17 Drank-enHorecawet. welmagvandewet.hetkindkanhetbuitenopstraatgemakkelijkkrijgen,dieoudersstaandusnergens.

Transcriptie

1 TK Drank-enHorecawet Aandeordeisdebehandelingvan: - hetvoorstelvanwetvandeledenvoordewind,van derstaaij,bouwmeesterenbruinsslothoudendewijzigingvandedrank-enhorecawetteneindeenkeleleeftijdsgrenzenteverhogenvan16naar18jaarendepreventieenhandhavingteverankeren(33341). Devoorzitter: Watditwetsvoorstelbetreft,behandelenwevandaagalleendeeerstetermijnvandeKamer.Invak-Kheetikwelkomdeinitiatiefnemersenhunondersteuning.Dieondersteuningzalikspeciaalnoemen:mevrouwSandravan Ginneken,deheerWouterLangendoen,deheerGeerlof dejongendeheerricodenboer.voortsheetikwelkom invak-kdestaatssecretarisvanvws,dievandaagalsadviseurvandekameroptreedt. HetwoordisalseersteaanmevrouwKooimanvande SP. Dealgemeneberaadslagingwordtgeopend. MevrouwKooiman(SP): Voorzitter.Ikhebdeeeromvandaagalseerstespreker mijncollega'sinvak-ktefeliciterenmetditinitiatiefwetsvoorstel.erzitontzettendveeltijdindevoorbereiding vaneenwetsvoorstel.alshetdanuiteindelijkindetweedekamerwordtbesproken,isdataleenheelmooie,eerstestap.ikwensdeinitiatiefnemersalvastsuccesmetde beantwoording. Webesprekenvandaaghetvoorstelomdealcoholleeftijdteverhogennaar18jaar.Indekroeg,indesupermarkt,indesportkantinemagstraksgeenalcohol, dusookgeenlichtalcoholischedrank,meerwordengeschonkenaanjongerenonderde18jaar.despisvoorstandervandeverhogingvandezeleeftijdsgrensendus ookvoorstandervanditwetsvoorstel.ikmoeteerlijkbekennendatwijernietaltijdvoorstandervanzijngeweest. Onsargumenttegenwasaltijddatjeeerstdehandhaving opordemoethebbenvoordatjeovergaattoteenverhogingvandeleeftijd.wijwarenertegen,totdatikeenkeer opbezoekwasbijdr.nicovanderlelyvandealcoholpoli indelft.toenkwamiktotdeconclusiedatdewetenschap mijhadingehaald.toenikzagwatvoorjongerendaar werdenbinnengedragenenmerktehoezeeroudersom dieleeftijdsverhogingvroegen,benikertocheensgoed overgaannadenken. Afgaandeopdestandvandewetenschapenwatdr. VanderLelymijdestijdsverteldeenlietzien,zijnerheel veelzakendiewijmoetenbeseffen.alcoholgebruikonderjongerenleidttotleerachterstanden,verslavingsgevoeligheid,vertragingindebotontwikkelingenseksualiteit,enblijvendehersenschade.jongerendiedrinken, krijgenmeerongelukkenenzijnagressieverdanjongeren dienietdrinken.hetblijktookdatruimdehelftvanalle comazuipendejongeren16of17jaarzijn,demeerderheid iszelfs16jaar.ikheboudersopdepoligeziendiehuilend aandr.vanderlelyvroegenwaaromdegrensnietop18 jaarligt.zekunnenhunkinderheelmoeilijkvanovertuigendathetnietmagdrinkenop16-jarigeleeftijdalsdat welmagvandewet.hetkindkanhetbuitenopstraatgemakkelijkkrijgen,dieoudersstaandusnergens. Ditwetsvoorstelisduseensteuntjeinderugvoorde oudersdiedaaromvroegen.doorverhogingvandewettelijkeleeftijdneemtookdeleeftijdtoewaaropjongeren huneerstealcoholconsumeren.invoeringvandewet loontdus.alsoverheidhebjedaneenverantwoordelijkheidenhetisgoeddatdezeverantwoordelijkheidvandaagwordtgenomen. Ikkanmijvoorstellendatiedereendieditbetooghoort, denkt:waaromstaatdenaamvandespdannietonder ditinitiatiefwetsvoorstel?hetkloptdatwijerglovendzijn, maarerstaatéénzaakinditwetsvoorstelwaardespniet achterstaat.hetgaatomhetstrafbaarstellenvanjongerendiealcoholbijzichdragen.despisnooitblijgeweest methetstrafbaarstellenofcriminaliserenvanjongeren onderde16jaar,ennudusooknietvanjongerenonder de18jaar,alszijalcoholhoudendedrankenopzakhebben oppubliekelijktoegankelijkeplaatsen.wieisnudevolwassene?inplaatsvanjongerentecriminaliserenhebik lieverdatdeindustrieverantwoordelijkheidneemt. Ikbenerergvooromtedoenwatwerkt.Alsdeministerdestijdshadkunnenaantonenofdeinitiatiefnemers vandezewetnukunnenaantonendatbeboetenwerkt, danzouikhiermisschienandersinstaan.deinitiatiefnemersverwijzenenkelnaareerdereantwoordenvande ministerendaarmeeishetklaar.datsnapikniet.hetis eensoortvanonderbuikgevoel.dejongerenwordengestraft,maardeindustrieblijfthelaasindepraktijknog vaakbuitenschot.datkannatuurlijkniet. Jongerenkomennogsteedsnetzogemakkelijkaancolaalsaanalcohol.Handhavingisduseenheelbelangrijketaak.Daaromhebikhiervoortweeamendementen ingediend.ikwilgraagdatdealcoholindustrieookverantwoordelijkwordtgehoudenvoordezetaak,onderhet motto"devervuilerbetaalt".destijdshebbendepartijvan dearbeidenikeenvoorstelgedaanomdealcoholbranchezelfookmeetelatenbetalenaandehandhavingbij deverkoopvanalcohol.datvoorsteldoeikvandaagnog eenkeer.ikhoorgraagdemeningvandeinitiatiefnemers overdeverantwoordelijkheidvandealcoholindustrieen hetvoorstelomhaarverantwoordelijktehoudenvoorhet meebetalenaandehandhaving.hetpastvolgensmijheel mooibijhetrijtjepreventiemaatregelendatdezeinitiatiefnemerszelfhebbenopgesteld. Ikhebhetgelukdatikookwoordvoerderpolitieben.In dedebattenmetministeropsteltenisdepolitiecapaciteit altijdeenvandebelangrijkstethema's.ikhebaltijdveel discussiemetministeropstelten.hijzegtdaternietmeer politiecapaciteitnodigis,maarondertussenkomenerwel veelextratakennaardezeagententoe.ookvolgensde indienersheeftdepolitiegeenextracapaciteitnodigvoor handhaving,omdatgemeentendehandhavingzelfregelenviahunjaarlijkseplanendaarbijdeboa's,debuitengewoneopsporingsambtenaren,kunneninzetten.ikmaak mijzorgenoverdezekeuze.gemeentenziendekomende jarennamelijkveeldecentralisatiestegemoet,metenormebudgetkortingen.ikvraagmijafwatdezebuitengewoneopsporingsambtenarengaandoen.gaanzij'savonds indekroegkijkenoferalcoholwordtgeschonkenaan minderjarigen?gaanzijdestraatopomtecontroleren oferjongerenzijndiealcoholinhunbezithebben?gaan zijdushandhavingstakenvandepolitieovernemen?wat zijnprecieshunbevoegdheden? Graaghoorikookofgemeentenverplichtzijnomde politietebetrekkenbijhethandhavingsplanendeuitvoe-

