GEMEENTE HAREN. : Verbetering crisismanagenent

Transcriptie

1 GEMEENTE HAREN Voorstel aan : de gemeenteraad d.d. 19 mei 2003 Behandeling in commissie : Grondgebiedszaken en Algemeen Bestuursbeleid d.d. 7 mei 2003 Nummer : Onderwerp Bijlage(n) : 1 : Verbetering crisismanagenent Samenvatting Voorgestelde beslissing : In het kader van het project verbetering rampenbestrijding zijn in regionaal verband de draaiboeken van de gemeentelijke deelprocessen geactualiseerd en is een oefenplan voor de gemeentelijke rampenorganisatie gemaakt. De organisatieverordening van de brandweer moet worden aangepast. : 1. Voor ,50 per inwoner beschikbaar stellen via een verhogingvan de bijdrage aan de H&OG. 2. Met ingang van 2004 jaarlijks 0,81 per inwoner in de begroting opnemen. 3. De Verordening Brandweer en Rampenbestrijding vaststellen

2 Inleiding Op 13 december 2002 is in de vergadering van de Bestuurscommissie Regionale Brandweer Groningen de notitie Kwaliteitsverbetering Gemeentelijke Rampenbestrijding vastgesteld. De notitie is het resultaat van een project van alle gemeenten in de provincie Groningen om te komen tot een versterking van zowel de eigen gemeentelijke rampenbestrijding als ook het geven van een regionaal karakter aan de gemeentelijke deelprocessen. Met het besluit van de Bestuurscommissie Brandweer zijn voor vijf van de acht gemeentelijke deelprocessen nieuwe model draaiboeken vastgesteld. Aanleiding voor het project Kwaliteitsverbetering Gemeentelijke Rampenbestrijding was een eerdere constatering in diezelfde bestuurscommissie dat gemeenten in de praktijk met het uitwerken van hun deelprocessen en gemeentelijke taken tegen een aantal problemen aanloopt. Naast de personele invulling en (het ontbreken van) de benodigde vaardigheden om de betreffende functies te kunnen uitvoeren, is het maken van onderlinge afspraken een van de hindernissen gebleken voor het op kwaliteit brengen van de gemeentelijke deelprocessen. De voorgestelde aanpak in de bedoelde notitie komt hieraan tegemoet. De door de bestuurscommissie vastgestelde notitie hebben wij voor u bij de stukken ter inzage gelegd. In dit voorstel ontbreekt een drietal gemeentelijke deelprocessen: Voorlichting, Centraal Registratie- en Informatie Bureau (CRIB) en Nazorg. Het deelproces Voorlichting is door de Bestuurscommissie aangehouden omdat men nog een nadere analyse en uitwerking nodig acht, met name ten aanzien van de kwaliteitseisen van de piketfunctionarissen. Het deelproces CRIB (het registreren van slachtoffers) is nog niet gereed omdat er op dit moment een aantal landelijke ontwikkelingen gaande is waarvan bekeken wordt of deze meegenomen kunnen worden in een vernieuwd CRIB-proces. Het deelproces Nazorg is in tegenstelling tot de andere deelprocessen geheel nieuw en de ontwikkeling daarvan vergt aanzienlijk meer tijd. Tevens is voor dit deelproces het opzetten van een Informatie- en Adviescentrum (IAC) van groot belang. Bij zowel de vuurwerkramp in Enschede, als de cafébrand in Volendam zijn het nut en de noodzaak daarvan bewezen. Deze ontwikkelingen worden bij het uitwerken van dit deelproces meegenomen in een advies naar de gemeenten toe. Argumenten De volgende argumenten liggen ten grondslag aan dit voorstel. 