AandeordeishetdebatoverhetStabiliteitsprogramma enhetnationaalhervormingsprogramma.

Transcriptie

1 TK AandeordeishetdebatoverhetStabiliteitsprogramma enhetnationaal. Devoorzitter: IkheetdeministervanEconomischeZakenendeministervanFinanciënvanhartewelkom,netalsdemensen opdepublieketribuneendemensendieopeenandere manierditdebatvolgen.natuurlijkheetikookdedeelnemersaanhetdebatvanhartewelkom.wijhebbeneen spreektijdvanvijfminutenperfractieafgesproken. Ikzalmijnbestdoen,voorzitter. Devoorzitter: Ikgaervanuitdatuhetgewooninvijfminutendoet. Voorzitter.Decentralevraagvanvandaagis:wievulthet laatstegat?ikmaakmijzorgen.dewerkloosheidloopt op,dewoningmarkthersteltlangzaamendestaatsschuld stijgt.hetregeerakkoordbevattegoedemaatregelen,die deeconomieechtvooruitkondenhelpen.wijkondenhet meteenpositieveondertoonbegroeten.erwerdenbelangrijkehervormingenaangekondigd.maarderonkende tekstenvanhetnationaalkunnennietverhullendathetkabinetzijnambitiesstapvoor stapverlaagt.demoderniseringvandearbeidsmarkt wordtuitgesteld,dedoelstellingenvoorduurzaamheid wordenverlaagdenerwordt datvindikheelbelangrijk tochgesnedeninhetonderwijs.d66wildatwijnederlandklaarmakenvoordetoekomst.wijmoetennubeginnenmethervormen.elkedagdatwijlangerwachtenkost mensenhunbaan,laatderekeningoplopenenmaaktingrijpenpijnlijker. Hetregeerakkoordwasnietmeerdaneenambitieen bijelkakkoordgaaterwaterbijdewijn.datgejojozorgt vooronduidelijkheid.mensenhebbengeenideewaarzij aantoezijn.bovendienkostenelkegeschraptemaatregelenelkeuitgesteldehervorminggeld.hetgevolgiseen grootprobleemvoorministerdijsselbloem,wantaanelk akkoorddathetkabinetsluit,hangteenflinkeprijskaart. InfebruarislootministerBlokhetwoonakkoord.Goed voordewoningmarkt,maarministerdijsselbloemaccepteerdeeengatvan290miljoen.entweewekengeleden wasdaarhetsociaalakkoord.socialepartnersmochten langonderhandelenzonderbetrokkenheidvandekamer. Hetkabinetkwamopaudiëntiebijdevakbondentekende bijhetkruisje.allehervormingenopdearbeidsmarktzijn uitgesteldenafgezwakt.ditkostbanenenditkostgeld. Voor2017resteerteengatvaneenhalfmiljard.Minister Dijsselbloemmagditweergaanoplossen.Gisterenwas ereenzorgakkoord.d66isblijdatdenullijnvantafelis, maarweerisereenprobleemvoordeschatkist. Zohobbelthetkabinetvanakkoordnaarakkoord,een spoorvanongedektechequesachterlatend.hetenegat wordtmethetanderegatgevuld.decrucialevraagis: wievulthetlaatstegat?voordatlaatstegatontbreektde steun,wantwaarwilhetkabinetdiesteunhalen.laatik bijonszelfbeginnen.d66wilnietbezuinigenoponderwijs,maarjuistinvesteren.hetcdazegt:aanbelastingverhogingendoenwijnietmee.christenunieensgp hebbenmoeitemetbezuinigingenopdekindregeling. GroenLinkstwijfeltüberhauptoverextrabezuinigingen. DeSPendePVVlaatikmaarevenaandeflanken,waarvanweinigsteunteverwachtenis.Steunvoorhetopvullenvanhetgatisdusmoeilijktevinden,zekerookomdatallesmetallessamenhangt.Buitendecoalitieiser geenenkelepartijdieallessteunt.maarookinhoudelijk iserweinigruimtevooreenoplossing.tweederdevan debegrotingzitopslot.nahetsociaalakkoordwordtbij SZWnietextrabezuinigd.BijVWSkanweinigmeerna hetzorgakkoord.duswaarmoethetdanwelvandaankomen?vanhetonderwijsmisschien?erisduseenpatstelling.watdoethetkabinet?hetkabinetwachtrustigafin deijdelehoopdatwijhetcpbkunnenverslaan.alshet kabinetblijftwachtenenhetprobleemvooruitblijftschuivenwordthethelemaalonmogelijkomhetgatindebegrotingtedichten.uitervaringweetikdaterinseptembernogmaardriemanierenzijnomdebegrotingoporde tekrijgen:doordebelastingenteverhogen,doordenullijnookinzorgenonderwijsintevoerenofdoordekaasschaafopallebegrotingentehanteren.diedriemanieren zijnvisieloosenhetdraagvlakdaarvoorinhetparlement ontbreekt. DeministervanFinanciënheeftduseenprobleem.Ik hebvandaagmaaréénvraag.hoezorgthijvooreenbegrotingdiesteunkrijgtinhetparlement?wilhijinhet voorjaarzondertaboesmetdeoppositieonderhandelen? OflaathijzichklemzettendoordeanoniemeVVD'ers gisterenavond,methun"takeitorleaveit"-strategie?ik geefmaarvasteenwinstwaarschuwing.ja,wijwillen constructiefmeedenken.enja,wijzijnbereidonzeverantwoordelijkheidtenemen,ookvoormoeilijkemaatregelen.maardevraagiswelwathetkabinetonsnunog heefttebieden.centraalis:begininiedergevalvandaag methetgevenvanduidelijkheidoverwaarwenustaan enwaarweheengaan. DeheerDijkgraaf(SGP): EenglashelderetekstvandeheerKoolmees,diehetdebatuitstekendheeftsamengevat. Graaggedaan! DeheerDijkgraaf(SGP): Deministerwilgraagtotbeantwoordingovergaan,maar ikdenkdatwenogwatvragengaantoevoegenaanhet betoogvandeheerkoolmees.hijpleitvooreenmeerderheidinditparlement,nogvoordezomer.waarligtde bal? Dankvoordezevraag.Deballigtnatuurlijkbijhetkabinet.Ikhebinmijntekstalleenaangegevendatiksteeds moeilijkerziewaardieoplossingvandaanmoetkomen. Gisterenavondisophetgebiedvandegezondheidszorg eenakkoordgepresenteerdenbesproken;daarlijktheel weinigextramogelijk.indesocialezekerheidhebbenwe natuurlijkeensociaalakkoord,waardoorhetmoeilijkis daarextrabezuinigingentevinden.wehebbengisteren vandeministervanfinanciënhetstabiliteitsprogramma

2 Koolmees TK gekregen,waarinnogvoorminstens1miljardaanongedektemaatregelenzit,enwaarinooknogeens500miljoenbezuinigingenoponderwijs vooronsmoeilijk zit.ikvindhetheelmoeilijkomintezienwaardraagvlak voorhettotaalpakketis.maardeballigtbijhetkabinet. Vandaardemotie-Pechtoldc.s.,waarookdenaamvan deheervanderstaaijonderstaat,omzosnelmogelijk voordezomerhelderheidtegevenoverdeinvulling.je hebtdannamelijkdetijdombijvoorbeeldwetgevingaan tepassenenomaandeuitgavenkantvandebegroting metmaatregelentekomen.alsjedaarmeewachttotaugust/september,ismijnervaring,danlukthetnietmeer. Dankunjealleenteruggrijpenopbelastingverhogingof opnullijnen.zelfsdekaasschaafisonmogelijk,wantdie zitindie4,3miljard.metanderewoorden:deballigtvolledigbijhetkabinet. DeheerDijkgraaf(SGP): Daarbenikblijom,wantdaarhoortdebalookteliggen. Deregeringregeert,deKamercontroleert.Procesmatig benikhetermeeeens,wanterzaldraagvlakmoetenzijn. Maarinhoudelijkzieikdeoplossingniet,wantallesisondertussenmetakkoordendichtgeregeld.Jekuntwelgaan praten,maarwaaroverdaneigenlijkprecies,alsjedieakkoordentenminsterespecteert? Datisinderdaaddegrotepuzzelwaarhetkabinetnuvoor staat.tweederdevandebegrotingligtnuvast,enhetondertusseneindapril.ikdenkdathetheelmoeilijkisom