2 Kooiman TK ringdaarvan.deinitiatiefnemerszeggenterechtdater eenplanmoetkomen.datvindikheelgoed.wordtde politiedaarookingekend? Ikbegonmijnbetoogmetdealcoholpoli's.Daarwilik ookmeeeindigen.despheeftaltijdgepleitvooreenlandelijkdekkendnetwerkvanalcoholpoli's.deministerwas hethierdestijdsmeeeensenheeftgezegddatzijhetgaat regelen.totmijnverbazingisdefinancieringvoordeze alcoholpoli'sechternogsteedsnietgoedgeregeld.de dbc'sdiedeziekenhuizenmoetengebruikenvoordeze behandelingzijnnogsteedsnietrond.tochgek.wanneer wordtditnugeregeld?misschienkunnendeinitiatiefnemershiernietsoverzeggen,maarkandestaatssecretaris datwel.hetzoutochgoedzijnalsweditvooreensenaltijdregelen. Zobenikerookeengrootvoorstandervanominiederealcoholpolieenkinderpsycholoogoptenemen. IklietmevrouwKooimanevenverderpraten,omdatik dachtdatzenogverderzouingaanophandhaving.de VVDvindthandhavingookontzettendbelangrijk.MevrouwKooimanzegtdatzijveelzorgenheeftoveralcoholintoxicatie.EenbelangrijkonderdeeluitdeDrank-en Horecawetmetbetrekkingtothandhavingisdatjongeren zelfverantwoordelijkwordengehoudenvooralcoholbezit. KanmevrouwKooimanmijuitleggenwaaromzijdatnu juistwilschrappen?datkanikniethelemaalvolgen. MevrouwKooiman(SP): HetisgoeddatdeheerRuttedaaropterugkomt.Ikwasal bijhetonderwerpalcoholpoli's.ikvindhetnamelijkniet verantwoorddatjedeverantwoordelijkheidalsoverheid toeschuiftnaardejongeren,terwijljedealcoholbranche ongemoeidlaat.alsdeministerendeinitiatiefnemersmij eerderhaddenkunnenovertuigendathetbeboetenvan jongerendaadwerkelijkhelpt,haddenzijmijmisschien nogmeekunnenkrijgen.ikbenvandaagechternietovertuigddoordeeerderebeantwoordingvandeminister, maarooknietdoordievandeinitiatiefnemers,diedebeantwoordingvandeministerraakt.zijzeggen:ja,beboetenhelpt.erisechternergensaangetoonddathethelpt. Ikvindhetmoreelverwerpelijkomdejongerentecriminaliseren,terwijlwijdealcoholbranchebuitenschotlaten. Nogafgezienvanhetfeitdathetwatvreemdisomnu eenonderdeeluitdedrank-enhorecawettehalendat overdriejaargeëvalueerdgaatworden wijwetendan pasofhetwerkelijkwerkt hebikeenaanvullendevraag aanmevrouwkooiman.alseen15-jarigeineencaféeen 18-jarigevraagtombiervoorhemtekopenende18-jarigeditopverzoekvande15-jarigedoet,kanmevrouw Kooimanmijuitleggenwaaromdeindustriedaardan voorverantwoordelijkisennietde15-jarige? MevrouwKooiman(SP): Ikwilduidelijkmakendatwijjongerennietmoetencriminaliserenenmoetenbeboeten,terwijlwijnietwetenof datwerkt.datiswatdevvdgraagwil,maarikwilgraag datwijdealcoholindustriezelfverantwoordelijkhouden. Daaromhebikookeenvoorstelingediend.Ikhoopdat devvddanwelaanmijnzijdestaatenmijnietaanvalt. Ikstelvoordatdealcoholindustriezelfookeenduitinhet zakjedoetbijdehandhaving,zodatwijdeverantwoordelijkheidsamendelen. IshetonderwerpstrafbaarstellingvanjongerenzobelangrijkdatmevrouwKooiman,alshaaramendementniet wordtaangenomen,geensteunverleentaanhetgehele voorstel? MevrouwKooiman(SP): Nee,bijonsishetaltijdheelbelangrijkomaftewegenof ergenoegpositiefsoverblijftvandezewet,alshetertoch inblijftzitten.inessentiebenikhetmethetgrootstegedeeltevandeweteens.daarombegonikookheelpositief.alsmijnamendementenhetmogelijkhelaasnietzullenhalen,zalikalsnogvoordewetstemmen. MijncollegavandeSPheefthetoverhetcriminaliseren vanjongerenenoverhandhavingdieopditmomentnog nietwerkt.ikvraagmijafofditniettweeheelgrotebrokkenzijndieopditmomentontbreken,waardoordeeindconclusienietanderskanzijndandatdesphetvoorstel nietsteunt,alshaaramendementhetniethaalt. MevrouwKooiman(SP): Ikvinddatjealsoverheideenvoorbeeldfunctiehebt.Dat iseenbelangrijketaak.deoverheidmoetzeggendatzij hetzoschadelijkvindt.ikhebeenhelelijstaangegeven. Diekunjenietnegeren.Wijmoetenzelfdeverantwoordelijkheidnemenenzelfstellendatjongerentothunachttiendelevensjaargeenalcoholmogen. Ikwasbijdealcoholpoli's.Ikhebaangegevendater eenfinancieringsprobleemis.ditspeeltookbijdekinderpsychologen.heelbelangrijkbijdealcoholpoli'sishet volgende.jezietdatdaarjongerenbinnenkomenendat zijvoorlichtingkrijgenoverwatalcoholdoet.ikhebnet geschetsthoeschadelijkhetkanzijn.ookishetbelangrijk omeventuelenazorginteschakelen.datkaneenkinderpsycholoog.daarbijishetprobleemdatdienietperdefinitieisopgenomenindefinanciering.deinitiatiefnemers gavenopmijnvragenaandatelkealcoholpolianders werkt.ikweetnietofdaareenkinderpsycholoogaanwezigmoetzijn.deoprichtervandealcoholpoli'sgeeftaan datdekinderpsycholoogweldegelijkbelangrijkisendat hijdiegraagopgenomenzouzien.ikhoordeinitiatiefnemersdusgraagoverhetbelangvanzo'nkinderpsycholoogbijdealcoholpoli's. Voorzitter.Ookikbenbijdealcholopoligeweest,ophet ideegebrachtdoordesp. Ikhebdaartocheenwatandereindrukgekregen.Erkomtnuduseenverhaaldatvoor eendeelwattegenovergesteldis,maardatmag.hetis immerseendebat. Jongerenwordensteedsmondigerenwordenookeerderalsvolwassenengezien.IndeWetopdegeneeskundigebehandelingsovereenkomstwordjevanafje16dejaar alsvolwassenebeschouwd.zokunnenjongerenzelfstandigbeslissenofzijvooreenmedischonderzoekofbehandelingtoestemminggeven.regelmatiggaanerstemmen op,bijvoorbeeldinhetkadervanhetstemrecht,omde leeftijdteverlagennaar16jaar.ditzijnvoorbeeldenwaarbijdeleeftijdsgrenswordtverlaagd.vandaagstelteen

3 Bergkamp TK aantalpartijeneentegengesteldebewegingvoor:deverhogingvandealcoholleeftijdvan16naar18jaar. VoorD66ishetvooraldevraagofditeenoplossingis voorhetprobleemdatjongerentevroegenteveelzoudendrinken.deonderzoekenoverdeschadevanalcoholvoordegroeivanonzehersenenzijnbekend.eris sprakevanvoortschrijdendinzicht.dewetenschapheeft daarbijdelaatstedecenniainzichtenopgeleverd.voor onsspeeltditookeenbelangrijkerolindebeoordeling vandebeleidsvoorstellenopditgebied.wijwillenbeleid datwerktendatzorgvuldigtotstandisgekomen.totons 24stelevensjaarontwikkelenonzehersenenzichenheeft hetdrinkenvanalcoholhieropeenschadelijkeffect.de vraagisofeenverhogingvandeleeftijdsgrensdeoplossingisvoorhetvoorkomenvanschade,ofdaterbeter gekekenkanwordennaarpreventie,dezelfbeschikking vanjongerenendehandhavingvanbestaandenormen. Opditmomentisdatnognietgoedgeregeld.Datgafde collegavandespzojuistalaan. Sinds1 januari2013,dusnogmaarheelkort,ishet strafbaaromonderde16jaarinopenbareruimtenalcoholtebezitten.datisslechtseenpaarmaandengeleden ingegaan.metdezewetwordtvoorgesteldomdieleeftijd teverhogennaar18jaar.deenewijzigingisnognietingevoerdofdeanderewordtalweervoorgesteld.volgens D66ishetongewenstomeenzigzagbeleidtehebben.De fractievand66vraagtdanookaandeindienersofniet eerstmoetwordenafgewachtwatdeeffectenzijnvande strafbaarstellingvoorjongerenonderde16jaaralvorens overtegaannaar18jaar.decollegavandevvdzeinet ineeninterruptiedatoverdriejaarwordtgekekennaar heteffect.voordeverkiezingenwashetnogsteedseen standpuntvandevvd. Ikbenbenieuwdnaarhetverhaal straksdaarover.vooronsishetbelangrijkomgoedtekijkennaardeeffectenalvorensdieleeftijdbinneneenpaar maandenteverhogen. DenieuweDrank-enHorecawetmoetwordengehandhaafddoordegemeente.Geld,capaciteit,hetmoetallemaalbeterwordengeregeld.Bijdegroepwaarhetover gaat,isdepakkansnuimmersminimaal.alswealleende groepvergrotenengelduitblijft,vergrotenwehethandhavingstekort.kunnendeindienersaangevenhoedat gaat?wehorenheelveelkritischegeluidenopditmoment.moetnieteerstdehandhavingopordezijn,alvorensmeteenwijzigingtekomen? Bijdeindienersiseenhoopwensdenkenoverhetterugdringenvanalcoholgebruikonderjongeren,meteen