geentouwmeerkunnenvastknopenaanaldieverdragen, enlangzaamafhaken.ikvreesdatmaarheelweinigmensenenigideehebbenvanwatwijopdezedinsdagavond

Transcriptie

1 TK Aandeordeisdebehandelingvan: - hetwetsvoorstelgoedkeuringvanhetop2 maart2012 tebrusseltotstandgekomenverdraginzakestabiliteit, coördinatieenbestuurindeeconomischeenmonetaire unietussenhetkoninkrijkbelgië,derepubliekbulgarije, hetkoninkrijkdenemarken,debondsrepubliekduitsland, derepubliekestland,ierland,dehelleenserepubliek, hetkoninkrijkspanje,defranserepubliek,deitaliaanserepubliek,derepubliekcyprus,derepubliekletland, derepublieklitouwen,hetgroothertogdomluxemburg, Hongarije,Malta,hetKoninkrijkderNederlanden,deRepubliekOostenrijk,deRepubliekPolen,dePortugeseRepubliek,Roemenië,deRepubliekSlovenië,deSlowaakse Republiek,deRepubliekFinlandenhetKoninkrijkZweden(Trb.2012,51)(33319). Dealgemeneberaadslagingwordtgeopend. DeheerMerkies(SP): Voorzitter.Hetbegrotingspactdatwijvandaagbespreken, iseigenlijkeenproductvandepaniekdiein2011heerste. Debankencrisisendeeconomischegevolgenzorgden vooreenflinkestijgingvanbegrotingstekortenenstaatsschulden.ooklandendievoorheenhunoverheidsfinanciënprimaopordehadden,zoalsierlandenspanje,lagenonderdrukvandepaniekerigefinanciëlemarkten.in plaatsvanvertrouwentewekkenmetverstandigeplannenomdestabiliteitteversterkenendeuitdehandgelopeninvloedvandefinanciëlemarktenterugtedringen, reageerdendeeuropeseregeringenmetwantrouwentegenovernationalepoliticiwierhandelendeoverheidsfinanciënzoudenhebbenlatenontsporen.metsteedsmeer ensteedsstrengerehandhavingsmaatregelenmoestniet hetvertrouwenvandeburger,maardatvandefinanciële marktenwordenteruggewonnen.eenagendaomdeonderliggendeoorzakenaantepakkenontbrak;hetsymptoomvanoverheidstekortenmoestsimpelwegworden verboden. De3%-norm,hetmiddeldatwordtgebruiktomlanden tehoudenaanhunbegrotingstekort,heeftietswegvan hetgevenvantekrappekledingaanmensenindehoop datzijopdieetgaan:alsjedeechteoorzaaknietaanpakt, ishetenigewatjekrijgtdikkemensenmettekrappekleren,eentestrakkeurslijfdatdebloedcirculatieafknelt.ofwel,hetmiddelgaattegenjewerkenenwordtergerdan dekwaal.de3%-normwerktverstikkend,kneltdeeconomieaf,geeftgeenruimteomteinvesterenenleidttot massalewerkloosheid. In2011zageenreeksaanakkoordentussenEuropese regeringsleidershetlicht.zemoestenalledetotaleoplossingbiedenvooreuropa.zogingenwijvandeenehistorischetopnaardeandere.wijhaddenheteuropactenhet sixpackenindecemberkregenwijhetbegrotingspact, datwijvandaagbespreken.alsdefinanciëlemarktenniet warengekalmeerddoordemaatregelenvandeecb,kun jejeafvragenwelkeverdragenwenogmeerhaddengezien.ikkanmijvoorstellendatdemeestemensenallang geentouwmeerkunnenvastknopenaanaldieverdragen, enlangzaamafhaken.ikvreesdatmaarheelweinigmensenenigideehebbenvanwatwijopdezedinsdagavond bespreken.datisjammer,wanthetgaatopnieuwomeen verdergaandeoverdrachtvanbevoegdhedenaaneuropa. Waargaathetinessentieom?Alsjehetverdragontdoetvanallesymbolischemaatregelendiehetzichtalleenmaarvertroebelen,komjeuitoptweemaatregelen, waarmeedekeihardebezuinigingsnormennogmeerin betonwordengegoten.deeerstemaatregelverschuift demachtvandenationalelidstatennaardeeuropese Commissie.Dezemaatregelistevindeninartikel7van hetbegrotingspact.daarinwordtvastgelegddatallebeslissingendiedeeuropesecommissieneemtinhetkadervandebuitensporigtekortprocedure,moetenwordengesteunddoordelidstaten.alseenmeerderheidvan delidstatendiebeslissingnietzietzitten,kandeeuropesecommissiehaarzindustochgewoondoordrukken. Paswanneerereengekwalificeerdemeerderheidtegen is,kandebeslissingvandecommissiewordentegengehouden.vooreenaantalbeslissingengolddital,maarnu kandecommissieookeenboeteuitdelenaanlandenen wordthetwelheelmoeilijkomdittegentehouden. Eenterechtevraagindeschriftelijkerondewaswatdezeoverdrachtvanbevoegdhedenbetekentvoordenationaleparlementen.Daaropwashetantwoord:"Omdatditverdraggeennieuwemogelijkhedencreëertvoor decommissietothetdoenvanaanbevelingenenvoorstellenbijtekortenhogerdan3%bbpandersdandemogelijkhedendiealbestaanindecorrectievearmvanhet SGP,ziethetkabinetvoorwatbetrefthetverdraggeendirecterelatiemetdediscussieoverprerogatievenvannationaleparlementen."Datiseenhelemondvol. Bijhethorenvandievolzinzoujezeggendaterniets aandehandis,maarkloptditwel?alsdeministersvan FinanciënautomatischinstemmenmetwatdeEuropese Commissievoorstelt,maakthetdannogwatuitwatwij deministervanfinanciënmeegevenalshijnaarbrussel gaat?hetwoord"stemplicht"krijgtopdiemanierweleen heeleigeninvulling;nietdeplichtomtestemmen,maar deplichtomaltijdvoortestemmenbijwatdecommissievoorstelt.tegelijkertijdmoetenwevaststellendatdit geenwijzigingvandeeu-afsprakenbetreft,maareenverdragdaarbuiten,datinhetuiterstegevalnietafdwingbaaris.lidstatenkunnenzichgewoonberoepenopde bestaandeafsprakenenandersstemmen,alszijdatwillen.deraadvanstateenhetkabineterkenneneigenlijk dathieropgeenenkelesanctiestaat.ikhoorgraageen bevestiginghiervan. Dandieanderemaatregel.Ditverdragverplichtlanden inhunnationalewetgevingoptenemendatzijmoeten strevennaareenbegrotingsevenwicht.datbetekentconcreetdathetstructureeltekortnietgrotermagzijndan 0,5%.Lidstatenmoetenhunbegrotingsraamwerkzoinrichtendatditbijnaautomatischgebeurt.Correctiemechanismenmoetenzowordeningerichtdatafwijkingen wordengecorrigeerd.hetwetsvoorstelomditinnederlandtedoenisdewethoudbareoverheidsfinanciën.allereerstisnognietduidelijkwaaromdezeverplichting nogeensbovenopdeafsprakenkomtdieeralzijninhet kadervanhetstabiliteits-engroeipact.daarnaastkun jejeafvragenofnederlandnietonnodigstrengenormen heeftopgelegdindiewethof,waarwehetuiteraardnog overzullenhebben. Erzijnnogenkeleandereafsprakengemaaktinhetkadervanhetbegrotingspact.Debijeenkomstenvandeeu-