noggrotemaatregelenaandeuitgavenkanttevindendie nietineenakkoordzitten,ofinhetpakketvande4,3miljard,enwaarvoorooknogeenssteunis.ikbenpuzzled, zoalsikhetafgelopenweekhebgeformuleerd. DeheerVanOjik(GroenLinks): CollegaKoolmeesheeftdestandpuntenvandeverschillendepartijenkernachtigsamengevat.Ikkanmijprima vindenindeomschrijvingvangroenlinksdaarbij.maar ikwilhemeenvraagstellenoverhetstandpuntvand66. DeheerKoolmeeszegtdathijiniedergevalnietwilbezuinigenoponderwijs.Wilhijwelpersevasthoudenaan denoodzaakvanbezuinigingentoteenbegrotingstekort van3%voor2014? Ja.D66heeftaltijdgezegddathetdeEuropesebegrotingsregelsbelangrijkvindt.Wijhebbendaarbijookaltijdgezegddathervormingenoplangetermijndeallerhoogsteprioriteithebben.Daaromwarenweookzotevredenoverdecontourenvanhetregeerakkoord,met diehervormingen.watjenuziet,isdataldiehervormingenwordenuitgesteldofafgezwakt,waardoorerjuist oplangeretermijn injunikrijgenwedaarovercijfers vanhetcpb waarschijnlijkeengatresteert.iknoemals voorbeelddemaatregelenoverdewwenhetontslagrecht.mijnverwachtingisdatinjuliduidelijkwordtdat dehoudbaarheidswinst dusdehoudbaarheidopdelangetermijnvandeoverheidsfinanciën daardoorisafgenomen.datbetekentdatjeopkortetermijnmeermoet doenomdieverlorenbedragenintelopen.metandere woorden:doordatjehervormingenuitsteltenopdelange baanschuift,wordtdenoodzaakvanbegrotingsdiscipline opkortetermijngroter.dieuitruilhadiklievernietgehad, maardieisernuwel. DeheerVanOjik(GroenLinks): Steedsmeermensen gisterenzelfsdevoorzittervande EuropeseCommissie,deheerBarroso pleitenervoor omheteenbeetjekalmaantedoenmetdebezuinigingenomdatjehetprobleemalleenmaargrotermaaktals jenietkalmaandoetmetdebezuinigingen.watvindtde heerkoolmeesvandiegedachte,dieinmiddelsdoorbijnaiedereenlijkttewordenomarmd?ikhoefhethelerijtje nietoptenoemen. Ikhebdiesignalenookopgevangen.IndeNederlandse begrotingstijgendeoverheidsuitgavenindeheleperiodevan2013tot2017van243miljardnaar273miljard.ondanksallemaatregelendiehetkabinetneemtenondanks hetlenteakkoordvanhetkabinet-rutteiistijgendeoverheidsuitgavendusforsdoor,zelfsinreëletermen.hetis onvermijdelijkdatjedaarietsaandoet.bovendienligthet kernprobleemvandenederlandseeconomienietbijde overheid.datblijktookuithetstabiliteitsprogrammavan gisteren,wantdaaruitblijktdatdeoverheidsuitgaveneigenlijkindeheleperiodeconstantzijn.hetprobleemligt inonzekerheideninwantrouwen:onzekerheidopdewoningmarkt,onduidelijkheidoverdehervormingenenonduidelijkheiddooralhetgejojoinhetparlement:250miljoenvoorinfrastructuureraf,danweer300miljoenerbij envervolgensweereraf.datishetkernprobleem.vandaarmijnoproepomsnelhelderheidtegeven,wantalsje snelhelderheidgeeft,wetenmensenenbedrijvenwaarzij aantoezijn.dankunnenzeweergaanplanneneninvesteren.zolangdieduidelijkheidontbreekt,zuljeeconomischeonzekerheidhouden.datisvolgensmijhetkernprobleemvandenederlandseeconomie. DeheerMerkies(SP): Ikherkenmijietsminderindesamenvattingdiedeheer Koolmeesgaf,waarinwijopdeflankenwerdengezet indezindatwijnietopenzoudenstaanvoordiscussie. Vanonsmoetdie3%-norminderdaadvantafelalsharde norm.ikvraagnogevendoorindelijnvandevraagvan deheervanojik,wanthetisnietduidelijkwatdeheer Koolmeeszegt.Hijheefteenheellangantwoordgegeven, maard66zitheelveelaantafel,straksmisschienweer. BlijftD66dankeihardvasthoudenaandie3%-normvoor 2014? IkhebdeheerVanOjikzojuisthelderaangegevendatde houdbaarheidopdelangetermijnvandeoverheidsfinanciënvooronshetbelangrijksteis.vandaardatwijalspartijsinds2006hebbengehamerdophervormingenophet puntvandeaow-leeftijd,dewoningmarktendearbeidsmarkt.erzitduseenuitruilin:hoeminderjehervormt, hoebelangrijkerhetisdatjeopkortetermijndebegrotingopordebrengt.mijninzetzouzijnomdehervormingenzoveelmogelijkteherstellen,maarikbenookeenrealist.erzijnallerleiakkoordengeslotenenhetisheelingewikkeldomdatnogteherstellen.erzijnechterwelmogelijkhedenomoverdehoudbaarheidvandeoverheidsfinanciënnatedenken.ikbenbenieuwdwaarhetkabinet meekomt. DeheerMerkies(SP): DanzieikeenopeningbijD66,wantikhoordeheer Koolmeesnuvolgensmijvoorheteerstnietmeerzeggen datdie3%-normheiligis.d66waseenvandelaatstebas-

3 Koolmees TK tionswaardienormnoggold.erkomenzelfshaarscheu- renbijdevvd,waardemastodontenzeggendatde3%- normnietmeerheiligmoetzijn.ikhoordeheerkoolmees datooknietmeerzeggen.hijverschuiftdediscussienaar hervormingen.determ"hervormingen"isheelbreed; daarkaniedereenoverpraten.ikbegrijpdusdatde3%- normnietmeerheiligisvoord66. Methetwoord"heilig"heeftD66nietbepaaldheelveel; sorry,mijnheerdijkgraaf.ikconstateerdathetkabinetbij mondevandeheerrutte,maarookbijmondevanministerdijsselbloemheeftgezegddathetzichhoudtaande 3%-norm,deEuropeseregelsendeafsprakendieinEuropazijngemaakt.Ikvinddatverstandig.Ikhadlievereen nogverstandigereinvullinggehaddooreenfocusophervormingenvoordelangetermijn.ikconstateerdatdat steedsingewikkelderis,maardecoalitiepartijenend66 zijnheterovereensdatdebegrotingopordemoetkomen. DeheerTonyvanDijck(PVV): Voorzitter.Hetiseengroveschande,ikhebergeenwoordenvoor.Watdoenwijhiernog?Waarombestaatditparlementnog?Wijzijnallemaalslaven;slavenvanBrussel. Dankzijdehereninvak-K,dankzijdeopheffersvanNederland,hebbenwijnietsmeertevertellen,isNederlandeen provincievaneuropageworden,isonzesoevereiniteitde prullenbakingemieterd.ditkabinetdanstalsmarionet naardepijpenvanbrussel.alledoorbrusselopgelegde hervormingenwordenminutieusuitgevoerdenkeurigopgeschreven.elkekommawordtverantwoord.eenmooi werkstukvanhetmeestneerbuigendejongetjevandeeuropeseklas. Brusselzegt:spring.Ditkabinetspringt,metonzepremierRuttevoorop.Brusselzegt:schafdiehypotheekrenteaftrekaf.Rutteroept:datdoenwe!Datwedaarmeeonzewoningmarktomzeephelpen,neemthijopdekoop toe.datdehuizenprijzenmet20%dalenendatergeen huismeerwordtverkocht,isdanjammer.brusselzegt: diepensioenleeftijdvanjullie,diemoetomhoog.doen we,enversneld,roeptrutte,wantdatisgoedvoorde schatkist.dat85%vandezestigplussersnietmeeraande bakkomtendatmeerdandehelftvandeouderenwerkloosthuiszit,ishunprobleem.brusselzegt:wemoeten dehurenliberaliseren.hop,wegooiendehurenomhoog; ookgoedvoorhetscheefwonen.maardathierdoormensenuithunhuizenwordengejaagden mensen