1.1 Het is een gemeentelijke verantwoordelijkheid goed voorbereid te zijn op een calamiteit of ramp. Dat is in onze gemeente nu onvoldoende het geval. Artikel 2 Wrzo (Wet rampen en zware ongevallen) eist van burgemeester en wethouders dat zij alles in het werk stellen om een doelmatige bestrijding van rampen en zware ongevallen mogelijk te maken. In de Regio (= provincie) Groningen is een aantal jaren geleden gekozen voor de ontwikkeling van Crisismanagement Groningen, een samenwerkingsverband van alle gemeenten en andere partners in de rampenbestrijding. De vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam hebben, hoe dramatisch deze gebeurtenissen ook waren, een schat aan ervaring opgeleverd. Voor de Groninger gemeenten is dat aanleiding geweest om de eigen deelprocessen aan die ervaring te toetsen. Met de resultaten van het project Kwaliteitsverbetering gemeentelijke deelprocessen voldoen we nu al voor een groot deel aan de voorwaarden die door het Rijk in de toekomst aan onder andere gemeenten zullen worden gesteld. De ervaring van Enschede en Volendam zijn door het Rijk namelijk niet alleen vertaald in allerlei aanbevelingen voor gemeenten, maar zijn ook aanleiding geweest om te komen tot de Wet kwaliteitsbevordering rampenbestrijding. Deze wet ligt momenteel voor aan de Tweede Kamer. De gemeentelijke rampenplannen, waar de deelprocessen onderdeel van uitmaken, zullen in de toekomst door de provincie getoetst worden op kwaliteit en actualiteit. 1.2 Cafébrand, overstromingen, vliegincidenten (bijvoorbeeld Sellingen), lekkende tankwagens, kettingbotsingen. Een goed georganiseerde en geoefende rampenbestrijding is ook in onze gemeente noodzakelijk. In de dagelijkse praktijk heeft de voorbereiding op de rampenbestrijding het imago van een hoog abstractieniveau. Wat kan er hier nou gebeuren en wij hebben het op papier toch voor elkaar lijken veel voorkomende gedachten te zijn en veel gemeenten lijken slechts door ondervinding van een calamiteit wakker te schudden.

3 Dat is te laat, want ook onze gemeente loopt iedere dag onvermijdelijk het risico op een calamiteit waarvoor het rampenplan uit de kast moet worden getrokken. Investeren in de rampenbestrijding is daarom noodzaak. 1.3.a 1.3.b 1.3.c De oude draaiboeken zijn te theoretisch, ze werken onvoldoende in de praktijk. De ontwikkeling van Crisismanagement Groningen is vooral empirisch. Voortschrijdend inzicht is gebaseerd op praktische problemen waar gemeenten op stuiten, ervaringen met oefeningen en de rapporten naar aanleiding van de vuurwerkramp en de cafébrand. De nieuwe draaiboeken komen aan de gesignaleerde problemen en manco s tegemoet. De gemeente beschikt over onvoldoende (gekwalificeerde) medewerkers om alle gemeentelijke deelprocessen te kunnen bemensen. Voor een volledig opgetuigde rampenbestrijdingsorganisatie is alleen al voor de gemeentelijke deelprocessen een groot deel van het gemeentelijk personeel nodig. Niet alleen de eerste inzet, maar ook de continuïteit moet gegarandeerd kunnen worden als zo n organisatie meer dan acht uur in touw moet zijn. Zeker onder dergelijke zware en soms emotionele omstandigheden is acht uur op en zestien uur af geen luxe. Dat vergt een zeer grote capaciteit. Een goed voorbeeld daarvan is het deelproces Opvang en Verzorging. De ervaring in Enschede leert dat om voldoende inhoud te kunnen geven aan het deelproces Voorlichting je al snel zo n zestig mensen moet inzetten. Al deze mensen moet voorbereid zijn op hun taak en dat betekent dat ze naast hun dagelijkse werkzaamheden regelmatig moeten oefenen. Door te kiezen voor intensieve samenwerking tussen en ondersteuning door andere gemeenten, de inzet van gespecialiseerde derden (waaronder het Rode Kruis en Salvage) en het in het leven roepen van ondersteuningsteams die in tijden van crisis komen assisteren kunnen de personele problemen van gemeenten voor een belangrijk deel worden opgelost. Opgemerkt dient te worden dat Haren bij een aantal deelprocessen al afspraken had gemaakt met gespecialiseerde derden. Deze afspraken worden nu in regionaal verband gemaakt. De nieuwe werkwijze valt en