verbodalstovermiddel.wijdelendewensomalcoholmisbruiktevoorkomen,maardenkenandersoverderealisatiedaarvan.latenwejongerenlerenzelfstandigen onafhankelijktedenken,waardoorzijbeterdejuistekeuzeskunnenmaken.metanderewoorden,latenwevooral inzettenoppreventie. D66vertrouwtopdekrachtvanoudersenzieteenverantwoordelijkheidbijdeopvoedingvanhunkinderen.De indienerserkennenookdieverantwoordelijkheiddoor geenleeftijdsgrensoptenemenvoorhetgebruikvanalcohol.oudersbepalenzelfofen,zoja,opwelkeleeftijd thuisalcoholwordtgeschonken.deouderszijnhierinde eersteplaatsvoorverantwoordelijkennormerend,nietde overheid. UiteenrecentinternationaalonderzoekblijktdatNederlandsejongerenminderzijngaandrinken,ooktenopzichtevanandereEuropeselanden.Datgeldtvoorgroepentot15jaar.In2005dronkeenrelatiefhoogpercentageNederlandse15-jarigenminimaaleensperweekalcohol.In2009en2010washetpercentagegemiddeld.Uit onderzoekvanhettrimbos-instituutblijktdatalcoholgebruikvanscholierentussende12en16jaarsystematisch isgedaald.vaneenstrafbaarstellingvoorjongerenonder de16jaarwastoennoggeensprake.wekunnenookniet zeggendatertotdietijdsprakevangoedehandhavingis geweest.kunnendeindienersaangevenhoeditpositieve resultaatgerealiseerdis,hoewelergeensprakewasvan goedehandhavingenstrafbaarstelling?welkerolheeft voorlichtingdaaringespeeld?ishetniettedankenaan voorlichtingenallerleicampagnesdatereencultuurnorm isontstaanomniettedrinkenalsjejongerbentdan16 jaar?tegelijkertijdisereentoenamevanhetaantalopnamesinziekenhuizenwegensalcoholvergiftigingvanjongerenonderde16jaar.hetaantalexcessen,althansde erkenningdaarvan,neemttoe.moetjenietkijkenwater aandehandismetdieheeljongecomadrinkersenmaatwerkleveren,zoalsdealcoholpoli'sookdoen?erisnamelijkvaakmeeraandehand.toenikbijdealcoholpoliwashebikookdoorgevraagdnaarwatvoorgroepjongerendaarterechtkomt.vaakspelenerookheelandere factoreneenrol,bijvoorbeeldindegezinssituatie,met verwaarlozing,mishandelingennoemhetallemaalmaar op.datwilnietzeggendatiedereendiedaarterechtkomt, eenslechtelevenssituatieheeft,maarhetvaltwelopdat ervaakmeeraandehandis.ikmaakmedaargrotezorgenover.ookhetaantalmeisjesindezegroepneemttoe. Watiseraandehand?Moetenwenietveelmeerkijken naarmaatwerkenmeeronderzoekdoenomditbeterte kunnenaanpakken?dealcoholpoliverrichtwatdatbetreft buitengewoongoedwerk. Hetforsdrinkeninhokkenenketenenhetcomazuipenzijnmaatschappelijkeproblemen.Opvallendisdatde meestecomazuipersvanwegehunleeftijdnualonderde wetvallen.daarnaastvindtdeverstrekkingvanalcohol inhokkenenketenvooralplaatsviavriendenenindeprivésfeer.daaraanverandertnietsmetdeverhogingvande leeftijdsgrens.ookwordtdrankvaakingekochtdoor16- plussersvoorjongerevriendjesenvriendinnetjes.wordenditgeen18-plussersalsdewijzigingdoorgaat?welke aanwijzingenhebbendeindienersdatdezerolnietwordt overgenomendoor18-plussers?metanderewoorden:is hetverbodnietmakkelijkteontduiken? Sommigemaatschappelijkeproblemenenfenomenen zijnnietwegtedenken.denkendatdesamenlevingop dezemaniermaakbaaris,leidtnietzeldentotnegatieve effectendiegroterzijndanhetoorspronkelijkeprobleem, inditgevaldrinkeninketenenopplekkenzondertoezicht.kunnendeindienersaangevenwaaromzeverwachtendateenverhogingvandeleeftijdnaarallewaarschijnlijkheideenoplossingisvoordezegenoemdeproblemen? Leidteenverbodnietjuisttotmeerverborgenexcessief drankgebruik?enalsdatnietwerkt,gaanwedandeleeftijdovereenhalfjaarweerverhogen,naar21jaar?ikben ookheelbenieuwdofdeindienersüberhaupthebben overwogenomdeleeftijdoptehogennaar21jaaralsdit nietvoldoendeoplevert. Sinds1 januarigeldtdegewijzigdedrank-enhorecawet.defractievand66wileersthandhavingeneen goedeevaluatievandezenieuwewet.danwetenweof debestaandenormendoorgemeentenindetoekomst wordennageleefdenofdepreventiehelpt.deinktvan deenewetisnognietdroogofdeanderewetisalweer klaar.datiseenslechtezaakalsjealsoverheidbetrouwbaarengeloofwaardigwiltzijn.d66vindthetbelangrijk datwejongerenlerenomonafhankelijktedenkenendat

4 Bergkamp TK zeintoenemendematezelfbeschikkingkrijgenenweloverwogenhuneigenkeuzeskunnenmaken.alsliberalepartij,vandaagmisschienweldeenigeliberalepartij, willenwenietinzettenopeenverbodvoorallenmaarop preventieenhandhavingvanbestaandenormenenop maatwerkvooreengroepdieovermatigdrinkt.daarvalt nogeenwereldtewinnen. MevrouwKeijzer(CDA): Voorzitter.NamensdeCDA-fractiecomplimentenaande indieners,metnameaandeheervoordewind,diemetdit initiatiefisbegonnen.dankookaanalleanderepartijen. Desnelheidvandeverderebehandelingvanditinitiatief zalerdoorbevorderdworden.namensdecda-fractieook dankaansabineuitslag,diehiernunietaanwezigis.zij heeftalseersteinitiatiefnemerinonzefractiemethaar aanvalsplanjongerenenalcoholweerduidelijkgemaakt hoehetcdadenktoverditheelbelangrijkeonderwerp. Wehopendateenaantalandereideeënuitditplanmogenvolgen,zoalshetverbiedenvanhetaanbiedenvan alcoholondereenbepaaldeprijs,dezogenoemdehappyhours,alsookminderreclamemogelijkhedeneneen landelijkedekkingvannazorgenalcoholpoli's.hetcda hooptdatwedesnelheiderinkunnenhouden.bijditonderwerpgeldt:hoesneller,hoebeter.hetishieralgememoreerd:deeffectenvanalcoholopdehersenenvanjongerenzijnheelergschadelijk.hetwordtééngrensvan 18jaarenmetdankaandestaatssecretaris,vandaaghier aanwezigineenandererol,wordthetrokenhierbijook meegenomen.ditwasookeenwensvanhetcda.het isdenkikgoedomdaarbijookdevraagtestellenofhet handhavenvanhetrookverbodindehorecaookovergaat naardegemeentes.wijmogenertochvanuitgaandater straksgehandhaafdgaatworden? Nogsteedsdrinkenteveeljongerenteveelalcohol. Datisookeenkwestievanvoorlichting.Indevel s diewijhieroverontvangenhebben,gaathetvaakover deleeftijdsgrens,dehandhaving,maarookoverdevoorlichtingoverdeeffectenvanalcoholopdehersenenvan jongemensen.endatisnietniks,zoalshieralgezegdis. Ditisgeentotaalverbod.Hetwetsvoorstelbetekentniet datwijachterdevoordeurgaancontrolerenoferonder de18jaargedronkenwordt.endatisopzichgoed.daarmeezoudeoverheideenstaptevergaan.hetiswéleen steuninderugaanaldieopvoedersomhetgesprekhierovermethunkinderenaantegaan.opvoedingisdaarbij vanhetallergrootstebelang.oudersmoetenhetgesprek daaroveraangaan.ikbennetteruguitoostenrijk.ikwas indebuurtvangerlos,naarikhebbegrepennummeréén après-ski.ikhoorde'savondsallemaalgeluideninmijn hotelkamer.hetklonkheelgezellig. MevrouwBouwmeester(PvdA): Inúwhotelkamer? MevrouwKeijzer(CDA): Maaktuzichgeenzorgen,mevrouwBouwmeester,de geluidenkwamenvanbuitenmijnslaapkamer.ookdaar vraagjejenatuurlijkwelafwatdeleeftijdisvandemensendiedaardrinken.ookdaarishetvanhetallergrootste