Het getal π. Frits Beukers. Kaleidoscoop, 19 Okt Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
|
|
- Jurgen Goossens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het getal π Frits Beukers Kaleidoscoop, 19 Okt 2009 Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
2 π-koe Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
3 π-cologne Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
4 De hoofdrolspeler Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
5 Definitie van π Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
6 Volumes met π Cirkel met straal r Omtrek = 2πr Oppervlak = πr 2 Bol met straal r Oppervlak = 4πr 2 Inhoud = 4πr 3 /3 Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
7 Da Vinci s bewijs Inleiding Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
8 Archimedes, v. Chr. Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
9 Veelhoeken Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
10 In- en omgeschreven veelhoek Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
11 Archimedes relaties Recursies 1 = 1 ( ) Q 2N 2 P N Q N P 2N = P N Q 2N. Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
12 Archimedes relaties Recursies 1 = 1 ( ) Q 2N 2 P N Q N P 2N = P N Q 2N. Formules Q N = N tan π N P N = N sin π N. Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
13 Archimedes benadering N P N Q N π = Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
14 Vervolg Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
15 π-chronologie, deel I Ontdekker(s) Jaar Waarde Decimalen correct Babyloniërs 2000 B.C Egyptenaren 2000 B.C. (16/9) 2 1 Archimedes 250 B.C Tsu Ch ung Chih 480? 355/113 6 Al-Kashi L.van Ceulen Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
16 Ludolph van Ceulen, Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
17 Van Ceulen s grafsteen Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
18 Snellius, Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
19 Snellius idee N P N Q N (2P N + Q N )/ π = Pi-berekening, deel I Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
20 Isaac Newton, Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
21 Isaac Newton, I am ashamed to tell you how many figures I carried these computations, having no other business at the time Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
22 Leonhard Euler, Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
23 Arctangens Gregory ( ) arctan x = x 1 x x 5 5 x x 9 9 Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
24 Arctangens Gregory ( ) arctan x = x 1 x x 5 5 x x 9 9 Vul hier x = 1 in: Leibniz ( ) π 4 = Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
25 Arctangens identiteiten Machin ( ) π 4 = 4 arctan 1 5 arctan Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
26 Arctangens identiteiten Machin ( ) π 4 = 4 arctan 1 5 arctan Euler π 4 = 5 arctan arctan Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
27 Arctangens identiteiten Machin ( ) π 4 = 4 arctan 1 5 arctan Euler π 4 = 5 arctan arctan Euler π 4 = arctan arctan 1 3. Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
28 π-chronologie, deel II Ontdekker(s) Jaar Decimalen correct Newton Machin W.Shanks (707) Rietweisner et al (ENIAC) Guilloud D.Shanks, Wrench Guilloud, Dichampt Pi-berekening, deel II Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
29 Carl Friedrich Gauss, Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
30 AGM a 0 = a b 0 = b a 1 = (a 0 + b 0 )/2 b 1 = a 0 b 0 a 2 = (a 1 + b 1 )/2 b 2 = a 1 b 1 a n+1 = (a n + b n )/2 b n+1 = a n b n Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
31 AGM-voorbeeld n a n b n Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
32 AGM-voorbeeld n a n b n Limiet: lim n 1 = 2 1 a n π 0 dx 1 x 4 Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
33 Gauss-Salamin-Brent (1976) Start: a 0 = 2, b 0 = 1, c 0 = 1, d 0 = 1 Recursie voor n 0: a n+1 = (a n + b n )/2 b n+1 = a n b n c n+1 = cn/2 2 n+3 d n+1 = d n c n Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
34 Gauss-Salamin-Brent (1976) Start: a 0 = 2, b 0 = 1, c 0 = 1, d 0 = 1 Recursie voor n 0: a n+1 = (a n + b n )/2 b n+1 = a n b n c n+1 = cn/2 2 n+3 d n+1 = d n c n Dan geldt: 2an 2 lim = π. n d n Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
35 Srinivasa Ramanujan, Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
36 De gebroeders Chudnovsky Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
37 Ramanujan-Chudnovsky formule 1 π = n=0 (4n)! (n!) n 396 4n. Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
38 π-chronologie, deel III Ontdekker(s) Jaar Decimalen correct Guilloud, Bouyer Gosper Kanada, Tamura D & G. Chudnovsky D & G. Chudnovsky Kanada, Takahashi Kanada, Takahashi Kanada, Ushiro, Kuroda Pi-berekening, deel III Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
