat Temperatuur

Nadere informatie

Wanneer is het te warm om te werken?

Wanneer is het te warm om te werken? Bewaakt permanent het binnenklimaat van gebouwen Evalueert van op afstand de werking van de installaties Optimaliseert samen met u het energieverbruik Wanneer is het te warm om te werken? METIZ T. +32

Nadere informatie

Onderzoek naar warmtebufferende werking van betonbouwconstructies

Onderzoek naar warmtebufferende werking van betonbouwconstructies Titel Onderzoek naar warmtebufferende werking van betonbouwconstructies Onderzoek naar warmtebufferende werking van betonbouwconstructies dr.ir. T. van Hooff prof.dr.ir. B. Blocken Titel Onderzoek naar

Nadere informatie

DUURZAAMHEID INSTALLATION PERFORMANCE. M.G. van der Hoeven, consultant eindgebruikers

DUURZAAMHEID INSTALLATION PERFORMANCE. M.G. van der Hoeven, consultant eindgebruikers DUURZAAMHEID INSTALLATION PERFORMANCE M.G. van der Hoeven, consultant eindgebruikers STELLING Er is nog een wereld te winnen op het gebied van performance van de installaties in een gebouw? INSTALLATION

Nadere informatie

Klimatiseringsconcepten voor de toekomst

Klimatiseringsconcepten voor de toekomst Klimatiseringsconcepten voor de toekomst Klimaatinstallaties in bijv. kantoren worden in de praktijk ontworpen op basis van computersimulaties, waarbij gebruik wordt gemaakt van ruim 40 jaar oude weergegevens

Nadere informatie

Gebouwen Duurzaam Koelen

Gebouwen Duurzaam Koelen WTCB Gebouwen Duurzaam Koelen Luk Vandaele WTCB - Innovatie en Ontwikkeling Energieforum CeDuBo 6 oktober 2005 De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, 2860 Sint-Katelijne-Waver, Tel : +32 (0)15/31.69.44,

Nadere informatie

De bakens verzetten. Verduurzamen van commercieel vastgoed. Machiel Karels - consultant

De bakens verzetten. Verduurzamen van commercieel vastgoed. Machiel Karels - consultant De bakens verzetten Verduurzamen van commercieel vastgoed Machiel Karels - consultant Het glas is half leeg PROFIT 20-6- 20-6- Meer dan 25% van gebouwgebruikers klaagt over de huisvesting Ziekteverzuim

Nadere informatie

Beschrijving binnenmilieu en klimaatinstallaties en Jellama 6B - werktuigbouwkundige installaties en gasinstallaties.

Beschrijving binnenmilieu en klimaatinstallaties en Jellama 6B - werktuigbouwkundige installaties en gasinstallaties. Klimaatinstallaties in een woongebouw Gebouwen bevatten heden ten dage veel installaties; ten behoeve van water, gas en elektriciteit, communicatie, beveiliging en klimaatsbeheersing. In dit korte verslag

Nadere informatie

Is het te heet in school? 1

Is het te heet in school? 1 Is het te heet in school? 1 In scholen loopt de temperatuur vaak erg hoog op. Een binnentemperatuur boven 25 graden heeft een duidelijk ongunstige invloed op het leerproces. Als de temperatuur dagen lang

Nadere informatie

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, ir. F.W. (Freek) den Dulk Nieuwe eis per 1 januari 2006 EPC 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 Energieprestatie van woonfuncties en

Nadere informatie

Frisse Scholen Toets. Hulpmiddel voor schoolbestuur en gemeente. >> Als het gaat om energie en klimaat

Frisse Scholen Toets. Hulpmiddel voor schoolbestuur en gemeente. >> Als het gaat om energie en klimaat Frisse Scholen Toets Hulpmiddel voor schoolbestuur en gemeente >> Als het gaat om energie en klimaat Het opstellen van een goed Programma van Eisen (PvE) voor de bouw of renovatie van een Frisse School

Nadere informatie

DUCO at CARE. De beste zorg voor een gezond binnenklimaat. We inspire at www.duco.eu

DUCO at CARE. De beste zorg voor een gezond binnenklimaat. We inspire at www.duco.eu DUCO at CARE De beste zorg voor een gezond binnenklimaat Het binnenklimaat in ziekenhuizen of zorginstellingen laat nog al te vaak te wensen over. Te warm of te koud, onvoldoende verse en frisse lucht