belangdatduidelijkwordtwatdeeffectenophersenen zijnendathetookopeenanderemanierkan.hetmoet gehandhaafdworden.zoalsikalzei,gaathetookomeen steuninderugaanaldieoudersomhetgesprekhierover aantegaan.daarmeewiliknietzeggendatjehetvoorkomt,maaropvoedenishetstoppenvanjouwadviezen inhetgewetenvanjekinderen. Hetiseenduidelijksignaalaangemeentesdiedehandhavingenpreventiemoetenoppakken.HetCDAheeftallevertrouweningemeentes,ookomdatzijnadelaatste wijzigingvandedrank-enhorecawetenhetnietdoorgaanvanhetexperimenteerartikel datwaseenamendementvanhetcda eenduidelijksignaalhebbengegeven aanhetparlement.watwasdestrekkingvandatexperimenteerartikel?hetbooddemogelijkheidaangemeentesomvooruitlopendopdezewetindeeigengemeente deleeftijdalop18jaartezetten.ditamendementhaaldehetniet,maarhetheeftwelgeleidtoteenlobbyvan gemeentenrichtinghetparlementomonseroptewijzen daterechtietsmoestveranderen.cda-wethouderhugo dejongeheeftinrotterdamgewerktmethetprogrammadrugs&alcohol,waarindenormwordtgesteldop18 jaar.hijisdaaringesprekgegaanmetoudersomtelatenziendathetgebruikvanalcoholonderdieleeftijdniet wenselijkis.dewerkelijkeeffecten,zoalsonderprestatie, schooluitvalenverslaving,wordenlaterzichtbaar.inrotterdamkrijgenoudersvanprofessionalsopscholenen indecentravoorjeugdengezinbijdeverschillendeperiodiekegeneeskundigeonderzoekentehorendatzijeropmoetentoezien,dathethunverantwoordelijkheiden functieisomhunkinderentelatenziendatdrinkenvoor jeachttiendenietgoedis.hiermeewordtvoorranggegevenaanwelzijnenkansenvandejeugd. Ookelderszienwijduidelijkesignalenaanouders. Voorvelenisdateensteuninderug.Ikverwijsnaareen stukintrouwvanbeatrijsritsemainreactieopeenvraag vaneenouderofhetokéisomthuiseenfeestjetegevenwaarbij15-en16-jarigenaanwezigzijn,waarbijalcoholgeschonkenwordtenwaarbijdeoudersopverzoek vandekindereneveneldersbivakkeren.hetzalvelenniet onbekendindeorenklinken.terechtwashetadviesvan mevrouwritsemaaandeoudersdatjedatopdiemanier nietmoetdoen.hetisaanoudersomeennormtestellen.inhetartikelwerdgerefereerdaanditwetsvoorstel. Zowashetooktoenaleensteuninderugaanouders. HetCDAhooptdatdevoorlichtingoverdezemaatregelnetzogoedzalgaanalsdevoorlichtingoverhetinbezithebbenvanalcohol.Ikdenkaanstickersinsupermarktenenaanfolders.Overigenszaldezenieuwegrensgemakkelijkertehandhavenentecontrolerenzijn,omdater straksnogmaarééngrensis.pasvanaf18jaarmagmen watdrinkenmaardanuiteraardwelmetmate.veel17-jarigenvragenzichoverigensafof,wanneerzevóórdeinwerkingtredingvandewetnoggeen18jaarzijn,zedan geenalcoholmogennuttigen.ikhoorookdaaropgraag eenantwoord.ikvermoedaltewetenwathetantwoord is,maarhetismisschiengoedomdatvandeinitiatiefnemerszelftehoren. MevrouwKeijzergeeftaan,zoalsookdeindienershebben gezegd,dathandhavinggemakkelijkergaatwordenomdaternogmaarééngrensgeldt,namelijkdievan18jaar. Gaatzijdaarbijdannietvoorbijaanhetfeitdatalsweop kortetermijndeleeftijdsgrensvan16jaarineenkeerop 18jaarstellen,de jongerendienunogwelalcoholmogendrinken,datvandeeneopdeanderedagdan nietmeermogen?datleidttochtotextrahandhavingsinspanningen,zekerbijdezeingewikkeldedoelgroep?

5 Keijzer TK MevrouwKeijzer(CDA): DeheerRuttegaaterdusvanuitdataldie jongerendrinken,maardatisnatuurlijknogmaardevraag. Erzijnervasteenheleboelbijdieerwelverstandigmee omgaan.hetisnatuurlijkooknietzodatjehetvandeene opdeanderedagdoet.ditkomtindekrantterecht.we krijgenallemaalmailsvanjongerenenookthuisaande keukentafelkrijgenwedievraag.erzaldusgoedevoorlichtingmoetenzijnenbovendienzalereengoedetermijnafgesprokenmoetenwordenwaarbinnenhetingevoerdgaatworden.devraagwaarhethieroverigensecht overgaat,isofweonzejeugdwillenbeschermenenof wehierwetgevingwillendiedejeugdbeschermt. Hetgaatintotaalom jongeren,vanwieaangetoondisdat alcoholgebruikenendiedatstraks nietmeermogendoen.datisgewooneenfeit.mevrouw Keijzerzeizo-evenaanvullendiets,watiktochwelinteressantvind,namelijkdatwehetnietzomaardoenendat wedetijdmoetennemenvoorinvoeringenvoorlichting. Watvindtzijdaneengoedetermijnvoordatwedezewet inwerkingzoudenmoetenlatentreden? MevrouwKeijzer(CDA): DeheerRuttedoetnunetalsofoverhetgeenwijhieraan hetdoenzijnenoverallediscussiesoverditonderwerp, nooitietsindekrantenheeftgestaan.terechtkrijgenwe heelveelvragenvanjongerenhierover.ditiseenonderwerpdatleeft.ermoetgoedevoorlichtingoverkomen. Daarwordtnatuurlijkookalaangewerkt.Juistomdathet gaatoverdegezondheidvanonzekinderenishetwelvan belangomdewetsnelintevoeren.blijkbaargaathet danom jongerendiedrinken.devraagiswatde VVD-fractiedanlieverheeft:hetbeschermenvanonze jeugdofmeegaaninanderebelangendiehierookeenrol spelen?voordecda-fractiegeldtuiteindelijkdegezondheidvanonzejongeren.danzullenzedusmaarwatlangermoetenwachtenvoordatzelegaalmogendrinken. Voorzitter.Ikhebverdernogeenvraagoverdeboetes.Klopthetdatmenonderde16jaareenboetevan 45krijgtenonderde18jaareenboetevan 90enzoja, waaromisdatdan? Watbetreftdehandhavingzaleropgemeentelijkniveauopditvlaknietalleenindehorecaheteenenander moetengebeurenmaarookinsupermarktenenslijterijen. Iksluitaf.Zoalshierterechtalisgezegd,gaathetom voorlichting,handhavingendeleeftijdnaar18jaar,inhet belangvanonzekinderen. Devoorzitter: DangeefikhetwoordaandeheerArnoRuttevande VVD. MijnheerRuttemaghiervoorheteerstindezezaal spreken.hijheeftzijnmaidenspeechenmagdusvoor éénkeergenietenvanhetvoorrechtdathijnietonderbrokenmagwordendoorzijncollega'sindeeerstetermijn. Ikzouzeggen:genietervan. Voorzitter.Hetheefteentijdjegeduurdsindsdeinstallatieindithuisop20 september2012,maarnuishetdanzo ver:ikmaghiervoorheteerstspreken.ikheberenorm naaruitgezienenhoopdaternogvelekerenzullenvolgendatikindezezaalmagsprekenendebatteren.ikvind hetextrabijzonderdatikmijnmaidenspeechmaghouden bijdebehandelingvaneeninitiatiefwet.hetrechtophet makenvaneeninitiatiefwetiseenvandemeestbijzondererechtenvaneentweedekamerlid.ikhebgrootrespect voordeparlementariërsdiehetvelewerkkunnenverzettenomtekomentoteeninitiatiefwet.datisbepaaldgeen sinecure.daarvoorwilikdeinitiatiefnemersvandezewet eengrootcomplimentgeven. Voordatikovergatotdebehandelingvandevoorliggendeinitiatiefwet,wilik,alsumijdattoestaat,graag watvertellenovermijndrijfverenalspoliticus.ikben opgegroeidintwente,inhetprachtigedorphaaksbergen,waarmijnfractiegenoothantenbroekenogsteeds woont.bijonsthuisginggeenmaaltijdvoorbijzonder stevigedebattenoverdepolitiekeactualiteitvandatmoment.datwerdversterkttoenmijnvadernicozichin 1982kandideerdevoordegemeenteraad.Ikvondhetgeweldig.Ikkanmijnogtotdedagvanvandaagherinneren hoeikalstienjarigjongetjeaandehandvanmijnvader