Canellales Piperales Magnoliales Laurales. Brassicales Malvales Sapindales. Cornales Ericales. Garryales Gentianales Solanales Lamiales

Transcriptie

1 Amborellales Nymphaeales Austrobaileyales Saxifraga Eenzaadlobbigen Commeliniden Magnoliiden Acorales Alismatales Petrosaviales Pandanales Dioscoreales Liliales Asparagales Arecales Dasypogonales Poales Commelinales Zingiberales Ceratophyllales Chloranthales Canellales Piperales Magnoliales Laurales Ranunculales Sabiales Proteales Trochodendrales Buxales Nieuw: de orde Saxifragales! V de Iteaceae, de Ribesfamilie (G de Steenbreekfamilie (Saxifrag (Crassulaceae) en de Aphanope een orde die compleet van sam De andere families komen allem ordes. Deze orde, ergens aan d tweezaadlobbigen, is voornam kenmerken, namelijk overeenk het rbcl-gen en het atpb-gen i het 18S-gen in het ribosomaal Er zijn ook uiterlijke overeenko regelmatig, met losse bloembla 10 meeldraden. In de Pioenfam meer, maar dat kenmerk is waa Er zijn 5 of minder vruchtblade vergroeid tot 1 vruchtbeginsel. Geavanceerde tweezaadlobbigen 11 Fabiden Malviden Asteriden Lamiiden Campanuliden Gunnerales Berberidopsidales Dilleniales Caryophyllales Santalales Saxifragales Vitales Crossosomatales Geraniales Myrtales Zygophyllales Celastrales Malpighiales Oxalidales Fabales Rosales Cucurbitales Fagales Brassicales Malvales Sapindales Cornales Ericales Garryales Gentianales Solanales Lamiales Aquifoliales Apiales Dipsacales Asterales Paeoniaceae Cercidiphyllaceae Hamamelidaceae Daphniphyllaceae Peridiscaceae Iteaceae Grossulariaceae Saxifragaceae Crassulaceae Aphanopetalaceae Haloragaceae Saxifragales New: the order Saxifragales! Many Grossulariaceae, Saxifragaceae, Cras used to be placed in the Rosales, an now been drastically changed. The different other orders. This order, somewhere at the basis on molecular characters, such as sim rbcl-gene and the atpb-gene in the 18S gene in the ribosomal nuclear D There are also some outer resembla regular, and choripetalous. They usu In Paeoniaceae there are more anth later origin. There are 5 or less carp fused into one gynoecium.

2 Saxifragales Nieuw: de orde Saxifragales! Veel van de families in deze orde, de Iteaceae, de Ribesfamilie (Grossulariaceae), de Steenbreekfamilie (Saxifragaceae), de Vetplantenfamilie (Crassulaceae) en de Aphanopetalaceae komen uit de Rosales, een orde die compleet van samenstelling is veranderd. De andere families komen allemaal uit verschillende andere ordes. Deze orde, ergens aan de basis van de geavanceerde tweezaadlobbigen, is voornamelijk gebaseerd op moleculaire kenmerken, namelijk overeenkomsten in de basenvolgorde van het rbcl-gen en het atpb-gen in het chloroplast-dna, en van het 18S-gen in het ribosomaal kern-dna. Er zijn ook uiterlijke overeenkomsten. De bloemen zijn 5-tallig, regelmatig, met losse bloemblaadjes. Ze hebben meestal 5 of 10 meeldraden. In de Pioenfamilie (Paeoniaceae) zijn het er meer, maar dat kenmerk is waarschijnlijk pas later ontstaan. Er zijn 5 of minder vruchtbladen, al dan niet met elkaar vergroeid tot 1 vruchtbeginsel. Pioenfamilie (Paeoniaceae) Deze familie telt slechts 1 geslacht met 33 vaste planten met dikke wortels. Sommige struiken, de boompioenen. Ze komen voor van het Noordelijk Halfrond, vooral in Oos De bladeren staan in een spiraal en zijn ge De bloemen zijn groot en alleenstaand, m maar veel kroonbladen en meeldraden. De van elkaar op de holle bloembodem, en g kokervruchten. De