Nadere informatie

Een binnenklimaat dat werkt Productieve werkomgeving met energiebesparende ventilatie

Een binnenklimaat dat werkt Productieve werkomgeving met energiebesparende ventilatie Een binnenklimaat dat werkt Productieve werkomgeving met energiebesparende ventilatie werken De ClimaRad Comfort Solution meet en regelt het binnenklimaat per ruimte, zonder dat uw medewerkers hier iets

Nadere informatie

Froukje van Dijken. Bouwstenen voor Frisse Scholen

Froukje van Dijken. Bouwstenen voor Frisse Scholen Froukje van Dijken Bouwstenen voor Frisse Scholen Binnenmilieu scholen Relatieve prestatie [-] Gezonde lucht is belangrijk Meer ventilatie is: Betere leerprestaties >7% prestatieverhoging als 130 Bouwbesluit

Nadere informatie

2,35 m2 V2 deur 0,89 90,00 1,00 0,89 raam 1,18 60,00 0,86 1,01 2,35 kozijnprofiel 0,28 1,90 0,00

2,35 m2 V2 deur 0,89 90,00 1,00 0,89 raam 1,18 60,00 0,86 1,01 2,35 kozijnprofiel 0,28 1,90 0,00 Inventarisatie van de kozijnen J effectieve capaciteit ventilatie kozijn/schil onderdeel oppervlakte maximale vlgs oppervlakte Type Rooster per meter lengte capaciteit A(m2) openings hoek Nen 1087 A*J

Nadere informatie

Koppelen aan gebouwsimulatie

Koppelen aan gebouwsimulatie Koppelen aan gebouwsimulatie Productiviteit en ziekteverzuim De ISSO/REHVA handleiding 901 Binnenmilieu en productiviteit in kantoren laat zien, dat binnenluchttemperatuur, ventilatiehoeveelheid en binnenluchtkwaliteit

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 1.4 Comfortcriteria LENTE 2013 Stéphan Truong Beheerder van de opleiding voor rekening van Leefmilieu Brussel TRAINING.IBGEBIM@ecorce.be 2

Nadere informatie

VERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN

VERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN VERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN Sept. - Nov. 2015 ir. Atze Boerstra BBA Binnenmilieu ab-bba@binnenmilieu.nl www.binnenmilieu.nl ing. Joost Valk Vital Places jvalk@vitalplaces.eu www.vitalplaces.nl

Nadere informatie

Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot. Waarom passiefscholen soms te warm worden

Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot. Waarom passiefscholen soms te warm worden Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot Waarom passiefscholen soms te warm worden Een passiefschool, comfortabel toch? De Tijd 14/9/2016 Nog

Nadere informatie

VIN. Inductie-VAV units

VIN. Inductie-VAV units VIN Inductie-VAV units Voordelen Toepassing Inductie-VAV units worden toegepast in VAV systemen om het thermisch comfort te verbeteren en het energie verbruik te verlagen. De Vary-Jet klep regelt de primaire

Nadere informatie

DUCO at WORK. Hét antwoord voor gezonde en energiezuinige kantoren. We inspire at

DUCO at WORK. Hét antwoord voor gezonde en energiezuinige kantoren. We inspire at DUCO at WORK Hét antwoord voor gezonde en energiezuinige kantoren Een derde van de kantoorgebouwen in de Europese unie heeft een ondermaats binnenklimaat. Onvoldoende geventileerde kantoorgebouwen of kantoren

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 Milieu - Aandacht in de tijd 2/31

Nadere informatie

dr. ir. Ad Straub, Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft ing. Kees Snepvangers, Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft en Athene Noctua Advies

dr. ir. Ad Straub, Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft ing. Kees Snepvangers, Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft en Athene Noctua Advies Artikel TVVL 12 augustus 2008 Ad Straub en Kees Snepvangers Prestatieonderhoud verwarmings- en ventilatiesystemen Intro Voor woningcorporaties is het uitvoeren van onderhoud geen kernactiviteit, maar het