staat met structureel oefenen van alle gemeenten. Het oefenen van de rampenbestrijdingsorganisatie is tot dusverre beperkt gebleven tot vooral het Beleidsteam en in iets mindere mate het Gemeentelijk Actiecentrum. Dat gebeurt ondanks het streven van tweemaal per jaar met onvoldoende regelmaat. Aan het oefenen van de deelprocessen zijn we nog niet toegekomen, maar dat is wel een must als we aan onze wettelijke verplichting willen voldoen. Omdat wij gaan inzetten op uitwisselbaarheid en op ondersteuningsteams moet de samenhang tussen de gemeenten in het oefenen gewaarborgd zijn. Daarbij zal naast het structureel oefenen van alle onderdelen van de gemeentelijke rampenbestrijdingsorganisatie ook het kwaliteitsniveau verhoogd moeten worden. Bij de Regionale Brandweer is al veel kennis en deskundigheid ten aanzien van het model Crisismanagement Groningen en het oefenen daarvan. Daar zijn de beste garanties aanwezig dat wij geheel volgens dat eigen model kunnen werken. 2. Druk druk druk? Het is zaak de model-draaiboeken voortvarend uit te werken tot nieuwe gemeentelijke draaiboeken. Wij moeten er voor zorgen dat wij onze zaken op orde krijgen, want morgen kan er al iets gebeuren waardoor het rampenplan uit de kast moet. Daarnaast hebben we te maken met vierentwintg andere gemeenten waarmee wij willen samenwerken en oefenen. Wij willen in de tweede helft van 2003 starten met oefenen van de nieuwe draaiboeken. Het is dus zaak naar de procesverantwoordelijken toe, druk op de ketel te houden. Beoogde effecten a. Het actualiseren van de draaiboeken voor de gemeentelijke deelprocessen en de praktische toepasbaarheid daarvan verbeteren. b. De personele bezetting van de verschillende deelprocessen garanderen.

4 c. De deskundigheid en de geoefendheid van de bij de rampenbestrijding betrokken medewerkers vergroten. d. De organisatie van de rampenbestrijding versterken en uniform voor alle Groninger gemeenten maken, waardoor personeel uitwisselbaar wordt en gemeenten elkaar makkelijk daadwerkelijk kunnen ondersteunen. e. Door intensieve samenwerking en inschakeling van derden de kosten zoveel mogelijk beperken. Meetinstrumenten a. In zijn algemeenheid moet worden gezegd dat het enige meetinstrument dat er werkelijk toe doet de praktijk van een echte ramp of ernstige calamiteit is. Pas dan kan blijken of we adequaat zijn voorbereid en of de organisatie er staat. Omdat niemand daar op zit te wachten kan de meetbaarheid van de praktische toepasbaarheid slechts worden gevonden in vergelijking en beoordeling van het oude en het nieuwe model. Over het oude model wordt breed geoordeeld dat dit te theoretisch is en ook onvoldoende uitgewerkt. b. Van het oude model staat vast dat geen enkele Groninger gemeente in staat is de personele invulling voor alle deelprocessen getalsmatig rond te krijgen. Uit een beoordeling van de nieuwe uit te werken draaiboeken kan blijken of dat dan wel het geval is. c. De deskundigheid en geoefendheid zijn af te meten aan het verloop van oefeningen en het percentage medewerkers met een taak in de rampenbestrijding dat periodiek oefent. Verder ook de frequentie van oefenen en hoe structureel er geoefend wordt. d. De versterking van de organisatie is af te meten aan de overeenkomsten die met gespecialiseerde derden worden gesloten en de instelling van ondersteuningsgroepen. De uniformiteit kan worden beoordeeld door de oefenleiders van de Hulp Verlenings Dienst (HVD) Groningen. e. Door samenwerking tussen gemeenten hoeven per gemeente minder medewerkers te worden opgeleid en geoefend. Daarmee worden kosten bespaard. Het oude en het nieuwe model kunnen met elkaar worden vergeleken voor wat betreft het aantal door