primitief uitziende bloe pioenen al op heel wat plekken zijn inged Dilleniales, tot zelfs in de Ranonkelfamilie Het zijn heel oude cultuurplanten die vroe werden gebruikt, maar nu vooral populair Cercidiphyllaceae Deze familie van loofverliezende bomen u 2 soorten, Cercidiphyllum. Er is een groot v handvormige bladeren en de snelgroeiend bladeren. De bloemen zijn klein, zonder b De vrucht is een kokervrucht. Cercidiphyllum of Katsura is de grootste lo wordt vaak in interieurs en voor meubels g Paeoniaceae Cercidiphyllaceae Hamamelidaceae Daphniphyllaceae Peridiscaceae Iteaceae Grossulariaceae Saxifragaceae Crassulaceae Aphanopetalaceae Haloragaceae Toverhazelaar, bloeiend met blad (Hamamelis virginiana) E 8 i v s h s k D Toverhazelaar, bloeiend (Hamamelis virginiana) m D andere families, waaronder de Plataanfam De Toverhazelaarfamilie heeft veel geliefd Toverhazelaar, maar ook Corylopsis, Fothe Saxifragales New: the order Saxifragales! Many families in this order, Iteaceae, Grossulariaceae, Saxifragaceae, Crassulaceae, and Aphanopetalaceae used to be placed in the Rosales, an order of which the composition has now been drastically changed. The other families all come from different other orders. This order, somewhere at the basis of the core eudicots, is mainly based on molecular characters, such as similarities in base sequences of the rbcl-gene and the atpb-gene in the chloroplast DNA, and of the 18S gene in the ribosomal nuclear DNA. There are also some outer resemblances. The flowers are 5-merous, regular, and choripetalous. They usually have 5 or 10 anthers. In Paeoniaceae there are more anthers, but this character is probably of later origin. There are 5 or less carpels, which are partially joined or fused into one gynoecium. Daphniphyllaceae Een kleine familie met als enige geslacht Daphniphyllum. Dit geslacht heeft 10 soor komt voor in Zuidoost-Azië. Het zijn altijd bomen en struiken met enkelvoudige blad in schijnkransen. De bloemen zijn klein en regelmatig, de vrucht is een steenvrucht. Deze familie werd vroeger wel in een apa orde, de Daphniphyllales, geplaatst. Peridiscaceae Deze familie omvat 3 geslachten met 8 soo Amerika: Peridiscus, Whittonia en Soyauxia Flacourtiaceae aan toegevoegd. Ze werden ook wel in de Violales. De bladeren zijn en en regelmatig, de vrucht is een steenvruch

3 Pioenfamilie (Paeoniaceae) Deze familie telt slechts 1 geslacht met 33 soorten van kruidachtige vaste planten met dikke wortels. Sommige soorten zijn kleine struiken, de boompioenen. Ze komen voor in gematigde gebieden van het Noordelijk Halfrond, vooral in Oost-Azië. De bladeren staan in een spiraal en zijn gelobd tot gedeeld. De bloemen zijn groot en alleenstaand, met weinig kelkbladen, maar veel kroonbladen en meeldraden. De vruchtbladen staan los van elkaar op de holle bloembodem, en groeien uit tot kokervruchten. De primitief uitziende bloem heeft ertoe geleid dat pioenen al op heel wat plekken zijn ingedeeld, bijvoorbeeld in de Dilleniales, tot zelfs in de Ranonkelfamilie toe. Het zijn heel oude cultuurplanten die vroeger wel als geneesmiddel werden gebruikt, maar nu vooral populair zijn als sierplant. Iteaceae Deze familie omvat 2 ges struiken: Choristylis uit tr Oostelijk Noord-Amerika gezaagde bladeren, en k een bloeiwijze staan. De de stempel vastzitten. Ze Cercidiphyllaceae Deze familie van loofverliezende bomen uit China en Japan heeft slechts 1 geslacht met 2 soorten, Cercidiphyllum. Er