39 π-feiten Lambert, 1768 π is irrationaal Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
40 π-feiten Lambert, 1768 π is irrationaal Lindemann, 1882 π is transcendent Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
41 π-feiten Lambert, 1768 π is irrationaal Lindemann, 1882 π is transcendent Gevolg: Kwadratuur van de cirkel is opgelost Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
42 π-vragen Vragen Komt elk rijtje cijfers in de decimale ontwikkeling van π voor? Is π normaal? Is e + π irrationaal, of eπ? Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
43 π-ezelsbruggen How I need a drink, alcoholic of course, after the heavy lectures involving quantum mechanics Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
44 π-ezelsbruggen How I need a drink, alcoholic of course, after the heavy lectures involving quantum mechanics Eva o lief, o zoete hartedief, uw blauwe oogen zijn wreed bedrogen Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
45 Pihenge Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
46 Einde! Conclusies Het getal π Kaleidoscoop, 19 Okt / 36
Uitwerkingen van de opgaven uit Pi
Uitwerkingen van de opgaven uit Pi Frits Beukers January 3, 2006 Opgave 2.3. Bedoeling van deze opgave is dat we alleen een schatting geven op grond van de gevonden tabel. Er worden geen bewijzen of precieze
Nadere informatiePraktische opdracht Wiskunde B Pi
Praktische opdracht Wiskunde B Pi Praktische-opdracht door een scholier 3067 woorden 21 maart 2007 5,7 11 keer beoordeeld Vak Methode Wiskunde B Getal en ruimte Inhoudsopgave 1.0 Voorwoord 2.0 De geschiedenis
Nadere informatie6 - Geschiedenis van het getal Pi
6 - Geschiedenis van het getal Pi De opdracht omschrijving voor dit hoofdstuk bestond uit het volgende: F1 - Lees de hoofdstukken 1 t/m 4 en 9 uit het Zebra-boekje Pi. Maak uit de hoofdstukken 2 t/m 4
Nadere informatiePraktische opdracht Wiskunde B Het getal Pi
Praktische opdracht Wiskunde B Het getal Pi Praktische-opdracht door een scholier 1760 woorden 2 maart 2006 5,2 19 keer beoordeeld Vak Wiskunde B Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De geschiedenis van π - De
Nadere informatieVan den cirkel, wortels en π.
Van den cirkel, wortels en π. Waarin geleerd wordt te benaderen in veel decimalen Inga Deimen, Maxim Hendriks en Matthijs Pronk 16 06 006 De omgeschreven en ingeschreven veelhoekszijde In Capittel IX van
Nadere informatieHet naaldenexperiment van Buffon
Het naaldenexperiment van Buffon (Ph. Cara, 3 april 2015) 1 Definitie en korte geschiedenis van π Reeds in 400 v.chr. stelde de Griek Hippocrates vast dat de verhouding tussen de oppervlakte van een cirkelschijf
Nadere informatiewiskunde B pilot vwo 2017-II
Twee machten van maimumscore 5 f' ( ) = ln() + ln() Uit f' ( ) = volgt dat = Dus + = ( = ) Hieruit volgt = a+ a, met a =, moet minimaal zijn De vergelijking a = moet worden opgelost Dit geeft Hieruit volgt
Nadere informatieInleiding Vooraf Omtrek cirkel
Inleiding Vooraf De behoefte om 'iets' met π te doen onstond bij mij toen in een hoofdstuk over omtrek, oppervlakte en inhoud van de tweede klas de cirkel onder handen werd genomen.[1] In de eerste opgave
Nadere informatieIntro. Ludolphs π. Grieken. Motivatie. Conclusie
1 2 3 Van Ceulenjaar 2010 1610 Meester Ludolph 2010 www.ludolphvanceulen.nl 4 www.ludolphvanceulen.nl 5 Van Cirkelkwadraturen Recht en Krom Steven Wepster Departement Wiskunde Universiteit Utrecht NWD,
Nadere informatieTechnische Universiteit Delft Tentamen Calculus TI1106M - Uitwerkingen. 2. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden.
Technische Universiteit elft Tentamen Calculus TI06M - Uitwerkingen Opmerkingen:. Het gebruik van de rekenmachine is NIET toegestaan.. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden. 3. Bij iedere vraag
Nadere informatieArchimedes en de cirkel
Niveau ooo Archimedes en de cirkel De verhouding tussen de omtrek en de diameter van een cirkel heet π en is ongeveer gelijk aan 3,1415965359. Wat je je misschien niet realiseert is dat daar eigenlijk
Nadere informatieLes 1 Oppervlakte driehoeken. Opl. Les 2 Tangens, sinus en cosinus. Aantekening HAVO 4B Hoofdstuk 2 : Oppervlakte en Inhoud
antekening HVO 4B Hoofdstuk 2 : Oppervlakte en Inhoud Les 1 Oppervlakte driehoeken Oppervlakte driehoek = ½ basis hoogte Oppervlakte parallellogram = basis hoogte Oppervlakte trapezium = ½ (basis + top)
Nadere informatie2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling
TU/e technische universiteit eindhoven Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk
Nadere informatie1 Vlaamse Wiskunde Olympiade : Tweede Ronde.