meegenomenwerdopcampagne.ofhetnuaanmijlag ofaanmijnvader,hijwerdgekozen.devvdkreegbijdie verkiezingen,voorheteerstindehistorie,vierzetelsinde raadvanhaaksbergenenikwasontzettendtrotsopmijn vader.gedurendedevierjaardatmijnvaderinderaad zat,benikvelekerennaarhemwezenluisterenenkijken enikgenootvaniederdebat. Mijnvaderhieldhetraadswerkhelaasmaarvierjaar vol.hijkonhetnietcombinerenmetzijnwerk.in1990 ik wasinmiddelsvoormijnstudienaargroningenverhuisd nammijnmoederleoniezittingindegemeenteraad. Vierjaarlaterwerdzijzelfswethouder.Opnieuwvondik hetgeweldig.mijnmoederisoverigensnogsteedsgemeenteraadslid.eenprachtigelokalepolitiekecarrière vanmaarliefst23jaar. Ikkanwelzeggendatpolitiekenliberalismemijdus metdepaplepelzijningegoten.eenliberalismewaarbij voormijnoudersvooropstonddatjezelfverantwoordelijkbentomhetmaximaleuitjeleventehalen.watdat maximaleis,datverschiltperpersoon,aangezienmensen nueenmaalnietgelijkzijn.tegelijkwerdmijvankindsbeenafaanduidelijkgemaaktdatmensenweliswaarniet gelijkzijn,maarwelgelijkwaardig.eenkundigetimmermanverdientminstensevenveellofalseenvermaarde hoogleraar.voormijnoudersstondvooropdatdeoverheidgeentaakheeftomvoorjelevensgeluktezorgen. Datmoetjezelfdoen.Deoverheidmoetweleenbaken zijnvoormensendie,aldanniettijdelijk,hetechtnietzelf kunnenrooien.eenmaatschappijwaarinmensenwachtentotdeoverheidhunprobleemofdeproblemenvan eenanderoplost,wasvoormijnouders,enookvoormij, eengruwel.datwastoenzoendatisnogsteedszo. Naastdeverantwoordelijkheidvoorjezelfhebjeook eensterkeverantwoordelijkheidvooreenander,zoleerdeikalskind.voormijnoudersgingdieverantwoordelijkheidvooranderenver.zijhebbenzichjarenlangingezetvoordestichtinghulpaanpolen.inverbandmetdat vrijwilligerswerkzijnwijmiddenjarentachtig,toenpolen nogeencommunistischregimekende,eenaantalkeren indatmooielandgeweest.watikdaarzag devolkomen verpauperingvaneenrijkland,degroteonvrijheid,dealomtegenwoordigerepressie,deangstvanmensenom zichuittesprekenendeonmogelijkheidomzelfinvulling aanjeleventegeven heeftopmijalstienereengrote indrukgemaakt.hetheeftmijgesterktindeovertuiging dateengoedeoverheidhaarburgerswaarmogelijkvrijlaat;vrijomhunlevenzointevullenalszijzelfwillen;vrij

6 Rutte TK zodaterverschiltussenmensenmagzijn;vrijzodatmensenookechtverantwoordelijkkunnenzijnvoorhuneigen levenendatvananderen. MijnleveninHaaksbergengingoverineenstudentenlevenindedoormijzogeliefdestadGroningen.Ikstortte mijnaastmijnstudieookopmijnkleinestudentenverenigingcleopatra.daarvormdeikbijvoorbeeldsamenmet mijnvriendenderockandrollbandharigeharryendeladyshavers,waarmeeikaanstaandezaterdagweermag optreden.zijhebbenmijspeciaalgevraagdomdattezeggen,zodathethierindeannalenvandetweedekamer vermeldwordt,enzobenikdanookwelweer. InGroningenontmoetteikin1991mijnlievevrouw Ymke.Groningenisechtmijnstad.Hetisdestadwaar Ymkeenikafstudeerden;zijmedischebiologieenikstrafrecht;destadwaarwijin1998trouwden;destadwaar Ymkein2000promoveerde;destadwaarin2003mijn dochterrosaenin2005mijndochterambergeboren werden;endestadwaarikin2010gemeenteraadslid werd,wanthetpolitiekebloedkruiptkennelijkwaarhet nietgaankan. Ikhadmijnverkiezingindegemeenteraaddolgraag metmijnvaderwillendelen.helaaswasdatnietmogelijk. Mijnvaderoverleedinfebruari2007naeenkortziekbed aankanker.hijoverleedtweeënhalvemaandnadatmijn broernicoookaankankeroverledenwas.mijnbroerwas meerdaneenjaarziek,eenjaarmetveleupsendowns; eenjaarwaarineerstdeschokvandeziektekwam,toen deschokvandedefinitievediagnose,dehoopvantwee medicijnstudieswaarhijenormvanopknaptemaardie hemnietkondengenezenenuiteindelijktochzijnonverwachteoverlijden,dedagnadatzijndochtertje2wasgeworden. Deperiodewaarinmijnbroerenmijnvaderziekwarenenoverleden,hebbenmijnlevenenhetlevenvan mijnmoeder,mijnschoonzus,mijnnichtjeeniedereen dienauwbetrokkenwasbijdezemensen,zeeringrijpend veranderd.voormijzelfbetekendeditdatiknaeenaantalmaandenvandieperouweenpaaringrijpendekeuzesmaakte.deeerstewasdatikmijvanafdatmoment ginginzettenvoorhetverbeterenvandezorg.ikzochten vondeenbaanbijeenmiddelgrotezorgverzekeraar,waar ikdagelijkswerkteaanhetinkaartbrengenvandeproblemenvanpatiëntenendemensenrondomdepatiënt enaanhetomzettenvandieproblemeninconcreteoplossingen.daarnaastbeslootikdathettijdwerdomdatgenetedoenwatikaltijdalhadwillendoen:politiekactiefworden.datbrachtmijveelsnellerdangedacht,zoals ikzojuistalzei,in2010indegemeenteraadvangroningenenin2012zelfshier,indetweedekamer.ikkandat nietandersomschrijvendanals"stormachtig". IkbengelukkigdatikhierindeTweedeKamerverder magwerkenaaneengoedezorginnederland,wantde zorggaatmijaanhethart.ikwilwerkenaaneenzorg waarinniethetsysteemofdeartscentraalstaat,maarde patiëntendemensenrondomdepatiënt.ikwilwerken aaneenzorgwaarindepatiëntietstekiezenheeft.mijn grotehartvoordezorgmaaktookdatikmijwilinzetten voordebetaalbaarheidvandezorg.alswegeenkeuzes maken,nemendekostenvandezorgzosterktoedatde zorgverschraaltofnietmeergoedbeschikbaarzalzijn voordemensendiedezorghethardstnodighebben.dat leidtniettotmakkelijkekeuzes,maarhetuitdeweggaan vandiekeuzesmaaktdatwedebetaalbaarheidendebeschikbaarheidvankwalitatiefhoogwaardigezorginons landingevaarbrengen.datvindiknietacceptabel. Zorggaatnietalleenoverhetverzorgenvanmensen dieziekofgehandicaptzijn.steedsbelangrijkerwordtgelukkigookhetgezondhoudenvanmensen.hoezorgen weervoordatmensenlangergezondendaarmeeover hetalgemeenookgelukkigerblijven?dievraagstaat,mededankzijhethuidigeregeerakkoord,prominentopde agenda.hetgaatdaarbijomvragenoverpreventieen leefstijl.datzijngeengemakkelijkevragen,wantzeraken volaandespanningtussendeeigenverantwoordelijkheidendezorgvandeoverheidvoordegezondheidvan burgers.laatduidelijkzijn:voormijstaatdeeigenverantwoordelijkheidvoorop.ikwilnietdatdeoverheidburgersvoorschrijfthoezijmoetenleven.ikvoelnietsvoor eenmaatschappijwaarindeoverheidmetge-enverbodendeleefstijlvanmenseninhetgareelhoudtenvoor eenoverheiddiehaarburgersbetuttelt.tochishetniet zodatdeoverheidophetgebiedvandeleefstijlgeentaak heeft.zekermetbetrekkingtotdeleefstijlvankinderen enjongerenschiethetparadigmavaneigenverantwoordelijkheidtekort.volwassenenkunnenophuneigenverantwoordelijkheidaangesprokenworden;voorkinderen geldtditinveelminderemateenbijheeljongekinderen zelfshelemaalniet.danhebbenoudersdebelangrijkste rol,maardeoverheidiseenbelangrijketweede. Datbrengtmijbijhetvoorliggendeinitiatiefwetsvoorstel,datdeleeftijdwaaropalcoholverstrektmagworden,verhoogtvan16naar18jaar.Alcoholisongeschikt voorkinderen.hetisgeenkinderspel.alcoholheeftop