6,3. Samenvatting hoofdstuk 9 Een klein binnenland, een groot buitenland.

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1415 woorden 9 juni ,3 24 keer beoordeeld Vak Economie Samenvatting hoofdstuk 9 Een klein binnenland, een groot buitenland. Par 1. - Nederland afhankelijk ontwikkelingen buitenland, internationale arbeidsverdeling, motieven & manieren & gevolgen van vrijhandel verklaren waarde export - exportquote _ X 100% nationaal product waarde import - importquote _ X 100% nationaal product Nederland voert veel handel met het buitenland, de laatste jaren steeds meer handel met de EU-landen. Internationale arbeidsverdeling betekent dat de verschillende landen zich specialiseren in de productie van bepaalde goederen en diensten. De productiemiddelen worden op een plaats ingezet waar ze het meeste opbrengen. Vrijhandel is er, als de overheden de internationale handel op geen enkele manier belemmeren. Vrijhandel = liberalisering v/d handel. Voordeel: bevordering van de welvaart en er komen meer diensten en goederen beschikbaar voor steeds meer mensen Nadeel: er verdwijnen banen in rijke industrielanden door het verplaatsen van processen naar lagelonenlanden. Voordeel: nieuwe afzetmogelijkheden Par 2. - Motieven, manieren en gevolgen van protectie Pagina 1 van 10

2 Protectie is het opwerpen van handelsbelemmeringen om de eigen economie te beschermen Motieven: - binnenlandse werkgelegenheid beschermen - onafhankelijkheid bewaren bij de productie van strategische goederen en diensten - wraak nemen op protectie door andere landen - nieuwe industrieën op gang helpen Maatregelen: - invoerrechten heffen - importquota/contingenten vaststellen - strenge kwaliteitseisen stellen - binnenlandse productie subsidiëren en exportsubsidies verstrekken Nadelen protectie: - d.m.v. dumping kom je van je productieoverschot af - er is minder keus voor de consument - kans op conjuncturele inzinking wordt groter - onzekerheid voor producenten en werknemers - producten duurder Par 3. - mondiale organen m.b.t. internationale handel en (ontwikkelings)samenwerking Protectie verergert recessie WTO - World Trade Organization WTO: - bevoegdheden om handelsbelemmeringen uit de weg te ruimen - scheidsrechter zijn bij handelsconflicten tussen landen - bijeenkomsten houden waarin landen afspraken maken de internationale handel te bevorderen, bijv. over de afschaffing van non-tarifaire handelsbelemmeringen, vermindering van tarifaire handelsbelemmeringen en uitvoering van antidumpingheffing Tarifair à invoerrechten Non-tarifair à kwaliteiitseisen en invoerquota Meestbegunstigdeclausule is erg belangrijk bij WTO, het betekent: als een land handelsvoordelen toekent aan een WTO-land, (bijv. tariefvoordeel bij invoer), moeten die voordelen ook aan andere landen worden toegekend. IMF - Internationaal Monetair Fonds Pagina 2 van 10

3 Belangrijkste taak is verstrekken lening aan landen met langdurig tekort op de betalingsbalans. Die landen moeten met het geld de productiestructuur verbeteren. IMF helpt bij het voorkomen van een recessie Wereldbank leent geld voor speciale projecten, bijv. aanleg van een stuwdam. Verstrekt leningen met zachte voorwaarden. Par 4. - Motieven integratie en internationale samen werking Motieven economische integratie in de EU: - meer producten en lagere prijzen mogelijk maken - mobiliteit van productiefactoren vergroten - technische ontwikkeling bevorderen Interne markt: producten uit NL worden goedkoper voor andere EU-landen en andersom Vrij verkeer van personen en kapitaal tussen de EU-landen Multinationals: (shell, philips, unilever en AKZO) - risicospreiding - schaalvergroting - grote economische machtspositie Multinat. kunnen invloed uitoefenen op politieke beslissingen Par 5. - Typen internationale economische integratie Vrijhandelszone: - afschaffen onderlinge invoerheffingen - vb. EVA (Liechtenstein, Zwitserland, Noorwegen en IJsland) vb. NAFTA ( VS, Canada en Mexico) Douane-Unie: - vrijhandelsgebied met gemeenschappelijk buitentarief: alle lidstaten van de douane-unie heffen dezelfde invoerrechten op goederen uit landen die niet lid zijn - vb. EU Gemeenschappelijke of interne markt: - Douane-unie + vrij verkeer van productiefactoren Pagina 3 van 10

