Canellales Piperales Magnoliales Laurales. Brassicales Malvales Sapindales. Cornales Ericales. Garryales. Gentianales. Solanales Lamiales

Transcriptie

1 Amborellales Nymphaeales Austrobaileyales Eenzaadlobbigen Commeliniden Magnoliiden Acorales Alismatales Petrosaviales Pandanales Dioscoreales Liliales Asparagales Arecales Dasypogonales Poales Commelinales Zingiberales Ceratophyllales Chloranthales Canellales Piperales Magnoliales Laurales Ranunculales Sabiales Proteales Trochodendrales Buxales Gunnerales Berberidopsidales Dilleniales Caryophyllales Santalales Saxifragales Deze kleine, nieuwe orde is de tweehuizige planten die bepaa haren. De bloemen zijn klein en De twee families zijn afkomstig Eucommiales, in de Hamamelisa Van niet alle planten uit deze o De zijn een goed o kenmerken. De Gentiaanfamilie (Apocynaceae) vormden altijd a eerst in een eigen orde, de Rub Er zijn overeenkomsten in de ba het matk-gen in het chloroplast Ze hebben altijd steunblaadjes, afscheiden om de groeitoppen bloemkroon ligt gedraaid in de soms erg giftig. Geavanceerde tweezaadlobbigen Fabiden Vitales Crossosomatales Geraniales Myrtales Zygophyllales Celastrales Malpighiales Oxalidales Fabales Rosales Cucurbitales Fagales This small, new order is the sister gr that contain iridoids like aucubin. T indehiscent fruits. The two families come from other o Hamamelidae, and Garryaceae from sufficiently known. 21 Malviden Asteriden Lamiiden Campanuliden Brassicales Malvales Sapindales Cornales Ericales Solanales Lamiales Aquifoliales Apiales Dipsacales Asterales are a well circumscribed Gentianaceae, Loganiaceae, and Ap Eucommiaceae Garryaceae Rubiaceae Gentianaceae Loganiaceae Gelsemiaceae Apocyynaceae

2 Deze kleine, nieuwe orde is de zustergroep van de rest van de Lamiiden. Het zijn houtige, tweehuizige planten die bepaalde iridoiden bevatten, zoals aucubine. Ze hebben eencellige haren. De bloemen zijn klein en groeien uit tot openspringende vruchten. De twee families zijn afkomstig uit andere ordes. De Eucommiaceae uit een eigen orde, de Eucommiales, in de Hamamelisachtigen, en de Garryaceae uit de Cornales. Van niet alle planten uit deze orde is al voldoende bekend voor een goede indeling. Euc Deze f loofver De bla De blo Iep. De De soo chemis tonicum De zijn een goed omschreven groep, gebaseerd op moleculaire en morfologische kenmerken. De Gentiaanfamilie (Gentianaceae), Loganiaceae en Maagdenpalmfamilie (Apocynaceae) vormden altijd al de kern van deze orde. De Sterbladigen (Rubiaceae) werden eerst in een eigen orde, de Rubiales geplaatst. Er zijn overeenkomsten in de basenvolgorde van het rbcl-gen, het ndhf-gen, het atpb-gen en het matk-gen in het chloroplast-dna, en van het 18S-gen in het ribosomaal kern-dna. Ze hebben altijd steunblaadjes, al zijn ze soms klein, en dikke klierharen (colleteren) die slijm afscheiden om de groeitoppen te beschermen. Ze hebben tegenoverstaande bladeren, en de bloemkroon ligt gedraaid in de knop. Verder delen ze bepaalde alkaloiden en zijn daardoor soms erg giftig. This small, new order is the sister group of the rest of the Lamiids. are woody, dioecious plants that contain iridoids like aucubin. They have unicellular hairs. The flowers are small and develop into indehiscent fruits. The two families come from other orders. Eucommiaceae from their own order, Eucommiales, in the Hamamelidae, and Garryaceae from the order Cornales. Not all plants in the order are sufficiently known. are a well circumscribed group, based on both molecular and morphological characters. Gentianaceae, Loganiaceae, and Apocynaceae have been at the heart of this order for some time. Rubiaceae were placed in another order, Rubiales. Eucommiaceae Garryaceae Rubiaceae Gentianaceae Loganiaceae Gelsemiaceae Apocyynaceae There are similarities in base sequences of the rbcl-gene, the ndhf-gene, the atpb-gene, and the matk-gene in the chloroplast DNA, and of the 18S gene in the ribosomal nuclear DNA. They all have stipules and thick glandular hairs (colleters), that produce mucilage in order to project the shoot apex. The leaves are opposite, and the corolla is convolute in bud. They share certain alkaloids and may be extremely poisonous. Gar Een kle 2 gesla van alt struike Azië (H en Gar Noord- Amerik tegeno basis m De blo 1 krans bessen voor m vooral Ster De Ste 600 ge wereld struike zijn ee De bla steunb 5 met e een on vorm, a vogels, worde zoals H Koffie econom sierpla bedeel Walstro Blauw Meekra