eenhuurstijgingtotwel6,5%voorhunkiezenkrijgen, datzijzo;elkehuisuitzettingistenslotteéénscheefwonerminder.brusseleistdatwedearbeidsmarktflexibiliseren.enhop,daargaanonzeontslagbeschermingende WW. Depolderroept:goedidee,goedvoordedoorstroming!Datwe werklozenhebbenendatmensen gemakkelijkeropstraatkunnenwordengezet,moetdan maar;elkontslagistenslotteookdoorstroming.brussel dreigtmeteenboetevan1,2miljardalswenietbinnen eenjaarhettekortonderde3%hebbengebracht.duswat doenwe?weverhogendebelastingenditjaarmet9miljardenhetvolgendepakketvan4,3miljardligtalklaar. Datwedaarmeeonzeeconomieenconsumptieomzeep helpen,metnóghogerewerkloosheidennógmeerfaillissemententotgevolg,isonsprobleem. Brusselschrijftonsdewetvoor.Ophetgebiedvanfinanciën,pensioenen,arbeidsmarkt,woningmarkt,hurenenzorgdicteertBrusselencapituleertditkabinet.Dat iseengroteschande.nederlanddendertnamelijkachteruit.onzepremierroeptzondergêne:nietzosomber, eenbeetjepositief;alsweweerallemaaleenhuiskopen, ofeenauto,komthetallemaalwelweergoed!maarnu evendefeitenopeenrijtje.deeconomieisvoordederde keerinvierjaarineendieperecessie.dewerkloosheidis meerdanverdubbeld.indeafgelopendriemaandenverloren70.000mensenhunbaan.elkewerkdagkomener 1.000werklozenbijenelkemaandsluiten1.000bedrijven hundeuren.hetaantalfaillissementenisindeafgelopen 30jaarnognooitzohooggeweest.Ditiscatastrofaal.Het consumentenvertrouwenisweg,debanenverdampen,er wordtgeenhuismeerverkocht,pensioenenwordengekortendewwwordtontmanteld,netzoalsdelangdurige zorgendehypotheekrenteaftrek.allesmoetverdwijnen, allesmoetwordenontmanteld. Deenigemanieromdeeconomieweertelatengroeien,isdoormeerconsumptieendoormeerbinnenlandsebestedingen.Meergeldindeportemonneevandeburger.Omuitdieneerwaartsespiraaltekomen,zijnlastenverlagingennodig:lagerebelastingen,eenlagerebtw,lagereaccijnzen,lagerehuren;datiswatwenodighebben. Maarvooral:baasblijvenineigenland.VanBrusselmoetenwemiljardenovermakennaarZuid-Europeselanden enzombiebanken.vanbrusselmoetenwevolgendjaar honderdduizendenbulgarenenroemenentoelaten.van Brusselmoetenwesolidairzijnenvooralnietzeuren.De PVVzegt:laatdieeurofielenlekkerderambamkrijgen. WemoetenalseenhaasuitdeeuroenuitdeEuropese Unie,voordatwehelemaalzijnkaalgevreten.Nederland moetnederlandblijven. Voorzitter.Aanstaandezaterdagishetcongresvande PvdA. Zoalsaltijdiserdaarvolopdiscussie.Ikherinner mijhetcongresvan2001nogheelgoed.erlagtoeneen amendementvoorvandeafdelingtenboer,voorhetaanpassenvandehypotheekrenteaftrek.depvdawaserdestijdsnognietklaarvoor,helaas.inmiddelszijnwijmeer dantienjaarverderenwordtdehypotheekrenteaftrek eindelijkbeperkt.degehelewoningmarktwordtherzien. Erzijnmeerkansenvoorstarters,dewachtlijstenvoor huurwoningenwordenverkortenhetstelselwordteerlijkerenbeter. In2006 ikprobeerdeheerkoolmeeseenbeetjebijde lestehoudenwantzijnverhaalstaathierbehoorlijkdiametraaltegenover woeddeereenfellediscussieover deaanpassingvanhetontslagrecht.hetkabinetnochde SociaalEconomischeRaadkwamenernaanderhalftot tweejaarvergaderenuit.wezijnnuzevenjaarverderen erligteensociaalakkoord.datakkoordvoertveelverderdanalleeneenherzieningvanhetontslagrechteneen eenduidigontslagstelsel.hetstelselwordtmeergericht opwerkvinden.inhetsociaalakkoordiseveneensmeer aandachtvoordepositievanflexwerkers.diewordtversterkt.schijnconstructieswordenaangepaktenwegwerpcontractenwordenuitgebannen.bovendienwordtde pensioenleeftijdversneldverhoogd,mijnheerkoolmees. Dekostenvandezorgen,deuitgavenaandezorg,vormenaljareneengrootprobleemvandeoverheidsfinanciën.Hetgaatdanmetnameomdelangdurigezorg.Gis-

4 Nijboer TK terenpresenteerdehetkabineteenakkoordmetwerkgeversenwerknemersoverhetaanpakkendaarvan.ook daarwerdeenfundamenteleherzieningbereikt.dezorg wordtdichterbijdemensengeorganiseerd,mensenblijvenlangerthuis,endattegenlagerekosten. DePvdAbenadrukthetbelangvanstructurelehervormingvandeeconomie,ookinEuropa.Alleen alswijonsaanpassenaandezetijdblijvenwijsterk. DenadrukmoetinEuropameerkomenteliggenop hervormingsprogramma's.diemoeilijke,somslangjarige hervormingen,makenimmersdeeconomieënechtsterker.deelthetkabinetdezevisievandepvda? OverhetNederlandsehervormingsprogrammaheb ikalhetnodigegezegd:drieakkoordenopmajeureterreinen,metdraagvlak,zorgenvoorbelangrijkehervormingen.bovendienblijvenweinvestereninonderwijs enhoudenweoogvoordetoekomstdoorhetmilieubeleidcentraalteblijvenstellenendaarvoorextragelduitte trekken,zelfsindezecrisistijd. MevrouwSchouten(ChristenUnie): IkzitaleventeluisterennaardejubelzangopalleakkoordenvandeheerNijboer.Gisterenklonkindemediahet berichtdatdevvdeigenlijkweleenbeetjeklaarismetal dieakkoorden.deeltdeheernijboerdiemening? DePvdA-fractieisvoorstandervaneenbreeddraagvlakin zoweldesamenleving werkgeversenwerknemers als hetparlement. MevrouwSchouten(ChristenUnie): DeheerNijboersluitdusnietuitdatopandereterreinen, zoalshetonderwijsofdeenergie,nogakkoordengaan volgen.hijpleitdaarzelfsvoor?hetishandigomeen stukjeduidelijkheidtekrijgenopdatpunt,ookvoordecoalitiepartner. DePvdAisdaaroveraltijdvolstrektduidelijkgeweest. Mijnfractieisvooreenbreeddraagvlakinhetparlement enheeftdeuitgestokenhandvanzoweldefractievoorzittervandechristenuniealsdeheerpechtoldaangemoedigd,hoewelikdaarvanietsminderterughoordeindebijdragevandeheerkoolmees.diederiksamsomheeftdat altijdgedaanendoetdatnogsteeds. Ikeindigdemijnbetoogmetdewoordendatikbereidben omvervelendemaatregelentenemenmaardathetkabinetdanwelhelderheidmoetgeven.datwasechterniet mijnvraag.deheernijboernammijdemaatoverhervormingen,inhetontslagrechtendeaow-leeftijd.hij kloptezichopdeborstomdatnueindelijktocheenhervormingtenaanzienvandeaow-leeftijdplaatsvindt.ik kanmijnoghetlenteakkoordvanaprilvorigjaarherinneren,toendeheernijboernognietindekamerzat.erzijn toenafsprakengemaaktoverdehervormingvandeww, hetontslagrechtenoverhetversneldverhogenvande AOW-leeftijd.DekritiekvandePvdAwastoen:eensprintje,asociaal,geendraagvlak,watdoendievijfpartijen nou?isdatachterafgezientochnieteenbeetjeholleretoriekgeweest,nudeheernijboeraldiehervormingen overneemtenhetbelangdaarvancentraalstelt? Nee,datishetniet.DePvdA-fractieis,zoalsiknetaltot mevrouwschoutenzei,eengrootvoorstandervaneen breeddraagvlak,zowelindesamenlevingalsinhetparlement.datbetekentdatjehetverkiezingsprogrammaniet