Samenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 3, Economische Integratie

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 3, Economische Integratie Samenvatting door een scholier 2379 woorden 23 maart ,4 20 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Hoofdstuk 3 Economische Integratie Begin 2002 zijn de nationale munten van de EMU-landen vervangen door de euro. We spreken van vrijhandel wanneer de internationale handel niet wordt belemmerd. In zo n situatie zal iedereen zijn spullen dáár kopen waar ze het goedkoopst zijn. Bij vrijhandel worden de producten daar gemaakt waar ze het goedkoopst gemaakt kunnen worden. Wanneer alle producten op de goedkoopst mogelijke manier gemaakt en verkregen kunnen worden is in theorie de totale welvaart in de wereld het grootst. Hierbij zijn wel kanttekeningen te plaatsen: kinderarbeid, lange werkweken, verschillen in milieuwetgeving. In theorie zorgt vrijhandel er dus dat alle producten goedkoop mogelijk worden gemaakt. En toch is het zo dat Nederland tomaten produceert en Japan rijst, hoewel deze landen die producten goedkoper zouden kunnen importeren. Dat Nederland toch tomaten en Japan toch rijst produceren komt doordat ze hun binnenlandse productie beschermen. We noemen dat protectionisme. Protectionisme is het beschermen van de eigen economie door invoerbelemmeringen en/of uitvoersubsidies. Met name als het slecht gaat met de binnenlandse werkgelegenheid is de neiging tot protectie groot. Voor protectie worden de volgende maatregelen gebruikt: Invoerrechten Invoercontingentering ofwel quotering Kwaliteitseisen Subsidiering van de binnenlandse productie Subsidiering van de export Invoerrechten worden wel tarifaire handelsbelemmeringen genoemd. De belangrijkste reden voor protectie is bescherming van de binnenlandse werkgelegenheid. Een tweede reden voor protectie is het beschermen van beginnende industrieën, die in het begin met hoge kosten te maken hebben en daardoor extra kwetsbaar zijn voor buitenlandse concurrentie. Nog een reden voor protectie is het bewaren van onafhankelijkheid. Vooral ontwikkelingslanden zouden graag zien dat de rijke landen dit protectionisme zouden verminderen of afschaffen. Want juist ontwikkelingslanden zijn producenten van agrarische producten en die zouden ze graag exporteren naar de rijke landen. Enerzijds geven de rijke landen miljarden dollars uit aan ontwikkelingshulp, anderzijds ontnemen dezelfde rijke landen, door Pagina 1 van 7

2 protectionistische maatregelen, ontwikkelingslanden de kans hun producten te exporteren en zich zo op eigen kracht economisch te ontwikkelen. Een laatste opmerking: protectie is voor de consument niet plezierig: hij heeft minder keuze en ziet hogere prijzen. Een goed voorbeeld van economische integratie is de Europese Unie. De samenwerking tussen Europese landen begon in de jaren 50 en sindsdien sterk uitgebreid. Ook het aantal landen is toegenomen. Binnen de EU is er vrijhandel. In 1999 ging de Economische en Monetaire Unie (EMU) van start, drie jaar later verdwenen de nationale munten en hadden alle EMU-landen alleen nog de euro. Eén munt betekent ook één centrale bank. Om zo n monetaire unie te beginnen mogen de economieën van de verschillende landen niet te veel van elkaar verschillen. Zo mag de inflatie niet te veel uiteenlopen. Naast die ene munt en vrij verkeer van goederen wordt ook gestreefd naar vrij verkeer van productiefactoren (arbeid en kapitaal). Dit betekent dat iedere EU-burger in ieder EU-land aan het werk kan en dat dus alle opleidingen en diploma s onderling afgestemd en erkend worden. Waarom deze integratie? Hoe minder handelsbelemmeringen, hoe groter de welvaart Er kunnen schaalvoordelen ontstaan bij de productie Module Economische Integratie Hoofdstuk 1 v Dat producten in het ene land goedkoper gemaakt worden licht aan natuurlijke omstandigheden, techniek, loonkosten per product, en infrastructuur. v Vrijhandel = wanneer de internationale handel niet belemmerd wordt - Iedereen kan zijn spullen kopen waar ze het goedkoopst zijn wordt beperkt door Protectionisme: Invoerrechten, heffingen op importproducten, duurder op binnenlandse markt Subsidiëren van de binnenlandse productie, binnenlandse producten goedkoper, kunnen beter concurreren met andere buitenlandse producten. Exportsubsidies, binnenlandse producten kunstmatig goedkoop in het buitenland Invoercontigentering (*uota), niet meer dan een vastgestelde hoeveelheid mag worden ingevoerd. Kwaliteitseisen, protectionisme omdat het soms onredelijk wordt toegepast op buitenlandse producten Rompslomp aan de grens, import ontmoedigen door strenge controles, wachttijden enz - Protectionisme is om binnenlandse werkgelegenheid te beschermen, zelfvoorzienend te zijn in voedsel (landbouw) en om beginnende industrieën en kans te geven. - Protectionisme is niet altijd zo voordelig, andere landen gaan namelijk tegenmaatregelen bedenken. - internationale handel krimpt - Welvaart = de mate waarin mensen in hun behoeften kunnen voorzien, Hoe hoger het reëel nationaal inkomen, hoe beter de welvaart - In de praktijd is er vaak geen sprake van vrijhandel maar van protectionisme, veel landen streven naar onderlinge vrijhandel.= economische samenwerking of economische integratie - Kan leiden tot afhankelijkheid en verbroedering waardoor er minder kans op oorlog is. Als blok kan je ook politiek sterker staat tegenover andere landen. Ook kunnen afspreken gemaakt worden over Pagina 2 van 7