2 Merkies TK rozonevondenalinformeelplaats.voordeartikel13-bijeenkomstenhebbenwijditverdrageigenlijknietnodig. Infeitekunnenwedezeookgewoonzelfregelen.Hetlijkt eenschaamlapomdeillusietewekkendatnationaleparlementenernogopdeeenofanderemanierbijworden betrokken.danisernogdemaatregelvoorhetcoördinerenvangrotehervormingen.daaroverisookaleenverordeninginvoorbereidingdoordecommissie,dusdeze voegteigenlijkooknietstoe.deintentiebestaatombinnenvijfjaarteproberenomhetverdragnaarzijnmateriëlestrekkingteincorporerenindeeu-verdragen.bijons leeftnogweldevraagwatdanuiteindelijknogveranderd moetwordenindieeu-wetgeving.zijndatnietvooralde omgekeerdemeerderheidsbesluitvormingvoorallestappenindebuitensporigtekortprocedureendaarnaastde verplichteondertekeningvanditverdragomeventueelbij hetesmaantekloppen?daaropkrijgikgraageenreactie. Hetbegrotingspactzorgtervoordatde3%-normen daarmeeheteuropesebezuinigingsbeleidnogverderin betonwordengegoten.nietvoornietslietendiederik SamsomentoenmaligPvdA-woordvoerdervoorfinanciënRonaldPlasterkzichzeernegatiefuitoverhetbegrotingspact.Plasterkwildegeenwurgpact.HijzeidatderegeringzichmoetverzettenalsBrusselonsvraagtom"ons hoofdindestroptesteken".zoalsweallemaalhebben kunnenzien,wasvandiestrijdlustigetaalvandepvda nadeverkiezingenweinigmeerover.eenjaargeleden maakteplasterknogbezwaartegendeweigeringvande EuropeseCommissieomNederlanddezogehetenhardheidsclausuletoetekennen.Dieregelbepaaltdatlanden inuitzonderlijkeomstandighedenmogenafwijkenvande 3%-norm.Ikzougraagvandeministerwillenhorenofde Commissienaarzijnmeningandersoverdiehardheidsclausuleisgaandenken. Allebewijzendiezichopstapelenoverdeschadedie debezuinigingentoebrengenaandeeconomie,maken kennelijkgeenindrukopditkabinet.vandaaghoordenwe nogberichtenvanhetimf. Ikbenbenieuwdnaardereactievandeministeropdieberichten. ToenikvorigeweekpremierRuttedenieuwebevindingeninhetonderzoekvanhetCPBvoorlegde,zeihijdat hijhetdaarnietmeeeensis.jekuntdusnogzoveelbewijsaandragen,hetmaaktallemaalnietuit,wanthetkabinet"isheternietmeeeens".hetgaatdusnietomfeiten,maaromeenmening.bezuinigenlijkteendoelop zichtezijngeworden.datwordtdoorditverdragnogverderinbetongegoten.despishetdaargrondigmeeoneensenzaldanooktegenditverdragstemmen. Voorzitter.Ditiseenbijzondereavond.Wehebbenzojuist gehoorddatcyprusheeftgestemdtegenhetmeebetalen doordespaarders.deconsequentiesdaarvanmoetenwij nogoverzien,maarwebesprekenditeu-verdragdusin eenzeerbijzonderesituatie,terwijldatverdragjuistzeer toezietophethandhavenvanderegelsenvandebegrotingsnormendiewemetelkaarhebbenafgesproken. Wijsprekenhierookovereenverdragdatalinwerkingisgetreden.Datgeeftookaandatdesituatiezeerbijzonderis.Wijbeoordelenditverdragopbasisvantwee elementen.teneerstedebekrachtigingvandeafspraken overdebegrotingsdiscipline.feitelijkbevestigthetverdragopnieuwafsprakendiewijaleerderhaddengemaakt inhetstabiliteits-engroeipact,maarwewetenallemaal hoehetdestijdsisgegaan.duitslandenfrankrijkzochten ruimteomjuistnietaandievoorwaardentevoldoen.dat betekendevoordiverseanderelandendatookzijdeteugelsmaarlietenvieren.dathadgrotegevolgen,zoalswe dezedagenookmerken.mijnfractieheeftdanookaltijd gepleitvooreenstrikterehandhavingvanderegelsvan hetstabiliteits-engroeipact.wijziendatmetditverdrag diestrikterehandhavinggeregeldgaatworden. Tentweede.Hetverdragbevatechterookeenander element.mijnervaringisdatjejuistbijdatsoortzakenaltijdergmoetopletten.deverdragenlijkenzichallemaal zeertebeperkentotdehoofdlijnen.zehebbenvaaklovenswaardigeuitgangspunten,maarookhiergeldt:the devilisinthedetail.daarbijgaathetmetnameomde vraaghoedezeartikelenuitdeverdragenvertaaldgaan wordenindeverschillendeverordeningen.wijhebben hieraldiverseverordeningenaandeordegehadeneen aantalandereisnoginontwikkeling.mijnfractieheeft vaakgehamerdophetadagium:brusselmagzeggendat erwatmoetgebeuren,nederlandgaateroverwaterzal gebeuren. Hetkabinetheeftdituitgangspuntookaltijdgehanteerd.Ikmemoreerdewoordenvanonzeminister-president:"Wijgaanelkaarweldemaatnemen,maarnietde wetvoorschrijven".ikvraagmijafofdatvoorditverdrag ookgeldt.mijnzorgbetreftdanmetnamedecorrectieve arm.diecorrectievearmvandecommissiewordtsteeds langer,zoisonzezorg.alsikkijknaarwaterzalgebeurenopbijvoorbeeldhetterreinvandebegrotingendiewij naareuropamoetengaansturen,danwijsikeropdatook deraadvanstatedaaroveraldenodigeopmerkingen heeftgemaakt.wijmoetenerstraksvoorzorgendatonze hervormingsagendaenbegrotingsplannenalvroegtijdig inbrusselzijn,eigenlijkalvoorhetmomentdatopprinsjesdagdeplannenvanhetkabinetwordengepresenteerd. Dezeverordeningisnoginontwikkeling,erwordtnog overgesproken,maarikwilgraagdeinzetvanhetkabinetopditpuntkennenomtezienhoeditverzoekvande Commissiezichverhoudttotwatwijwillen,maarookhoe hetinhetverdragwordtgeformuleerd.ikzieinartikel11 tochmeerruimte,omdatwijalzovroegaldieplannen naarbrusselmoetensturenenstraksalvoorprinsjesdag onzeplannenmoetenbepalen.deraadvanstatewijst daarookop.wildeministerdaaropingaan? Straksgeldtookdatiederelidstaateenautomatisch correctiemechanismeindewetmoetverankeren.hetkabinetheeftditgedaanindewethoudbareoverheidsfinanciën(wethof).wijkomennogoverdiewettespreken,maarmijnfractiezaldevormvanhetcorrectiemechanismedathetkabinetheeftgekozen,iniedergeval kritischbeoordelen.ditmaginiedergevalnietleidentot eenforsebeperkingvandeinvesteringsruimtevandecentraleoverheden. Decrucialevraaginditdebatisofdeministernog steedsachterhetprincipestaatdatikeerderhebgeciteerd,namelijkdatonsweldemaatkanwordengenomen,maarnietdewetkanwordenvoorgeschreven.wil hijditnogeensbekrachtigen?zalhijditnogeenkeerbenadrukkeninderichtingvanbrussel?inwelkesituaties kanbrusselonzeplannenoverrulen?ikhoopdaternauwelijksvandiesituatieszullenzijntenzijwijhelemaaluit depaslopenvanallerleibegrotingsregelsenwijdestabiliteitvandeeurozoneindiskredietbrengen.ikhooptoch zekerdatdeministerdezezorgkanwegnemen.datisbepalendvooronzebeoordelingvandittotaleverdragwaar-

3 Schouten TK vanwijheteersteelement,dehandhavingvanhetstabiliteits-engroeipact,welkunnensteunen,maarwaarvoor wijvoorhettweedeelementnogeenduidelijketoezeggingvandeministerverlangen. DeheerKlaver(GroenLinks): Voorzitter.Geheeltenovervloede:GroenLinksiseenpro- Europesepartij.Datmaaktonsookkritischoverwaterin Europagebeurt.Wijwillentoenaareengroen,sociaalen democratischeuropa.plannen,wetgevingenregelsuitof metbetrekkingtoteuropazullenwijdanooktoetsenop dezeuitgangspunten.datmaaktonsookkritischoverwat erineuropagebeurt.wijwillennaareengroen,sociaal endemocratischeuropa.plannen,wetgeving,regelsuit ofmetbetrekkingtoteuropazullenwedanookaandeze uitgangspuntentoetsen.datmaaktmijnfractieuiterstkritischoverhetbegrotingspactdatbegin2012isgesloten. Samengevathebbenwijdaarvoordevolgenderedenen. Ikzalzestapsgewijsdoorlopeninhetvervolgvanmijn betoog.indeeersteplaatsishetpactondemocratischtot standgekomen.tentweedeschepthetpactjuridischeonzekerheid.tenderdefixeerthetpactzichenkelopdebeperkingvandeoverheidsuitgaven.tenvierdeishetgoeddeelsoverbodig. Ikbeginmethetdemocratischegehalte.Bijhetpact isgekozenvooreenintergouvernementeelverdrag.dat leiddealtentijdevanhetontwerpvanhetpacttotgrote