Canellales Piperales Magnoliales Laurales. Brassicales Malvales Sapindales. Cornales Ericales. Garryales Gentianales Solanales Lamiales.

Transcriptie

1 Amborellales Nymphaeales Austrobaileyales Aquifolia Eenzaadlobbigen Commeliniden Acorales Alismatales Petrosaviales Pandanales Dioscoreales Liliales Asparagales Arecales Dasypogonales Poales Commelinales Zingiberales Deze orde is nieuw en omvat de Icacinaceae) en de Cardiopterid Phyllonomaceae (afgesplitst van Helwingiaceae uit de Cornales e de Theales. De wor de rest van de Campanuliden. H kleine bloemen die een bovenst De vrucht is een eenzadige stee Magnoliiden Geavanceerde tweezaadlobbigen 25 Fabiden Malviden Asteriden Lamiiden Campanuliden Ceratophyllales Chloranthales Canellales Piperales Magnoliales Laurales Ranunculales Sabiales Proteales Trochodendrales Buxales Gunnerales Berberidopsidales Dilleniales Caryophyllales Santalales Saxifragales Vitales Crossosomatales Geraniales Myrtales Zygophyllales Celastrales Malpighiales Oxalidales Fabales Rosales Cucurbitales Fagales Brassicales Malvales Sapindales Cornales Ericales Garryales Gentianales Solanales Lamiales Dipsacales Asterales De grootste families in deze ord (Apiaceae) en de Klimopfamilie moleculair onderzoek enkele kl De Pennantiaceae zijn afgesplit Torricelliaceae en de Griseliniac De Myodocarpaceae behoorden Pittosporaceae in de Rosales. Deze orde verschilt van de rest vrijstaande kroonblaadjes. Veel De planten maken vaak aromat De bladeren zijn veernervig, de schermvormige bloeiwijzen. De This order is new and contains the f Icacinaceae) and Cardiopteridaceae Phyllonomaceae (separated from Gr the order Cornales, and Aquifoliace regarded as sister group to all othe small hypogynous flowers. The fruit The largest families in this order are smaller families have been added, o The family Pennantiaceae is separat Torricelliaceae and Griseliniaceae fr The familiy Myodocarpaceae used t Stemonuracea Cardiopteridac Phyllonomace Helwingiaceae Aquifoliaceae Pennantiaceae Torricelliniace Griseliniaceae Araliaceae Apiaceae Myodocarpace Pittosporaceae

2 Amborellales Nymphaeales Austrobaileyales Acorales Alismatales Petrosaviales Pandanales Dioscoreales Liliales Asparagales Arecales Dasypogonales Poales Commelinales Zingiberales Ceratophyllales Chloranthales Canellales Piperales Magnoliales Laurales Ranunculales Sabiales Proteales Trochodendrales Buxales Gunnerales Berberidopsidales Dilleniales Caryophyllales Santalales Saxifragales Vitales Crossosomatales Geraniales Myrtales Zygophyllales Celastrales Malpighiales Oxalidales Fabales Rosales Cucurbitales Fagales Brassicales Malvales Sapindales Cornales Ericales Garryales Gentianales Solanales Lamiales Dipsacales Asterales en Deze orde is nieuw en omvat de Stemonuraceae (afgesplitst van de Icacinaceae) en de Cardiopteridaceae, allebei uit de Celastrales, de Phyllonomaceae (afgesplitst van de Ribesfamilie, orde Rosales), de Helwingiaceae uit de Cornales en de Hulstfamilie (Aquifoliaceae) uit de Theales. De worden beschouwd als de zustergroep van de rest van de Campanuliden. Het zijn meestal houtige planten met kleine bloemen die een bovenstandig vruchtbeginsel hebben. De vrucht is een eenzadige steenvrucht. De grootste families in deze orde zijn de Schermbloemenfamilie (Apiaceae) en de Klimopfamilie (Araliaceae), waaraan op basis van moleculair onderzoek enkele kleinere families zijn toegevoegd. De Pennantiaceae zijn afgesplitst van de Icacinaceae (Celastrales), de Torricelliaceae en de Griseliniaceae van de Kornoeljefamilie (Cornales). De Myodocarpaceae behoorden eerst tot de Klimopfamilie en de Pittosporaceae in de Rosales. Deze orde verschilt van de rest van de Campanuliden door de vrijstaande kroonblaadjes. Veel soorten zijn houtig en tropisch. De planten maken vaak aromatische oliën en andere inhoudsstoffen. De bladeren zijn veernervig, de kleine bloemen staan in eindelingse, schermvormige bloeiwijzen. De vrucht is een eenzadige steenvrucht. This order is new and contains the families Stemonuraceae (separated from Icacinaceae) and Cardiopteridaceae, both from the order Celastrales, Phyllonomaceae (separated from Grossulariaceae, Rosales), Helwingiaceae from the order Cornales, and Aquifoliaceae from the order Theales. are regarded as sister group to all other Campanulids. They are usually woody, with small hypogynous flowers. The fruit is a one-seeded drupe. The largest families in this order are Apiaceae and Araliaceae, to which some smaller families have been added, on the basis of molecular characters. The family Pennantiaceae is separated from Icacinaceae (Celastrales), Torricelliaceae and Griseliniaceae from the family Cornales. The familiy Myodocarpaceae used to be placed in Araliaceae, and Pittosporaceae in the order Rosales. Stemonuraceae Cardiopteridaceae Phyllonomaceae Helwingiaceae Aquifoliaceae Pennantiaceae Torricelliniaceae Griseliniaceae Araliaceae Apiaceae Myodocarpaceae Pittosporaceae The free petals in most members of this order distinguish from all other Campanulids. Many species are woody and tropical. The plants often produce aromatic oils and other secondary compounds. The leaves are pinnatinerved, and the small flowers are arranged in terminal panicles. The fruit is a one-seeded drupe. Stemo Deze fam allemaal i Het zijn tr Azië, tot i steunblaa hebben m zittende stempel. Het geure hout van Cantleya corniculat soms Sand (Santalum zijn eetba Stemonur Cardio Deze fam nu ook en tropische Azië en he De blader steunblaa Er zijn vaa en dun, d De vrucht afgeplatte De blader worden in Citronella Cymbopog Hulstfa De kosmo Hulst (Ilex struiken d De blader leerachtig kurkwratj in scherma steenvruch Hulst (Ilex Nederland