1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1996 1997: Tweede Ronde e tweede ronde bestaat eveneens uit 0 meerkeuzevragen Het quoteringssysteem werkt (opnieuw) als volgt : een deelnemer start met 0 punten Per goed antwoord
Nadere informatiewiskunde B pilot havo 2015-I
Hangar maximumscore Beschrijven hoe de vergelijking 0,006x + 56,6 = 0 opgelost kan worden De oplossingen zijn x,0 ( nauwkeuriger) en x,0 ( nauwkeuriger) Dit geeft een breedte van 86,0 meter Als voor x
Nadere informatieDrie klassieke problemen De trisectie van de hoek De verdubbeling van de kubus De kwadratuur van de cirkel
Drie klassieke problemen De trisectie van de hoek De verdubbeling van de kubus De kwadratuur van de cirkel mc.vanhoorn@wxs.nl Drie klassieke problemen 1 Inhoudsopgave Constructies Exhaustie Algebraïsche
Nadere informatieTW2040: Complexe Functietheorie
TW2040: Complexe Functietheorie week 4.9, maandag K. P. Hart Faculteit EWI TU Delft Delft, 13 juni, 2016 K. P. Hart TW2040: Complexe Functietheorie 1 / 41 Outline III.6 The Residue Theorem 1 III.6 The
Nadere informatie2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak
Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk 11. Daar worden deze begrippen echter
Nadere informatieDefinitie 1.1. Een partitie van een natuurlijk getal n is een niet stijgende rij positieve natuurlijke getallen met som n
Hoofdstuk 1 Inleidende begrippen 1.1 Definities Definitie 1.1. Een partitie van een natuurlijk getal n is een niet stijgende rij positieve natuurlijke getallen met som n Voor het tellen van het aantal
Nadere informatieParagraaf K.1 : Substitutiemethode
Hoofdstuk K Voortgezette Integraalrekening (V5 Wis B) Pagina van 8 Paragraaf K. : Substitutiemethode Stappenplan voor de substitutiemethode : () Neem y = formule (bij kettingregel noem je deze formule
Nadere informatieMeetkundige ongelijkheden Groep A
Meetkundige ongelijkheden Groep A Oppervlakteformules, sinus- & cosinusregel, de ongelijkheid van Euler Trainingsweek, juni 011 1 Oppervlakteformules We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor
Nadere informatiePriemgetallen en het Riemannvermoeden
Priemgetallen en het Riemannvermoeden Frits Beukers Studium Generale Wageningen, 14 november 2007 Priemgetallen en het Riemannvermoeden Studium Generale 1 / 28 Priemgetallen 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19,
Nadere informatieWiskunde: de cirkel. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres bas ghijssen 29 June 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/51039 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieCirkel en cirkelsector
middellijn 3 Cirkel en cirkelsector 1 CIRKEL In figuur 1 zien we een cirkel. Het middelpunt van de cirkel duiden we meestal aan met de letter M. Verder onderscheiden we de begrippen diameter (middellijn)
Nadere informatie1. Hoeveel decimalen van π ken je?
Deze samenvatting is bedoeld voor mijn moeder en alle andere lezers die niet veel van wiskunde weten, maar wel graag willen zien waar ik de afgelopen jaren aan heb gewerkt Wiskundigen verwijs ik graag
Nadere informatieOefentoets Versie A. Vak: Wiskunde Onderwerp: Meetkunde Leerjaar: 1 (2017/2018) Periode: 3
Oefentoets Versie A Vak: Wiskunde Onderwerp: Meetkunde Leerjaar: 1 (017/018) Periode: 3 Opmerkingen vooraf: Het gebruik van een rekenmachine en een tabellenboekje is toegestaan. Geef je antwoord alljd
Nadere informatieRadboud Universiteit Nijmegen. Eindopdracht Historical Aspects of Classroom Mathematics. π project A A H
Radboud Universiteit Nijmegen Eindopdracht Historical Aspects of Classroom Mathematics π project A A H H G C O G C F D F D E E Auteurs: Lean Arts Mark Coumans Stefanie Romme 21 juni 2013 1 Inhoudsopgave
Nadere informatiewiskunde B havo 2019-I
Formule van Wilson maximumscore Uitgaande van gelijke temperatuur en diepte wordt het verschil in snelheid dus bepaald door het verschil in zoutgehalte Er geldt: v =,9( 7 5),9( 5) Het gevraagde verschil
Nadere informatieDe arbelos. 1 Definitie
De arbelos 1 Definitie De arbelos is een meetkundige figuur die bestaat uit drie aan elkaar rakende halve cirkels. De raakpunten liggen op een lijn. In onderstaande tekening is de arbelos de paarse figuur.