3 grensoverschrijdende problemen. - Er zijn verschillende vormen van economische integratie: * Vrijhandelszone, landen met elkaar zonder invoerrechten * Douane-unie, landend die een vrijhandelszone vormen stellen een gemeenschappelijk buitentarief in * Gemeenschappelijke markt, als landen alle handelsbelemmeringen afschaffen en ook verkeer van diensten en productiefactoren vrij te laten * Economische unie, het beleid van landen wordt op elkaar afgestemd ook m.b.t. wetten e.d. * Economisch monetaire unie, ook nog een gemeenschappelijke munt, en instanties die boven de nationale regeringen staan. Hoofdstuk 2 Na WOII ging iedereen zijn land opbouwen. - Eerste stap richting integratie: Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) vrij verkeer van kolen en staal, staalproductie werd centraal gecontroleerd Ook zou samenwerking de kans op een nieuwe oorlog verkleinen. Europese Economische Gemeenschap (EEG) in 1957, - Streven naar gemeenschappelijke markt, en de economische politiek te coördineren, vooral m.b.t. landbouw. - Er kwam een gemeenschappelijk buitentarief, onderlinge invoerrechten werden sterk verminderd, in 1967 helemaal afgeschaft. (ging niet zo makkelijk) In 1960 hadden een aantal Europese landen de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) opgericht omdat zij de EEG te ver vonden gaan. De Europese Unie werd in 1991 opgericht. De landen gaan zowel economisch als politiek samenwerken. Het doel is om uiteindelijk alle grenscontroles in de EU af te schaffen en alleen nog de buitengrenzen te controleren.dit is nog niet zo! - veel dingen zijn nog beperkt, grenscontroles gebeuren toch, arbeidsverkeer bij ambtenaren is niet goed enz. Sluitstuk van de EU: de EMU, Europese Monetaire Unie. - er is een gemeenschappelijke munt, de euro, Het beleid van de verschillende landen wordt op elkaar afgestemd, niet alle EU-leden hebben inmiddels de euro, Denemarken, Zweden en Engeland houden een eigen munt en dus wisselkoers. De EU heeft de volgende Supranationale organen: - De Raad van Ministers - besluitvormend orgaan. Er zitten ministers van alle lidstaten. De besluiten zijn een soort wetten die boven de nationale wetten staan. Er is een meerderheid van 62 van de 76 stemmen nodig, grotere landen hebben een zwaardere stem dan kleinere landen. - De Europese Commissie - het dagelijks bestuur. De leden van de Europese commissie voeren de besluiten van de Raad van Ministers uit. Ieder lid van de commissie - eigen onderwerp. Ook controleert de commissie de naleving van Europese wetten. Geeft ook adviezen aan de Raad van Ministers. Pagina 3 van 7