bezwarenbijheteuropeesparlement;datwerdhiermee immersvolledigbuitenspelgezet.destijdswasditaanleidingvoormijntoenmaligefractievoorzitter,jolandesap, omsamenmetdeheerschouwvand66eenmotieinte dienendiederegeringopriepomzoveelmogelijktegemoettekomenaandebezwarenvanheteuropeesparlement.hoebeoordeeltdeministerdeuitvoeringvandeze motie?deraadvanstateisiniedergevalhelderinzijn oordeel.hijzegtdatbijhetstabiliteitsverdragisgekozen vooreenaanpakdie,waarhetdeparlementairebetrokkenheidbetreft,leidttoteenniemandsland.hoebeoordeeltdeministerditgebrekaandemocratischebetrokkenheidenwatgaathijdaaraandoen? AlsconcessieaanhetEuropeesParlementisinhet pactopgenomendatderegeringenbinnenvijfjaarnainwerkingtredingstappenzettenomhetpactteintegreren inheteu-rechtskader.mijnsinziensishiervooreenverdragswijzigingnodig.inhetdebatoverdestaatvande Uniehebikhiertoeeenmotieingediend,diederegering opriepomerbinnenheteuropeesparlementvoorteijverendatdieverdragsherzieningookdaadwerkelijkgaat plaatsvindenindeperiode DezemotieisbijnaKamerbreedverworpen.DeministervanBuitenlandseZakenenonzeminister-presidentkunnenniethardgenoegroepenhoezeerzijallesopalleszullenzettenomin dekomendejareneenverdragswijzigingtevermijden. Toenikaangafdatdemotiegaatoverdeperiode ,antwoorddedepremierletterlijk:watmijbetreftkan dieverdragswijzigingook eniksluitdatzekernietuit na2019plaatshebben,ofmisschienwelhelemaalniet.dit doetmijerernstigaantwijfelenofbeidebewindspersonenbeseffenwaterinhetbegrotingspactisafgesproken. Enalszijbekendzijnmetdeinhoud endaarmagikvan uitgaan ishunopstellinguiterstbizar.zoalsikhetnuinschat,gaanderegeringspartijen,maarookdeanderepartijenhierindekamer,vóórhetbegrotingspactstemmen. Diezelfdepartijenstemdenvorigeweektegeneenmotiedieertoeopriepomuitvoeringtegevenaaneenverdragsartikeluitdatzelfdebegrotingspact.Hoeisdatmogelijk?Betekentditdatweinstemmenmeteenpactwaaraanweverdergeenuitvoeringwillengeven?Isinstemmenmeteenbegrotingspactdannieteenpuursymbolischedaad?Graageenreactievandeministeropditpunt. VoorGroenLinksishethelder.Instemmenmethetbegrotingspactkangeensymbolischedaadzijn.Instemmenmethetpactmoetbetekenendatjealspartijook daadwerkelijkuitvoeringvandeinhoudvanhetpactnastreeft.datlaatstebetekenteenverdragswijzigingbinnen vijfjaar.ikhoorgraagvandeministerofhijvollediguitvoeringgaatgevenaanhetbegrotingspact,enofhijbereidisombijandereeuropeseregeringenteijverenvoor eenherzieningvanheteu-verdrag.erkentdeminister dathiervoorhoogstwaarschijnlijkeenconventiebijeen zalmoetenwordengeroepen,omdatheteuropeesparlementheeftgestelddathetookanderezwakkepuntenuit hetverdragvanlissabonwilrepareren?denkdaarbijaan dedemocratischecontroleopdeeconomischebeleidssturingvandeeuropeseunie. IkwilmijhiervoorooktotdePvdAenD66richten.Ik hoopdatzijnietenkelenalleenmooiewoordenovereen democratischeuropaspreken,maardaarookdadenaan verbinden,endatzijniethunstrevennaareendemocratischeuropaoverboordzullengooienonderdenoemer vanmeerbegrotingsdiscipline.daarvoorhebbenwenamelijkhetbegrotingspactnietnodig.zoalsbekend,verplichthetonlangsovereengekomentwopacklandenook alomhetstrevennaarbegrotingsevenwichtvastteleggeninnationaleregels. Zoalsikalzei,GroenLinksiskritischovermeerderezakenmetbetrekkingtothetbegrotingspact.Ikganuinop dejuridischeonduidelijkheden.hetpactscheptjuridische onduidelijkhedenoverhetvereistestructurelesaldoop demiddellangetermijn.hierwijkthetpactbijvoorbeeld afvanhetsixpack.enerisookonduidelijkheidoverde meerderheidsbesluitvorming.hetpactbeoogthetgemakkelijkertemakenomdebuitensporigtekortprocedureop testartentegeneenlanddatde3%-normoverschrijdt.alleeneengekwalificeerdemeerderheidvanpakwegtwee derdevandeeurolandenkandattegenhouden.opzichzelfgenomenvindtmijnfractiedateenzeerwenselijke ontwikkeling.hetprobleemisweldatheteu-verdrag steltdateengekwalificeerdemeerderheidnodigisom deproceduretestarten.ookdatscheptjuridischeonzekerheid.eenlidstaatdieinhetbeklaagdenbankjevande buitensporigtekortprocedureterechtdreigttekomen,zou zichophetverdragkunnenberoepen.graaghoorikvan deministeropditpuntwelkeregelgevingleidendis.indiendithetverdragis,watisdandetoegevoegdewaarde vanhetpactopditpunt?indienhetpactleidendis,wat betekentditdanvoordenalevingvanhetverdrag?isde ministerhetmetmijeensdatermeerduidelijkheidgewenstisophetpuntvandejuridischeaspecten? Ikkomtoteenafronding.Mijnfractieheeftgrotemoeitemetdebeperktefixatieophetterugbrengenvande overheidsuitgaven.hoebeoordeeltdeministerdezebeperktefixatie?ikbeniniedergevalergbenieuwdnaar watzijnpartij,depvda,hiervanvindt.eerderheeftdezepartijzichhieroverinstevigetermenuitgelaten.zo noemdethijsbermanhetminimalestructurelesaldovan min0,5%opdemiddellangetermijnzelfsdraconisch. SamsomenPlasterk toennogkandidatenvoorhetlijsttrekkerschap hebbenzelfsgezegddateraanpassingen aanhetpactmoetenkomenalshetgaatomdebegro-

4 Klaver TK tingsdiscipline,alvorensdepvdahaarhandtekeningzou zetten.ikbenergbenieuwdnaardebijdragevanmijncollegavandepvdaopdatpunt WatGroenLinksbetreftzoudenwijonsnietmoetenbeperkentotdeuitgavenkant,maarookoogmoetenhebben voordeinkomstenkantvoordeverderetoekomstvande EuropeseUnie. GaatGroenLinksnuinstemmenmethetbegrotingspact, ofzegtuopvoorhand:ditgaathemnietworden? DeheerKlaver(GroenLinks): Ikzegnietopvoorhanddatdithetnietgaatworden.Ik hebeenaantalvragengesteldoverdeinbeddingvanhet begrotingspactindeverdragen.datisvooronseenheel belangrijkpunt.opdatpuntwachtikdebeantwoording doordeministeraf,maarhetmogeduidelijkzijndatde steunvangroenlinksvoorditpactnietvanzelfsprekend is. Dathadikalwelbegrepenuitdebijdrage,maar GroenLinksheeftvrijstevigafstandgenomenvande3%- normineerderedebatten.ikhoordatdeheerklavernu nogeenkeerdoen.datisechtereenessentieelonderdeel vanhetverdrag.danismijnconclusietochnietraar,als ikhetzoeensaanhoor,datgroenlinksnooitmeekanin hetbegrotingspact,hoepro-europeesdezepartijookis? DeheerKlaver(GroenLinks): Wijzijnheelkritischoverdeeenzijdigegerichtheidopde begrotingsdiscipline.wijzoudendatgraagruimerzien. MevrouwSchoutenweetookdatwijbijvoorbeeldinhet Lenteakkoordde3%hebbengeaccepteerd,omdatergenoegtegenoverstondenomdatwijdachtendatwijNederlanddaarmeesterkerzoudenmaken.Ikgeefaandat hetbelangrijkstepuntinhetpactdatnuvoorligt,hetdemocratischgehalteis,endeverankeringvanhetpactin deeu-verdragen.datiswaarwijnaarkijken.debegrotingsdisciplinezitookinallerleiandereverdragen,diewij