Nadere informatie

Technical Inspection Service

Technical Inspection Service Technical Inspection Service Bijlage XX bij de Vraagspecificatie Werkzaamheden TIS Gebouwinstallaties Versie 2.0 13-04-2012 Van Auteur TIS Branchevereniging R.G.D. Kenmerk Versie 2.0 Datum 13/04/2012 Bestand

Nadere informatie

Literatuurstudie thermisch comfort

Literatuurstudie thermisch comfort Literatuurstudie thermisch comfort EOS-LT DP 2015 WP1 Datum Februari 2012 TU Delft, Faculteit Bouwkunde, afd. Bouwtechnologie, sectie Climate Design and Sustainability, ing. S. Kurvers, ir. K. van der

Nadere informatie

Adaptief thermisch comfort verklaard met Fanger-model

Adaptief thermisch comfort verklaard met Fanger-model Adaptief thermisch comfort verklaard met Fanger-model Over thermisch comfort is de Predicted Mean Vote (PMV; Predicted Percentage of Dissatisfied (PPD)) een alom bekende en veel gebruikte prestatie-indicator

Nadere informatie

Interieur koelen, verwarmen en ventileren in één oplossing

Interieur koelen, verwarmen en ventileren in één oplossing brakel interieurgroep Where climate meets interior Interieur koelen, verwarmen en ventileren in één oplossing Een innovatief totaalconcept voor een optimaal binnenklimaat. De Crystal Wall gedraagt zich

Nadere informatie

ATLAS - TU/E DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID 27 SEPTEMBER 2016

ATLAS - TU/E DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID 27 SEPTEMBER 2016 ATLAS - TU/E DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID 27 SEPTEMBER 2016 VOORSTELLEN Olaf Oosting Peter van Mierlo ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE

Nadere informatie

Deze vragenlijst kan daarbij helpen. Checklist binnenklimaat I. Informatie over de werkplek. jaar

Deze vragenlijst kan daarbij helpen. Checklist binnenklimaat I. Informatie over de werkplek. jaar Bijlage 2A hoofdstuk 6 Checklist Binnenklimaat Klachten over het binnenklimaat van een werkruimte worden veel gehoord. Een eerste inventarisatie van optredende klachten geeft zelden een eenduidig beeld.

Nadere informatie

Resultaten onderzoek monitoring projecten Energiesprong. Niels Sijpheer, Energiesprong Wouter Borsboom, TNO

Resultaten onderzoek monitoring projecten Energiesprong. Niels Sijpheer, Energiesprong Wouter Borsboom, TNO Resultaten onderzoek monitoring projecten Energiesprong Niels Sijpheer, Energiesprong Wouter Borsboom, TNO Energiesprongprojecten onder de loep Wat werkt en wat niet? Welke (prestatie) afspraken worden

Nadere informatie

Themakatern duurzaamheid

Themakatern duurzaamheid ziekteverzuim cijfer totaal investering totaal energie totaal onderhoud ziekteverzuim docenten (klasse B1) (klasse B2) (klasse B2' ) vloerverwarming + 6% 5% 5% 5% 4% -- - +/- + ++ 6,5 8 Themakatern duurzaamheid

Nadere informatie

, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen.

, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen. DUCO at HOME De standaard voor woningventilatie Bij Duco Ventilation & Sun Control staat de gezondheid van de bewoners op de eerste plaats. Het Duco Reno System, Duco Comfort System en DucoTronic System

Nadere informatie

lezing ventilatie & luchtkwaliteit

lezing ventilatie & luchtkwaliteit 902.317 lezing & luchtkwaliteit Nederlands Vlaamse Bouwfysica Vereniging elphi nelissen 30 maart 2006 nelissen ingenieursbureau bv lezing NVBV maart 2006 1 inhoudsopgave lezing & luchtkwaliteit introductie

Nadere informatie

Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT

Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT Ventilatie en luchtkwaliteit in energiearme woningen JERÔME CORBA Adviseur Binnenklimaat Energienotaloze woningen Passieve nieuwbouw en renovatie Stroomversnelling

Nadere informatie

Klimaat onderzoek Mobiliteitsbranche 2010

Klimaat onderzoek Mobiliteitsbranche 2010 Definitief Klimaat onderzoek Mobiliteitsbranche 2010 De heer M. Bakker, senior consultant/arbeidshygiënist: projectleider Paraaf Datum: februari 2011 KeurCompany Postbus 10.000 1970 CA IJmuiden Telefoonnummer