4 - Het Europese Parlement - de Europese volksvertegenwoordiging. 626 Leden, waarvan 31 Nederlandse. Eens in de 5 jaar kunnen nieuwe parlementsleden gekozen worden door de burgers. Het EP adviseert de raad van Ministers en controleert de EC. Het parlement kan de commissie tot aftreding dwingen. Het EP stelt de Europese begroting vast. - Het Europese Hof van Justitie - de Europese rechtbank. Als een burger of bedrijf in het eigen land een Europese wet overtreed komt hij hier. - De Europese Raad van Regeringsleiders 2x per jaar. Komen ministers-presidenten en presidenten bijeen op een Europese Top meestal met ministers van buitenlandse zaken. Ze hebben officieel geen invloed, maar kunnen de Raad van ministers goed adviseren. Het Hof, het Parlement en de Commissie zetelen in Brussel. De Raad van regeringsleiders komt bijeen in het land dat op dat moment voorzitter is, het wisselt ieder half jaar. In alle EU staten wordt de uitvoerende macht gecontroleerd door de parlementen, die wetgevende bevoegdheid hebben. Volgens tegenstanders van de EU is het een aanfluiting dat de Europese integratie steeds verder gaan en de Europese bestuursorganen steeds machtiger worden terwijl er nauwelijks controle op de besluiten van de bestuurders is. Hoofdstuk 3 Flexibele wisselkoers = als de hoogte van de wisselkoers uitsluitend wordt bepaald door vraag een aanbod op de valutamarkt. Wisselkoersen kunnen dan schommelen. De wisselkoers van de euro is flexibel. Landen kunnen afspreken om de wisselkoers vrij te laten binnen bepaalde grenzen. Bijvoorbeeld 10%, als dit overschreden wordt grijpen monetaire autoriteiten in. Er kunnen ook afspraken zijn over bijna vaste wisselkoersen, er is dan maar heel weinig schommeling de munt kan dan alleen nog veranderen ten opzichte van munten die niet meedoen aan deze afspraak. (is ook 1 munt voor alle landen) Depreciatie = als de wisselkoers daalt Appreciatie = als de wisselkoers stijgt De veranderingen in vraag en aanbod op de valutamarkt worden veroorzaakt door veranderingen in export en import. Hierdoor ontstaan tekorten en overschotten op de betalingsbalans. - betalingsbalans: Lopende rekening: goederenrekening, import en export dienstenrekening, dienstexport, dienstimport inkomensrekening beloningen voor productiefactoren (loon, rente, winst, dividend) en inkomensoverdrachten (schenkingen) kapitaalrekening - financiële transacties goud en deviezen balans / salderingsrekening Pagina 4 van 7

5 - wat gebeurt er met de voorraad bij DNB, maakt formeel evenwicht - Veranderingen van de wisselkoers ontstaan door handelsstromen en kapitaalstromen. - Bij landen in de EMU moeten we kijken naar de betalingsbalans van de hele EMU om de wisselkoers te kunnen concluderen. - Terwijl ontvangsten uit het buitenland op de eurolandse betalingsbalans tot vraag naar euro s leiden, betekenen uitgaven aan het buitenland op de eurolandse betalingsbalans aanbod van euro s op de valutamarkt. - Een investeringsklimaat wordt afgemeten aan de algemene verwachting van de economie, de afzetverwachtingen, en de winstverwachtingen. - Interveniëren op de valutamarkt = dat de centrale bank de nationale munt verkoopt om de wisselkoers omlaag te krijgen, of koopt om de wisselkoers omhoog te krijgen. - Wisselkoers omhoog -prijzen binnenland duurder voor andere landen=minder export -prijzen buitenland relatief goedkoop=meer import - Minder vraag naar binnenlandse producten, slecht voor de werkgelegenheid. - Flexibele wisselkoersen zijn wisselkoersen die onbeperkt kunnen schommelen. Euro en Dollar zijn flexibel ten opzichte van elkaar. - Voordeel: tekorten of overschotten op betalingsbalans verdwijnen theoretisch vanzelf -Een land heeft beleidsvrijheid, het maakt namelijk niet uit of de wisselkoers veranderd - Nadelen: onzekerheid voor importeurs en exporteurs door schommelingen - Verwachte inkomsten en uitgaven kunnen niet kloppen. - Ook onzekerheid voor internationaal werkende bedrijven. - Tegen de nadelen zijn maatregelen te treffen, wisselkoersafspraken zodat wisselkoersen beperkt ten opzichte van elkaar kunnen schommelen. Of weer 1 munt voor de landen zodat de onzekerheid helemaal weg is bij handel tussen die landen, een vaste wisselkoers. Een systeem waarbij 2 munten maar beperkt ten opzichte van elkaar mogen schommelen is een Europees Monetair Systeem (EMS) - Onderlinge wisselkoers = de Spilkoers, de werkelijke koers mocht om deze koers schommelen. Maar wel binnen de Bandbreedte. Door veranderingen in vraag een aanbod op de valutamarkt kan de wisselkoers buiten de bandbreedte belanden.- koers onder de bandbreedte Oplossing: -De nationale bankt moet gaan interveniëren. De grenzen van de bandbreedte worden daarom ook interventiekoersen genoemd -De bank kan ook de rente verhogen, mensen willen op die bank sparen, meer inkomsten op de kapitaalrekening, meer vraag naar de munt, wisselkoers omhoog. De laatste manier kan ook leiden tot minder binnenlandse uitgaven, mensen gaan meer sparen en minder uitgeven Als er door een groter aanbod een daling van de wisselkoers tot bijna onder de interventiekoers komt moet er geïntervenieerd worden. De centrale bank moet de munt kopen, waardoor de wisselkoers zal stijgen. Dit heet steunaankoop van de munt. Pagina 5 van 7