welsteunen. DeheerVanHijum(CDA): Voorzitter.Hetmoetmijvanhethartdatheteenbeetjeonwerkelijkvoeltomopdezeavond,terwijldekwestie-Cyprusopscherpisgezet,eendebattevoerenover hetstabiliteitsverdrag.mevrouwschoutenmaakteerook aleenopmerkingover.aandeanderekantiserdestijds eengoederedengeweestomdiestaptezetten.alswij daaropterugkijken,kunnenwijconstaterendathetwatde CDA-fractiebetreftgoedisomdenalevingteverstevigen vandenormendiewijdestijdshaddenafgesprokenom destabiliteitvandeeuroteverzekeren.dienormenhebbenbetrekkingophetbegrotingstekortenopdeomvang vandestaatsschuld.iniedergevalmoetenwijdecommissiedaartoestevigerinpositietebrengen. Eendeelvandediscussieisinmiddelsachterhaald.Er zijnondertussentalvanrichtlijneninwerkinggetreden, zoalshetsixpackenhettwopack verschrikkelijketermen overigens diemechanismenternalevinginhetleven roepen.mijnfractiewilnogwelkwijtdathetirriteertdat, terwijldelidstatenaaneengroterebegrotingsdiscipline ennalevingdaarvanwordenonderworpen,deeuropese Rekenkamernogsteeds,jaarnajaar,constateertdater sprakeisvaneengebrekkigeverantwoordingvandebestedingvaneu-middelenenookdatlidstaatverklaringen daariseerderinditdebatalopgewezen overdebestedingvaneu-geldennogsteedsontbreken.ikwildie balanshiertochwelweerinherinneringbrengen.alsje vanlidstatenvraagtomverantwoordingafteleggen,zal dieeisvantransparantieenverantwoordingoveruitgavenookaandeeuzelfmoetenwordenopgelegd. Deconcretevertalingvanhetverdragvindtplaatsinde Wethoudbareoverheidsfinanciën.Daarkomenwijnog uitgebreidovertespreken.denotanaaraanleidingvan hetverslagisnetnaardegestuurd.ikbeperkmijhiertottweevragen.deeersteiswaaromderegeringeruiteindelijktochnietvoorheeftgekozenomhet uitgangspuntvanbegrotingsevenwichtconstitutioneelte verankeren.isereenplanomdatalsnogtedoennadat diewethoudbareoverheidsfinanciënisaangenomen?de tweedeisofdeministerdeopvattingdeeltdathetvastleggenvaneentekortnormvoordecentraleoverhedenin elkgevalnietuitditverdragvoortvloeit.mijnfractieisin elkgevalbuitengewoonkritischoverdatonderdeelvan dewethoudbareoverheidsfinanciën,datwatonsbetreft deinvesteringsruimtevanlagereoverhedenonnodigaan beperkingenonderwerpt.wijzullendaarinhetdebatdat wijhiernanogvoereneenaantalmotiesoverindienen. Ikhebnogeenaantalinhoudelijkevragennaaraanleidingvanhetverdrag.MetdegoedkeuringervanverplichtenwijnietalleendeZuid-Europeseprobleemlanden,maarnetzogoedonszelfomeenstructureelsaldo vanmaximaal-0,5%bbptebereiken,demaximaleschuldnorm,en/ofeentrajectdaarnaartoeingangtezetten.het structurelesaldoisweliswaarvolgensdecpb-ramingen vannovember2012met1,5%verbeterdtenopzichtevan hetbasispad,defeitelijkenormisechter-1,2%in2013en diegroeittoenaar-1,4%in2017.datisduseenverslechteringofalthanseenachteruitgang.kandeministeraangevenwatdemeestactueleverwachtingisopgrondvan denieuweramingendiewijinmaarthebbenontvangen, enofnederlanddaarmeeaanditverdragvoldoet? Ikhebeigenlijkdezelfdevraagwatbetreftdeschuldquote.Alsjeoverdie60%heenkomt,moetereentraject ingangwordengezetomdieschuldgemiddeldmetéén twintigsteaftebouwen.mijnvraagisofen,zoja,inwelk temponederlandaandieverplichtingmoetvoldoen.op welkewijzewordendenormenopdatpuntdoordeeuropesecommissiegehandhaafd?ervielnamelijktelezen dathetnederlandsevoorstelomdebuitensporigtekortprocedureookvantoepassingteverklarenbijdeoverschrijdingvandeschuldquotehetuiteindelijknietheeft gehaald.opwelkewijzezietdeeuropesecommissiedaar danweloptoe? Totslot,derolvanhetparlement.Dooreenaantalanderewoordvoerdersisalgememoreerddathetaccentin debesluitvormingsteedsverderverschuiftnaarhetvoorjaar.erisgesprokenoverderolvanhetstabiliteitsprogrammaenhetnationaalhervormingsprogrammadaarin.ikdenkdatwijechtmoetennadenkenoverdevraag hoewijdatbegrotingsprocesopeengoedemanierordenenmethetoogoptedetoekomst.wijmoetendebetrokkenheidendeverantwoordelijkheidvanhetparlement,ookhetbudgetrecht,goedtothunrechtlatenkomen.datzalbetekenendatwijwellichtmoetenoverwegenomhetstabiliteitsprogrammaonderdeelvanhetbegrotingsprocestemaken.misschienmoetenwijhetzelfs eenwettelijkebasisgeven.ikvraagdeministerhoehij

5 VanHijum TK daartegenoverstaat.wijmoetenoverigensookzelfals parlementideeënontwikkelenomhetbegrotingsproces opeenzorgvuldigemanierindetoekomsttekunnenvoeren. DeheerKoolmees(D66): Voorzitter.Afsprakenmoetennietalleenwordengemaakt, landenmoetenzicherookaanhouden.deafsprakenin deemuomdestaatsschuldtotmaximaal60%enhetbegrotingstekorttotmaximaal3%vanhetbbpoptelaten lopenenhetdaartoetebeperken,geldendanookvoorallelanden.hetgingtienjaargeledenalmistoennotabenedetweegrotelandenduitslandenfrankrijkdegrens van3%metvoetentraden.derestisgeschiedenis.d66 staatdaaromachterdemaatregelenomhetstabiliteitsengroeipactteversterken,maarikhebnogweleenaantalvragenoverdegrensvan3%endetoegevoegdewaardevannationalewetgeving. Eerstietsoverdehoudbaarheidvandegrensvan3%. Isdezegrenseconomischaltijdverstandig?Nee.Kandie ookaverechtsuitpakken?ja,maarbijgebrekaaneen goedgeorganiseerddemocratischeuropa,zegiktegen deheerklaver,ishethetbestemiddeldatwijhebbenom landentedisciplineren.datgeldtvoorlandenalsduitslandenfrankrijk,maarookvoorlandenalsitaliëenspanje.de3%wordtechterteveelalsdenormgezien.ikben vanmeningdatde3%hetplafondis.denormis0%en 3%isdeeenmaligeuitzonderingbijeconomischetegenwind.Ikdurfzelfstestellendathetplafondvan3%veel tehoogis.dienormgaatuitvandesituatiewaarinde economieiederjaarmet3%groeit,meteeninflatievan 2%.Alsjedaneentekortvan3%hebt,groeitdeschuld structureelnaar60%vanhetbbp.dezegrenzenzijnechtervastgesteldindejarennegentigtoenwijhethadden overhetverdragvanmaastricht.europaheeftzichsindsdienbehoorlijkrijkgerekend.eengroeivan3%halen wijdekomendejarennietmeer.devergrijzingbegintnu echt,nietalleeninnederland,maarinheeleuropa,ende beroepsbevolkinggroeitnietmeer.eengroeivan2%of 1%isrealistischer,wantmeteentekortvan3%gaatde schulduiteindelijknaar75%ofmisschienwel100%van hetbbp.datisonhoudbaar.deeltdeministermijnmeningdatdegrensvan3%tehoogisendaterveelmeer aandachtmoetzijnvoorbegrotingsevenwichteneen houdbareschuld? DitiseenopmerkelijkeuitspraakvandeheerKoolmees. Waarnogmaarenkelelandenindeeurozonezichonder die3%bevindenendemeesteerbovenzitten,pleithij ineensvooreennormdienogstrakkerenknellenderis. WaardenktdeheerKoolmeesdanaan? DeheerKoolmees(D66): Mijnopmerkingoverhetplafondvan3%wasdatwelbewustisafgesprokendathettekortzichmagbeperkentot die3%.eenenanderisontstaanindejarennegentig, toenernogwerduitgegaanvaneenreëleeconomische