een-op-eenkuntdoorvoeren.daarinzateenlangzamerehervormingvandeaow-leeftijd.daaroverzijnallerlei debattengevoerdenwedoenhetnusneller.belangrijk isechterdatdehervormingenwordeningezet.hetspijt mewel,maarhetisindezemoeilijketijdenmet78zetels albehoorlijkmoeilijkomdienoodzakelijkeaanpassingen vandeeconomieerdoortekrijgen.alsjemettwaalfzetelsblijfthamerenopheteigengelijk,komenwehelemaalnietverder. Nubreektmijnklomp.VorigjaarhebbenwebijhetLenteakkoorddeverantwoordelijkheidgenomenomaldie hervormingen dearbeidsmarkt,deaow-leeftijd voor onzekaptenemen,alsoppositiepartij,duszonderdat weinhetkabinetzaten.toenriepdepartijvandearbeidfractiemoordenbrandoverdezehervormingen.hetwas schandaligdatheterzodoorheengeduwdwerdenhet wasverschrikkelijkdathetallemaalzosnelmoest.ennu neemtdeheernijboerded66-fractiedemaatoverdeze hervormingen?isdatnietheelongeloofwaardig? Nee,ikdoedatandersom.IkprijsdeheerKoolmeesvoor deconstructievehoudingdiehijnormaalaanneemt.ik proefdaarvandaagwatmindervanterugendatvindik jammer.ikhebookzijnlaatstezinnengoedgehoord.ook hebikdebijdragevandeheerpechtoldgehoord,waarin hijlietwetentochbereidtezijnommeetedenken.daar prijsikhemvoor. DeheerNijboerprijstinzijnbijdragedeverschillendeakkoorden.Vanuitdeoptiekvandraagvlakkanikmedaar ietsbijvoorstellen.watvindthijervandatdeoptelsom vanaldieakkoordenleidttoteenbegrotingdievooralsnognietaande3%-normvanbrusselvoldoet?isdatvoor hemeenacceptabeleprijsomtebetalenofmoetde3% hoedanookwordengehaald? Wehebbenafsprakengemaaktinhetregeerakkoord.Er iseensociaalakkoordgesloten.daarinhebbenweafgesprokendatweonsaandeeuropesebegrotingsregels houden,inclusiefde3%-norm.depvda-fractiesteuntdat voornemen. MijnvervolgvraagisdanofdeheerNijboerzichervanbewustisdat,omdienormtehalen,hetpakketvan4,3miljardeuronaarallewaarschijnlijkheidzalmoetenherleven.Eenonderdeeldaarvanisdater1miljardaanuitgavenbeperkendemaatregelenmoetwordengevonden,die mogelijkerwijsookweervaninvloedkunnenzijnopdeafsprakenindesocialezekerheidendezorg.ofisdatvoor hemonbespreekbaar? Duidelijkisdathetkabinetheeftbeslotenomopbasis vanderamingeninhetnajaartebekijkenhoegroothet gatisenhetpakketindiennodigtelatenherleventotdat

5 Nijboer TK aande3%-normwordtvoldaan.hoegrootdatgatpreciesisenofereengatis,zullenweinhetnajaarzien.dat steuntdepvda-fractie. DeheerKlein(50PLUS): DeheerNijboerhoudteenvlammendbetoogoverdeakkoorden,waarinhijookverwijstnaarhetzorgakkoord.Hij ziethetalseengrootwinstpuntdatmensenvakerthuis kunnenwordenverzorgdofthuiskunnenblijvenendaar hunzorgkunnenontvangen.datiseenstellingdieook inhethervormingsprogrammastaat.hoekandeheer Nijboerditrijmenmethettegelijkertijdverdwijnenvan banenindezorg?Ervindtjuisteenafbraakvande thuiszorgplaats,zodatergeengoedethuiszorgkanwordengerealiseerd.hoerijmtdeheernijboerdatmetelkaar? Ikkandatheelgoedmetelkaarrijmen.Dezekabinetsperiodekomeneraltijdnogbanenbijindezorg,wanterzijn meeroudemensenenerkomentienduizendenbanenbij. Doorhetzorgakkoordwordteropdethuiszorgniet75% gekort,maar40%.datleidtdustotminderbanenverlies tenopzichtevanhetregeerakkoord.datjuichenwetoe. Looneninkomenvoorbaneniseengoedbesluit,datde PvdA-fractiesteunt. DeheerKlein(50PLUS): Kortom:ukiestvooreensoortverelendungstheorie,namelijkdathetminderslechtwordt.Zouhetheelslecht worden,danwordthetnuietsminderslechtendaar moetenwemetzijnallenblijmeezijn,alsikhetgoedbegrijp.eigenlijkmoetukiezenvooreengoedeinzetopde thuiszorg,zodatervervolgensüberhauptgeenbanenverlorengaan. Indelangdurigezorgzijnaljarenlangforseproblemen, vooralmetdefinanciën.ikhebtoegejuicht daarover isgisteravondookeenheeldebatgevoerd daternu echtietsandersgebeurtindezorg,vooralindethuiszorg.mensenkunnenlangerthuisblijvenwonenenhoevenminderininstellingentewonen.datisvoormensen veelalbeterenbespaartnoggeldook.datjuichtdepvdafractietoe.dusdatheefthelemaalnietsvandoenmet Verelendung.Datwoordhebikookhelemaalnietinde mondgenomenenwerpikverrevanmij. Ikvervolgmijnbetoog.EigenlijkmistdePvdA-fractie nogéénhervorminginhetnationaalhervormingsprogramma.hetisookeenbeetjedevraaghoedeministerdaartegenaankijkt.deeuropesecommissiekijktheel sterknaardereëleeconomie,dewoningmarkt,dehuizenmarkt,maarwordterwelvoldoendeaandachtbesteed aandefinanciëleeconomieendekwetsbaarhedenvande financiëlesector,zowelinnederlandalsinandereeuropeselanden?zoudendeaanbevelingendaaropnietwat meermoetenzijngerichtindetoekomst?hoekijkthetkabinetdaartegenaan? Danhetstabiliteitsprogramma.Hetkabinetcommitteert zichaandenormvan3%in2014.depvda-fractieonderschrijftdit.maarminstenszobelangrijkzijndestructurelehervormingen,waaroverikalsprak.in2010gingende verkiezingendanookoverdebefaamde29miljardhoudbaarheidstekort.deheerkoolmeessprakdaarzojuistook alover.ditisdoordestructureleverbeteringenomgeslagenineenoverschot.zelfsmetdeakkoordendiezijn geslotenverwachtenwijnogsteedseenbehoorlijkoverschot.datlaatookziendatdiestructurelehervormingen vruchtenafwerpen.welisdevraaghoedeministersaankijkentegendeontwikkelingvanhetstructureelsaldo. Overdehervormingenkanschamperwordengedaan. Hetzoumeerkunnen,sneller,beter.Ongetwijfeldisdat oponderdelenwaar.maardepvda-fractiesteltvastdat najarenvanimpasseopdebelangrijkstevraagstukken vandezetijdgrotedoorbrakenzijngerealiseerd.hetisnu zaakdezesnelinwetgevingomtezettenenwaartemaken.kabinet,aandeslag! DeheerVanOjik(GroenLinks): DeheerNijboerheeftuitgebreidgesprokenoverdehervormingen.Ikbenhetmethemeensdatdaareenaantalgoedeaanzetteninzittenopverschillendepunten.Hij heefteigenlijkheelweiniggesprokenoverdewerkgelegenheidendewerkloosheid.dehervormingsagenda dienteenbanenplantebevatten.wijhebbendaarover eenaantalkerengesproken.depvdaheeftmijnmotieter zakeafgelopendinsdagtotmijnblijdschapgesteund.is deheernijboertevredenophetpuntvandatwerkgelegenheidsbeleidwaarhetgaatoverdehervormingsagenda? Ikhebzojuistookgesprokenoverhetsociaalakkoord,het belangvandearbeidsmarktdaarbijenhetbelangdathet veelmeerisgerichtophetvanwerknaarwerkhelpen vanmensenenhetcreërenvanbanen.ikhebdatwerkgelegenheidsplannatuurlijkookbestudeerd.datkande steunvandepvda-fractieverdragen.maardatneemtniet wegdatergrotezorgenzijnoverdewerkloosheidende jeugdwerkloosheidinnederland. DeheerVanOjik(GroenLinks): Indestabiliteitsagendazijnwijstriktoverdenormvan 