Protocol kwetsbare kinderen o.a. ASS, ADHD, DCD

Transcriptie

1 Prtcl kwetsbare kinderen.a. ASS, ADHD, DCD Juni 2014: pgesteld in zrgverleg September 2014: bijgesteld in zrgverleg Oktber 2014: besprken in MT en team

2 Inleiding Kinderen in Nederland leven in een samenleving met veel prikkels. De meeste gezinnen hebben een vlle agenda met veel activiteiten. Via cmputer en TV wrden zij bltgesteld aan allerlei indrukken. Op steeds jngere leeftijd wrden kinderen uitgedaagd zich te ntwikkelen en mee te praten ver te nemen beslissingen. Niet alle kinderen kunnen al deze impulsen ged aan. Sms wrdt dit verrzaakt dr een diagnse (ASS, ADHD, DCD), maar net z ged kan dit kmen dr bepaalde karaktereigenschappen f gezinsmstandigheden. Ok p schl zijn er vlp situaties die stress kunnen geven aan deze kwetsbare kinderen. Op de Kn. Julianaschl vinden we rust, structuur en duidelijkheid belangrijk. Vr kwetsbare kinderen is dit extra prettig. We zijn van mening dat een kind beter tt leren kmt als de leer-en leefsituatie vr hem f haar verzichtelijk is. Op schlniveau hebben we afspraken m rust en structuur te bieden aan alle kinderen: bv. - dagplanning is zichtbaar p het brd - we lpen in de rij naar buiten en binnen - tijdens het werken is het stil Ondersteuningsbehefte Vr smmige kinderen zijn deze afspraken niet vldende. In verleg met uders, ambulante begeleiding, leerkracht en intern begeleider kunnen een aantal specifieke afspraken gemaakt wrden. Deze specifieke afspraken vallen nder de ndersteunings- en nderwijsbehefte van de leerling. Ze wrden vastgelegd dr de leerkracht in een ntitie in Parnassys. Ze wrden k gecmmuniceerd naar alle andere leerkrachten, zdat iedereen binnen de schl p de hgte is van de ndersteuningsbeheften van dit kind. Begeleidingsplan Indien ndig maken we vr kinderen een individueel begeleidingsplan waarin deze afspraken staan. Hiernder enkele dcumenten met specifieke tips en aanpassingsmgelijkheden waaruit we putten vr het begeleidingsplan.

3 ASS Autisme Spectrum Strnis Ondersteuning in de cmmunicatie Lk cmmunicatie uit, zdat de leerling na met vragen en gaat denken Zrg vr de juiste betekenisverlening, stem af p het niveau van de leerling Nem de leerling bij de naam, vr je instructie geeft Cntrleer f de instructie is begrepen dr deze terug te vragen Stimuleer aankijken( vr zver dit binnen het vermgen van de leerling ligt, zek anders naar een alternatief) Gebruik krte zinnen Stel cncrete vragen Ondersteun beurtgedrag( met b.v. een vrwerp dat het kind in de hand heeft als het mag praten) Help bij het beginnen en afsluiten van een gesprek Geef het kind vr- en nadenktijd Begrens discussies Begrens mnlgen Oefen het begrijpen en uiten van nn- verbaal gedrag Ondersteuning vanuit juw klassenmanagement Creëer een mgeving waarin de leerling zich kan ntwikkelen Wees vrspelbaar (de wat je zegt) Zrg vr gerdende materialen (k in de laatjes van de leerling) Begeleid vrije situaties Zrg vr vaste plaatsen vr leerlingen en materialen Zrg vr een dagschema/ lesrster Kndig veranderingen p tijd aan en ndersteun dit z ndig visueel, de dit persnsgericht Oefen met het drbreken van rutines (aankndiging, begeleiding helpt) Wissel in- en ntspanning af Bied prikkelreductie aan bij sensrische vergeveligheid (rustige wanden, herriestppers, kptelefn, ed.) Zrg vr time-ut-ruimte f plaats waar het kind k preventief zelf naar te kan gaan Verduidelijk en visualiseer pdrachten Geef een stappenplan vr cmplexere pdrachten (pict s indien ndig) Stimuleer de zelfstandigheid dr de leerling zelf met de aangebden structuur te laten werken Buw structuur en visuele ndersteuning geleidelijk af zdra het kan Didactische tips Leer specifieke vaardigheden aan Stel haalbare delen Breng samenhang aan in de lesstf Laar de leerling succes ervaringen pden Ga uit van cncreet denken Maak expliciet wat impliciet bedeld is Geef de kern van een tekst aan Ondersteun en efen het bepalen van hfd- en bijzaken Biedt regelmatig gelegenheid m luisteren, een hulpvraag stellen, een praatje huden, kritiek geven en kritiek uiten, nee zeggen en gevelens uiten te efenen Stimuleer eigen werk cntrleren/ evalueren Ondersteun het plannen, huiswerk pschrijven en teruglezen en huiswerk maken.