hetkinderbreineenverwoestendewerking,zekeralserte veelalcoholwordtgedronken.voorhetaldannietdrinkenvanalcoholkunnenkinderenniet,zoalsvolwassenen datwelkunnen,zelfdevolledigeverantwoordelijkheidnemen.vandaardatdedrank-enhorecaweteenleeftijdsgrenshanteertvan16jaar.ondanksdiegrensblijktdat nogsteedsveeljongerenonderde16alcoholdrinken. Enerzijdsisdehandhavingvanonsalcoholbeleidkennelijknognietvoldoendeopordeomtevoorkomendatjongerenaanalcoholkunnenkomen.Anderzijdsisersprake vaneenbehoorlijkruimemaatschappelijkeacceptatievan alcoholgebruikonderjongeren,zelfsalsdejongerende leeftijdvan16jaarnognietbereikthebben.datiszorgelijk. Ookzorgelijkisdetoenamevanhetaantalalcoholintoxicatiesonderjongeren.Indevolksmondisditbeterbekendals"comazuipen".Dekaterkomtnietveellater.Een jongeremeteenalcoholintoxicatiekanzichzelfinéénkeer blijvendtweeschoolniveausomlaagdrinken.datisonacceptabel. Deindienersvanhetvoorliggendeinitiatiefwetsvoorstelwillendealcoholproblematiekonderjongerenterugdringendoordeleeftijdwaaropalcoholverstrektmag worden,teverhogennaar18jaar.dieverhogingzal,zo stellenzijindememorievantoelichting,leidentoteen veranderingvandesocialenormenvervolgensooktot eenlatereleeftijdwaaropjongerendaadwerkelijkgaan drinken.onderzoekuitdevszoudaaropwijzen.laatduidelijkzijn,hetisabsoluutbeteralsjongerenopeenlatereleeftijdbeginnenmethetconsumerenvanalcohol.hoe hogerdeleeftijdwaaropwordtbegonnenmetalcoholconsumptie,hoekleinerdekansoppermanentehersenschade.alcoholiseenvolwassenproduct,hetisnietgeschiktvoorkinderenofjongeren.alcoholis,ikherhaal, geenkinderspel.daaromheeftdevvdzichookaltijdhard gemaaktvoorhetstringenthandhavenvandeleeftijdsgrensvan16jaar.inhetregeerakkoordzijnwijakkoord

7 Rutte TK gegaanmeteenverhogingvandieleeftijdsgrensnaar18 jaar. DitneemtnietwegdatdeVVDvraagtekensplaatstbij deaannamedatdesocialenormverandertdoorhetaanpassenvandewettelijkenorm.sterkernog,zouhetniet zomoetenzijndatwijeerstinzettenophetaanpassen vandesocialenormendievervolgensbekrachtigenen handhavenmeteenwettelijkenorm?datlijktdevvdeen betereweg,zekeralswijkijkennaardepraktijkvandealcoholverstrekkingaanjongerenopditmoment.deuniversiteittwenteheeftvorigjaaraangetoonddatiedere 15-jarigediealcoholwilaanschaffen,daarookinslaagt. Alshetnietbijdeeerstepoginglukt,danwelzekerbijde tweedeofderdepoging.supermarktenenslijterijenmakenopditmomentweleenforseslagindehandhaving, maarhetisdevraag,alshetnualmoeilijkisomdegrens van16jaartehandhaven,hoeveelgroterdeproblemen zullenzijnalswijplotsklapsovergaannaareengrensvan 18jaar.Ditzijnproblemendienietalssneeuwvoordezon zullenverdwijnennudehandhavingvandedrank-enhorecawetsinds1 januariinhandenvandegemeentenligt. Derealiteitvanvandaagisookdatdemeestejongerenhuneersteslokalcoholineenprivésituatiekrijgenop eenleeftijddielagerisdan16jaar.kennelijkisdehuidige wettelijkenormvan16jaarnietvoldoendeomeensociale normvan16jaarterealiseren.hetovergrotedeelvande alcoholintoxicatiesvindtplaatsinprivésituaties,nietinde horeca.hoedenkendeindienerstekunnenvoorkomen datjongerendiealcoholwillendrinkenzich,nogmeer dannuhetgevalis,terugtrekkeninhokkenenketenop privéterreinwaargeenenkelehandhavingplaatsvindten dekansopexcessenhetgrootstis?lopenwijdooreen snelleverhogingvandeleeftijdwaaropalcoholmagwordenverstrektniethetrisicodathetaantalalcoholintoxicatiestoeneemtinplaatsvanafneemt?devvdmaaktzich daaroverinelkgevalzorgen.ikhoorgraagvandeindienershoezijdenkendittekunnenvoorkomen. Deindienersvandewetgevenzelfaandatminstens tweejaarnodigisomwerkelijktoteennieuwesociale normtekomen.zijnzijhetmetdevvdeensdathetdaaromverstandigisomaandeinwerkingtredingvande nieuwealcoholleeftijdeenperiodevantweejaarintensievevoorlichtingvooraftelatengaan?voorlichtingdieis gerichtopjongerendiewellichtnunogwelmogendrinken,maarstraksnietmeer.voorlichtinggerichtopouders omduidelijktemakendatzijalsopvoedermisschienwel debelangrijkstetaakhebbenomdezenormtehandhaven.voorlichtingaaniederealcoholconsumentomduidelijktemakendathetnormaalisdatjejeid-kaartlaatzien alsjealcoholkoopt. Ikhebdeafgelopentijdmetallerleibetrokkenpartijengesproken,vandrankenleverancierstotsupermarktorganisaties.Zijblijkenallemaalbereideendergelijke voorlichtingscampagnemedevormtegeven,zekerals deoverheiddaarookeensteentjeaanbijdraagt.laat hetsuccesvandebob-campagneeenvoorbeeldzijnhoe goedecampagneswerkelijkaandebasiskunnenstaan vanhetveranderenvansocialenormen,nietbetuttelend, maarwelpositiefnormerend.ikbenbenieuwdhoedeindienersdenkenoverhetbelangvanintensievevoorlichtingvoorafgaandaanhetinwerkingtredenvandewet. Degroepjongerendienunogwelmagdrinken,maar nadeinwerkingtredingvandewetnietmeer,bedraagt Vandiegroepdrinktdriekwartdaadwerkelijk alcohol.hetinvoerenvandewetzorgterdaaromvoor datvanheteneophetanderemomentvoormaarliefst jongerenaanvullendehandhavinginspanningen nodigzijn.devvdvindthetessentieeldatdenieuwewet ookwerkelijkgehandhaafdkanworden.wijzijnnietzo vansymboolwetgeving. Zoisdeverhogingvandealcoholleeftijdookomschreveninhetregeerakkoord.Daarstaatdatdezegepaard zalgaanmetintensievevoorlichtingenadequatehandhaving.devvdisbevreesddatdehandhavingkanfalen alsdewettesnelwordtingevoerdzonderdebenodigde, daaraanvoorafgaandeintensievevoorlichting. Deverplichtingvoorgemeentenomeensindevierjaar eenhandhavingplanoptestellen,zoalsinhetinitiatiefvoorstelwordtvoorgeschreven,doetaandiezorgniets af.meerbeleidlosthetprobleemvandegroteeningewikkeldedoelgroepwaarvoordehandhavinggeldt,immersnietop.overigens,kunnendeindienershiermondelingbevestigendatdithandhavingplanonderdeelmag zijnvanhetgemeentelijkgezondheidsplan?ditomonnodigeextraregeldruktevoorkomen.alsdehandhaving faalt,zalditinitiatiefwetsvoorstelgeennieuwesociale normbrengen,maardeoudenorm drinkenmagvanaf16jaareneigenlijkalietseerder juistbevestigen.dat wildevvdabsoluutnietenvolgensmijwillendeinitiatiefnemersdatookniet. Wemoetenditnuchterbekijken.Ikhoordaaromgraag vandeinitiatiefnemersofzijhetmetdevvdeenszijndat hetmethetoogopdehandhaafbaarheidvandenieuwe leeftijd,verstandigisomdezepasovertweejaarintelatengaan.opdiemanierkandenieuwenormmetintensievecampagnesdoorallebetrokkenenduidelijkwordengemaaktenkunnendehandhavendegemeentenzich voorbereidenopeenadequatehandhavingondergoed voorgelichtejongeren.opdiemanierzaldenieuwewettelijkenormvan18jaarophetmomentdatdezegaatgelden,ookdaadwerkelijkenveelmeerdannuhetgevalis, denieuwesocialenormzijn.daarmeebereikenwewat deindienerswillen:eenhogereleeftijdwaaropjongeren voorheteerstalcoholdrinken.zozorgenweookvoor eenwetdieadequaatkanwordengehandhaafd.daar ginghetonstochom? (applaus) Devoorzitter: MeneerRutte,ikmagualseerstehartelijkfeliciterenmet uwmaidenspeech.ikhoopdatuhiernogvaakmagspreken. Ikschorsdevergadering,zodatandereledenuook kunnenfeliciteren. Devergaderingwordtenkeleogenblikkengeschorst. MevrouwDik-Faber(ChristenUnie): Voorzitter.AlzesjaarpleitdeChristenUnie,samenmet veleandereorganisatieszoalstrimbos,stapenjellinek alsmedeprofessionalsuithetveldenvele,veleouders, ervooromdeleeftijdsgrensvoordeverkoopvanalcohol teverhogen.ditisduseenbijzonderedagvoormijnfractieenvooriedereendiezichhiervoorhardheeftgemaakt. Dezewetiseendoorbraakophetgebiedvanpreventie. Ikspreekmijncomplimentenuitvoorhetvelewerkdat collega'svandefractiesvandepartijvandearbeid,het CDAendeSGPenmijnfractiehebbenverrichtomdeze wetswijzigingtebewerkstelligen.hetismooiomtezien