3%.Waterookstaatoverdewerkgelegenheidende werkloosheid,hetbevatgeenconcretedoelstellingenter zake.diehebbenwijwelbijdebegroting.zoudenwijdie nietvoordewerkgelegenheidookmoetenhebben? MijncollegaServaes,hierookaanwezig,heefteraleerderindebattenvoorgepleitomindemacro-economische onevenwichtighedenprocedureookmeeraandachttevragenvoorsocialecomponenten;nietalleenvoorwerkloosheidmaarookvoorarmoede.daarvooriszelfseenmotieaangenomenindezekamer,dushetisinderdaadde inzetvandepvdadatdaarookaandachtvooris.ikheb overigensgisterenovercyprusookzelfnogeenmotieingediendengesteundgekregenindekameromooknaar desocialecomponenttekijkenenoogtehebbenvoorde armoedeendeellendevanmenseninlandenwaargrote hervormingenplaatsvinden.dusdatisonzelijnalenige tijd. DeheerNijboerhadhetoverhetomslaanvaneenhoudbaarheidstekortineenhoudbaarheidsoverschot.Datzou heelmooizijn.hetcrucialepuntisnatuurlijkweldathet kabinetallehervormingendieaangekondigdzijnook daadwerkelijkdoorvoert.pasdankunjesprekenvaneen overschot.inhetstabiliteitsprogrammastaatookdathet nunognaarbrusselsemaatstaveneengroottekortis.er staatnu1miljardaanaanvullendemaatregelenpm. Heeft

6 Nijboer TK depvda-fractiesuggestiesvoordeinvullingvandatbedragenwordendaarbijsocialezekerheidenvolksgezondheiduitgezonderd? Erwordteenheelgrootpuntgemaaktvaneenpm-post van1miljard ikhebdetekstvandeheerkoolmeesvan gisteravondookgelezen terwijlinhetsociaalakkoord deafspraakisgemaaktdatwijonzemaatregelenbaserenopderamingeninhetnajaar.datkankleinerzijn.dan isermindernodig.hetkangrootzijn.daniserwellicht meernodig.ikprijsdeheerkoolmeesvoordeconstructievehoudingmaarbijhetkunduzakkoordstondbij875 miljoenook:datlossenwijookwelop.daarzatnog1,3 miljardindezorgbijdienietwasbenoemdenwaarvan werdgezegd:datmoetindezorgwordenopgelost.dus ikvinddatdeheerkoolmeeseenbeetjemettweematen meetalshijdaarnuheelscherpopis. Hetgroteverschilisdatdekwestievandatmiljardinde zorgtoenbinneneenweekwasopgelost.binneneen weekhebbenwijdatmetdevijfpartijeningevuld.alsde heernijboerdatnuookbinneneenweekdoet,neemik mijnwoordenvangisterenterug,maarikhebzo'ngevoel datdatnietgaatlukken.maarmijnvraagisblijvenstaan: wordensocialezakenenvwswatdepvdabetreftuitgeslotenvanhetmiljardofniet? Ikgahiergeenonderhandelingvoerenovereenmiljard dateventueelnodigzouzijn.wijkijkenpasinhetnajaar watnodigis.deuitnodigingvandeministervanfinanciënaanallerhandefractiesstaatommeetedenkenover deinvullingvaneenmogelijkaanvullendpakket.hetlijkt mijheelmooialsdeheerkoolmeesopdieuitnodiging zouwilleningaan. WijhebbenindecembervorigjaarbijdeStartnotaeen uitgebreidediscussiegevoerdoverdegroeiverwachtingenvoorditjaar.toenwerdgezegddatdezorgendaaroverallemaalvoorbarigwaren.nee,bijdebesluitvorming inhetvoorjaarzouerduidelijkheidkomen.datheeftook deheernijboergezegd.nuishetvoorjaar,degroeiramingenliggenerennulaathijopnieuwmistbestaanover devraagwaardiebezuinigingengevondengaanworden. Datistochnietgeloofwaardig? OokdeCDA-fractiehechtaltijdaanmaatschappelijkebetrokkenheidendraagvlakindesamenleving.Hetkabinet heeftdedagnadatdieramingenbekendwareneeninzet optafelgelegdvanhoedatopgelostzoukunnenworden. Dieinzetisbesproken,zowelinhetparlementalsmetsocialepartners.Diehebbengevraagdomdateersteven vantafel "detafel"kwamvorigeweekveelvuldiginhet debatvoor tehalenenhetalleentelatenherlevenals datechtnodigis.daarheefthetkabinetinbewilligd.dat isnuafgesproken.datleiddeooktotdraagvlakindesamenleving.datsteuntdepvda. DeheerNijboerheeftzelfgezegddatdie3%nietterdiscussiestaatwatdePvdAbetreft.Dusjekuntopjevingers natellendatdatmiljardopdeeenofanderemaniergeëffectueerdzalmoetenworden.deheernijboerspreekt hierlovendoverallerleiakkoorden,maartegelijkertijdlaat hijbovendeafsprakenindieakkoordeneendonderwolk hangendoordatmiljardnietintevullen,wanthijwilniet aangevenofdatdaaropvaninvloedkanzijn. Deramingenvanhetnajaarzullentonenofereenverwachttekortisdatbovende3%komten,zoja,hoegroot datisenofhetpakketdeelszalmoetenherlevendanwel datereenanderpakketkomt.debredeuitnodigingaan dekamervandeministervanfinanciënstaatomdaar eeninvullingvoortezoeken.daarkannatuurlijknogeen andereinvullingvoorkomen. DeheerMerkies(SP): IksnaphetenthousiasmevandeheerNijboernietover aldieakkoorden.hetzijnerinmiddelsnegen.gelukkig maaktedevolkskrantdaareennetoverzichtjevanzodatwijnogeenkleinbeetjeoverzichthouden.maarik wilnogeventerugkomenopdewerkgelegenheid.ikzie hetniet,wanthetenigewatikhoorvandeheernijboer iseenplanvoorvanwerknaarwerk,maaruiteindelijk hebjetochookgewooneeneconomiemetbinnenlandsevraaguitval?datstaatookindeanalyseinhetstabiliteitsprogramma.hoegaatdepvdaervoorzorgendat diewordtaangejaagdzodaterwerkelijkwerkgelegenheid komt?methetplandatwijnuhebben,isernogsteeds sprakevan50.000ontslagenindethuiszorg.zeleveren ookweldegelijksalarisin,algebeurtdatviaincidentele looncompensatie.dusikzieniethoeditzalzorgenvoor meerwerkgelegenheid. Overdethuiszorghebiknetalineeninterruptiedebat metdeheerkleingezegddaterbanenbijkomen.alleen komenertenopzichtevandestijgingwatminderbijdoor deombuigingen.tenaanzienvandeeconomiehebben wijgezegd:juistomheteconomischherstelruimtetegevengaanwijditjaarnietaanvullendbezuinigenookal gaanwijin2013doordie3%,dietochergbelangrijkis. Alservolgendjaarenigegroeiis,iserookruimteom watombuigingentedoen.daarnaastheefthetkabinet ookeenaantalmaatregelengenomenzoalsdebtwinde bouwsectornaar6%brengenomdeeconomietestimuleren.erisdusweldegelijkeenheelpakketomzoveel mogelijktedoenaanhetbehoudvanwerkgelegenheid, samenmetdemaatregelenuithetsociaalakkoord,het ditjaarniethandhavenvande3%endeextramaatregelendieerditjaaraankomen.niemandkanechterbanen uitdebenensnijdenindeeconomischecrisis,ookdesp niet. DeheerMerkies(SP): Ikzienietdatdebouwnuenormherleeft,maargoed.De heernijboervindtblijkbaardatde3%-normvoor2013 nietgehaaldhoeftteworden,maarvoor2014wel.dan vraagikmetochhetvolgendeaf.jekuntweleindeloos wachten.wijwetenallemaaldatdeheernijboermisschienhetzelfdeverhaalverteltalswehiervolgendjaar staan,maardanvoor2014:nee,nudoenweheteven niet.alsjehetdanpasdoet,danhebbenmensenalgeen vertrouwenmeer.juistdoornutezeggendatdie4,3miljardechtvantafelis,schepjevertrouwen.danweten mensendathunnieteenzwaardvandamoclesbovenhet hoofdhangt.isdeheernijboerhetdaarmeeeens?