4 Buiten de klas Vrbereiden p activiteiten die grep verstijgend zijn. Kind gaat niet met de grte grep mee naar de activiteiten ruimte, maar apart met een begeleider als het rustiger is. Neemt wel plaats bij de grep (f wrdt gekppeld aan een medeleerling) In de pauze wrdt het kind dr de grepsleerkracht naar buiten begeleid en wrdt in cntact gebracht met de pleinwacht Bij een lange pauze wrdt in verleg bepaald f een rustige plek vr het kind prettig is Leerkrachten met een kind met ASS lezen het bek Autisme p schl ADHD Aanpassingen in de klas vr kinderen met diagnse ODD/ADHD Algemeen Allereerst is het belangrijk het kind te accepteren zals het is. Acceptatie is in dit geval een srt symptm tlerantie. Dit hudt in dat p zekere hgte begrip pgebracht met wrden vr en ruimte gegeven met wrden aan, gedragingen die samenhangen met ADHD, k al wekken deze gedragingen sms ergernis p. Prbeer daarnaast de wereld te zien dr de gen van het kind. Om, als een srt tweede natuur, te leren he het kind reageert p de mgeving en mgekeerd. De invled van het eigen gedrag als begeleider speelt vrtdurend mee. Waar je verder steeds p bedacht met zijn is het nderscheid tussen nwil f nvermgen. Onvermgen in bepaald gedrag ntstaat als een kind niet de vaardigheid heeft m p een ged manier te reageren. Onwil betekent dat het kind er vr kiest zich zdanig te gedragen. Hij/zij weet de cnsequenties. Bij nvermgen is hulp ndig, bij nwil past een bestraffing. Als je tussen nwil en nvermgen nderscheid weet te maken, vergrt dat bij het kind de mgelijkheid k cmplimentjes te ntvangen. Bvendien verklein je de neiging m uit hpelsheid dan maar pstandig te wrden. Indien een kind ngewenst gedrag vertnt is het belangrijk eerst aan te geven wat het ged heeft gedaan vervlgens maak je een inleidende pmerking waaruit de leerling kan pmaken dat er negatieve feedback zal kmen: Maar ik denk dat je het anders zu kunnen aanpakken". Geef vervlgens nauwkeurig aan wat je niet ged vindt en geef nauwkeurig aan wat wel ged zu zijn in deze situatie. Cntrleer k f het kind begrepen heeft wat je bedelt: " Kun je herhalen wat ik zei?"' Belangrijk in de begeleiding is k het vrkmen van nieuwe faalervaringen. Stel vast wat het kind wel zelf kan en neem dit als startpunt. Deel vervlgens datgene wat geleerd/gedaan met wrden in deelstappen p. Geef duidelijk psitieve instructie en de het vr (rllenspel), de het vervlgens samen waarbij het kind succeservaringen p det en beln het gewenste gedrag. Wat kun je den bij een zwakke aandachtsregulatie? Geef het kind een plek in de grep/lcatie, waar de minste afleidende prikkels zijn in zijn/haar blikveld, gebruik van kptelefn kan k raadzaam zijn. Zek geregeld gcntact met de leerling. Deel pdrachten p in deeltaken.