Nadere informatieLeve de Wiskunde! 2011 W I N G O! Uw Wingo-master van vandaag: Jan Brandts Korteweg-de Vries Instituut voor Wiskunde Universiteit van Amsterdam
Leve de Wiskunde! 2011 W I N G O! Uw Wingo-master van vandaag: Jan Brandts Korteweg-de Vries Instituut voor Wiskunde Universiteit van Amsterdam W I N G O = W I S K U N D E - B I N G O W I N G O 17 15 π
Nadere informatie11.0 Voorkennis. Optellen alleen bij gelijknamige termen: 3a 3 + 4a 3 = 7a 3. Bij macht van een macht exponenten vermenigvuldigen: (a 5 ) 4 = a 20
.0 Voorkennis Herhaling rekenregels voor machten: Vermenigvuldigen is exponenten optellen: a 3 a 5 = a 8 Optellen alleen bij gelijknamige termen: 3a 3 + a 3 = 7a 3 Bij macht van een macht exponenten vermenigvuldigen:
Nadere informatieFuncties van één veranderlijke
Functies van één veranderlijke 952600 Docent : Anton Stoorvogel E-mail: A.A.Stoorvogel@utwente.nl /46 Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica EWI Kunnen we elke integraal oplossen? Z e x x dx Z e x2 dx
Nadere informatieEen touwtje om de aarde
Een touwtje om de aarde Quidquid latine dictum sit, altum videtur K. P. Hart Faculty EEMCS TU Delft Leiden, 22 oktober 2014: 13:00 13:45 Vraag 1 Stel je voor dat er een touw strak om de aarde getrokken
Nadere informatieMeetkundige Ongelijkheden Groep 2
Meetkundige Ongelijkheden Groep Trainingsweek Juni 009 1 Introductie We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor het gemak laten we de absoluutstrepen weg. De lengte van een lijnstuk XY wordt dus
Nadere informatie1 Introductie. 2 Oppervlakteformules
Introductie We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor het gemak laten we de absoluutstrepen weg. De lengte van een lijnstuk XY wordt dus ook weergegeven met XY. Verder zullen we de volgende notatie
Nadere informatieHoofdstuk 2 Oppervlakte en inhoud
Hoofdstuk 2 Oppervlakte en inhoud Les 1 Aant. 2.1 Oppervlakte van vlakke figuren Theorie A: Oppervlakte van vlakke figuren Oppervlakte driehoek = ½ zijde bijbehorende hoogte Oppervlakte parallellogram
Nadere informatieOplossingen. b) arctan( 4. c) arctan( AC = 4 2, AS = 2 2, NT = 34 (= 2 17), ST = 32 = 4 2 a) 2 arcsin( 2 2
Voorkennis: Goniometrische verhoudingen De officiële benaming voor de inverse van sinus, op je rekenmachine sin 1 is boogsinus, afgekort als arcsin, voor cos 1 : boogcosinus arccos, voor tan 1 : boogtangens
Nadere informatieWiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Tentamen 4 november 2013
Wiskundige Technieken Uitwerkingen Tentamen 4 november 0 Normering voor 4 pt vragen andere vragen naar rato): 4pt pt pt pt 0pt goed begrepen én goed uitgevoerd, eventueel met of onbelangrijke rekenfoutjes
Nadere informatieVectoranalyse voor TG
college 6 collegejaar : 8-9 college : 6 build : 2 oktober 28 slides : 38 Vandaag Minecraft globe van remi993 2 erhaalde 3 4 intro VA Drievoudige integralen Section 5.5 Definitie Een rechthoekig blok is
Nadere informatieWat kan er (niet) zonder ε-δ?