de gemeente in te vullen functies. Kanttekeningen 1. Garanties bestaan niet Zie ook punt a onder het kopje Meetinstrumenten. De ambtenaren rampenbestrijding, diverse bij het project betrokken gemeenteambtenaren en gemeentesecretarissen en de Bestuurscommissie Brandweer zijn er van overtuigd dat de Groninger gemeenten met het nieuwe model adequaat zijn toegerust om ernstige calamiteiten het hoofd te bieden. Slechts de praktijk kan uitwijzen of dat ook daadwerkelijk het geval is. 2. De consequenties van een nee Als op het geheel of op onderdelen van het advies een negatief besluit wordt genomen, dan betekent dit dat de gemeente zelf voor invulling van die onderdelen moet zorgdragen om aan de wettelijke vereisten te kunnen voldoen. Verwacht mag worden dat de gemeente dan een aanzienlijk grotere inspanning zal moeten leveren dan nu het geval is en dat daarvoor ten minste dezelfde kosten moeten worden gemaakt, maar de verwachting is dat deze dan aanzienlijk hoger zullen komen te liggen. Kosten en dekking 1. Voor 2003 bedragen de kosten 0,50 per inwoner, hetgeen neerkomt op een bedrag van 9.500,-. Hierop kan in mindering worden gebracht het bedrag van 3.600,- dat sinds 2002 voor het oefenen van de rampenorganisatie in de begroting is opgenomen. Het bedrag van 5.900,- zal bij de eerste Burap worden bijgeraamd. 2. Vanaf 2004 bedragen de kosten 0,81 per inwoner, hetgeen neerkomt op een extra bijdrage van ,- minus 3.600,- = ,-. Het bedrag van ,- zal in de begroting 2004 worden opgenomen.

5 Aanpak/uitvoering De modeldraaiboeken worden aan de verschillende procesverantwoordelijken ter beschikking gesteld met de opdracht deze verder uit te werken tot gemeentelijke draaiboeken. De bewaking en de begeleiding van dit traject ligt in handen van de ambtenaar rampenbestrijding. De uitgewerkte draaiboeken dienen voor 1 juli 2003 door het college te worden vastgesteld, zodat in de tweede helft van 2003 kan worden begonnen met oefenen. Communicatie - De voorzitter van de bestuurscommissie Brandweer wordt geïnformeerd over het besluit. - De direct betrokkenen (procesverantwoordelijken en hun vervangers) worden geïnformeerd over de opdracht, de wijze waarop die uitgevoerd moet worden, de begeleiding en het tijdpad. - De gemeentelijke organisatie zal in meer algemene zin worden geïnformeerd via de daarvoor geëigende kanalen. - De gemeentelijke draaiboeken zullen ter kennis worden gebracht van de Ondernemingsraad. Verordening Brandweer en Rampenbestrijding De raad heeft op 15 december 1986 de Verordening betreffende de organisatie, het beheer en de taak van de gemeentelijke brandweer vastgesteld. Deze verordening is verouderd en dient te worden aangepast aan de veranderde wetgeving ten aanzien van de taak van de brandweer. Tevens is het wenselijk de gemeentelijke taak op het gebied van de rampenbestrijding in de nieuwe verordening te verankeren. De Hulpverleningsdienst heeft daarom een modelverordening ontworpen en aan een tweetal groninger gemeenten (waaronder Haren) voorgelegd, om als een soort klankbord te fungeren. Onze kritiek dat er onder andere veel overbodige tekst in de verordening was opgenomen, is bij de vaststelling van de modelverordening niet overgenomen. Wij hebben daarom de modelverordening aangepast aan de Harense wensen en praktijk. De concept-verordening is als bijlage bij dit voorstel gevoegd. Voorstel 1. Voor 2003, 0,50 per inwoner beschikbaar stellen via een verhoging van de bijdrage aan de H&OG. 2. Met ingang van 2004 jaarlijks 0,81 per inwoner in de begroting opnemen. 3. De Verordening Brandweer en Rampenbestrijding vaststellen. Haren, 8 april 2003 burgemeester en wethouders van Haren,,burgemeester,secretaris