3 Stemonuraceae Deze familie omvat 12 geslachten en ongeveer 80 soorten die allemaal in de Icacinaceae werden geplaatst. Het zijn tropische houtige planten, voornamelijk uit Zuidoost- Azië, tot in Australië. Ze hebben ongedeelde bladeren zonder steunblaadjes. De kleine bloemen zijn meestal 4-5-tallig en hebben meeldraden met brede, behaarde steeltjes, en een zittende stempel. Het geurende hout van Cantleya corniculata vervangt soms Sandelhout (Santalum album), en de vruchten zijn eetbaar. Ook het geslacht Stemonurus bevat enkele houtleveranciers. Cardiopteridaceae Deze familie omvatte alleen het geslacht Cardiopteris, maar nu ook enkele geslachten uit de Icacinaceae. Het zijn meestal tropische klimmers, de meeste uit Zuid-Amerika, Zuidoost- Azië en het Pacifische gebied. De bladeren zijn ongedeeld, zonder steunblaadjes, de bloemen nogal divers. Er zijn vaak 2 stijlen, waarvan 1 lang en dun, de andere korter. De vruchten zijn min of meer afgeplatte steenvruchten. De bladeren van Citronella gongonha worden in Zuid-Amerika als thee gebruikt. Citronella-olie wordt gemaakt van een gras, Cymbopogon nardus. Hulstfamilie (Aquifoliaceae) De kosmopolitische Hulstfamilie omvat nog slechts 1 geslacht, Hulst (Ilex), met ruim 400 soorten van altijdgroene bomen en struiken die vooral in Azië en Amerika voorkomen. De bladeren zijn verspreid en enkelvoudig, vaak getand en leerachtig, met kleine steunblaadjes. Ze hebben vaak kleine kurkwratjes aan de onderkant. De kleine bloemen staan vaak in schermachtige bloeiwijzen. De vrucht is een besachtige steenvrucht. Hulst (Ilex aquifolium) is een bekende sierplant, die in Nederland in het wild voorkomt. Ook andere soorten Hulst worden als sierplant of voor het hout gekweekt. Van enkele soorten worden de bladeren, die cafeïne en theobromine Hulst, takje, mnl. en vrl. bloem en vrucht Bloeiend takje Lasianthera africana bevatten, als thee gebruikt. Vruchten Citronella gongonha, takje en bloem Klimopfamilie (Araliaceae) Deze familie omvat 43 geslachten en 1450 soorten van weinig vertakte struiken en bomen, soms kruiden, die vooral in de tropen voorkomen. Ze hebben soms een sterke geur. De bladeren zijn vaak diep ingesneden, met een brede basis, en met steunblaadjes. Ze laten op de stengel grote bladlittekens achter. De kleine bloemen staan in simpele schermen of hoofdjes. De vrucht is meestal een besachtige steenvrucht, soms een splitvrucht. Van deze familie komt in Nederland Klimop (Hedera helix) voor, en 2 soorten Waternavel (Hydrocotyle), die vroeger in de Schermbloemenfamilie werden geplaatst. Ginseng (Panax ginseng), waarvan een veelgebruikt geneesmiddel wordt gemaakt, is naast Klimop de bekendste soort uit deze familie. Naast soorten die geneeskruiden, hout en papiergrondstof leveren, zijn er in deze familie veel sierplanten, zoals Aralia, Fatsia, Hedera en Schefflera. Schermbloemenfamilie (Apiaceae of Umbellifera De Schermbloemenfamilie, zo genoemd naar de schermvormige bloeiwijzen, wordt behalve Apiaceae ook wel Umbelliferae genoemd. Het is een grote familie met ruim 430 geslachten en bijna 400 soorten. Het zijn meest kruidachtige planten die overal ter wereld voorkomen, maar vooral in gematigde streken van het Noordelijk Halfrond. De bladeren staan verspreid en zijn meestal samengesteld, met een schede aan de voet. De kleine bloemen staan vaak in vertakte schermen, waarbij de buitenste bloemen groter en 2-zijdig symmetrisch zijn. De kelkbladen zijn klein of afwezig, de 5 vrijstaande kroonbladen zijn geklauwd. De 2 vruchtbladen groeien uit tot een 2-delige splitvrucht. In Nederland komen 41 geslachten voor, bij elkaar nog geen 70 soorten. De meest bekende zijn het Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) en de Wilde peen (Daucus carota). Tot deze familie behoren veel keukenkruiden zoals Peterselie (Petroselinum crispum) en Selderij (Apium graveolens), maar ook lastige onkruiden zoals Zevenblad (Aegopodium podagraria) en de Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum).