Oneindig klein. Wat kan er (niet) zonder ε-δ? Michel Roelens University Colleges Leuven Limburg Maria-Boodschaplyceum Brussel Hilde Eggermont Sint-Pieterscollege Leuven Redactie Uitwiskeling Afgeleide
Nadere informatieTW2040: Complexe Functietheorie
TW2040: Complexe Functietheorie week 4.9, donderdag K. P. Hart Faculteit EWI TU Delft Delft, 16 juni, 2016 K. P. Hart TW2040: Complexe Functietheorie 1 / 46 Outline III.7 Applications of the Residue Theorem
Nadere informatieEen Nieuwe Wereld uit het Niets
Een Nieuwe Wereld uit het Niets Gert Vegter Instituut voor Wiskunde en Informatica (RUG) G.Vegter@math.rug.nl www.math.rug.nl/~gert Masterclass, 16 april 2009 GV () Werelden uit het niets Masterclass,
Nadere informatie2004 Gemeenschappelijke proef Algebra - Analyse - Meetkunde - Driehoeksmeting 14 vragen - 2:30 uur Reeks 1 Notatie: tan x is de tangens van de hoek x, cot x is de cotangens van de hoek x Vraag 1 In een
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde B Profi
Wiskunde B Profi Eamen VW Voorbereidend Wetenschappelijk nderwijs Tijdvak Woensdag 1 juni 13.30 16.30 uur 0 00 Dit eamen bestaat uit 16 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een
Nadere informatie10.0 Voorkennis. cos( ) = -cos( ) = -½ 3. [cos is x-coördinaat] sin( ) = -sin( ) = -½ 3. [sin is y-coördinaat] Willem-Jan van der Zanden
10.0 Voorkennis 5 1 6 6 cos( ) = -cos( ) = -½ 3 [cos is x-coördinaat] 5 1 3 3 sin( ) = -sin( ) = -½ 3 [sin is y-coördinaat] 1 Voorbeeld 1: Getekend is de lijn k: y = ½x 1. De richtingshoek α van de lijn
Nadere informatie11 e editie. Inhoudsopgaven VWO 5
11 e editie Inhoudsopgaven VWO 5 Inhoudsopgave 5 vwo A 1 Formules herleiden 1-1 Lineaire formules 1-2 Gebroken formules 1-3 Wortelformules 1-4 Machtsformules 1-5 Gemengde opdrachten 2 Statistiek (op computer)
Nadere informatiePraktische opdracht Wiskunde Archimedes
Praktische opdracht Wiskunde Archimedes Praktische-opdracht door een scholier 2163 woorden 10 februari 2005 6,3 131 keer beoordeeld Vak Wiskunde Deelvraag 1: Wie was deze man? Archimedes is geboren in
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B1,2. tijdvak 1 dinsdag 2 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
amen VWO 2009 tijdvak dinsdag 2 juni 3.30-6.30 uur wiskunde B,2 Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 9 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 80 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatie9.1 Oppervlakte-eenheden [1]
9.1 Oppervlakte-eenheden [1] De omtrek van een figuur bereken je door uit te rekenen hoe lang het is als je één keer langs de rand van de figuur gaat. Omtrek = l + l + l + l + l + l + l + l = 14 + 8 +
Nadere informatieBijzondere getallen. Oneindig (als getal) TomVerhoeff. Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Wiskunde en Informatica
Bijzondere getallen Oneindig (als getal) TomVerhoeff Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Wiskunde en Informatica T.Verhoeff@TUE.NL http://www.win.tue.nl/~wstomv/ Oneindig ... Oneindig 2 Top tien
Nadere informatieWiskunde Uitwerkingen Leerjaar 1 - Periode 3 Meetkunde 3D Hoofdstuk 4 t/m 7
Wiskunde Uitwerkingen Leerjaar - Periode Meetkunde oofdstuk t/m 7 oofdstuk. a). a). a) opp. = ribbe ribbe = ribbe = 8 cm inh. = ribbe ribbe ribbe = ribbe =.78 cm opp. = 00 0 + 0 + 00 = 7.900 cm inh. =
Nadere informatieLes 1 Kwadraat afsplitsen en Verzamelingen
Vwo 5 / Havo 4 Wis D Hoofdstuk 8 : Complexe getallen Pagina van Les Kwadraat afsplitsen en Verzamelingen Definities Verzamelingen Er zijn verschillende verzamelingen N = Natuurlijke getallen =,2,,.. Z
Nadere informatieEindexamen wiskunde B havo II
Eindexamen wiskunde B havo 009 - II Beoordelingsmodel Kaas maximumscore De oppervlakte van de rechthoek is 0 0 = 00 (cm ) De oppervlakte van de twee halve cirkels is samen π 5 ( 79)(cm ) De oppervlakte
Nadere informatiePARADOXEN 9 Dr. Luc Gheysens
PARADOXEN 9 Dr Luc Gheyses LIMIETEN, AFGELEIDEN EN INTEGRALEN: ENKELE MERKWAARDIGE VERHALEN Ileidig: verhale over ifiitesimale Ee ifiitesimaal (of ifiitesimaal kleie waarde) is ee object dat mi of meer
Nadere informatieEXAMEN SCHAKELCURSUS MIDDELBARE LASTECHNIEK WISKUNDE 2010
EXAMEN SCHAKELCURSUS MIDDELBARE LASTECHNIEK WISKUNDE 010 Datum: 13 januari 010 Aantal opgaven: 6 Beschikbare tijd: 100 minuten De maximale score is 90 punten, vooraf 10 punten: totaal 100 punten. Aantal
Nadere informatieOpgave 4. Opgave 5. Opgave 6. (5) a) Isoleer de variabele B uit de formule P A B P B. (6) b) Isoleer de variabele B uit de formule