4 Economische Unie: - vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal - gemeenschappelijk buitentarief - gemeenschappelijke organen vb. Europees Parlement in Straatsburg, Europese Commissie in Brussel, Europese Ministerraad - gemeenschappelijke economische politiek sprake van supranationale besluitvorming: Europese Commissie legt landbouwprijzen aan alle lidstaten op sprake van intergouvernementele besluitvorming: als een land nieuwe besluiten wel kan tegenhouden (door zijn veto uit te spreken) Gemeenschappelijke interne markt Economische unie kan gecombineerd worden met een monetaire unie. Kenmerken monetaire unie: - 1 munt - 1 centrale bank - 1 monetair beleid Par 6. - stand van zaken op betalingsbalans geeft econo mische kracht/zwakte van een land Betalingsbalans is een systematisch overzicht van alle economische transacties van een land met het buitenland gedurende 1 jaar Bevat lopende rekening, kapitaalrekening en salderings-rekening. Salderingsrekening zorgt ervoor dat de betalingsbalans formeel altijd in evenwicht is. Elke transactie wordt dubbel geboekt, zowel links als rechts. Actieve betalingsbalans Als geldstroom UIT buitenland groter is dan geldstroom NAAR buitenland is overschot op betalingsbalans. Land wordt dan rijker en de OFFICIELE OF MONETAIRE RESERVES nemen dan toe. Bestaan uit goud en deviezen (buitenlands geld) en worden beheerd door ECB/DNB. Passieve betalingsbalans Als geldstroom UIT buitenland gelijk is aan geldstoom NAAR buitenland is er materieel evenwicht: som bedragen links totaal is gelijk aan som bedragen rechts totaal. Totaal = lopende rekening en kapitaalrekening Pagina 4 van 10

5 Par 7. - samenstelling Nederlandse betalingsbalans Lopende rekening bestaat uit: 1. goederenrekening 2. dienstenrekening 3. inkomensrekening Goederenrekening vb. voeding/levende dieren, chemische producten, machines/vervoermaterieel Dienstenrekening vb. toerisme en vervoer Nederland is een echt vervoersland. Inkomensrekening - Primaire inkomens die de grens passeren - inkomensoverdrachten die Nederland aan het buitenland verstrekt of uit het buitenland ontvangt Primaire inkomens: loon, pacht, huur, rente, winst Loon : Nederlandse voetballers bij Barcelona krijgen betaald Pacht : Nederlanders gaan op vakantie in een huisje in Spanje of ze zijn eigenaar van een huisje in Spanje Huur : zie pacht Rente : Buitenlandse beleggers die hier staats- obligaties kopen krijgen rente of Nederlanders kopen obligaties in het buitenland en ontvangen daar rente voor Winst : Winst van ondernemingen in t buitenland met een Nederlandse (mede)- eigenaar Ook veel winst door dividend op beleggingen in aandelen van beleggers in het buitenland De INKOMENSOVERDRACHTEN bestaan uit ontwikkelingshulp en overboekingen van inkomen van buitenlandse werknemers naar hun moederland. Pagina 5 van 10

6 Lopende rekening: Links ontvangsten wegens export goederen en diensten, primaire inkomens en ontvangen inkomensoverdrachten. Rechts uitgaven wegens import goederen en diensten, primaire inkomens en uitgegeven inkomensoverdrachten. Kapitaalrekening Links ontvangsten wegens krediet (leningen) en aflossing van krediet en wegens buitenlandse investeringen en beleggingen in Nederland Rechts uitgaven aan buitenland wegens aan het buitenland verleend krediet en betaalde aflossing van krediet en wegens Nederlandse investeringen en beleggingen in het buitenland Bij directe investeringen gaat het om overnames Bij beleggingen gaat het om aan-/verkoop van effecten (aandelen en obligaties) in/aan het buitenland door institutionele beleggers Ook komen er op de kapitaalrekening leningen voor Par 8. - betalingsbalansbeleid overheid Binnenlandse bestedingen, import, VERSLECHTERING Uitgaven groter dan ontvangsten Buitenlandse bestedingen, export, VERBETERING Ontvangsten groter dan uitgaven De conjucturele ontwikkeling in land A heeft gevolgen voor de import van land A en daardoor ook voor de export van land B en uiteindelijk voor de conjuncturele ontwikkeling van land B. Betalingsbalansbeleid wil ontvangsten vergroten t.o.v. uitgaven Maatregelen: - infrastructuur verbeteren - productiestructuur aanpassen - handelspolitiek voeren die erop gericht is om toegang te krijgen tot buitenlandse markten Par 9. - relatie tussen L.R. van de B.B. en schuldpositie van een land verklaren en betekenis van kapitaalrekening voor een (ontwikkelings)land Pagina 6 van 10