3 Eucommiaceae Deze familie telt slechts 1 soort: Eucommia ulmoides. Het is een tweehuizige, loofverliezende, windbestoven boom uit China, die niet uit het wild bekend is. De bladeren zijn enkelvoudig, gezaagd, en staan in een spiraal aan de takken. De bloemen zijn klein, okselstandig, zonder bloemdek, en lijken op die van de Iep. De vruchten zijn eenzadig en gevleugeld. De soort is hier geplaatst op basis van kenmerken van de eicel, en op chemische kenmerken. De boom produceert latex. Uit de bast wordt een tonicum gewonnen, en een medicijn tegen arthritis. Gentiaanfamilie (Gentianaceae) Een vrij grote familie met 87 geslachte voornamelijk van kruiden, soms struik voorkomen, maar vooral in gematigde vertegenwoordigers zonder bladgroen schimmels betrekken. De bladeren zijn onderaan met elkaar verbonden, waa steunblaadjes ontbreken. De bloemen regelmatig, met een opvallende, vergr kroon. Ze hebben meestal geen haren bittere smaak. De vrucht is meestal ee Uit de Gentiaan (Gentiana) en Cansco medicijnen gemaakt. De Gentiaan en bekende sierplanten. Ook in Nederlan vertegenwoordigers van de Gentiaanf Gentiaan (Gentiana), Duizendguldenk (Centaurium), Bitterling (Blackstonia), Draadgentiaan (Cicendia filiformis) en Baardgentiaan (Gentianella). Aucuba japonica Garryaceae Een kleine familie met slechts 2 geslachten en 17 soorten van altijdgroene bomen en struiken: Aucuba uit Oost- Azië (Himalaya tot Japan) en Garrya uit Westelijk Noord- en Midden- Amerika. De bladeren staan Garrya elliptica tegenover elkaar en zijn aan de basis met elkaar verbonden. De bloemen zijn klein en hebben maar 1 krans van bloemblaadjes. De vruchten zijn bessen. Garrya wordt wel als sierplant gekweekt, in het gebied van herkomst voor medicinale doeleinden. Aucuba japonica is een erg bekende tuinplant, vooral de cultuurvariëteit Variegata, met goudgespikkelde bladeren. Sterbladigenfamilie (Rubiaceae) De Sterbladigen zijn de grootste familie in deze orde, met ruim 600 geslachten en meer dan soorten. Ze komen overal ter wereld voor, maar vooral in de tropen. Het zijn meestal bomen en struiken, soms klimmers. De kruidachtige Sterbladigen in Europa zijn een buitenbeentje in deze familie. De bladeren zijn enkelvoudig en tegenoverstaand, met steunblaadjes. De bloemen zijn regelmatig, met een kleine kelk, 5 met elkaar vergroeide kroonbladen en 5 meeldraden, en hebben een onderstandig vruchtbeginsel. De bloemen zijn erg variabel van vorm, afhankelijk van de manier van bestuiven: door insecten, vogels, vleermuizen of wind. Ook de vruchten zijn erg variabel en worden op allerlei manieren verspreid. Veel tropische Sterbladigen zoals Hydnophytum en Myrmecodia bieden onderdak aan mieren. Koffie (Coffea arabica) en Cinchona, een bron van quinine, zijn economisch bijzonder belangrijk. Gardenia is de bekendste sierplant uit deze familie. In Nederland is met Sterbladigen karig bedeeld: Lievevrouwebedstro (Asperula odorata), enkele soorten Walstro (Galium), Kruisbladwalstro (Cruciata laevipes), Blauw walstro (Sherardia arvensis), en de oude kleurstofplant Meekrap (Rubia tinctorum). Lievevrouwebedstro Loganiaceae Dit is een vrij kleine pantropische familie met 13 geslachten en ruim 400 soorten, die vooral in Australië en Nieuw Caledonië voorkomen. Er zijn eenjarige kruiden bij, maar ook struik en klimmers. Ze hebben vlakke, tegenoverstaand bladeren. De bloeme zijn 4-5-tallig, de vruchten zijn variabe Deze familie is veel kleiner geworden: zo zijn de Gelsemiaceae nu een aparte familie, en is Buddleja naar de Helmkruidfamilie (Scrophulariaceae) verhuisd. Het meest bekende geslacht uit deze familie is Strychnos. Uit Strychnos nux-vomica wordt strychnine gewonne uit de bast van S. toxifera curare.