EXAMEN SCHAKELCURSUS MIDDELBARE LASTECHNIEK WISKUNDE 009 Datum: 14 jan 009 Aantal opgaven: 6 Beschikbare tijd: 100 minuten De maximale score is 90 punten, vooraf 10 punten: totaal 100 punten. Aantal te
Nadere informatieWat is Pi? Geef een definitie van Pi? pi onderzoeken is als het onderzoeken van het Heelal David Chudnovsky
pi oderzoeke is als het oderzoeke va het Heelal David Chudovsky of liever og het oderzoeke va de wereld oder de zeespiegel, wat we bevide os oder water e alles lijkt vormloos. We hebbe ee lamp odig e oze
Nadere informatie16.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i
16.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i Voorbeeld 2: Los op in 4x 2 + 12x + 15 = 0 4x 2 + 12x + 9 + 6 = 0 (2x + 3) 2 + 6 = 0 (2x + 3) 2 = -6 (2x + 3) 2 = 6i 2 2x + 3 =
Nadere informatieMeetkunde. MBO Wiskunde Niveau 4 - Leerjaar 1, periode 3
Meetkunde MBO Wiskunde Niveau 4 - Leerjaar 1, periode 3 LOCATIE: Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal DOMEINEN: Bouwkunde, Werktuigbouw, Research Instrumentmaker LEERWEG: BOL - MBO Niveau 4 DATUM:
Nadere informatie1 Vlaamse Wiskunde Olympiade : tweede ronde
1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 005-006: tweede ronde Volgende benaderingen kunnen nuttig zijn bij het oplossen van sommige vragen 1,1 3 1,731 5,361 π 3,116 1 Als a 1 3 a 1 3 a m = a met a R + \{0, 1}, dan
Nadere informatieParagraaf 4.1 : Gelijkvormigheid
Hoofdstuk 4 Meetkunde (V4 Wis B) Pagina 1 van 8 Paragraaf 4.1 : Gelijkvormigheid Les 1 : Gelijkvormigheid Definities sin( A) = Overstaande Schuine cos( A) = Aanliggende Schuine = O S = A S tan( A) = Overstaande
Nadere informatieCijfer = totaal punten/10 met minimum 1
VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIDING TOETSCODE GROEP Me MeWIS1-T1 MeP1 TOETSDATUM 7 november 011 TIJD 13.00 14.30 uur AANTAL PAGINA S (incl. dit voorblad) 6 DEZE TOETS BESTAAT UIT (aantal) GEBRUIK
Nadere informatieZomercursus Wiskunde. Module 7 Poolcoördinaten (versie 22 augustus 2011)
Katholieke Universiteit Leuven September 2011 Module 7 Poolcoördinaten (versie 22 augustus 2011) Inhoudsopgave 1 Poolcoördinaten 1 2 Poolvergelijkingen 3 21 Cartesiaanse coördinaten versus poolcoördinaten
Nadere informatieRekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )
Tussendoelen Rekenen en Rekenen en ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal Vaktaal herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van
Nadere informatieHoofdstuk 8 : Complexe getallen
1 Hoofdstuk 8 : Complexe getallen Les 1 Kwadraat afsplitsen en Verzamelingen Definities Verzamelingen Er zijn verschillende verzamelingen getallen : (1) N = Natuurlijke getallen = 1,2,3,.. (2) Z = Gehele
Nadere informatieInhoud college 5 Basiswiskunde Taylorpolynomen
Inhoud college 5 Basiswiskunde 4.10 Taylorpolynomen 2 Basiswiskunde_College_5.nb 4.10 Inleiding Gegeven is een functie f met punt a in domein D f. Gezocht een eenvoudige functie, die rond punt a op f lijkt
Nadere informatieParagraaf 14.0 : Eenheidscirkel
Hoofdstuk 14 Allerlei formules (V6 Wis A) Pagina 1 van 12 Paragraaf 14.0 : Eenheidscirkel De eenheidscirkel met graden Definities Eenheidscirkel = { Cirkel met middelpunt O en straal 1 } cos(θ) = x coordinaat
Nadere informatieDe Riemann-hypothese
De Riemann-hypothese Een miljoenenprobleem Jan van de Craats (UvA) Leve de Wiskunde, UvA, april 04 De Riemann-hypothese De Riemann-hypothese Alle niettriviale nulpunten van de zètafunctie liggen op de
Nadere informatieMedische rekenen AJK
Medische rekenen AJK Herhaling Optellen, aftrekken en breuken Optellen Voorbeeld optellen 122
Nadere informatieWI1708TH Analyse 3. College 5 23 februari Challenge the future
WI1708TH Analyse 3 College 5 23 februari 2015 1 Programma Vandaag Richtingsafgeleide (14.6) Gradiënt (14.6) Maximalisatie richtingsafgeleide (14.6) Raakvlak voor niveauoppervlakken (14.6) 2 Richtingsafgeleide
Nadere informatieAnalyse met infinitesimalen
Analyse met infinitesimalen Hans Vernaeve Universiteit Gent (Hans Vernaeve) 1 / 15 Infinitesimalen in de 17de en 18de eeuw Infinitesimalen = oneindig kleine getallen. Fysisch hulpmiddel om eigenschappen
Nadere informatie04 Meetkunde. hoofdstuk. 4.1 Uitslagen
hoofdstuk 0 eetkunde bladzijde 06 e schuine muren aan de benedenkant van de woning. e vloeren en de plafonds zijn regelmatige zeshoeken of regelmatige driehoeken. ovenaanzicht:. Uitslagen bladzijde 08
Nadere informatieIrrationaliteit en transcendentie
Hoofdstuk 9 Irrationaliteit en transcendentie 9. Irrationale getallen In dit hoofdstuk zullen we aannemen dat de lezer weet wat reële getallen zijn, hoewel dat misschien niet helemaal gerechtvaardigd is.