7 Nijboer TK Opzichzelfishetallemaalheelduidelijk.Alsderamingen uitwijzendatweonderde3%komen,zulleneraanvullendemaatregelenkomen.danzaleendeelvanhetpakketofhetgehelepakketdatisgetoond,herleven.daaris dusnietsonduidelijksaan.watwélonduidelijkis,isaltijd maarzeggen:naonsdezondvloed;welatendestaatsschuldoplopen;bekijkhetallemaalmaar.destaatsschuld isopgelopenvan45%naar75%endesociaaldemocratie kentookeentraditievandegelijkbegrotingsbeleid.daar beniktrotsop.wemoetengoedzorgenvoordeoverheidsfinanciën,omdaarmeedezorgendesocialezekerheid,diedeheermerkieszobelangrijkvindt,ookinde toekomsttekunnengaranderen.datkannietalsjealtijd allesmaarlaatlopen. DeheerTonyvanDijck(PVV): HetisoverduidelijkdatdeheerNijboerendePvdAde wegkwijtzijn.zewetenhetgewoonniet.hetenigewat zenogweten,is:brusselzalhetwelwetenvoorons,en Brusselzegt"spring",duswijspringen.Vraagtdeheer NijboerzichnietafofBrusselwelhetbestemetNederlandvoorheeft?MisschienzijndeoplossingendieBrusselaanreikthelemaalnietzogoedvoorNederland.De heernijboerheeftalsvolksvertegenwoordigerdeverantwoordelijkheidomtebekijkenwatbrusselallemaalaan onsoplegtenzichaftevragenofdatwelgoedis.inhet afgelopenjaarheeftdeheernijboerdebelastingenverhoogdmet9miljard,enuiteindelijkkomenerelkedag 1.000werklozenbij.Ooksluitenelkemaand1.000bedrijvenhundeuren.Datvasthoudenaandie3%opkortetermijnkonalleendooreenbelastingverhoging,endiefout maaktdeheernijboernuweerdoorvoor2014vastte houdenaandie3%.hijmoeteensophoudenmetluisterennaarbrusseleneensuithetraamkijken,omtezien wathijdoetmetdenederlandseeconomieendenederlandsesamenleving. IksnapweldatdeheerVanDijckvandePVVdezwartepietaldoornaarBrusselwilschuiven,maarikbenmijninbrengbegonnenmetdeproblemeninNederland,dieal jarenlangspelen,ensommigealdecennialang,endieopgelostmoetenworden.datzijnproblemenopdewoningmarkt,opdearbeidsmarktenindezorgendiehebben helemaalnietsmetbrusseltemaken.datzijnonzeeigen problemen.daarhebbenpoliticiverantwoordelijkheid voortenemen.depvvzegtmetoogkleppenop:brussel heeftdeschuld,hetligtallemaalaanbrussel,wijhebben hiergeenproblemenenwijlossennietsop.datisaande PVV,maardatvindikonverantwoordelijkepolitiek. DeheerTonyvanDijck(PVV): Nederlandheeftmaaréénprobleemendatstaatnotabe- neindestukken!hetisdusnietzodatdiemanneninvak- Knietwetenwaarhetprobleemzit.Vanaf2006looptde particuliereconsumptieterug.vroeger,voor2006,droeg departiculiereconsumptiemet1%bijaandegroei.vanaf2006krimptdeeconomiedoordatdeparticuliereconsumptieterugloopt.uzitvanaf2006metdevingersinde portemonneevandemensenmetaluwhervormingen diezonodigzoudenzijn.diezijnhelemaalnietnodig.die zijnnodigvanbrussel.brusselzegtdatweeenprobleem hebbenopdewoningmarkt.wehebbenhelemaalgeen probleemopdewoningmarkt.doordatubeginttetornen aandiewoningmarkt,aandearbeidsmarktenaandezorg wordenmensenonzekerengaanzeinderdaaddenken datereenprobleemis.ulaatzicheenprobleemaanpraten.hetenigeprobleemis:consumptie,consumptie,consumptie. WasdewereldmaarzosimpelalsdeheerVanDijckhem schetst.jekuntdeogensluitenvoorwachtlijstenvanvijf jaarvooreenhuurwoning,vooreenhypotheekrenteaftrekdiealjarenbestaat,voorhetfinancierenvanhetbeschikbaarhoudenvandezorgvooronzeouderen,voorde arbeidsmarkt,waaropheelveelmoetveranderenendie veelmeergerichtmoetzijnenvoordeflexibelecontracten.daarkunjedeogenvoorsluiten,enzeggen:alswe allemaalmaarwatmeerindeportemonneehebben,komt allesgoed.datiseeneconomischevisie,maarnietdeonze. DeheerVanOjik(GroenLinks): Voorzitter.Haalthijhetofhaalthijhetniet?Datisde vraagwaartoedediscussieoverhetbrusselpakketdatwij vandaagbespreken,isversmald.ditiseennieuwerealitysoapmetindehoofdroljeroendijsselbloem,ministervanfinanciën.vorigjaarlagereenlenteakkoord,een afgerondverhaalmethervormingen,vergroeningenja, ookpijnlijkebezuinigingen,datkonrekenenopvoldoendeparlementairesteunindetweedeeneerstekamer.nu ligtereigenlijknogniks,behalveeenmerkwaardigmengsel zondertoereikendeparlementairesteun vanregeerakkoord,herzienregeerakkoord,woonakkoord,sociaalakkoord,zorgakkoordeneenzogenoemd"pakketvan 1 maart".datlaatsteiseigenlijkvantafel,maarookweer nietenhetkan"herleven",zoalsdeministerhetnoemt, alsdebudgettairesituatiedaaraanleidingtoegeeft.van ditmengselbrouwtdeministereenbegrotingvanbordkarton.hijslaatereennietjedoorendoetdieopdepost. ZoudenzeonsinBrusselnogbegrijpen?Hoezithetnu metdatpakket? DeinktvandeMacroEconomischeVerkenningwas nognietdroog,oferlagaleenvoorstelvanhetkabinet vooreenombuigingvan4,3miljard.datwasbeginmaart. Metdesocialepartnerswerdafgesprokendathetpakket zekertotaugustusvantafelis.datwaseenweekgeleden. Alswijlekkergelduitgeven,ishetoverbodig,zeideminister-president.Ikbenerontspannenover,zeideministervanFinanciënvorigeweek,wantookinanderejaren beslissenwijoverditsoortzakengewoonlijkpasinaugustus.erisnietsnieuwsonderdezon.desocialepartnershaddeneenkatindezakgekocht. DezeweekdenktdeministervanFinanciënerweernet ietsandersoverenwilhijdebezuinigingenalvastmet potloodinzijnschriftjezetten,alsofbezuinigingeninpotloodgeschrevenminderhardaankomendanbezuinigingendiemetpenzijngeschreven.zoudenzehetinbrusseleigenlijknogwelvertrouwen?deministerdoeterallesaanombrusselgerusttestellen."hetcommitment vanhetkabinetomdeemu-doelstellingterealiserenis dusonverminderdsterkenzalzonodigmetaanvullende maatregelenwordengeëffectueerd"staattelezeninde aanbiedingsbriefbijhetstabiliteitsprogramma.oppagina7vandatprogrammaenoppagina8staatletterlijkdezelfdezin.ookinhoofdstuk4opbladzijde18wordtherhaalddathetcommitmentonverminderdsterkisendat hetzonodigmetaanvullendemaatregelenzalwordenge-

8 VanOjik TK ëffectueerd.alswijietsmaarvaakgenoegzeggen,gelovenzehetwelenkandeschijnvanbegrotingsdiscipline wordenopgehouden,moethetkabinethebbengedacht. Hetiseenwankelverhaaldatmededaardoorindevisievanmijnfractieteveelaandachtkrijgt.Hetgaatbijhet Brusselpakketnatuurlijknietalleenomdemanierwaaropwijde3%gaanhalen.Inhethervormingsprogramma dienthettegaanoverdebredereeu2020-doelstellingen, overdemanierwaaropwijnederlandvoorbereidenop detoekomst,overonzeambitiesophetgebiedvanonderwijs,zorg,vergroening,duurzameenergieenwerkgelegenheid.indehervormingsagendawordthieroveralleenmaarindemeestalgemenetermengesprokenals ineenverplichteadministratieveinvuloefening.iknodig deministervaneconomischezakenuitomeenseenblik tewerpenophethervormingsprogrammadatzijnduitsecollegaheeftingediend.datiseennauwkeurigoverzichtvangesteldedoelenengenomenmaatregelenop gebiedenalsonderwijs,werkgelegenheidenverduurzamingvanenergie.pervoorgenomenmaatregelwordter preciesaangegevenhoehetermeestaatenwanneerdie afmoetzijn.alsdeministerdantochduitsaanhetlezen is,kanhijzichmisschienookeensverdiepenindewijze waaropoostenrijkmaatschappelijkeactoren,socialepartnersenanderendieditwillen,bijdeopstellingvanhet betrekt.zowordthetmeerdan eeninvuloefening.graagkrijgikeenreactiehierop. Ambitieisnodig.Wijvroegenhetkabinetomdieambitietetonenineenbanenplanwaarinvergroeningisopgenomen,zodatduurzamewerkgelegenheidontstaat.Dat isnietalleeneenwensvangroenlinks,maarookeeneis vandeeuropesecommissie.dinsdagheeftdetweede Kamermijnmotieterzakeaangenomenendaarbenik