4 Pittosporaceae ceae) lachten en ertakte struiken die Deze familie omvat 9 geslachten en 200 soorten van houtige planten uit de tropen en warm-gematigde streken van Afrika, Azië en Australië. Het zijn bomen of klimmers, soms stekelig, vaak aromatisch, met enkelvoudige bladeren zonder steunblaadjes. De bloemen zijn opvallend, met evenveel kelk- en kroonbladen als meeldraden. De 2 vruchtbladen groeien meestal uit tot een doosvrucht waarvan de kelk afvalt. De zaden hebben een vlezig omhulsel. In deze familie komen enkele sierplanten voor, vooral in het geslacht Pittosporum. ms e s. Ginseng Nederland r, en 2 soorten Waternavel in de rden geplaatst. Ginseng een veelgebruikt akt, is naast Klimop de amilie. ruiden, hout en ijn er in deze familie veel atsia, Hedera en Schefflera. Pittosporum tobira, bloeiende tak, bloem en vruchten ie (Apiaceae of Umbelliferae) zo genoemd naar de n, wordt behalve ferae genoemd. et ruim 0 soorten. e planten die en, maar en van het Schermb Schermbloe bloeiwijzen lijken, insec Aromatische karakteristie de mens. Bekende gr (Daucus car waarvan de (Apium gra worden de Knolselderij ( zaden ) als Uit deze fam Sommige w gekweekt, z Kervel (Anth de vruchten (Anethum g en Koriande worden alle (Cuminum c (Foeniculum Enkele soor Het Zevenb spinazie geb als medicijn Roomse ker archangelic Van de Eng steeds geco d en zijn t een schede aan n staan vaak in j de buitenste symmetrisch zijn. f afwezig, de zijn geklauwd. uit tot een In deze fam voor, meest polyacetyle zoals bij Ge maculatum) dood werd virosa) en H cynapium) z ons in het w zeldzame D crocata), me De Reuzenb mantegazzi geïmportee ernstige bla vooral onde slachten voor, rten. Fluitenkruid e Wilde peen amilie behoren Peterselie Selderij (Apium ige onkruiden ium berenklauw um). Groot akkerscherm