groeivan3%eneeninflatievan2%.eigenlijkzijndiepercentagesnietmeerrealistischindehuidigetijd.indediscussie,ookinnederland,ziejedathetplafondvan3%de normisgeworden.gelukkigwordtinhetregeerakkoord gesprokenovereenambitieussaldo-reductiepad,maar dediscussielijktzichelkekeertefocussenopde3%,de 2,9%ofde3,1%.Daargaathetechternietom.Voorde langeretermijn-houdbaarheidvandeoverheidsfinanciën zuljenaareenstructureelbegrotingsevenwichttoemoeten.jezulteenveiligemargetotdie3%moetenhebben. HetCPBwashiervorigeweekomeentoelichtingtegevenophetCEP. DeheerTeulings,directeurvanhetCPB, voorzietdekomendejareneenstructureleeconomisch groeivan1,5%of2%.alsjedaarvanuitgaat,moetjeeen strakkerplafondhebbenomtevoorkomendatdeschuld explodeert.dathebikwillenaangeven. Ikkanvolgendathetnietgaatomdie3%endatplafond. Daarommoeterwordengewerktaaneenstructureel evenwicht.ikhaddanechtervandeheerkoolmeesen D66verwachtdatzezoudenaangevendathetveelmeer gaatomstructurelehervormingenvandeeconomie,het tegengaanvandebubbelsopdehuizenmarktinspanje enomhetbeteugelenvandefinanciëlesector.datzijn allemaalverstandigezaken.deheerkoolmeeshoudtnu eenblaadjeomhoog.ikkomerzelfookmee,maardat hijde3%,diealbehoorlijkknelt,nuterdiscussiestelten wellichtnaarbenedenwilbijstellen hoeveeldan? vind iknietdemeestverstandigelijn.isdeinzetvandeheer Koolmeeseropgerichtomvandie3%misschien2%te maken,1%ofzelfs0%enwilhijdatwettelijkvastleggen? HoestoerisD66watditbetreft? DeheerKoolmees(D66): DeheerNijboerheeftaleendeelvanmijninbrengverklapt.D66heeftinderdaadaltijdvooralhetbelangvan structurelehervormingenbenadruktengewezenophet gevaarvanmacro-economischeonevenwichtigheden,zoalsdehuizenschulden.wijvindendepreventievearmin hetsixpackvanvanrompuyveelbelangrijkerdaneen discussieover3%.deenigeredendatikditzeg,isdatde discussiezichookinnederlandheelergtoespitstopwel ofniet3%.datisdeverkeerdediscussie,zekerookalsje zietdatdeonderliggendeoverheidsuitgaveniederjaar gewoonstijgen.wijhebbenhetwelvaakoverbezuinigingen,maarpersaldogeeftdenederlandseoverheidieder jaarmeeruit.dediscussiedaaroverwordtnietgevoerd. Mijnoproepisomdiediscussieweltevoerenentebekijkenwateenhoudbaarschuldpadis. DeheerDijkgraaf(SGP): Volgensmijbenikhetbehoorlijkeensmetdeheer Koolmees,maarikhebtocheenvraag.Wijhebbenniet alleeneennormvan3%,maarookeennormvan60% staatsschuld.dielaatsteschijnthelemaalvergetentezijn. Alsjebeidenormenserieusneemt,hebjedannogsteeds ditprobleem?iniedergevalkomjedanüberhauptniet meerbovende60%uit,ietswaarvoordeheerkoolmees bangis.betekentditnietdatwijserieuzernaardenorm van60%moetenkijken? DeheerKoolmees(D66): Daarmeebenikheteens,maarikmoetereerlijkietsbij zeggen.alsikeenprioriteitenlijstjemoestmaken,zoude eersteprioriteitstructurelehervormingenenaanpakvan macro-economischeonevenwichtighedenzijn.detweedeprioriteitiseenveiligemargetothetplafondvan3%. Dederdeprioriteitishetterugdringenvandeschuld.Dat moetjeniethalsoverkopdoen.sterkernog,jehebteen aantaljaarnodigomdattekortterugtedringen.ikben hetwelmetdeheerdijkgraafeensdatditeenbelangrijk

6 Koolmees TK criteriumis,zekeralsjekijktnaardeonderliggendeoverheidsuitgavenopietslangeretermijn,metnameophet gebiedvangezondheidszorgenaow-uitkeringen,ende betekenisdaarvanvoordehoudbaarheidvanonzeoverheidsfinanciën.ikbenhetdusmetdeheerdijkgraafeens, maarhetisdederdeprioriteit.ikziedatdeheerdijkgraaf gerustgesteldis. Voorzitter.Watvoegtditverdragtoeaanalleswatwij alhebben?wijhebbenhetsixpackvanvanrompuy,het europluspact,hetverdragvanmaastrichtenhetstabiliteits-engroeipact.haddenwijnietaleenstrengebegrotingscommissaris,dieeronderandereopverzoekvannederlandisgekomen?haddenwijnietalsancties?hadden wijditnietallemaalgeregeldinhetsixpackvanvanrompuy?waarommoetenwijditinnationalewetgevingbevestigen?watisdetoegevoegdewaardevanditverdrag? Europesewetgevinggaatimmersvoornationalewetgeving.Watvoegtditpreciestoe? TotslotkomikophetpuntwaarnaardeheerNijboeral verwees,preventie.ikvindhetontzettendbelangrijkdat ineersteinstantieoverheidstekortenduurzaamworden opgelost.ermoetvroegtijdigwordengestartmethervormingendieonzeoverheidsfinanciënweerstructureelgezondmaken.ikhebdatdeafgelopentweejaarsteedsgezegd.wijmoetendeproblemenbijdebronaanpakkenin plaatsvandesymptomenbestrijden.daaromheeftd66 bijvoorbeeldaltijdgepleitvoorstrengereafsprakenop Europeesniveauoverdeprocedurevoormacro-economischeonevenwichtigheden,omaftedwingendatlanden indepreventievearmvanhetstabiliteits-engroeipact vroegtijdigmaatregelennemenomdeoverheidsfinanciënhoudbaartemaken.ikvraagmijafwatnudestand vanzakenis.deheerrehnheeftallerleilandenrapportagesgemaaktendoetnueendiepteanalyse.hoegaathet ineuropametdepreventievearmvanhetstabiliteits-en Groeipact?Isdeministerbereidomhiermeerwerkvante maken? DeheerVanHijum(CDA): ZietdeheerKoolmeesdenoodzaakomnatedenkenover depositievanhetstabiliteits-engroeipactenhethervormingsprogrammainrelatietothetbegrotingsproces? DeheerKoolmees(D66): DeheerVanHijumheefteenzeerterechtpunt.DeRaad vanstateheeftrecenteendikrapportgepubliceerdover devraaghoewijervoorkunnenzorgendatalleeuropese ennationalewetgevinginbalanswordtgebracht.daarinzitookdevraagvandeheervanhijumhoewijhetstabiliteitsprogrammainnederlandgaanbehandelenenof ditbotstmetonzeeigenbegrotingssystematiekmetprinsjesdag.ikvoelwelwatvoordesuggestievandeheervan Hijumomhetstabiliteitsprogramma,datvoor1 meinaar Brusselmoetwordengestuurd,uitgebreidinhetparlementtebespreken.OokbenikzeerbenieuwdofdeministervindtdatditverankerdmoetwordenindeComptabiliteitswetofdebegrotingssystematiek.Ikvoeldaareerlijkgezegdwelvoor,omdatheteenbelangrijkdocument isdatdefinanciëlekadersvoordebegrotingalvroegin hetvoorjaarvaststelt.ikhebdusveelsympathievoorhet voorstelvandeheervanhijum. Voorzitter.Destabiliteitvandeeuro,daarishetallemaal omtedoen.watdepvvbetreft:laatmenietlachen.wij zijnnualeenpaarjaar,vanaf2010,bezigendestabiliteitindeeurozoneisnoglangnietteruggekeerd.iklas nethetberichtdatdeeurodelaagstestandheeftbereikt sindsdriemaanden:1,29dollar.europaisookzwaarin paniek,enhetwordtvankwaadtoterger.eersthebben wemiljardenvanonsbelastinggeldinfaillietelandenen bankenkunnenpompenennubeginnenzeooknogaan onsspaargeldteknabbelen. InBrusselprobeertmennaarstigviaallerleiverdragen begrotingsdisciplineaftedwingen.hetblijvenechtertekentafelverdragen:heteuropact,hettwopack,hetsixpack, hetstabiliteits-engroeipact,heteuropluspact,demacro-economischeonevenwichtigheidsprocedureennuhet