is een groot verschil tussen de langlevende kortloten met handvormige bladeren en de snelgroeiende langloten met veernervige tegenoverstaande bladeren. De bloemen zijn klein, zonder bloemdek, en worden door de wind bestoven. De vrucht is een kokervrucht. Cercidiphyllum of Katsura is de grootste loofverliezende boom in Japan. Het sterke hout wordt vaak in interieurs en voor meubels gebruikt. Pioen Aalbes, bloeiende tak; Ribes, bloem Toverhazelaarfamilie (Hamamelidaceae) Een familie met 27 geslachten en meer dan 80 soorten van bomen en struiken die verspreid in gematigde en warme gebieden voorkomen, voornamelijk in Oost-Azië. Ze hebben vaak sterharen. De bladeren zijn enkelvoudig, handnervig, verspreid, met opvallend grote steunblaadjes. De bloemen zijn 4-5-tallig, de kroonbladen zijn vaak lang en lintvormig. De vrucht is een doosvrucht, waaruit de zaden Toverhazelaar, bloeiend (Hamamelis virginiana) met kracht kunnen worden weggeslingerd. Deze familie werd vroeger met een aantal andere families, waaronder de Plataanfamilie, in de orde Hamamelidales geplaatst. De Toverhazelaarfamilie heeft veel geliefde tuinplanten: de vroegbloeiende Toverhazelaar, maar ook Corylopsis, Fothergilla en Liquidambar. Daphniphyllaceae Een kleine familie met als enige geslacht Daphniphyllum. Dit geslacht heeft 10 soorten en komt voor in Zuidoost-Azië. Het zijn altijdgroene bomen en struiken met enkelvoudige bladeren in schijnkransen. De bloemen zijn klein en regelmatig, de vrucht is een steenvrucht. Deze familie werd vroeger wel in een aparte orde, de Daphniphyllales, geplaatst. Daphniphyllum glaucescens, vruchtdragende tak Peridiscaceae Deze familie omvat 3 geslachten met 8 soorten van bomen uit tropisch Afrika en Zuid- Amerika: Peridiscus, Whittonia en Soyauxia. Het laatste geslacht is er recentelijk vanuit de Flacourtiaceae aan toegevoegd. Ze werden vroeger in de Malpighiales geplaatst, maar ook wel in de Violales. De bladeren zijn enkelvoudig en leerachtig. De bloemen zijn klein en regelmatig, de vrucht is een steenvrucht. vaak eetbaar. Tot deze fa Zwarte bes (R. nigrum). Z als sierstruik. Steenbreekfamilie (S Met 29 geslachten en me de Saxifragales. Ze kome Noordelijk Halfrond. Het een rozet staan. De bloem 5 of 10 meeldraden en m Deze familie was vroeger zeker geen goed omgren bijvoorbeeld van afgespl Goudveil (Chrysosplenium heeft geen kroonbladen. Dit kleine plantje komt in ons land in het wild voor net als Steenbreek (Saxifr Deze familie telt heel vee geliefde tuinplanten: Steenbreek, Heuchera, Bergenia en Rodgersia. Verspre

4 Pioen geslacht met rtloten met enoverstaande d bestoven. t sterke hout melidaceae) meer dan die verspreid voorkomen, ben vaak voudig, end grote 5-tallig, de tvormig. uit de zaden eslingerd. n aantal eplaatst. Iteaceae Deze familie omvat 2 geslachten met 18 soorten van bomen en struiken: Choristylis uit tropisch en Zuid-Afrika en Itea uit Oost-Azië en Oostelijk Noord-Amerika. Ze hebben in een spiraal gerangschikte, gezaagde bladeren, en kleine bloemen die met velen bijeen in een bloeiwijze staan. De kleppen van de vrucht blijven vaak bij de stempel vastzitten. Ze worden wel als sierplant gekweekt. Ribesfamilie (Grossulariaceae) Deze familie omvat tegenwoordig nog maar 1 geslacht met 150 soorten: Ribes. Vroeger was het een veel grotere familie met meer dan 20 geslachten, waaronder Itea en Escallonia Het zijn lage besdragende struiken, vaak met stekels, die voorkomen in gematigde