5 van de omen of n groeien afvalt. amilie vruchten Schermbloemen: giftig of geurig? Schermbloemen trekken met hun opvallende bloeiwijzen, die vaak op één grote bloem lijken, insecten aan voor de bestuiving. Aromatische oliën geven de plant een karakteristieke geur die aantrekkelijk is voor de mens. Bekende groenten uit deze familie zijn Peen (Daucus carota) en Pastinaak (Pastinaca sativa), waarvan de wortels worden gegeten. Van Selderij (Apium graveolens) en Venkel (Foeniculum vulgare) worden de gebleekte bladstelen gegeten, en van Knolselderij ook de knol, terwijl de vruchten ( zaden ) als smaakmaker worden gebruikt. Uit deze familie komen ook veel keukenkruiden. Sommige worden voornamelijk vanwege de bladeren gekweekt, zoals Peterselie (Petroselinum crispum) en Kervel (Anthriscus cerefolium), andere ook vanwege de vruchten, zoals Selderij (Apium graveolens), Dille (Anethum graveolens), Lavas (Levisticum officinale) en Koriander (Coriandrum sativum). Van sommige worden alleen de vruchten gebruikt: Komijn (Cuminum cyminum), Karwij (Carum carvi), Venkel (Foeniculum vulgare) en Anijs (Pimpinella anisum). Enkele soorten worden nu niet meer gegeten. Het Zevenblad (Aegopodium podagraria) werd als spinazie gebruikt, en gedroogd als peterselie, en ook als medicijn tegen jicht. Van Zwartmoeskervel (Smyrnium olusatrum), Roomse kervel (Myrrhis odorata) en Engelwortel (Angelica archangelica), werden de bladeren wel als groente gegeten. Van de Engelwortel zijn de stengels nog steeds geconfijt te koop. In deze familie komen ook giftige planten voor, meestal door de aanwezigheid van polyacetylenen, maar soms door alkaloïden zoals bij Gevlekte scheerling (Conium maculatum), het gif waarmee Socrates ter dood werd gebracht. Waterscheerling (Cicuta virosa) en Hondspeterselie (Aethusa cynapium) zijn giftige schermbloemen die bij ons in het wild voorkomen, net als de meer zeldzame Dodemansvingers (Oenanthe crocata), met giftige wortelknollen. De Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum), een uit de Kaukasus geïmporteerde sierplant, kan bij aanraken ernstige blaren op de huid veroorzaken, vooral onder invloed van zonlicht. Waterscheerling Wilde peen Karwij Umbe The um flower, pollina charact human Some w Carrot of whic Celery vulgare turnip- ( seeds This fam grown crispum also fo graveo (Levisti sativum Cumin Fennel anisum Some s Goutw pother and as (Smyrn odorata pother in cake This fam becaus occasio macula execute (Aethu Berenk

6 of geurig? un opvallende rote bloem stuiving. ant een ekkelijk is voor Wilde peen Umbellifers: foul or fragrant? The umbels of Apiaceae often resemble one large flower, with which they attract insects for pollination. The aromatic oils give the plant a characteristic odour, which may be attractive to humans. milie zijn Peen Pastinaca sativa), egeten. Van Selderij (Foeniculum vulgare) en gegeten, en van jl de vruchten en gebruikt. el keukenkruiden. k vanwege de bladeren roselinum crispum) en andere ook vanwege ium graveolens), Dille Levisticum officinale) vum). Van sommige bruikt: Komijn Carum carvi), Venkel (Pimpinella anisum). t meer gegeten. odagraria) werd als d als peterselie, en ook wartmoeskervel (Smyrnium olusatrum), a) en Engelwortel (Angelica eren wel als groente gegeten. ngels nog tige planten gheid van or alkaloïden Conium Socrates ter eerling (Cicuta thusa loemen die bij t als de meer enanthe ollen. eum Kaukasus bij aanraken oorzaken, cht. Karwij Some well known vegetables from this family are Carrot (Daucus carota) and Parsnip (Pastinaca sativa), of which the roots are edible. Blanched petioles of Celery (Apium graveolens) and Fennel (Foeniculum vulgare) are eaten as vegetables, and the Celery s turnip-like roots (celeriac), whereas the fruits ( seeds ) are used to flavour many dishes. This familiy includes many kitchen herbs. Some are grown for their leaves, such as Persil (Petroselinum crispum) and Chervil (Anthriscus cerefolium), others also for their fruits, such as Celery (Apium graveolens), Dill (Anethum graveolens), Lovage (Levisticum officinale), and Coriander (Coriandrum sativum). Of some species only the fruits are used: Cumin (Cuminum cyminum), Caraway (Carum carvi), Fennel (Foeniculum vulgare), and Anise (Pimpinella anisum). Some species have disappeared from our kitchens. Goutweed (Aegopodium podagraria) used to be a potherb, while the dried leaves were used like persil, and as a gout medicine. The leaves of Alexanders (Smyrnium olusatrum), Sweet cicely (Myrrhis odorata), and Angelica (Angelica archangelica) were potherbs, and Angelica roots are still candied for use in cakes. This family contains poisonous plants as well, usually because of the presence of polyacetylenes, but occasionally of alkaloids, as in Hemlock (Conium maculatum), the poison with which Socrates was executed. Cowbane (Cicuta virosa) and Fool s parsley (Aethusa cynapium) are poisonous umbellifers found in The Netherlands, as is the rare Hemlock water dropwort (Oenanthe crocata), with poisonous tubers. The sap of Giant hogweed (Heracleum mantegazzianum), an ornamental from the Kaukasus, may cause severe blistering of the skin, especially in sunlight. Berenklauw Waterscheerling