begrotingspact.ofmoetikzeggen:hetfiscalcompact? OfhetVerdraginzakestabiliteit,coördinatieenbestuurin eeneconomischeen?veelmist,veeloverlap,veelvanhetzelfdeenallemaalzoingewikkeldopgeschrevendatniemandhetnogbegrijpt. Brusselzietdanookzijnkansschoon.Demisèreiszo grootdatditdetijdisomdelidstatentotdisciplinete dwingen.ditisdetijdvooreenfederaaleuropa.decrisis isvoorbrusseldanookeenzegen.inpaniektekenenalle lidstatenongezienbijhetkruisje,indehoopdatdaarmee deproblemenverdwijnen.nietsisechterminderwaar.ze tekenenhundoodsvonnis.hetisdanooknietzogekdat EngelandenTsjechiëditwurgcontractweigerentetekenen.VolgensditcontractkrijgtdeCommissiebijeentekortboven3%hetvolledigegezagovereenlidstaat.Het isslikkenofstikkenmetboetesalsstokachterdedeur. VolgenshetFiscalCompactmoethetstructureelsaldomet0,5%perjaarverbeteren.Ditgaatechternietlukken,ooknietinNederland.Ikhebheternogeensopnageslagen:in2013ishetstructureelsaldo-1,4%enin2017 ishet,ondanks50miljardaanbezuinigingen,nogsteeds -1,4%.Invijfjaartijdverbetertonsstructureelsaldomet geendubbeltje.ikvraagdeministerdanookofdaarmee hetautomatischecorrectiemechanismeinwerkingtreedt. Hoezietdateruit?Betekentdatnogmeerbezuinigenbovenopde50miljard? Vriendenvijandzijnheterovereensdattesnelconsoliderenvandeoverheidsbegrotingeconomischzeeronverstandigis.Hardebezuinigingenenlastenverzwaringen verdiependerecessie,aldusbasjacobsvandepvda. Het CentraalPlanbureauverklaardevorigeweekdathettekortnauwelijkswordtteruggedrongenendeschuldalleen maarverderoploopt.datzijnallemaalwijzelessen.desp refereerdeeralaandatookhetimfextrabezuinigingen in2014zeeronverstandigvindt.echter,hetfiscalcompact,hetbegrotingspact,dwingtnederlandtotdezeonverstandigekoers,metmeerschade,meerkrimpenmeer werkloosheidtotgevolg.waarzijndeautomatischestabilisatorengebleven?waarishetanticyclischdenkengebleven?uitheteerdergenoemdeblijktdatnederlandde regiedanookvolledigkwijtisoverzijnoverheidsfinanciën.wijzijnverwordentotmarionettenvanbrussel.brusselzegt:spring.enwijspringen,zonderonsaftevragen ofditwelgoedisvoornederland.ditiszofout.depvv zaldaaromtegenditverdragstemmen.

7 Dijkgraaf TK DeheerDijkgraaf(SGP): Voorzitter.DeSGPisvoorhandhavingvanhetSGP. Dat magduidelijkzijn.hetzijnzeslettersdieallezesbelangrijkzijn.wijhebbennetaldediscussiegevoerdover3% enoverde0%vandeheerkoolmees.wijhebbenalheel langgezegddatwijdewijzelessenvankoningjozef moetengebruiken:jemoetinvettejarendekorenschurenvolbouwenomdieinmagerejarentekunnengebruiken.datbetekentdatjeervoormoetzorgendatjeruimtehebtendatjestaatsschuldentekortnietzohoogzijn datjeeenprobleemhebtophetmomentdathetmisgaat. Ikherinnermijuithetverledennogtallozedebattenmet devoorgangervandeminister.toenwerdeigenlijkkamerbreedgezegddathetfoutgingin2003,toenzalmelkekeerophetvliegtuigsprong,maarduitslandenfrankrijkeenpacthaddengeslotenwaardoorzijmakkelijkonderdeafsprakenvan3%kondenuitkomen.hetwerdkamerbreedgedeelddatdeafsprakennietscherpgenoeg waren.wijzijnopzichdanookblijdaterinbrusseleen verdragligt,endathethiernuvoorligt,waarinmeerprikkelsstaanomjeaandeafsprakentehouden. Ikhebeenaantalvragen,maarikhebeigenlijkmaar éénvooronsheelcrucialevraagaandeminister.leveren wijonzenationalesoevereiniteitnietteveelin?ikwilde ministerdaaroverheelscherphoren.hetproceshiernaartoeisnatuurlijkheellanggeweest.wijhebbentallozedebattengevoerd.ikhoorhetministerdejagernogzeggen: ophetniveauvandeindividuelemaatregelenblijvenwij zelfkunnenbeslissenwatwijdoen,mitswijonsuiteindelijkaandieafsprakenhouden.dievraagwilikaandeministerstellen.blijvenwijinditparlementbinnenenbuitendecorrectievearmonsbudgetrechthoudenindiezin datwijnietoverruledkunnenwordendooreendictaatuit Brusselophetniveauvandeindividuelemaatregelen? Ikdaagdeministeruitomdatheelconcreettemaken. Steldatwijeentekorthebbenvan4%.DanzijnwijgedwongenomtegenBrusseltezeggendatwijnaaronze overtuigingeenovertuigendpakkethebbenomonderde 3%uittekomendateenmeerderheidheeftinbeideKamers.SteldatBrusseldanzegtdatheteenaantalmaatregelenvandatpakketnietvertrouwt.Datkan.Watgebeurterdanprecies?Krijgenwijdaneentweedekansof zegtbrusseldandatwijinplaatsvandezemaatregelen depensioenleeftijdmoetenverhogen,dekinderopvangsubsidiemoetenafschaffenendekinderbijslagmoeten halveren?iknoemmaarevenwat.hetzijnwillekeurige voorbeelden.hetgaatmijnatuurlijknietomdeinhoudelijkediscussie.ikwildeministerheelscherphorenover devraagwaarinditprocespreciesdebevoegdheidligt. Hetisvooronsheelcruciaaldatwijalsnationaalparlementaanzetblijven. Mijntweedevraaggaatoverdetermijn.Ditverdrag gaatsnelin,maarwanneergaathetpreciesspelen?uit deparametersblijktdatwijnogsteedseentekortbovende3%hebben.wijhebbeneenstaatschuldboven de60%.wanneerheefthetconsequentiesvoorons? Wanneermoetenwijbijvoorbeeldeentwintigstevande staatsschuldafbouwen?datisimmershetverschiltussenhethuidigepercentage,indebuurtvan75,en60.betekentdatnietdatweeigenlijknogextrazoudenmoeten bezuinigen,enwanneerdanprecies?ikwildatdeconsequentiesopdekortetermijnheelscherpinkaartworden gebracht.ikdenknamelijkdathetopdelangetermijnen demiddellangetermijngeenprobleemisvooreenland alsnederland,maarhetzoudeproblematieknogweleens kunnenverscherpenalshetopkortetermijngroteconsequentiesheeft.hethofvanjustitiekaneenbindendeuitspraakdoenovertenemenmaatregeleneneenboeteopleggen.ikvraagdeministerofhethofvanjustitiedan ookechtinhoudelijkzalbeoordelenofallemaatregelen uithetpartnerschapsprogrammavolledigzijnuitgevoerd zieartikel5 enofdeaanbevelingenenvoorstellenvan decommissievoldoendezijnovergenomen.datlaatste betreftartikel7.hoemoetenweinditverbanddezinlezendathethofvanjustitiebindendemaatregelenvoorschrijft?opwelkniveauzaldatkunnenzijn?kanhethof vanjustitiedanzeggen:julliekomenernietuitenhebbeneenconflict;datisaanonsvoorgelegdenwijschrijvennuvoordatdepensioenleeftijdnaar80jaarmoet?ik noemmaarwat.opwelkniveaukanhethofvanjustitie datdoen? Artikel11gaatoverdehervormingendielidstatenmet elkaarmoetenbesprekenenwaarpassendcoördineren. Datgeldtdusookvoorlandendiegeenbuitensporigtekorthebbenalsdaareentekortisenhervormingennodig zijn.ookhierbijzijnwijnietgerustopvoldoendesoevereiniteit.betrefthetdandeaanbevelingendieuitbrussel komen?daarhebbenwijopzichzelfnietsoptegen.het isprimaalsmendaarmeedenkt.hetisprimaalsmendetecteertwaartekortkomingenindeeconomiezitten.of gaathetverderdandat,enkanhetookconsequenties