5 Geef na ieder vltid deeltaakje een cmpliment. Stel krte-termijn delen die tevens bereikbaar zijn vr het kind. Geef het kind extra tijd m iets af te maken. Geef 1 pdracht tegelijk. Leer een kind zichzelf te instrueren tijdens het werk/spel, gebruik hiervr bv. structuurkaarten, stickers. Geef duidelijk, cncrete en krte instructies. Vraag het kind m de instructie te herhalen, m te cntrleren f alles ged is vergekmen. Wat te den bij hge mate van impulsiviteit? Bereid het kind vr p vrije situaties dr vraf afspraken te maken ver gewenst gedrag. Zeg niet alleen wat niet mag maar vral he het met. Wees altijd direct met afwijzing f belning van gedrag. Vergeet niet cmplimentjes te maken als het ged gaat. Maak ged afspraken ver de manier waarp het kind aandacht mag vragen. Spreek duidelijk af welk gedrag gewenst is en wanneer en help het kind de betreffende situatie te herkennen. Wat te den bij mtrische nrust? - Pas regelmatig even mtrische-bewegingsaspecten in tijdens de activiteiten. - Geef regelmatig een krte pauze tussen pdrachten waarin mtrische activiteit is tegestaan. - Spreek af wanneer mtrische nrust niet gewenst is en wijs het kind p deze afspraak. - Geef wat extra taakjes waarbij gelpen mag wrden. Wat te den bij lage mtivatie? Geef regelmatig psitieve aanmedigingen. Zek naar gedrag waarvr je een cmpliment kunt geven. Stel duidelijke, cncrete eisen aan de werkhuding. Prbeer niet bs te wrden maar leg geregeld uit welk gedrag u graag wilt zien. Vat af en te ng even samen wat je verwacht van het kind (k tussentijds). Zek cntact met het kind en geef nn-verbaal cmplimenten (schuderklpje, knipg). Let p f het kind gefrustreerd f vermeid raakt (preventie). Verwrd de emties van het kind (agressie, angst, verdriet) en geef daarmee erkenning en begrip. Vertel het kind he het kan aangeven dat het zich bs f gefrustreerd velt. Wat te den bij meite met zelfstandig werken? Geef veel structuur. Ondersteun het kind bij het plannen. Werk bij vrkeur met een schema'/agenda. Geef het kind vldende tijd m het werk netjes te kunnen verzrgen. Geef geen cmplexe pdrachten. Geef cmplimenten als een pdracht ged is uitgeverd. Zek cmpensatie vr bv, zwakke mtriek dr te werken met de cmputer. Wat te den bij meite met sciaal functineren? Leg het kind uit wat er is misgegaan bij een ruzie, zdat het kan leren van die ervaring. Het is vaak te meilijk vr een leerling m zelfstandig te rdenen wat er gebeurde. Leg het kind uit wat anderen van hem/haar verwachten. Geef cmplimenten vr geslaagde sciale interactie. Spreek regelmatig vr de pauze af met wie het kind gaat spelen.