Nadere informatie

COMFORTVERBETERING ENERGIEBESPARING MEER DAN 15% EFFECTIEVE CO2-REDUCTIE TERUGVERDIENTIJD MINDER DAN 5 JAAR

COMFORTVERBETERING ENERGIEBESPARING MEER DAN 15% EFFECTIEVE CO2-REDUCTIE TERUGVERDIENTIJD MINDER DAN 5 JAAR COMFORTVERBETERING ENERGIEBESPARING MEER DAN 15% EFFECTIEVE CO2-REDUCTIE TERUGVERDIENTIJD MINDER DAN 5 JAAR METEOVIVA CLIMATE: MEER COMFORT VOOR MINDER GELD VLIEGVELD DÜSSELDORF 20% Naarmate gebouwen beter

Nadere informatie

Analyse van binnenklimaatmetingen in woningen

Analyse van binnenklimaatmetingen in woningen Faculteit Ingenieurswetenschappen Vakgroep Architectuur en Stedenbouw Voorzitter: prof. dr. Bart Verschaffel Analyse van binnenklimaatmetingen in woningen door An Vandepitte Promotor: prof. dr. ir.-arch.

Nadere informatie

Frisse Scholen Toets. >> Als het gaat om energie en klimaat. Toetsingsrapport

Frisse Scholen Toets. >> Als het gaat om energie en klimaat. Toetsingsrapport Frisse Scholen Toets >> Als het gaat om energie en klimaat Toetsingsrapport >> Als het gaat om energie en klimaat Inhoud 1. Inleiding 1.1 Methode van toetsing 1.2 Toelichting op toetsingsresultaten 2.

Nadere informatie

Prof. Dr. H.A.M. (Hein) Daanen. Warm Aanbevolen. Defensie en Veiligheid. Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam

Prof. Dr. H.A.M. (Hein) Daanen. Warm Aanbevolen. Defensie en Veiligheid. Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam Prof. Dr. H.A.M. (Hein) Daanen Warm Aanbevolen Defensie en Veiligheid Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam Overzicht TNO Thermoregulatie Warmtebalans Problemen met kou en hitte Normen 2 TNO is

Nadere informatie

CLIMATE ADAPTIVE BUILDING SHELLS EEN VOORONDERZOEK

CLIMATE ADAPTIVE BUILDING SHELLS EEN VOORONDERZOEK CLIMATE ADAPTIVE BUILDING SHELLS EEN VOORONDERZOEK Leo Bakker 1, Bart de Boer 2, Pieter de Wilde 3 Marinus van der Voorden 1 1 TNO Bouw en Ondergrond, Delft, Nederland 2 Energieonderzoek Centrum Nederland,

Nadere informatie

Thermische Betonkern Activering Handboek TBA

Thermische Betonkern Activering Handboek TBA Uw comfort, onze missie! WTH Vloerverwarming is de toonaangevende leverancier van vloer- en wandsystemen voor verwarmen en koelen. Al meer dan 30 jaar ontwikkelt, produceert en verkoopt WTH met succes

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 2/25 3/25 1. Praktijk van het verleden

Nadere informatie

Blok voor Blok. Energiezuinigheid en binnenmilieu. Geregeld BV. Piet van Luijk

Blok voor Blok. Energiezuinigheid en binnenmilieu. Geregeld BV. Piet van Luijk Blok voor Blok Energiezuinigheid en binnenmilieu Piet van Luijk Geregeld BV September 26, 2014 Inhoud presentatie 1. Energiezuinigheid en binnenmilieu 2. Welke kwaliteitsaspecten spelen bij binnenmilieu

Nadere informatie

Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven. Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009

Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven. Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009 Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven ir. Henk Versteeg Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009 Lichtveld Buis & Partners BV Raadgevende ingenieurs

Nadere informatie

SABOP A Groep WH11.C.1

SABOP A Groep WH11.C.1 SABOP A Groep WH11.C.1 4/12/14 S. Kaptein A-J. Houweling J. Hop M. van der Jagt T. Jansen D. Janse F. Kappelhof S. Younan T. Hooftman Naam document: SABOP A Groep: WH11.C.1 Opdrachtgever: De Haagse Hogeschool