6 Andersom zijn dit steunverkopen. Soms kan de koers niet meer gered worden door interveniëren. Daarnaast zijn renteverhogingen een gevaar voor de binnenlandse bestedingen. Enige oplossing: de spilkoers verlagen = devaluatie verhogen = revaluatie o Afspraken zoals die van het EMS zijn dus voordelig voor de zekerheid. Het betekent wel dat er geen grote tekorten of overschotten mogen ontstaan op de betalingsbalans. - Landen worden dus ook beperkt in hun binnenlandse uitgaven. o Een depreciatie of devaluatie wordt als teken van economische zwakte gezien. Jou munt en producten zijn kennelijk niet zo geliefd in het buitenland. o Een appreciatie of revaluatie betekent dat buitenlandse handelaars en beleggers het wel zien zitten met jou munt. - Het is ook mogelijk de wisselkoers van een munt volledig vast te koppelen aan die van een andere munt/munten. - risico s: zekerheid en minder risico s voor importeurs en exporteurs. Nog meer dan bij een EMS moet gelet worden op de betalingsbalans, de wisselkoers staat immers vast. Kleine tekorten zijn te redden met de deviezen van een land, grote niet. Dan moet de vaste koers losgelaten worden. En zal de koers erg dalen. - Een stap verder zijn onherroepelijk vaste wisselkoersen, dat is zo bij eenzelfde munt - Prijzen worden overzichtelijker, niet meer opwisselen. Er is nog meer zekerheid voor im- en exporteurs. De EMS heeft ook een centrale bank: Europese Centrale Bank. - In een monetaire unie waar er sprake is van een munt kan er niet meer gedevalueerd worden en leidt aanhoudend hogere inflatie tot een dalende export - werkloosheid. - Omdat landen in de EMU niet veel van elkaar mogen verschillen zijn er strenge eisen. Zo bijvoorbeeld ook de lage inflatie, daarnaast een laag financieringstekort (max3%vh nationaal inkomen) - Is de euro een harde of zachte munt? - hard= inflatie is laag (binnenlandse koopkracht van het geld niet of nauwelijks daalt), wisselkoers stabiel of stijgend - Zacht= hoge inflatie (kan leiden tot geldontwaarding, met evenveel kun je minder kopen), dalende wisselkoers. - Voordelen harde munt:. goede koopkracht door lage inflatie,. zekerheid voor spaarders en ondernemers,. lage rente (goed voor investeerders en consumenten die besteden met geleend geld) Sinds de euro kunnen landen van de EMU nog wel overschotten en tekorten op de betalingsbalans hebben maar heeft dit geen invloed meer op de wisselkoers van de euro. Tegenwoordig is de aandacht gevestigd op de betalingsbalans van de EMU als geheel. Het hele euroland is inmiddels op een aantal punten goed te vergelijken met de Verenigde Staten en Japan. De betalingsbalans van de EMU als geheel heeft invloed op wisselkoers ten opzichte van munten die niet meedoen aan de EMU De wisselkoers voor de EMU is veel minder belangrijk dan dat de wisselkoers van de gulden was voor Nederland. De EMU is een vrij gesloten economie, Nederland deed heel veel aan in en export van goederen Pagina 6 van 7

7 dus was de wisselkoers veel belangrijker. Pagina 7 van 7