Nadere informatieOneindig in Wiskunde & Informatica. Lezing in de reeks Oneindig 3 oktober 2007 / Studium Generale TU Delft. Tom Verhoeff
Oneindig in Wiskunde & Informatica Lezing in de reeks Oneindig 3 oktober 2007 / Studium Generale TU Delft Tom Verhoeff Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Wiskunde & Informatica http://www.win.tue.nl/~wstomv/
Nadere informatieOpgaven bij Numerieke Wiskunde I
Opgaven bij Numerieke Wiskunde I 7 november 8 1. (a) Gegeven verschillende interpolatiepunten x, x 1, x [a, b], en getallen y, y 1, y, z 1, toon aan dat er hooguit 1 polynoom p P 3 is met p(x i ) = y i,
Nadere informatieAlgemene relativiteitstheorie
Algemene relativiteitstheorie en hoe u die zelf had kunnen bedenken. HOVO Utrecht les 3 en 4: Covariant differentiëren en kromming Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist g 00 Programma
Nadere informatieCombinatoriek groep 1 & 2: Recursie
Combinatoriek groep 1 & : Recursie Trainingsweek juni 008 Inleiding Bij een recursieve definitie van een rij wordt elke volgende term berekend uit de vorige. Een voorbeeld van zo n recursieve definitie
Nadere informatieDe wortel uit min één. Jaap Top
De wortel uit min één Jaap Top JBI-RuG & DIAMANT j.top@rug.nl 19 april 2011 1 Marten Toonder, verhaal de minionen (1980) 2 3 4 5 Twee manieren om complexe getallen te beschrijven: algebraïsch, als uitdrukkingen
Nadere informatieParagraaf 8.1 : Eenheidscirkel
Hoofdstuk 8 Goniometrische functies (H4 Wis B) Pagina 1 van 10 Paragraaf 8.1 : Eenheidscirkel Les 1 : De eenheidscirkel Definities Eenheidscirkel = { Cirkel met middelpunt O en straal 1 } cos(θ) = x coordinaat
Nadere informatieTW2040: Complexe Functietheorie
TW2040: Complexe Functietheorie week 4.6, maandag K. P. Hart Faculteit EWI TU Delft Delft, 30 mei, 2016 K. P. Hart TW2040: Complexe Functietheorie 1 / 33 Outline 1 2 Algemeenheden Gedrag op de rand Machtreeksen
Nadere informatieAntwoorden. 1. Rekenen met complexe getallen
1. Rekenen met complexe getallen 1.1 a. 9 b. 9 c. 16 d. i e. 1 1. a. 1 b. 3 c. 1 d. 4 3 e. 3 4 1.3 a. 3 i b. 3 i c. i d. 5 i e. 15 i 1.4 a. 33 i b. 7 i c. 4 3 i d. 3 5 i e. 5 3 i 1.5 a. 1 ± i b. ± i c.
Nadere informatieOppervlakte en volume door de eeuwen heen Sneetjes of geen sneetjes: that s the question
Oppervlakte en volume door de eeuwen heen Sneetjes of geen sneetjes: that s the question Michel Roelens Deze syllabus bevat enkele fragmenten uit de loep Oppervlakte en volume door de eeuwen heen verschenen
Nadere informatiewiskunde B pilot havo 2015-I
Hangar Door constructies in de vorm van een bergparabool te gebruiken, kunnen grote gebouwen zonder inwendige steunpilaren gebouwd worden. Deze manier van bouwen werd begin vorige eeuw veel gebruikt voor
Nadere informatie1 Vlaamse Wiskunde Olympiade : Eerste Ronde.