4 tweehuizige, wild bekend is. aan de takken. n op die van de en op wordt een Gentiaanfamilie (Gentianaceae) Een vrij grote familie met 87 geslachten en meer dan 1600 soorten, voornamelijk van kruiden, soms struiken of bomen, die wereldwijd voorkomen, maar vooral in gematigde streken. Er zijn enkele vertegenwoordigers zonder bladgroen, die hun voedingsstoffen van schimmels betrekken. De bladeren zijn tegenoverstaand, vaak zittend en onderaan met elkaar verbonden, waarbij steunblaadjes ontbreken. De bloemen zijn 4-5-tallig, regelmatig, met een opvallende, vergroeidbladige kroon. Ze hebben meestal geen haren, en vaak een bittere smaak. De vrucht is meestal een doosvrucht. Uit de Gentiaan (Gentiana) en Canscora worden wel medicijnen gemaakt. De Gentiaan en Exacum zijn bekende sierplanten. Ook in Nederland zijn er vertegenwoordigers van de Gentiaanfamilie: Gentiaan (Gentiana), Duizendguldenkruid (Centaurium), Bitterling (Blackstonia), Draadgentiaan (Cicendia filiformis) en Baardgentiaan (Gentianella). Gelsemiaceae Dit is een kleine familie met 11 soorten: Gelsemi die in de tropen voorkom recentelijk afgesplitst va Het zijn struiken of klim tegenoverstaande blade elkaar verbonden zijn do of die 2 steunblaadjes he De bloemen zijn regelma en opvallend, en lijken wel op die van Jasmijn. Misschien hoort ook Pteleocarpa in deze fam of anders in de Ruwbladigenfamilie (Bor Uit vertegenwoordigers en stimulerende middele Franjegentiaan elliptica van herkomst de tuinplant, deren. m er en a, ben van Loganiaceae Dit is een vrij kleine pantropische familie met 13 geslachten en ruim 400 soorten, die vooral in Australië en Nieuw Caledonië voorkomen. Er zijn eenjarige kruiden bij, maar ook struiken en klimmers. Ze hebben vlakke, tegenoverstaand bladeren. De bloemen zijn 4-5-tallig, de vruchten zijn variabel. Deze familie is veel kleiner geworden: zo zijn de Gelsemiaceae nu een aparte familie, en is Buddleja naar de Helmkruidfamilie (Scrophulariaceae) verhuisd. Het meest bekende geslacht uit deze familie is Strychnos. Uit Strychnos nux-vomica wordt strychnine gewonnen, en uit de bast van S. toxifera curare. Strychnos brasiliensis Maagdenpalmfamil De op 1 na grootste fam ruim 4500 soorten. De Z Maagdenpalmfamilie. Ze gematigde gebieden. He enkelvoudige, tegenove regelmatige, vergroeide Elke boom heeft 2 vruchtbladen, de vruch bestaat uit 2 kokervruch met harige zaden. Bekende sierplanten zijn de Oleander (Nerium oleander) en Frangipani (Plumeria rubra). Catharanthus roseus is e bekende kamerplant, waaruit tegenwoordig o grote schaal een medicij tegen leukemie wordt gewonnen. In Nederland komen van deze familie alleen de Maagdenpalm (Vinca mi en de Engbloem (Vinceto in het wild voor. en gen en. g n Lievevrouwebedstro