blijmee.ikkanmijvoorstellendathetkabinetnogeven tijdnodigheeftomdemotiegoeduittevoeren.inde stukkendiewijnukregen,isdatinelkgevalnognietgebeurd.deministervansocialezakenenwerkgelegenheidheeftteraanvullingvandehervormingsagendawel eenbriefgestuurd,maardiebevatvooraleenbeschrijvingvanhetsociaalakkoord.indiebriefstaatgeenbanenplanenalhelemaalgeengroenbanenplan. Ookindehervormingsagendazelfblijftderelatietussenwerkenvergroeningmistig.Daaromvraagikhetkabinet,dehervormingsagendateconcretiseren,concrete doelentestellenvoorhetscheppenvanwerkgelegenheid envoorverduurzamingvandeeconomie.ikvraaghetkabinetookomaantegevenwelkeinstrumenteningezet gaanwordenomdiedoelentebereiken,nietomdathet vanbrusselmoetmaaromdathetonszelfverderhelpt. Voorzitter.HetStabiliteitsprogrammaenhetzijntweebelangrijkedocumenten.Dat isnietalleenhetgevalomdatzevoor1 meinaardeeuropesecommissiewordenopgestuurd,maarookomdat zedewegbeschrijvennaargezondeoverheidsfinanciën enerzijdsenherstelvandeeconomieendeconcurrentiekrachtvannederlandanderzijds.hetbetreftdebundelingvandevoornemensvanhetkabinet,hetissamengevoegdenerziteengrotestrikomheen,methetbesefdat hetdraagvlaktoeneemtvoorallegrotehervormingendie hetkabinetinzet.hetdraagvlakneemttoedooroverleg metallebetrokkenendaaroverindesamenleving.hetis nietnikswatergebeurt. Waaromdoenwijdit?Vooronsishetbelangrijkstedat wijmetditprogrammavoordeoverheidsfinanciënop wegzijnnaarhetoptermijnrealiserenvanbegrotingsevenwicht.wijmoetenvaneenprimairtekortnaareen primairoverschot,vaneenhoudbaarheidstekortnaareen houdbaarheidsoverschot.datdoenweomhetlandopordetebrengen.wegevennamelijkteveeluit,metgeleend geld.hetisgeleendgeldvandetoekomst,vanvolgende generaties,vankinderenenkleinkinderen.daarkunnen weniettotinhetoneindigemeeblijvendoorgaan. Voor2013haddenwealeenbegrotingdiebinnende 3%kwam,maardoordeontwikkelingenmetonderandereSNSdreigenwedaarnetboventekomen.Datwilde VVDnietnogeenjaarziengebeuren.Deopgaveisom debegrotingvoor2014sluitendtekrijgenbinnende3%. Daartoedienthetaanvullendepakketvan1 maart.datis gelukkignieteensineenvoetnootinhetstabiliteitsprogrammaopgenomen,maarmettabelenalinhetstukdat naarbrusselgaat.hetaanvullendepakketzalherlevenals hetnodigis.zozietdevvdhetgraag. DeheerHarbersistevreden,maarvolgensmijmoeten detranenhemindeogenzijngeschotentoenhijdecijfersuithetstabiliteitsprogrammaopzichlietinwerken. Destaatsschuldstijgtnaar75%.Decollectievelastendruk komtbovende40%uit;datissinds1999nietgebeurd. Deonduidelijkheidoverdebegrotingduurtvoorttotin hetnajaar."vooruitschuiven",heetdat.daarkandeheer Harberstochonmogelijktevredenmeezijn? Doorveleontwikkelingen,metnameindewereldeconomieendefinanciëlesector,isdestaatsschuldforsgestegen.Daardoorkundetranenjeindeogenschieten, maarjeschieternietheelveelmeeopalsjeervervolgensnietsmeedoet.ikstelvastdatereenregeerakkoord isendaternueenstabiliteitsprogrammaiswaarininvullingwordtgegevenaandeopgave. Deinvullingvandieopgaveismijontgaan.Bijdestartnotahebbenwijeenuitgebreidediscussieoverdeweersverwachtinggevoerd.Toenzeiikal:deheerHarbersende heernijboerstaanhiermetkortebroek;zijdoenalsofhet mooiweeris.deheerharbersantwoorddedaarop:wacht uaf,wijgaanleverenbijdevoorjaarsbesluitvorming.nu ishetvoorjaar,maardevvdlevertniet.watishetprogrammavoorhetrealiserenvaneensluitendebegroting voor2014,althansvoorwatbetreftde3%? DatisditStabiliteitsprogramma.Wijleveren.Allehervormingengaandoor.IkwijsopdebelangrijkehervormingenvoordeWWendearbeidsmarkt,voorhethelesocialezekerheidsstelsel.Iknoemookallehervormingenvoor dezorg.enja,daarbijiséénpostdienoginvullingmoet krijgen:depostvan1miljardeuro,omdateennullijnin dezorgnietmogelijkisnadatgisterenhetzorgakkoordis gesloten.vanafmorgenmoethetkabinetmetdezeopgaveaandeslag. Hetzorgakkoordispasgisterenafgeslotenendaardoor iseenopgavevan1miljardontstaan.jekuntnietverwachtendathetvandaagalwordtingevuld,maarvanafmorgenisdatdeopgavewaarhetkabinetvoorstaat. Hetkabinetheeftgestelddittegaanzoekeninderich-

9 Harbers TK tingdiedevvdvorigeweekalheeftaangegeven,namelijkuitgavenverminderingen.alsjedaarmeetotprinsjesdagwacht,resterenerinderdaadnietveelopties,maarik gaervanuitdathetkabinet,datnuditprogrammanaar Brusselstuurt,vanafmorgenaandeslaggaatomookdat laatstemiljardvaninvullingtevoorzien. MevrouwSchouten(ChristenUnie): Alshetkabinetmorgenalaandeslaggaatmethetinvullenvande1miljard,isdeheerHarbersdanmetonsvan meningdathetkabinetookvoordezomerduidelijkheid moetgevenoverdeinvullingvandie1miljard? Wijdoenalledingenindejuistevolgorde.Debegroting voor2014gaatovergelddathetkabinetvanaf1 januari 2014namensonsallemaalgaatuitgeven.DaaroverstemmenwijindezeKameropdedagvoorhetkerstreces.De voornemenshiertoewordengepresenteerdopprinsjesdag.indeaanloopdaarnaartoeverwachtikvanhetkabinetslechtsdathethieropprinsjesdagstaatmeteen miljoenennotadiesluitendisbinnende3%.opwelkmomenthetkabinetnaardekamerkomtomdaaroverte praten,maaktmijnietzoveeluit.ikhoudhetkabinetaan hetcommitmentinditprogramma,waarinhetkabinet onsbelooftwathetonsopprinsjesdaggaatleveren. MevrouwSchouten(ChristenUnie): DeheerHarbersweetookdatereenmotie-Pechtoldc.s. ligtwaarindeoppositievraagtomjuistwelduidelijkheid tegeven,zodatwijbreeddraagvlakkunnenzoekenvoor demaatregelen.deinvullingvandezepostisnuonbekend.alshetkabinetpasnadezomermetdeinvulling komt,resteerterweinigtijd.isdeheerharbersmetmij vanmeningdatwijnaareenbreeddraagvlakinditparlementmoetenzoekenendatdaarbijhoortdatwijzosnel mogelijkduidelijkheidhebbenoverdeinzetvanhetkabinet? Ikbenhetermeeeensdatwijindezemoeilijketijdennaar eenbreeddraagvlakmoetenzoeken,maardewoorden"it takestwototango"zijnhierdezeweekaleerdergevallen. Hetkabinetschrijftdathetgraagomtafelwilgaanmet partijendiemethetkabinetenmetonsalscoalitiepartnersdeambitiedelenomtotgezondeoverheidsfinanciën tekomen.datgesprekmoetwelplaatsvinden.datbetekentdatmeerderemensendebereidheidmoetenhebben omhieroveringesprektegaan. DeheerHarbersgeeftterechtaandatjeniettelangkunt wachtenmethetinvullenvanuitgavenmaatregelen,omdatjeinaugustusofseptembernietmeerheelveelopties hebt.mijnervaringisookdatjeafentoewetswijzigingen nodighebt.datbetekentdatjealopkortetermijnmet concretevoorstellenmoetkomenomdiedoorbeidekamersderstaten-generaaltehalen.vindtdeheerharbers ookdateventueelbenodigdewetsvoorstellenvoordezomeraandekamermoetenwordenvoorgelegd? Ikvindmaaréénding:hetkabinetmoetallesdoenomde belofteaandedieinditstukstaat,waar temaken.diehoudtindatwijtoteensluitendebegroting zullenkomenbinnende4,3%,waarbijderesterende1 miljardwordtgezochtinuitgavenbesparingen.ikgahier nietvoorhetkabinetbepaleninwelktempohetnaarde Kamermoetkomen.Ikhoudhetkabinetaanzijnbelofte. Alshetkabineterbijdevoorbereidingvandebegroting voorvolgendjaarachterkomtdatsommigedingensnellermoeten,isheteenzaakvanhetkabinetomdekamer daarbijineeneerderefasetebetrekken. Datiseenhelderantwoord.Ikhebeentweedevraag.GisterenhoordenwijbronnenindeVVD-fractiezeggen:we gaannu"takeitorleaveit"toepassen.metanderewoorden:hetkabinetofdecoalitiekomtmetvoorstellenendat