Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw

Transcriptie

1 Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw

2 Heeft u het warm? Wellicht wel na het beantwoorden van de volgende vragen voor uw situatie Wat is volgens U het binnenklimaat? Hoe beoordeelt U het binnenklimaat? Waar gaat het vaak mis? Wat is de oplossing? 2

3 Wat is binnenklimaat? De hoeveelheid licht De hoeveelheid zoninstraling De hoeveelheid planten De kleuren De vochtigheid De geur Het geluidsniveau Samenstelling van de lucht (CO 2, O 2, N 2, fijnstof concentratie, etc.) De luchtsnelheid. We bedoelen meestal het Thermisch binnenklimaat 3

4 Waarom wil je het überhaupt weten/meten? Comfort voor de patiënten, het bieden van een prettige omgeving In werking treden hitteplan, transparantie en verantwoording Comfort van het personeel, tevredenheid en productiviteit Energiegebruik, kosten reductie 4

5 Hoe beoordeelt U het binnenklimaat? Predicted Mean Vote (PMV, NEN ISO 7730) Temperatuur Overschrijdings-uren (TO-uren) Gewogen Temperatuur Overschrijdings-uren (GTO-uren) Adaptieve Temperatuur Grenswaarden (ATG, ISSO 74) 5

6 Predicted Mean Vote (NEN ISO 7730) Gebaseerd op onderzoek van Prof. Ole Fanger Geeft een voorspelling van het aantal ontevredenen (PPD) op basis van een voorspelde gemiddelde waardering (PMV). 6 PMV Gewaarwording +3 Heet +2 Warm +1 Lichtelijk warm 0 Neutraal -1 Lichtelijk koel -2 Koel -3 koud

7 PMV tussen -0,5 en 0,5 = maximaal 10% ontevreden (PPD) 10 7

8 Predicted Mean Vote (NEN ISO 7730) Relevante parameters: Warmteweerstand kleding Warmteontwikkeling (metabolisme) Luchttemperatuur Gemiddelde stralingstemperatuur Luchtsnelheid Luchtvochtigheid 8

9 PMV sterk afhankelijk van uitgangspunten CLO Beschrijving A B C 0,0 Naakt 0,5 Broek, hemd met korte mauwen 1,0 Normaal kostuum C B A 9

10 Vaak gebruikte waarden Ontwerpeis -0,5 < PMV < +0,5 Uitgangspunten (zomer situatie): Zittende werkzaamheden met af en toe opstaan [1,2 met] Kleding [0,7 clo] Luchtsnelheid [0,1 m/s] Relatieve vochtigheid [50%] Gemiddelde stralingstemperatuur = luchttemperatuur Resultaat: Maximale comfortabele luchttemperatuur 25,5 C (90% ervaart dit als comfortabel bij gegeven uitgangspunten) 10

11 Temperatuur Overschrijdings uren (TO-uren) Vaak gebaseerd op 25,5 C Bij kantoren eis maximaal 5% overschrijding en 5% onderschrijding van de gebruikstijd (8 * 5 * 50 * 0,05 = 100 uur => 10% van gebruik). Kan als een ontwerpcriterium worden gehanteerd. Hiervoor zijn simulaties noodzakelijk Kwaliteit thermisch comfort afhankelijk van gebouwmassa Methodiek biedt geen heldere aanpak om het binnenklimaat in de praktijk te toetsen via eenvoudige metingen 11

12 Gewogen Temperatuur Overschrijdings uren (GTOuren) De PMV wordt als maatstaaf gehanteerd en niet de temperatuur Over- en onderschrijding PMV waarde wordt gewogen naar effect op de PPD (voorspeld percentage ontevredenen) Bij kantoren meestal maximaal 150 GTO-uren als eis Kan als een ontwerpcriterium worden gehanteerd. Hiervoor zijn simulaties noodzakelijk Methodiek biedt geen heldere aanpak om het binnenklimaat in de prakrijk te toetsen via eenvoudige metingen Is een algemeen aanvaarde methodiek (ontwerp eis) 12

13 Adaptieve Temperatuur Grenswaarden (ATG, ISSO 74) Methode gaat uit van adaptief gedrag van mensen op de buitentemperatuur Differentiatie naar twee type gebouw Alpha en Bèta. Gaat uit van de daggemiddelde temperatuur van de laatste 4 dagen (i.v.m. adaptatie aan klimaat) Eisen bij Bèta gebouw zijn zwaarder dan bij GTO-uren methode Methodiek wordt nog niet breed toegepast Is in de praktijk toetsbaar 13