5 Gelsemiaceae n meer dan 1600 soorten, of bomen, die wereldwijd eken. Er zijn enkele e hun voedingsstoffen van genoverstaand, vaak zittend en n 4-5-tallig, dbladige vaak een oosvrucht. worden wel cum zijn jn er lie: Dit is een kleine familie van 2 geslachten met 11 soorten: Gelsemium en Mostuea die in de tropen voorkomen. Deze familie is recentelijk afgesplitst van de Loganiaceae. Het zijn struiken of klimmers met tegenoverstaande bladeren die met elkaar verbonden zijn door een richel, of die 2 steunblaadjes hebben. De bloemen zijn regelmatig en opvallend, en lijken wel op die van Jasmijn. Misschien hoort ook Gelsemium Pteleocarpa in deze familie thuis, sempervirens of anders in de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae). Uit vertegenwoordigers van deze familie worden allerlei vergiften, medicijnen en stimulerende middelen gewonnen. Franjegentiaan Maagdenpalmfamilie (Apocynaceae) en Strychnos brasiliensis De op 1 na grootste familie van deze orde, met meer dan 400 geslachten en ruim 4500 soorten. De Zijdeplantfamilie (Asclepiadaceae) is opgenomen in de Maagdenpalmfamilie. Ze komen vooral voor in de tropen en in warme gematigde gebieden. Het zijn houtige planten die latex produceren, met enkelvoudige, tegenoverstaande bladeren. De bloemen zijn 5-tallig, met een regelmatige, vergroeide kroon. Elke boom heeft 2 vruchtbladen, de vrucht bestaat uit 2 kokervruchten met harige zaden. Bekende sierplanten zijn de Oleander (Nerium oleander) en Frangipani (Plumeria rubra). Catharanthus roseus is een bekende kamerplant, waaruit tegenwoordig op grote schaal een medicijn tegen leukemie wordt gewonnen. In Nederland komen van deze familie alleen de Maagdenpalm (Vinca minor) en de Engbloem (Vincetoxicum) in het wild voor. Landolpha kirkii

6 Gelsemium sempervirens rlei vergiften, medicijnen dan 400 geslachten en eae) is opgenomen in de open en in warme ex produceren, met en zijn 5-tallig, met een Mierenplanten In de Sterbladigen komen veel planten voor die onderdak bieden aan mieren. Mierenplanten komen ook wel voor bij andere groepen, zoals het varengeslacht Lecanopteris. Het zijn meestal epifyten, planten die op andere planten groeien en dus niet in de grond wortelen. De mieren zorgen door het heen en weer slepen van allerlei materiaal voor de aanvoer van extra voedsel. De mieren vinden onderdak in de sterk opgezwollen stengelbasis, waarin holtes, verbonden door gangen, zijn uitgespaard. Het zijn niet de mieren die deze holten maken, maar de plant zelf. Deze zet in een jong stadium in de stengel kurklaagjes af, die dan later splijten. Hydnophytum: plant en doorsnede door de knol De hier afgebeelde mierenplant, Hydnophytum, komt uit een geslacht met 60 soorten uit Indomaleisië, vooral Nieuw Guinea. Een ander geslacht in de Sterbladigen, met nog meer mierenplanten, is Myrmecodia. Van deze geslachten is in de Hortus een collectie aanwezig, net als van de varen Lecanopteris. Ant plants In the familiy Rubiaceae there are many plants that are inhabited by ants. Ant plants also occur in other groups, such as the fern genus Lecanopteris. Most of them are epiphytes, plants that grow on other plants and do not root in the soil. The ants carry nutrient-rich material into their home, and thereby provide nutrients for the plant. pha kirkii The ants inhabit the grossly swollen stem bases, in which numerous chambers are present, interconnected by galleries. These are not made by the ants, but by the plants themselves. In a young stage, an ant plant deposits layers of cork in the stem, which split as the plant grows. The ant plant depicted here, Hydnophytum, belongs to a genus of 60 species of Indomalesia, especially New Guinea. Myrmecodia is another genus of ant plants in the Rubiaceae. In the greenhouses of the Hortus botanicus Leiden a collection of these genera is kept. The Hortus also houses a collection of the fern Lecanopteris.