8 Dik-Faber TK datdeblauweknoopvanonzefractievandaagindeblauwebankjesvanvak-kzit. Iedereenheeftzozijneigenredenenomjuistwelof juistniettedrinken.hieraanzalnadezewetswijziging nietsveranderen.watwelgaatveranderenisdewijze waaropjongerenindetoekomstomgaanmetdevraagof zewelofgeenalcoholdrinken.hetwordtvoorjongeren onderde18jaarnietmeervanzelfsprekendomalcohol tedrinken.hetzalsteedsgemakkelijkerwordenomnee tedurvenzeggen.datgeldtvoordejongerenmaarzeker ookvoorhunouders. Jongerenvan16en17jaardrinkenvaakenveel.We kennenallemaaldecijfers:19%vandejongensen6% vandemeisjesdrinktmeerdantwintigglazenalcoholin hetweekend.wewetendatditslechtisvoorhungezondheid.dehersenenvanjongerenontwikkelenzichdoortot ongeveerhet24stelevensjaar.alcoholverstoortdezeontwikkelingenheefteenonomkeerbareachterstandinde hersenontwikkelingtotgevolg.drankbeïnvloedtschoolprestaties.eind2010publiceerdenkinderartsnicovander LelyenjeugdpsycholoogMireilledeVisserhetrapport Voorkomalcoholschadebijjongeren.Daarvoorwerden 365jongerenonderde18jaaronderzochtdiemeteenalcoholvergiftiginginhetziekenhuiswarenopgenomen. Overeenperiodevanzesmaandenwerdenverschillendetestenafgenomen.41%vandezejongeren,diemeer danvijfeenhedenalcoholopeenavonddrinken,scoorde eenlagerintelligentieniveaudanbijhunscoreopdecito-toetsofhetschooladviesvandebasisschool. Jaarlijkswordennaarschatting24.000jongereninde leeftijdvan10totenmet24jaaropeenspoedeisendehulpafdelingvaneenziekenhuisbehandeldalsgevolg vanaanalcoholgerelateerdeongevallen.in16.000gevallenhadhetslachtofferdrieofmeerglazengedronkenin dezesurenvoorhetincident.40%vandegeregistreerde slachtoffersis10totenmet19jaaroud.alcoholspeelt eenrolinbijna10%vandoordepolitiegeregistreerdeincidentenmetjongeren,zobleekookuitderecentestudie.ikwildaaromdeargumentenvoorhetverhogenvan deleeftijdsgrenzennogeensduidelijkonderstrepen.het wordttijddatweprogressieboekenalshetgaatomde gezondheidswinstvoorjongeren.hetwordttijddatwe gehoorgevenaandewensvaneenmeerderheidvande gemeenteneneenmeerderheidvandenederlandsebevolking.hetwordttijdomdaadwerkelijkbeleidtevoerenomervoortezorgendatminderjongereninhetziekenhuisterechtkomenalsgevolgvanaanalcoholgerelateerdeongevallenendaterminderalcoholincidenten zijn.natuurlijkzijnoudershetbesteinstaatomhunkindereneengoedeengezondeleefstijlaanteleren.zijmogendaaromjuistvandeoverheidverwachtendatzijhierinwordenondersteund.dezewetisdusgeenverbodswet,maareensteuninderugvanouders.wienuachttienjaaralsgrenswilhanteren,heeftdepubliekscampagnesendeverkoopinhorecaensupermarktentegenzich. Eeneenduidigeboodschapvanuitdeoverheiddiewetenschappelijkisonderbouwd,ishardnodig. Zijnerdangeenvragenmeertestellen?Diezijnerzeker.ZoschrokikvandeweekvaneenonderzoekinRotterdamwaaringekekenisnaardenalevingvandehuidigewetgeving.Watbleek?Sportkantineshoudenzich massaalnietaanderegelomjongerenonderde16jaar geenalcoholteschenken.in90%vandegevallenkrijgen kinderengewooneenbiertjeofanderealcoholhoudende drankgeserveerd.hoedenkendeindienersdatdehandhavingmetditwetsvoorstelzalverbeteren? Ikhebookeenvraagaandestaatssecretaris.Supermarktenmerkendatminderjarigeklantenregelmatig agressiefreagerenalszijgeenalcoholmeekrijgen.iklees indekrantdatzeeengrotemondopzettenencaissières uitschelden,endatcaissièrestebeïnvloedenzijn,hoegetraindzeookzijn.hoewelderegelshelderzijn,isdepraktijkanders.supermarktenzijnnogsteedszolekalseen mandje.uitantwoordenvandestaatssecretarisopschriftelijkevragenvanmijncollegajoëlvoordewindblijkt datdestaatssecretarisdenktdatditgaatveranderen.dat klinkthoopvol,maarmijnfractievraagtzichafofditzomaarzalgebeuren. Dankomikophetpuntvandecomazuipers,datanderenookalnaarvorenhebbengebracht.Hetaantaljongerendatmetacutealcoholvergiftiginginhetziekenhuis wordtopgenomen,blijftstijgen.metditwetsvoorstelhopenwijhiereenkenteringintebewerkstelligen.maarhoe denkendeindienersomtegaanmethetgegevendatwat verbodenis,nueenmaalextraaantrekkelijkisvoorpubers,juistalszijineenfasezittenwaarinzijzichafzetten tegenhunouders? Ikhebeenvraagoverhandhaving,hetvorigepunt.De ChristenUnie-fractieheefttwijfelsoverdehandhaving envraagtzichafofhetallemaalwelgoedkomt.ikvraag mijafofeenveranderingindewetgevingdeoplossing is,aangeziennualwordtgestelddatdehandhaving nietinordeisenwaarschijnlijk,alsikhetverhaalvande ChristenUnie-fractiezobeluister,ooknietgoedkomt. MevrouwDik-Faber(ChristenUnie): MevrouwBergkampheeftgelijkdatikmijzorgenmaak overdehandhaving.hetophogenvandeleeftijdvanalcoholconsumptiemoetloswordengezienvandehandhaving.dehandhavingisnuheelerglastig.straksgaan wijdeleeftijdverhogennaar18jaar.ookdanisereenrisico.datbenikmetmevrouwbergkampeens.daarom steldeikdevraagaandeindienersvanditwetsvoorstel: hoedenkenzijdatdehandhavingopeenadequaatniveauzalkomen?datpuntisvooronsiniedergevalniet eenredenomtezeggen:wijgaanhetnunietdoen.ikkan mijzelfsvoorstellendatdehandhavingietsgemakkelijkergaatworden,omdaternueenonderscheidis.alsje 16bent,magjelichtealcoholischedrankengebruiken,als je18bent,watzwaarderealcoholischedranken.erkomt watmeereenduidigheidinhetbeleid. IsmijncollegavandeChristenUniehetmetmijeensdat veranderingvanwetgevingalleenmaarzinheeftalser goedwordtgehandhaafd? MevrouwDik-Faber(ChristenUnie): Wetgevingenhandhavingkunnennietlosvanelkaar wordengezien.handhavingisopditmomenteenpunt. Handhavingisbijveranderingvandeweteenpunt.Daaromhebikdevraagaandeindienersgesteldhoezijdat willengaanregelen. Alsdegroepjongerenvoorwiegehandhaafdmoetworden,met uitbreidt latenwijzeggendater daadwerkelijkdrinkendejongerenzijn ismevrouwdikhetdanmetmijeensdatdehandhavingdaardoornietmakkelijkerwordtmaarjuistingewikkelder?