streken Aalbes, bloeiende tak; Ribes, bloem van het Noordelijk Halfrond en in de Andes. Ribes heeft verspreide, enkelvoudige, gelobde tot gedeelde bladeren, met steunblaadjes. De bloemen zijn 4- of 5-talllig. De bessen zijn vaak eetbaar. Tot deze familie behoren de Aalbes (R. rubrum), Kruisbes (R. uva-crispa) en Zwarte bes (R. nigrum). Ze worden meestal vanwege hun bessen gekweekt, maar ook wel als sierstruik. Steenbreekfamilie (Saxifragaceae) Met 29 geslachten en meer dan 600 soorten één van de 2 grootste families in de Saxifragales. Ze komen vooral voor in gematigde gebieden op het Noordelijk Halfrond. Het zijn kruiden met verspreide bladeren, die vaak in een rozet staan. De bloemen zijn 5-tallig, regelmatig, met 5 of 10 meeldraden en meestal 2 vruchtbladen. Deze familie was vroeger veel groter en toen zeker geen goed omgrensde groep, Ribes is er bijvoorbeeld van afgesplitst. Goudveil (Chrysosplenium) heeft geen kroonbladen. Dit kleine plantje komt in ons land in het wild voor, net als Steenbreek (Saxifraga). Deze familie telt heel veel geliefde tuinplanten: Steenbreek, Heuchera, Bergenia en Rodgersia. Itea ilicifolia, bloeiend takje; bloem van Itea macrophylla Bloem van Astilbe en van Rodgersia Vetplante Dit is de groo 34 geslachten kruiden tot k over de hele enkelvoudig, vaak opvallen 5 of 10 meeld een honingkl Deze familie Steenbreekfa door de succu vruchtbladen In Nederland Huislook (Sem In de Vetplan bevinden zich populaire tui kamerplanten (Crassula), Ka Sempervivum Aphanop Een familie m in de Cunonia zijn enkelvou Vederkru De Vederkrui 150 soorten, ondergedoke struikjes met De familienaa gespeld. De b gerangschikt vroeger was z deze familie. klein en onop nootje, steen In Nederland Vederkruid (M 4 soorten voo waterplant m Vederkruid is aquariumplan Saxifraga florulenta ka en Zuidelijk vanuit de aatst, maar men zijn klein Verspreidbladig goudveil

5 Azië en e, bloeiend takje; ea macrophylla ssulariaceae) genwoordig nog maar orten: Ribes. Vroeger was amilie met meer dan nder Itea en Escallonia ende struiken, vaak met n in gematigde streken lfrond en in de Andes., enkelvoudige, gelobde n, met steunblaadjes. 5-talllig. De bessen zijn ruisbes (R. uva-crispa) en n gekweekt, maar ook wel Vetplantenfamilie (Crassulaceae) Dit is de grootste familie in de orde, met 34 geslachten en bijna 1400 soorten van succulente kruiden tot kleine struiken. Ze komen verspreid over de hele wereld voor. De bladeren zijn vlezig, enkelvoudig, zonder steunblaadjes. Ze hebben vaak opvallend regelmatige 5-tallige bloemen, met 5 of 10 meeldraden, en met onder elk vruchtblad een honingklier. De vrucht is een kokervrucht. Deze familie hoort duidelijk in de buurt van de Steenbreekfamilie thuis, maar verschilt daarvan door de succulente groeiwijze en het aantal vruchtbladen. In Nederland komen Crassula, Vetkruid (Sedum) en Huislook (Sempervivum) in het wild voor. In de Vetplantenfamilie bevinden zich een heleboel populaire tuin- en kamerplanten: Vetkruid (Crassula), Kalanchoe, Sedum, Sempervivum en Echeveria. Muurpeper Cotyledon gibbiflora Aphanopetalaceae Een familie met 1 geslacht, Aphanopetalum, en 2 soorten. Aphanopetalum werd vroeger in de Cunoniaceae geplaatst. Het is een klimmend struikje uit Zuid-Australië. De bladeren zijn enkelvoudig en tegenoverstaand, de bloemen 4-tallig. De vrucht is een noot. ste families in p het die vaak in en van Vederkruidfamilie (Haloragaceae) De Vederkruidfamilie omvat 8 geslachten met