14 Maximaal toelaatbare binnetemperatuur Verloop adaptieve temperatuur 25,5 C 80% grens 90% grens Winter Herfst/Lente Zomer Gewogen gemiddelde buitentemperatuur (Te,ref) Warme zomer periode Alpha gebouw Beta gebouw T e,ref = 1* T vandaag + 0,8 * T gisteren + 0,4 * T eergisteren + 0,2 * T eer-eergisteren 2,4 14

15 Meten is weten als je weet wat je meet! Hoe en waar meet je nu? Kortstondige meting versus langdurig meten Een temperatuur in een ruimte wordt homogeen verondersteld als de ruimtelijke variatie binnen de verblijfzone niet meer dan 5% afwijkt van het gemiddelde. Opnemers plaatsen daar waar de mensen gewoonlijk hun activiteiten uitvoeren of een plaats die hiermee zo goed mogelijk overeenkomt = verblijfszone 15

16 Verblijfszone (60 cm vanaf wanden en 1,8 m hoog) 16

17 De praktijk, hoe pak je het aan Je wil het thermisch binnenklimaat objectief meetbaar maken Je kan niet alle vertrekken van meters voorzien en continu monitoren Pragmatische oplossing: Registreer klachten en neem signalen serieus. Het gevoel is een belangrijke parameter. Ga meten als daar aanleiding toe is. Gebruik de buitentemperatuur (voorspelling) als eerste indicatie Bepaal de meest kritische ruimtes (zuid-west oriëntatie met onder het dak) en meet alleen daar Uitnodiging tot participeren in onderzoek naar dit onderwerp 17

18 Enkele feiten Uit onderzoek (Studie van TNO/Halmos) blijkt: Energie Het gemeten energiegebruik is 25% hoger dan op basis van het ontwerp mag worden verwacht - te wijten aan slechte instellingen installatie - hoog aandeel energie voor het bedrijfsproces Comfort Meer dan 70% van klimaatinstallaties in Nederland werkt niet optimaal Comfortproblemen: in 90% van de gevallen oorzaak gerelateerd aan klimaatinstallatie 18

19 Resultaat van een goed binnenklimaat Productiviteitswinst Reductie ziekteverzuim (procentpunt) Geen luchtvervuiling 3 7% 1,5 Voldoende ventilatie 1 2% 0,5 Regeling temperatuur 2 3% 0,5 Goed thermisch comfort 7% Kamerkantoor 2 4% Goede verlichting 2 3% Daglichttoetreding 0,5 Goede beeldschermergonomie - Minder geluidhinder Binnenmilieu als geheel goed 3 9% 19 Bron: ISSO/SBR Praktijkboek Gezonde gebouwen

20 Oorzaken discomfort Er is (te) weinig aandacht voor bij het beheer en onderhoud Is meestal geen contractonderdeel bij outsourcing van onderhoud Bij ontwerp wordt onvoldoende aandacht geschonken aan beheersbaarheid van het systeem en off design condities Geen optimale oplevering (goed opleveringsprotocol) Comfort moeilijk objectief te meten 20

21 Oplossingsrichting, trends en ontwikkelingen Zorg dat het meer aandacht krijgt; rapportages op bestuurlijk niveau Neem comfort op als contactonderdeel bij outsourcing Echt integraal ontwerpen rekening houdend met Total Cost of ownership/live Cycle Costing Meer naar prestatiecontracten gaan Constructies met Design, Built and Maintanance (DBM en DBFMO) Standaardisatie (elke installatie is in wezen een prototype!) 21

22 Vormen prestatieafspraken een oplossing? Welzijn Beleving Comfortbeleving Klimaat Luchttemperatuur Gemiddelde stralingstemperatuur Luchtsnelheid Luchtvochtigheid Waar ligt de grens? Installatie Storingen Vermogens Hoeveelheden Rendementen 22

23 Het resultaat van Zorg voor comfort 23

24 Discussie Hoe gaat u om met het binnenklimaat, is het een thema? Hoe meet u het thermisch binnenklimaat? Waar loopt u tegen aan? Welke oplossingen werken volgens U? 24