Nadere informatie

ONE. Simulations. Onderzoeksrapport CFD Simulaties. Klimaat in een klaslokaal voorzien van een Easy-Klima klimaatplafond. Datum: 17 oktober 2012

ONE. Simulations. Onderzoeksrapport CFD Simulaties. Klimaat in een klaslokaal voorzien van een Easy-Klima klimaatplafond. Datum: 17 oktober 2012 Onderzoeksrapport CFD Simulaties Klimaat in een klaslokaal voorzien van een Easy-Klima klimaatplafond Datum: 17 oktober 2012 BV T: +31 (0)715680900 Schipholweg 103 F: +31 (0)715289559 2316 XC Leiden E:

Nadere informatie

Wie zijn wij? Van 0-meting tot haalbare business case. Programma. De methode. Meten van duurzaamheid. Heldere kijk op duurzaamheid.

Wie zijn wij? Van 0-meting tot haalbare business case. Programma. De methode. Meten van duurzaamheid. Heldere kijk op duurzaamheid. Van 0-meting tot haalbare business case Meer informatie: www.w-e.nl www.gprsoftware.nl ir. Janny Stevens (stevens@w-e.nl) ir. Saskia van Hulten (hulten@w-e.nl) Wie zijn wij? W/E adviseurs www.w-e.nl Saskia

Nadere informatie

Verbetering Thermische Omgevingskwaliteit

Verbetering Thermische Omgevingskwaliteit Verbetering Thermische Omgevingskwaliteit installatietechniek Wil Roulaux 27 juni 2013 1 Waarom? Gebouwen als productiemiddel Functionaliteiten van gebouwen o Kwaliteit o Imago o Kostenbesparing Veranderde

Nadere informatie

Meer comfort en minder energieverbruik?

Meer comfort en minder energieverbruik? Meer comfort en minder energieverbruik? Het kan, met intelligente sturing van zonwering, HVAC en verlichting Answers for infrastructure Geïntegreerd management van verlichting, binnenklimaat én zonwering

Nadere informatie

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd:

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd: Project: Brede School Rembrandtkwartier te Rijswijk Projectnr.: 6.053 Datum: 20 februari 2017 Betreft: Ontwerpnotitie Ventilatie 1. UITGANGSPUNTEN Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante

Nadere informatie

Rapport Grenswaarden zomercomfort nieuwe woningen in Bouwbesluit. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Rapport Grenswaarden zomercomfort nieuwe woningen in Bouwbesluit. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Rapport Grenswaarden zomercomfort nieuwe woningen in Bouwbesluit In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties W/E rapport Grenswaarde zomercomfort nieuwe woningen in Bouwbesluit

Nadere informatie

Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel

Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel Bijlage 1 Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel Door Sunburst B.V. Ing. Joost de Roij en Ing. Joost Vermeer januari 2014 Inhoudsopgave Blz Inleiding 3 1. Van inspanningsverplichting

Nadere informatie

Kredietaanvraag Klimatisering De Lakenhal BESLUITEN

Kredietaanvraag Klimatisering De Lakenhal BESLUITEN Aanbiedingsformulier Nr: Dienst: Error: Reference source not found Error: Reference source not found C&E Kredietaanvraag Klimatisering De Lakenhal Onderwerp Kredietaanvraag Klimatisering De Lakenhal In

Nadere informatie

Thermische comfortonderzoek nabij de balie in Flux Technische Universiteit Eindhoven van Aarle, M.A.P.; Diepens, J.F.L.

Thermische comfortonderzoek nabij de balie in Flux Technische Universiteit Eindhoven van Aarle, M.A.P.; Diepens, J.F.L. Thermische comfortonderzoek nabij de balie in Flux Technische Universiteit Eindhoven van Aarle, M.A.P.; Diepens, J.F.L. Gepubliceerd: 17/04/2015 Document Version Uitgevers PDF, ook bekend als Version of

Nadere informatie

Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje

Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje Bouwadviesburo van Niekerk, Emile Niekerk Gespreksleider: Steven van der Lelie (GGD Gelre- Ijssel) inhoudsopgave Inleiding Voorbeeld

Nadere informatie