6 Structureer vrije situaties vr het kind. Specifiek vr x Psitief benaderen vr x is het heel erg belangrijk dat hij psitief benaderd wrdt. Cmplimenten en bij de grep hren zijn heel belangrijk vr hem. Elke dag aan het eind even aan x te kppelen wat vandaag fijn aan hem was dat hij ged gedaan heeft kan hem helpen m schl met een psitief gevel af te sluiten. x heeft meer cmplimenten ndig dan andere kinderen, iets wat vr andere kinderen makkelijk is kan vr x al heel meilijk zijn. Cmpliment ver de kleinste dingen meten tegen hem gezegd wrden. Als iets niet lukt is het belangrijk m te benadrukken dat hij het wel wil maar dat het even niet lukt. x extra taakjes f klusjes vr je laten den vergrt zijn zelfvertruwen en het gevel dat hij bij de grep hrt. Cnflict situaties In cnflictsituaties is het vr x belangrijk dat het cnflict p een rustig mment wrdt na besprken. x eerst laten afkelen en dan nabespreken p een afgesprken mment kan hem helpen. Hierin is belangrijk dat zijn kant van het verhaal gehrd wrdt en dat er iets mee gedaan wrdt. x velt zich snel aangevallen, en zal daar dan k snel p reageren. Belangrijk is dat er iets gedaan wrdt met de persn dr wie hij zich aangevallen velt: uitleg ver wat diegene precies bedelde is belangrijk. Indien er gestraft wrdt is het belangrijk dat x k ziet wat de straf van andere partijen is en wat precies de reden is van zijn straf. Ontladen na een krte peride van cncentratie is het belangrijk dat x zich even kan bewegen. Hij heeft dit ndig m zich mtrisch te ntladen. Daarnaast heeft x ntlading van nrustige situaties ndig zals bijvrbeeld het speelkwartier en het p schl kmen. Hem even de mgelijkheid geven m ergens zijn nrust kwijt kunnen en zijn verhaal kan hem helpen m de rest van de dag ged dr te kmen. Cmmunicatie met uders x is niet een jngen die makkelijk vertelt wat er p een dag zal gebeurd is. Het is vr uders wel belangrijk m te weten wat er gebeurd is, dat mcht het ndig zijn f ng x erg bs ver zijn zij hem extra uitleg kunnen geven en hem hierin kunnen begeleiden. Het is dus heel belangrijk m aan uders de situaties dr te geven en welke cnsequenties dat vr x heeft gehad f hren p hem gereageerd is. Het gaat niet zzeer m het gedrag van x maar meer m de situatie die daar aanleiding te heeft gegeven, en de cnsequentie die dit vr x had. Teveging : Overleg met uders m het prbleem van het kind te mgen uitleggen aan de andere kinderen(indien mgelijk kunnen uders dit k zelf den, al dan niet met hun kind. Z weet het kind k dat anderen p de hgte zijn. ). Hierdr krijgen andere kinderen inzicht en begrip vr de situatie en kun je hen k aanspreken p eventueel prvcerend gedrag naar het bewuste kind. DCD( Develpment Crdinatin Disrder) DCD is een cördinatiestrnis. Bij DCD heeft een persn prblemen met de cördinatie. Het is dan meilijk m bewegingen p de juiste wijze uit te veren die gezamenlijk en in een bepaalde vlgrde meten gebeuren. Autmatiseren van bewegingen is maar beperkt mgelijk. Een persn met DCD

7 heeft p meerdere gebieden prblemen met de cördinatie van het bewegen, het zien van de beweging en het zich vrbereiden p de gevlgen van de beweging. Wat een leerling met DCD ndig heeft bestaat uit twee delen: 1. De mgelijkheid en het zelfvertruwen m de ander te laten weten wat hij/ zij wel f niet kan. 2. Een mgeving die weet wat DCD inhudt en inspeelt p de beperkingen en mgelijkheden van een leerling met DCD. Leerkracht leest het bekje De DCD survivalgids. De leerkracht bespreekt met de leerling, de uders( eventueel ambulant begeleider) welke aanpassingen ndig zijn. STICORDI maatregelen die ieder jaar p maat wrden bekeken en gemaakt, afgestemd p de ntwikkeling die dat leerjaar gevraagd wrdt. Stimuleren De leerling stimuleren en aanmedigen m.b.t. de inspanning die de leerling levert. Rekening huden met het verminderde temp van DCD kinderen( in verwerkings- en afwerkingsmgelijkheden) Cmpenseren Aanpassingen in de vrm van hulpmiddelen * Aangepaste pen * Aangepast meubilair( als dit geadviseerd wrdt) * Een verzichtelijk kastje waar spullen makkelijk te pakken zijn * Eventueel een andere plek met een bekenrek waar beken en schriften staan * Mgelijkheid tt regelmatig lpen m spieren te kunnen ntspannen Remediëren Fysitherapie Ergtherapie Revalidatietraject Relativeren Leerling en leerkracht relativeren wat het belang van zaken is, zdat hij/ zij meer aandacht kan besteden aan hfdzaken. Dispenseren Vrijstelling van efeningen die te veel inspanning vragen: * Mndeling afnemen van tetsen( schrijven vraagt vaak te veel inspanning) * Werken p de cmputer * Oefeningen bij gym niet den (evenwichtsefeningen)