ishetdan;daaroverkangeenoverlegmeerwordengevoerd.klopthetwatdieanoniemebronnenindevvdfractiezeggen?vindtdevvdinderdaaddatdeoppositiehetinseptemberwelzietendanmaarmoetslikkenof stikken? Nee,ikherkenmijdaarnietin.Ikzalgelijkhetbewijs daarvanleveren.recentheeftmijnfractieopverschillendeterreinenmeegewerktaanakkoorden,bijvoorbeeldaanhetwoonakkoord,metdefractievandeheer Koolmees.En,nogbelangrijker,vorigeweekheeftmijn fractievoorzitterhalbezijlstrainhetdebatoverhetsociaalakkoordaangegevendathijopenstaatvoorgesprekkenmetallepartijenindithuis. DeheerDijkgraaf(SGP): Ikbenbenieuwdhoedatinsommigenieuwsbronnen wordtweergegeven. Hopelijkopdegoedemanier! DeheerDijkgraaf(SGP): Ikhoopookopeengoedemanier.Mijnvraagisechter eenandere.hoeveelvaartmoetenwemaken?deheer Harberszegtterechtdatdeverantwoordelijkheiddaarvoorbijderegeringligt;datvindenwijook.Tegelijkertijd zaldeheerharbershetwelmetmijeenszijndathetuiteindelijk,alserteweinigtempoinzit,alleennogvialastenverhogingenmogelijkis,willenwein2014eeneffect zien.ikverstahemzodathijdatooknietwilendathij vindtdaterzoveeltempogemaaktmoetwordendatwe allekeuzeshebbenomgoede,inhoudelijkebeslissingen tenemen. DeheerDijkgraafheeftgelijkdatje,naarmatehetjaar vordert,mindermogelijkhedenhebtomhetintevullen. HetantwoordopdevraagvandeheerDijkgraafisdatik hetkabinethoudaanwathetzelfvaststelt.gestelddat daareenpostinzitdienognaderingevuldmoetworden endiejeeventueelnodighebtophetmomentdatdat pakketgaatherleven.gesteldookdatdiepostbestaatuit besparingenopdeuitgaven.danverwachtikdathetkabineterallesaanzaldoenomervoortezorgendatdiebesparingendaadwerkelijkinuitgavenwordengezochten nietinlasten. IkhebdatstukoverhetNationaalmetpleziergelezen,omdathetookdekrachtvan Nederlandbenadrukt.HetlijktalsofheelNederlandinzak enaszit,maarerisgeenredentoe.wijhebbengoedopgeleidemensen,wijverbeterenhetonderwijsenwijheb-

10 Harbers TK beneengoedeinfrastructuur.bovenalhebbenwijeeninnovatiefensterkbedrijfsleven.daarkomtonzegroeivandaanindekomendedecennia.groeikomtenerzijdsvan financiëndieopordezijnenanderzijdsvanstructurele hervormingen.dielaatstewordeninovervloeddoorgevoerdenkunnenopeensteedsbrederdraagvlakrekenen nadeafgeslotenakkoorden. IkhebnogtweevragenoverhetNationaal.Erstaatveelinoverkenniseninnovatie,maargaatalleenhettopsectorenbeleidonsdegewensteimpulsgeven?Ikroephetkabinetopomookhet bredereperspectieftezienenhetgeneriekebeleidniet uithetoogteverliezen.daarnaastisereenkansomons onderzoeksprogrammabeteraftestemmenophorizon 2020,zodatwedemiddelenuitBrusselvooronderzoeken innovatiemaximaalwetentebenutten.wemoetenvoorkomendaterbewegingenkomenrichtingdeverdelenderechtvaardigheidtussenonderzoeksveldeninplaats vandatwijonsfocussenopdiesectorenwaarindemaatschappelijkeeneconomischekansenhetgrootstzijn. Dezestukkenwordenvoor1 meiopgestuurdnaarde EuropeseCommissieinBrussel.Dezestukkenworden daarmeedusookinhetengelsvertaald.mijnoproepaan hetkabinetisombijbelangrijkeontwikkelingenindenederlandsepolitiekdieookinternationaalwordengeduid, zoalstweewekengeledenhetsociaalakkoord,zoalshet zorgakkoordenhetregeerakkoord,ineenveeleerdere faseeenengelstaligeversiebeschikbaartehebben.van buitenlandseinvesteerdersinnederlandmaarookvan bankeninnederlandvernemenwijdevolgendegeluiden. Zijwilleneigenlijkdatklantennietalleenvianieuwsbronnen,dieersomsnamelijknaastzitten,eenduidingkrijgen vandestabiliteitvanhetvestigingsklimaat.volgensdeze geluidenblijktuitdestukkendathetallemaalveelbeter doordachtisdansommigekrantenbeweren.mijnoproep aanhetkabinetisdusomerbijalditsoortgrotemomentenproactiefvoortezorgendatderelevantestukkenook meteenineenengelstaligeversiebeschikbaarzijn.daarmeeisookmeteendelinkgelegdmethetnationaal.ookdaarmeezorgjenamelijkvoor eenstabielvestigingsklimaat,zoalsdewerelddataleeuwenlangvannederlandkent. DeheerHarbersconstateerdedatoverhetmiljardaanuitgavenbeperkingennogonduidelijkheidbestaat.Zouden wathembetreftzorgensocialezekerheiduitgezonderd moetenwordenvandiebeperkingdanweldeafspraken dieindeverschillendeakkoordenzijngemaakt?datbeperktdemogelijkhedenenderuimtenatuurlijkaanzienlijk. Ikhoopdathetkabinetmeteenopenmindnaardehele rijksbegrotingkijkt.ookgisteravondinhetdebatoverhet zorgakkoordheeftdeministeralaangegevendatzede zorgnietopvoorhanduitsluitmaarooknietopvoorhand meerekent.alsikvanhetkabinetverwachtdathetvanaf morgenaandeslaggaatomdielaatstepostintevullen, dandoethetdatwatmijbetreftmeteenopenblik. Datishelder.Datbetekentdusookdateropvoorhand geenbeperkingeninhetzoekveldwordenaangebracht. Verderisnogonduidelijkinwelkematehetpakketvan 4,3miljardüberhauptzalmoetenherleven.Isdeheer Harbershetmetmijeensdathetonderdeeluitgavenbeperkingdaarbijvoorrangmoethebbenbovenverderelastenverzwaring? Overdefinetuningvandatpakketkomenwijlatertespreken.Hetherleeftophetmomentdathetnodigis.Dat moetdanblijkenuitdecijfersvanhetcentraalplanbureau.inhetkabinetenindithuiszalongetwijfeldnogverderwordenbesprokenwaarhet,alsjehetneteentandje minderkuntdoen,danalseersteafgaat.ikgeefdeheer VanHijumdatgenemeewatmijnfractievoorzittervorige weekookalzei.hetkanookzijndaternogeentandjebij moet.danmoetenwijnogwatmeergaanbedenkenmet zijnallen. DeheerTonyvanDijck(PVV): IkvraagdeheerHarberswaardebelastingverlagingis. DeVVDhadvroegerdemondvoloverbelastingverlaging,maarikhoorhaardaarhelemaalnietmeerover.Nu zegtdeheerharbersopeensdatdegroeivanhetbedrijfslevenmoetkomenvanhervormingen.deheerharbers weetzelfdater1.000bedrijvenpermaandfaillietgaan. Alswenogevenwachten,hebbenwijgeenbedrijfslevenmeer.Vanhervormingenmoetjehetalhelemaalniet hebben,wantdiebrengenalleenonzekerheid,waardoor mensenhelemaalnietsmeeruitgeven.waarisdebelastingverlaging? Debelastingverlagingzitinhetregeerakkoord.Daarinzijn eenaantalpostenopgenomenomgeldterugtegeven opdezelfdemanieralswijdatinhetvvd-verkiezingsprogrammadeden,bijvoorbeeldindevormvaneenhogerearbeidskorting.ookzitereennieuwebelastingverlagingin,bijvoorbeeldbijdebtwopdebouw.hetvolgtredelijkhetstramienvanwatdevvdinhaarverkiezingsprogrammahadstaan.ookdaarinwasditoverigensbedoeldvoordetweedehelftvandezeperiode.helaasheb jeineendiepecrisismeestaleersthetzuurendanhet zoet.hetstaatechtervastomlijndinhetregeerakkoord. DeheerVanDijckzalhetongetwijfeldbijdeeindstreepin 2017ookzelfinzijnportemonneehebbenteruggezien. DeheerTonyvanDijck(PVV): Hetergsteisdatwijdoordebelastingverhogingnuuit tevoereneigenlijkverderafrakenvanonsdoel.wijzien datditjaarbijde9miljarduithetkunduzpakket.inhet Stabiliteitsprogrammazieikbijvoorbeelddatdebelasting-enpremie-inkomstenvoorditjaarmet1,2%vanhet bbp datis7,2miljard tegenvallenenindeminzitten. Jezouverwachtendatje,alsjebelastingenmet9miljardverhoogt,meerbelastingenophaalt.Nee,wijhalen 7,2miljardbelastingenminderop.Ikweetnietofdeheer HarbersooitgehoordheeftvandeLaffer-curve,maareris eengrensaanwatjekuntvragenvanburgers.opeengegevenmomentisdiegrensbereikt.diegrenswasalbereikttentijdevandeverkiezingen.deheerharbersgaat overdiegrensenschaadtdenederlandseeconomieen deconsumptiedaarmee.diehebbenwijnunetnodigom tekunnengroeien. Detegenvallendebelastinginkomstenzijneenreflectie vandestaatvandeeconomie.hetisnietzuivereennederlandsennationaalprobleem.hetisechteronzeam-