hebbenintermenvandirectebeslissingenovermaatregelenalseenlandgeenbuitensporigtekortheeft? Datzijndebelangrijkstevragenvoorons.Opbasisvan deantwoordendaaropzullenwijaldannietinstemmen methetverdrag.wijzienuitnaardescherpebeantwoordingvandeminister. DeheerHarbers(VVD): Voorzitter.Hetbegrotingsverdrag,hetFiscalCompact, vloeitrechtstreeksvoortuitdekabinetsbriefvanseptember2011,waarindevisieopdetoekomstvandeemu staatbeschreven.devvdoordeeltpositiefoverditverdrag,wanthiermeewordtdebudgettairedisciplineineuropa,endeeurozoneinhetbijzonder,versterktenwordenafsprakenmeerafdwingbaar.datisinlijnmetdekabinetsvisieenmetdevisievandevvd. HetbegrotingsverdragzalnietdeoplossingvandeEuropeseschuldencrisisbetekenen,maarzaldevolgende crisiswelhelpentevoorkomen.eigenlijkbrengtditverdragonsterugnaardeoorsprongvandeeuro,hetverdragvanmaastricht,maarnumetbetereafdwingbaarheidvandenalevingvanregels.hetbrengtonsechter ookterugnaardeoorsprongvandeeurocrisis,metontsporendeoverheidsfinanciënindiverseeurolanden.eris bijvoorbeeldgeenbegrotingsevenwichtingoedetijden, zodatslechtetijdendeeconomieonnodighardraken.met ditverdragbeginnenweeindelijkdeafsprakendieweonderlingmaaktenin"euroland"teborgenenafdwingbaar temaken.hetvoegttoedatdeomgekeerdegekwalificeerdemeerderheidsbesluitvormingwordtgewaarborgden datopdemiddellangetermijnhetstructureelsaldovan maximaal0,5%wordtvastgelegd.datisverwegvande oplangetermijnonhoudbare3%. Voordekortetermijnishetvanbelangdateurolanden zowelbezuinigingenalshervormingenblijvendoorvoeren,nietzozeeromdatdezelandendaartoeverplichtzijn, maaromdatditopdelangeretermijneenmeerwelva-

8 Harbers TK rendlandencontinentoplevert.ditbegrotingsverdragis infeiteeenstevigebevestigingvandeeindvorigeeeuw inhetstabiliteits-engroeipactgemaakteafsprakenhieromtrent.deafsprakendieindeafgelopenvijftienjaarin tegoedvertrouwenwarengemaakt,krijgenhiermeenu ookeenstevigewettelijkeenverdragstechnischeverankeringinallelidstaten.datisaltijdeenbelangrijkevoorwaardegeweestvoordevvdindebredereaanpakvan deeurocrisis.debudgettaireverplichtingendieuitdit begrotingsverdragvloeien,wordeninnederlandverankerdindewethoudbareoverheidsfinanciën.metdeze wetwordtietsgezegdoverdecentraleoverheden.dat isstraksineenvolgenddebataandeorde.maardaarin wordenonderandereookdenederlandsebegrotingsregelsindetraditievandezalmnorminwetgevingverankerd.datiseenlanggekoesterdewensvandevvd. Je zoukunnenzeggen:methetbegrotingsverdragwordtin feiteeensoortvanzalmnormaanheeleuropaopgelegd. Ikwildeministertenaanzienvanhetverdragnogeen paarvragenenopmerkingenmeegeven.daarbijbedank ikdeministergelijkookvoordeuitvoerigebeantwoordingindenotanaaraanleidingvanhetverslag. Eenapartverdragvoor25EU-lidstatenwashetbest haalbareresultaat.binnenvijfjaarzoudatmoetenwordengeëvalueerdenzouhetmogelijkmoetenwordenom hetoptenemeninheteu-verdrag.deregeringsteltinde beantwoordingdatdatzowelrealistischalswenselijkis. Maarhoerealistischisdatnuecht,geletopdeopstelling vanhetverenigdkoninkrijkentsjechië?achtdeministerhetookvoorstelbaardathettoteenevaluatiebeperkt blijftendathetdusnietinhetverdragkankomen?ishij hetmetonseensdatditverdragweleensveellangerdan vijfjaarmeezalmoetenkunnengaan? Ervolgtindetoekomsttweekeerperjaareenaparte eurozonetop.hoeweldezeinformeelis,gaathijwelover despecifiekeverantwoordelijkhedenvaneurozonelanden enstrategischerichtsnoerenvanheteconomischbeleid. Ishetdanechtinformeel?Enalshetinformeelis,wordt dannogergensandersdebesluitvorminggeborgd?hoe wordthetparlementerdanbijbetrokken? Ikhebookeenvraagoverartikel11,datgaatoverde ex-antecoördinatievaneconomischehervormingen.de notanaaraanleidingvanhetverslagroeptbijmijdaarovereigenlijkmeervragenopdandiebeantwoordt.kortgezegdstaaterhetvolgende.alseenlidstaatgroteeconomischehervormingenwilvoorleggenaanhetparlement,danmoethijdieookpresenterenaandecommissieenaandeoverigeeurolanden.diekunnenhetdan vergelijkenmetdelidstaatspecifiekeaanbevelingen.als zeheteengoedplanvinden,kunnenzeervervolgens weereenaanbevelingaandatlandvanmaken.datlijkt meeenbeetjeraar:jeleverteenbestpracticeaanende anderelandenkunnendanbesluitendatjedieterugkrijgt indevormvaneenaanbeveling.volgensmij,echter,is eenbestpracticeeenvoorbeeldvooranderelanden.en hoeblijftbeleidsvrijheiddangewaarborgd?jezouhet ooknoganderskunnenuitleggen,namelijk:jestelteen hervormingvoor,jepresenteertdieaanderestvande eurolanden,diegaanhetplanvervolgensamenderenen makeneringeamendeerdevormeenaanbevelingvan. Ookdatlijktmeongewenst,wantdankrijgjeietswaarmeejezelfeenhervormingwildedoorvoeren datis hartstikkegoed ingeamendeerdevormterug.deministerzegtdathiervoornogeencommissievoorstelmoetkomen.ikverwachtdatdeministererheelgoedopzaltoeziendatweuiteindelijknietditvoorstelkrijgenmaareen voorstelwaarbijhetadagium"elkaarweldemaatnemen, maarnietdewetvoorschrijven"terhartewordtgenomen. Ikhebookeenvraagoverhetartikelwaarinwordtbepaalddateurolandenelkaarinzichtbiedenindeschulduitgifte.DatisconformdekalenderdieNederlanddaar ookalvoorhanteert.maarblijfthetbijalleeninzichtbieden?zoja,moethetdannoginhetverdrag?enalshet tochinhetverdragstaat,danbekruiptmijeenbeetjede vreesdateropeengegevenmomentzalwordengezegd: jijmagdezeweekgeenschulduitgeven,wanteenander landisalaandeslag.datlijktmeookongewenst.zoals heterstaat,kanhet,maarikhoopnietdaterindetoekomstnogmeercoördinatiebijkomt. Hetverdragis,totslot,eenbelangrijkestapinhetbeter kunnenhandhavenvandeonderlingeafsprakeninemuverband,maarerzijnnogwensenover.indenotanaar aanleidingvanhetverslagmemoreertderegeringzelfal daternoggeenmogelijkheidisomhetstemrechtvanlidstateninderaadtijdelijkopteschortenbijhetlangdurig nietnakomenvangemaakteafspraken.evenminiserde mogelijkheidomdetoekenningvangeldenuiteuropesefondsenopteschortenalslidstatengemaakteafsprakennietnakomen.watonsbetreftzalelkevolgendegelegenheidmoetenwordenaangegrepenomhetbegrotingsverdragverderaantescherpenlangsdelijnvandeeerderbesprokeninterventieladder:automatischesancties, sanctiesbijtehogestaatsschulden,hetkortenopcohesieenstructuurfondsen,hetontnemenvanstemrechten,als eenlandblijftverzaken,uiteindelijkeenexitclausule,die eenvertrekuitdeeurozonemogelijkmaakt. DeheerHarbersrefereerdeaandezalmnorm.Datbegrijpikniet.Hijzegtdatditverdragdezalmnormrespecteert.Volgensmijisdatjuistniethetgeval.Ditverdrag zegtnamelijk:alsjejestructureletekortvanwegetegenslagenaandeinkomstenkantnietmeteenhalfprocentafbouwt,danmoetjeingrijpen.dezalmnormzegtjuist,anticyclisch:laatdeautomatischestabilisatorenhunwerk