Vlaamse Wiskunde Olympiade 995 996 : Eerste Ronde De eerste ronde bestaat uit 30 meerkeuzevragen, opgemaakt door de jury van VWO Het quoteringssysteem werkt als volgt : een deelnemer start met 30 punten
Nadere informatieTentamen Calculus 2 25 januari 2010, 9:00-12:00 uur
Tentamen Calculus 5 januari 00, 9:00 -:00 uur Je mag geen rekenapparaat gebruiken. De opgaven t.e.m. 6 tellen allemaal even zwaar. Vermeld op elk papier dat je inlevert je naam en je studentnummer. Geef
Nadere informatie1.1 Rekenen met letters [1]
1.1 Rekenen met letters [1] Voorbeeld 1: Een kaars heeft een lengte van 30 centimeter. Per uur brand er 6 centimeter van de kaars op. Hieruit volgt de volgende woordformule: Lengte in cm = -6 aantal branduren
Nadere informatieOVER IRRATIONALE GETALLEN EN MACHTEN VAN π
OVER IRRATIONALE GETALLEN EN MACHTEN VAN π KOEN DE NAEGHEL Samenvatting. In deze nota buigen we ons over de vraag of een macht van π een irrationaal getal is. De aangereikte opbouw en bewijsmethoden zijn
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Calculus C (2WCB1) op zaterdag 25 januari 2014, 9:00 12:00 uur
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Calculus C (WCB) op zaterdag 5 januari 04, 9:00 :00 uur Maak dit vel los van de rest van het tentamen. Vul uw naam etc. in op
Nadere informatieWiskunde 1b Oppervlakte
PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS SECUNDAIR ONDERWIJS Auteur: Greet Verhelst, Eddy Greunlinx Lector: Academiejaar 2016-2017 Inhoudsopgave 1 Veelhoekig gebied... 4 2 van een veelhoekig gebied...
Nadere informatieCalculus I, 19/10/2015
Calculus I, 9/0/05. a Toon aan dat de rationale functie f = 3 + 3 + voor alle 0 bekomen wordt via volgende procedure: Start met een gelijkbenige rechthoekige driehoek OAB, met B het punt, 0 op de -as,
Nadere informatieFaculteit Wiskunde en Informatica VECTORANALYSE
12 Faculteit Wiskunde en Informatica Aanvulling 4 VECTOANALYE 2WA15 2006/2007 Hoofdstuk 4 De stelling van Gauss (divergentie-stelling) 4.1 Inleiding Dit hoofdstuk is gewijd aan slechts één stelling. De
Nadere informatiewiskunde CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 donderdag 16 mei 13.30-15.30 uur wiskunde CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 70 punten
Nadere informatiewiskunde CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 2 dinsdag 22 juni 13.30-15.30 uur wiskunde CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 77 punten
Nadere informatieSpeciale functies. 2.1 Exponentiële functie en natuurlijke logaritme
Wiskunde voor kunstmatige intelligentie, 006 Les Speciale functies We ebben in de vorige les een aantal elementaire functies bekeken en iervoor gezien oe we deze functies kunnen afleiden. In wezen waren
Nadere informatiesin( α + π) = sin( α) O (sin( x ) cos( x )) = sin ( x ) 2sin( x )cos( x ) + cos ( x ) = sin ( x ) + cos ( x ) 2sin( x )cos( x ) = 1 2sin( x )cos( x )
G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / spiegelen in de y -as y = sin( x f ( x = sin( x f ( x = sin( x heeft dezelfde grafiek als y = sin( x. spiegelen in de y -as y = cos( x g(
Nadere informatieHet benaderen van irrationale getallen door rationale. Vakantiecursus Wiskunde 2012
Het benaderen van irrationale getallen door rationale. Vakantiecursus Wiskunde 202 Cor Kraaikamp August 24, 202 Cor Kraaikamp () Het benaderen van irrationale getallen door rationale. Vakantiecursus Wiskunde
Nadere informatieVoorkennis wiskunde voor Bio-ingenieurswetenschappen
Onderstaand overzicht volgt de structuur van het boek Wiskundige basisvaardigheden met bijhorende website. Per hoofdstuk wordt de strikt noodzakelijke voorkennis opgelijst: dit is leerstof die gekend wordt
Nadere informatieVideoles Discrete dynamische modellen
Videoles Discrete dyamische modelle Discrete dyamische modelle Orietatie Algebraisch Algebraisch/ umeriek Numeriek Maak de volgede rijtjes af: Puzzele met rijtjes a. 2 4 6 8 10 - b. 1 2 4 8 16 - c. 1 2
Nadere informatieP is nu het punt waarvan de x-coördinaat gelijk is aan die van het punt X en waarvan de y-coördinaat gelijk is aan AB (inclusief het teken).
Inhoud 1. Sinus-functie 1 2. Cosinus-functie 3 3. Tangens-functie 5 4. Eigenschappen 4.1. Verband tussen goniometrische verhoudingen en goniometrische functies 8 4.2. Enkele eigenschappen van de sinus-functie
Nadere informatieDe eerste waarden van pi zijn bijna zeker gevonden door metingen.
Dag van de Wiskunde 8 november 006 Pi π Philip Bogaert Pi = 3,49638979338466 Het onmeetbare getal, dat is pi. Maar op de rekenmachine bestaat wel degelijk Een knop voor dat niet-te-benaderen getal. Wie,
Nadere informatie