bijna 150 soorten, die wereldwijd voorkomen. Het zijn meestal ondergedoken waterplanten, soms kleine boompjes of struikjes met een amfibische levenswijze. De familienaam wordt ook wel als Haloragidaceae gespeld. De bladeren zijn op allerlei manieren gerangschikt en zijn erg variabel vroeger was zelfs Gunnera lid van deze familie. De bloemen zijn altijd klein en onopvallend, de vrucht een nootje, steenvrucht of splitvrucht. In Nederland komt alleen het Vederkruid (Myriophyllum) met 4 soorten voor, een bekende waterplant met veervormige bladeren. Vederkruid is ook een geliefde aquariumplant. Myriophyllum proserpinacoides, bloem Myriophyllum Saxifraga florulenta

6 Een natte verrassing In veel groepen van landplanten duiken ineens waterplanten op. Als de hier gepresenteerde stambomen kloppen, moeten deze waterplanten zich uit op het land levende voorouders hebben ontwikkeld. Deze planten hebben zich na de grote stap naar het land, bijna 500 miljoen jaar geleden, weer aan het leven in het water aangepast. Voorbeelden zijn Hoornblad (Ceratophyllum, Ceratophyllaceae, zustergroep van de monocotylen), Vederkruid (Myriophyllum, Haloragaceae), Blaasjeskruid (Utricularia, Lentibulariaceae), Waterviolier (Hottonia palustris, Primulaceae) en Watersla (Pistia stratiotes) en de hele vroegere Eendekroosfamilie (Lemnaceae), nu beide in de Aronskelkfamilie (Araceae). Cotyledon gibbiflora nopetalum werd vroeger id-australië. De bladeren ucht is een noot. Voor het uiterlijk en de bouw van deze waterplanten maakt de levenswijze in het water een groot verschil: ze hebben niet zoveel steunweefsel meer nodig, hooguit wat luchtkamertjes om te blijven drijven of overeind te blijven ze hoeven niet meer zoveel aan intern watertransport te doen: water is overal ze hoeven zich niet te beschermen tegen uitdroging, dus de bladeren kunnen erg dun zijn, zonder beschermend laagje sommige planten, zoals Vederkruid, Waterviolier en Blaasjeskruid, dragen hun bloemen boven het wateroppervlak; anderen maken juist gebruik van het water en maken hun bloemen zo simpel mogelijk: het water transporteert het stuifmeel, dus hoeven er geen insekten te worden gelokt met spectaculaire bloemen. A wet surprise Water plants emerge in many groups of land plants. If the cladograms presented here are correct, these water plants must have developed from ancestors living on land. These plants have again adapted to water life, after the big step out of the water, almost 500 million years ago. Myriophyllum Examples are Hornwort (Ceratophyllum, Ceratophyllaceae, sister group to the Monocots), Water-milfoil (Myriophyllum, Haloragaceae), Bladderwort (Utricularia, Lentibulariaceae) and Water violet (Hottonia palustris, Primulaceae), and Pistia stratiotes and the former family Lemnaceae, now both in Araceae, Water life makes a great difference to appearance and structure of these water plants: they do not need so much supporting tissue and may only need some airbags to stay upright or afloat they do not need much internal water transport: they are surrounded by water they do not have to protect themselves against desiccation, so that the leaves may be thin and without protective layer some plants, like the Water-milfoil, Water violet, and Bladderwort, carry their flowers above water level; others make use of the water and make their flowers as simple as possible: their pollen is transported by water, so insects do not need to be attracted by showy flowers.