9 Dik-Faber TK MevrouwDik-Faber(ChristenUnie): Hetbeleidwordteenduidiger.Hetwordtduidelijk:totje 18dedrinkjeniet,ofhetnougaatomlichtalcoholische drankenofomzwaarderealcoholischedranken.datis eenstukjeduidelijkheidinhetbeleid:duidelijkheidvoor jongeren,duidelijkheidvoorhunouders.daarmoetop gehandhaafdworden.degroepwordtabsoluutgroter, maarikwilnietopvoorhandzeggendatdehandhaving daardoormoeilijkerwordt.erkomtookeenstukduidelijkheidinhetbeleid.datkanooktotgevolghebbendatde handhavingeenduidigerenmakkelijkerwordt. Dieonduidelijkheidspeelttochhelemaalnietin om maareenswattenoemen desupermarktendiemevrouwdiknetzolekalseenmandjenoemde?overigens isdatmijnsinzienswattesterkgezegd.indesupermarkt vallendanineenkeerveelmeerjongerenindedoelgroepvanmensendiegeenalcoholmogenkopen.daar neemtdehandhavingsinspanningtochjuisttoe?ofzieik datverkeerd? MevrouwDik-Faber(ChristenUnie): Ikdenkdathetvoorsupermarktenmakkelijkerwordtals erduidelijkheidkomtviadezewetgeving. Ikwasbijnaaanheteindevanmijnbetoog.Degemeentenhebbenvoldoendevoorbereidingstijdnodigom eenpreventie-enhandhavingsplanoptestellen.watis nodigomervoortezorgendatdewetwelop1 juliaanstaandeinwerkingtreedt? MevrouwHilkens(PvdA): Voorzitter.AllereerstfeliciteerikcollegaRuttevandeVVD metzijnmaidenspeech.ikzieuitnaarhetmomentwaaropikhemwelmaginterrumperen. DePartijvandeArbeidisblijmethetwetsvoorsteldat wijvandaagbespreken.demaatschappijvraagtbreed omdevoorgenomenleeftijdsverhogingvan16naar18 jaarvoordeverkoopvanallesoortenalcohol.desnelheidwaarmeeditonderwerpnudoordekamerwordt geregeld,iseenmooivoorbeeldvaneenparlementair initiatief.hetwetsvoorstelwerdvorigjaarjuliingediend indekamerenstaatnuophetpuntomhopelijkaangenomenteworden.ikcomplimenteerdeindienersvan ChristenUnie,PartijvandeArbeid,CDAenSGPvooral hunhardeenzorgvuldigewerk.wijzijnookblijdatderegeringsfractiesditbelangrijkeonderwerpinhetregeerakkoordhebbenomarmd.ikkijkhierbijexpresevennaarde heerrutte. Watwijvandaagbesprekenisnietniks:dewetopbasis waarvanistoegestaandatjongerenvanaf16jaardrank metminderdan15%alcoholmogendrinken,dateertuit dejarendertigvandevorigeeeuw.delaatstejareniser echterterechtsteedsmeeraandachtgekomenvoordenadeligeeffectenvanhetdrinkenopjongeleeftijd.bovendienheefterwetenschappelijkonderzoekplaatsgevondenoverdegezondheidseffectenvandrinkenopjonge leeftijd.hetgevolgisdatwijeennormindesamenleving aanscherpendie80jaarlangzijnfunctieheeftgehad.het isgoedomdateventemarkeren. VoordePvdAzijnerenkeledoorslaggevendeargumentenomnutepleitenvooreenhogereleeftijdvoorhet drinkenvanalcohol.hetbelangrijksteargumentisdatwij ervanovertuigdzijndatditinhetgrotebelangvanjongerenzelfis.meerdereonderzoekenlatenziendatmensen dievroegbeginnenmetdrinken,meerkanslopenopverslavingsproblemenindetoekomst.hoehogerdewettelijkeleeftijdwaaropalcoholdrinkenineenlandistoegestaan,hoelaterjongerenaldaarmetexperimenterenbeginnen.hoelateriemandmethetdrinkenvanalcoholbegint,hoekleinerdekansopnegatievegezondheidseffecten.kortom,erzijnredenengenoegomvoordezeleeftijdverhogingtepleiten. VoordePartijvandeArbeidishetookvangrootbelangdatdezewetduidelijkheidschept.Degrensvan15% alcoholpromillagezorgdevooreenvagerenormenonduidelijkheidvoorconsumenten.metditvoorstelwordt eenheeleenduidigegrensgetrokken.drinkenkunjevanafjeachttiende.wijmoetenoverigensnietdeillusiehebbendatdienormmeteennadeingangsdatumvandeze wetbijiedereeninhethoofdzitennageleefd hiermee komikd66endevvdeenbeetjetegemoet engehandhaafdwordt.denormzalmoetenlandenenbevochten worden.wijzijnervanovertuigddathetmetconsequentehandhavingenvoorlichtingenmetmedewerkingvan gemeenten,drankverstrekkersenbetrokkenorganisaties overeenaantaljarensteedsvanzelfsprekenderzalzijndat hetdrinkenvanalcoholechtietsisvoorjongerenboven de18. Ditismeteeneenbrugnaarhetgrootstepuntvanzorg datookiknogwelhebbijditwetsvoorstel:dealveelgenoemdehandhaving.omdeleeftijdsverhogingeffectief telatenzijn,moetermeeraanpreventieenhandhaving vanderegelswordengedaan.datmoetbeter.sindsdit jaarisdateenlokaleverantwoordelijkheid.inditwetsvoorstelwordtvastgelegddatgemeentenverplichtzijn omeenlokaalpreventie-enhandhavingsplanoptestellen.ditbiedtalleengeengaranties.hetisnietzodatwij geenvertrouwenhebbenindegemeenten,maardepartijvandearbeidzougraagwatextrawaarborgenhebben voordehandhavingvandenieuweleeftijdsgrensende werkingdaarvan.welkestappenzetderegeringbijvoorbeeldomondersteunendtezijnbijvoorlichtingenhandhaving?hoekijkendeindienerszelfenderegeringtegenhetmogelijkeprobleemvanpreventieenhandhaving aan?voelenzijerbijvoorbeeldietsvoorombestpracticestegaanmonitoren?wijgaanvoordezeleeftijdsverhogingstaan,maarnietvoordatwenogevenoverdehandhavingdoorpraten.ikziemevrouwkooimanenmevrouw Bergkampnamelijkalklaarstaanvooreeninterruptie. MevrouwKooiman(SP): DePartijvandeArbeidendeSPhebbententijdevan debehandelingvanhetwetsvoorstelomdehandhaving vanalcoholcontrolesnaardegemeentesovertehevelenervoorgepleitdatdealcoholindustriezelfookeen duitinhetzakjemoetdoenomhettoezichtophetwelof nietverkopenvanalcoholaanjongerenteregelen.ikwil graagvandepartijvandearbeidwetenofzijnogsteeds samenmetonservoorstrijdtomdealcoholindustriemedeverantwoordelijktemakenvoordehandhaving. MevrouwHilkens(PvdA): Hetantwoordopdievraagissimpel.Ikbenervanopde hoogtedatmijncollegabouwmeester,vandaageenvan deindieners,datinhetverledensamenmetmevrouw Kooimanheeftbevochten.Ikbennietvandielijnafgeweken,maarikwachtgraagevenhetantwoordvandeindienersineerstetermijnafopdevragendiemevrouw