doen.ditverdragisdusjuisthartstikkeinstrijdmetde zalmnormdiedeheerharberszohoogheeftzitten. DeheerHarbers(VVD): Indeeersteplaatshebikheteensoortvanzalmnormgenoemd,wantdatishetandereaspectdatindeWethoudbareoverheidsfinanciënwordtgeregeld.Alsdezalmnorm ietszegt,ishetweloverautomatischestabilisatoren.dat ispreciesdeonderleggervoorhetvastleggenvaneen middellangetermijndoelstellingvoorhetstructurelebegrotingstekort.dusalsietsinovereenstemmingismet dezalmnorm,ishetdatwel.hetstructurelebegrotingstekortvoorondersteltnietdatjemeteenmoetingrijpen,als ertijdenseenlopendbegrotingsjaarconjunctureletegenslagis. OnderditverdragzitnatuurlijkookhetStabiliteits-en Groeipact.Datzegtweldatwijditjaaralop3%moeten zitten.wijhebbeneenbeetjerespijtgekregen:volgend jaarmoetenwijop3%zitten.deheerharbers,metditkabinet,gaatdaardoorextrabezuinigen,waardoorwijalleenmaarverdervandie3%afraken,wanthijschaadt daarmeedeeconomie.zoheeftzalmhetnooitgewild. Waaromdoethijdatdantoch?Hijzegtaltijd:wijdoenhet nietvoorbrussel,wijdoenhetvooronszelf,wantdatis hetbestevoornederland.nukanhijhiertoegevendat

9 Harbers TK hetpuurisvanwegehetstabiliteits-engroeipactomonderdie3%tekomen. DeheerHarbers(VVD): Nee,de3%enhetlangetermijnstrevennaareenbegrotingsevenwichtofeenlichtoverschotdoenwijvooronszelf,omdatwijopdelangetermijnonzeeigenrekeningen nietmeerkunnenbetalen.datdoenwijnietvoorbrussel. BovendienisditverdragnietdoorBrusselopgelegd.Het iseenverdragdatzeventienlidstatenmetelkaarhebben besprokenomdeafsprakendiezijhebbengemaaktookte kunnennakomen. Voorzitter.Eenbeetjeonwerkelijkishetwelopzo'ndag indeeuropeseturbulentiemetcyprus,waaroverwijdonderdagverderzullenspreken.wijsprekenoverhetstabiliteitsverdragenderatificatie. DeratificatievanhetStabiliteitsverdragvormtdeverdereverankeringvandeafsprakenuithetStabiliteits-en Groeipactuit1997endedaaropvolgendeafspraken.De PvdAplaatstditverdrageigenlijkindriefinancieel-economischepilarenendusineenbrederkadervandeEconomischeMonetaireUnie.Enerzijdsvereisthetdatlanden verantwoordomgaanmethunbegroting,huntekortenen hunstaatsschuld.daaropzietditverdrag.maarminstens zobelangrijkishetdatdeeuropeseeconomieënnaarelkaartoegroeienensterkerworden,daterhervormingen wordeningezetendatzeeerderwordeningezetdanvoorheen.iknoemspanjemetzijnbanken-enhuizencrisis.ik noemnederlandmetzijnhypotheekproblemen.iknoem FrankrijkenPortugalmethunproblemen.Diemoeteneerderwordenaangepakt.Datzijndeeconomischehervormingendielandensterkermakenenwaaroverwijsamen meerafsprakenmoetenmaken. Deanderepilaarisminstenszobelangrijk.Datervaren wijvandaagdedagaandenlijve.hetbetreftdeeuropesebankenunie,eenstabielerfinancieelstelselengezonderebanken,waaroverwijalleenineuropatotafspraken kunnenkomen.wijhebbenhetvandaagovereenvandie driepilaren.begrotingsdisciplineiseenbelangrijke,maar nieteenafdoendevoorwaardevoorgoedeeuropeseeconomischepolitiek. IkkomophetStabiliteitsverdrag,hetFiscalCompact, datzietopdewettelijkeverankeringvanstructureelbegrotingsevenwicht.allevoorgaandesprekershebben datookgenoemd.sociaaldemocratenkennendaarineen goedetraditie.ikhebinmijnmaidenspeechdrees,koken Bosaangehouden,maarEuropakentookbesteenboeiendehistorie,zekerinhetafgelopendecennium.Datis ookderedenwaaromdezewettelijkeverankeringvande afsprakendiewijeigenlijkalhaddengemaaktnuvoorligt. DePvdA-fractieheeftnogweleenaantalvragen.Hetzijn veelalwatmeertechnische,maardaarmeenietonbelangrijkevragen. Alsmencorrectiesmoettoepassenendaaraanmoet voldoenvolgensdeafspraken,moetiemanddatmonitoren.deregeringgeeftindebeantwoordingaan de PvdA-fractievindtdatterecht dathetcpbdatnietkan doenenachtderaadvanstatedaarvoordemeestaangewezenfiguur.maarisdatzoenwaarom?hoedoenanderelandendatdiegeenraadvanstatehebben?daarop krijgtdepvda-fractiegraageenreactievandeminister. Detweedevraagbetrefthetstructureelsaldo.Ikhad zojuistaleendebatjemetdeheerkoolmees.hetstructureelsaldoisminstenszobelangrijkalshetfeitelijksaldo, maarhetisookmoeilijktemetenmetverschillendedefinitiesenverschillendemaatstaven.overhetfeitelijksaldokunjetrouwensookdiscussiëren;daaroverzijndestatistiekenaangepast.hetfeitelijksaldoisnoghetfeitelijk saldo,maarhetstructureelsaldoblijfteenheelmoeilijke puzzelenoefening.hoezietdeministerdatenhoewordt datverderontwikkeld? Mijnderdevraagbetreftdestandvanzaken.Alser twaalflandenhebbengeratificeerd,treedthetverdragin werking.hoestaathetdaarmee?webehorenbepaald niettotdekopgroepineuropa.ditisdemaandwaarin hetzoumoetengebeuren.hoeveellandenhebbeneral geratificeerdenhoeveellandenzijndaarnogmeebezig? IkwastochweleenbeetjegeschrokkenvandeopmerkingvandeheerKoolmees,dieditwellichthoort,maar dieiknuevennietkanaankijken,datdenormvan3% weleensverlaagdzoukunnenworden.ikvinddatonverstandigenikschrikervan.elkegrensisarbitrair,maarik denkdatdezegrensaantoontdathetalstrakgenoegis. Ikhebgraagdetoezeggingvandeministerdathijhetbij dezegrenslaatennietdeboeropgaatmeteenpleidooi vooreengrensvan2%,1%of0%,waarwedanallemaal onzekopaankunnenstoten. IkdenkdathetpassendisalsdeheerKoolmeesalseerste eenvraagstelt. DeheerKoolmees(D66): Omeventecorrigeren,ikhebnietbepleitomvolgend jaaraan2%tevoldoen.ikdenkdatdeheernijboermij verkeerdheeftgeïnterpreteerd.ikhebdeministeropgeroepenomtefilosoferenofnatedenkenoverdevraag watwijopdemiddellangetermijngaandoen,alswijwetendateenplafondvan3%eigenlijktehoogisomeen stabieleschuldtehouden.deheernijboerverwijtmijnu iets,maarvolgensmijisdatnietwatikhebgezegd. VolgensmijhebikdeheerKoolmeeswelgoedbegrepen. Ikhebinderdaadnietgehoorddathijzeidatwevolgend jaaraan2%moetenvoldoen,maartegelijkertijdzegthij datdie3%eenveeltehoogplafondis.datbeniknietmet hemeens,ooknietoptermijn.datvindikonverstandig. DeheerKoolmees(D66): DegedachteachterhetStabiliteits-enGroeipact,hetplafondvan3%enhetstructureelbegrotingsevenwichtdat wijhebbenafgesproken,wastevoorkomendatjeop eenschuldpadkomtdatonhoudbaarisomdathetsteeds maarblijftstijgen.alswijnuconstaterendatdestructureleeconomischegroeiindekomendedecenniavolgensallerleieconomen,zoalsdeheerteulingsvanhetcentraal Planbureau,lagerisdanindejarentachtigennegentig, ishetdannietverstandigomooknaardieparameterste kijken,omhetstabiliteits-engroeipactooktoekomstbestendigtemaken? Ikvindhetverstandigomvooraltewerkenaanstructureelevenwicht,zoalsikdeheerKoolmeesookhebhoren zeggen,dusdaterwordtgewerktaanstructurelehervormingenendatdefinanciëlesectoropordekomt.jemoet