7 Oorzaak tekort betalingsbalans bij ontwikkelingsland: - monocultuur (afhankelijk1 product) - wereldmarkt is slecht toegankelijk Ruilvoet = indexcijfer prijspeil uitvoer X 100% indexcijfer prijspeil invoer Nationale verarming - een land krijgt per saldo minder goederen tot zijn beschikking Nationale verarming zijn alle gevolgen van de daling van de ruilvoet samen Arme landen leenden geld, maar door lage exportopbrengsten konden ze de schulden niet afbetalen. Nu exporteren ze meer producten met een hogere toegevoegde waarde. Zo ontvangen ze meer deviezen en kunnen ze hun schulden aflossen. Par samenhang B.B. en valutakoers scharnierfunctie wisselkoersen tussen binnen- en buitenlandse economie verklaren Wisselkoers = ruilverhouding Gevolgen export en import voor wisselkoers Vraag valuta s neemt toe? à Prijs (w.k.) stijgt Een toename van de export leidt tot een toename van de vraag naar euro s en dus tot een stijging van de w.k. van de euro Aanbod valuta s neemt toe? à Prijs (w.k.) daalt Een toename van de export vanuit Nederland, leidt tot een afname van de import vanuit het buitenland. Nederland biedt meer euro s aan en dan daalt de wisselkoers Wanneer kan bijv. vraag naar dollars en dus wisselkoers dollar stijgen? - vraag naar goederen en diensten uit de VS stijgt - rente in VS is hoog, zodat veel beleggers in VS beleggen - winstgevendheid van ondernemingen in VS is groot, zodat buitenlandse ondernemingen in VS ondernemingen overnemen of zelf onderneming openen Pagina 7 van 10

8 Conclusie Als de wisselkoers van een valuta stijgt door het vrije spel van vraag en aanbod à appreciatie Als de wisselkoers van een valuta daalt door het vrije spel van vraag en aanbod à depreciatie Hoge wisselkoers is ongunstig voor de export. Niet-Eurolanden moeten namelijk veel eigen valuta betalen voor het bedrag in Euro s. Hoge wisselkoers is gunstig voor de import. Euroland hoeft weinig euro te betalen voor het bedrag in buitenlandse valuta. Een nadeel van de hoge wisselkoers van de Euro, is dat ondernemingen in Euroland veel concurrentie ondervinden van goedkopere producten uit Niet-Eurolanden. Par Voor- en nadelen van zwevende, vaste en stabiele Zwevende wisselkoersen: voordeel à altijd evenwicht op B.B., dus geen monetaire reserves nodig à ruimte voor zelfstandig binnenlands beleid Nadeel à onzekerheid/koersrisico s Vaste wisselkoersen: Nadeel à Evt. aanspraak centrale banken op monetaire reserves om eigen valuta op te kopen als wisselkoers lager wordt. Nadeel à geen ruimte voor binnenlands beleid Stabiele wisselkoersen: Spilkoers is vaste ruilverhouding tussen 2 valuta s. Bepaalde afwijkmarge = bandbreedte / fluctatiemarge Hoogst toelaatbare afwijking/wisselkoers = bovenste interventiekoers Laagst toelaatbare afwijking/wisselkoers = onderste interventiekoers Boven i.v.koers à centrale banken valuta s verkopen Onder i.v.koers à centrale banken valuta s opkopen 3 maatregelen bij dreiging buiten bandbreedte: 1. interventie door centrale banken 2. verandering officiële rentetarief 3. devaluatie of revaluatie Devaluatie: verlaging van valuta Revaluatie: verhoging van valuta Pagina 8 van 10

9 Par besluitvorming in EU Raad van Ministers: - 15 ministers - besluitvormend en dus wetgevend Supranationale besluitvorming à degenen die de besluiten nemen staan boven de nationale staten Intergouvernementele besluitvorming à besluitvorming tussen de staten Europese Raad = Europese Top Europese Commissie - 20 mensen - uitvoerend orgaan van Europese Raad van Ministers Europees Parlement mensen - georganiseerd in fracties (politici die door landen zijn gekozen) - controle Europese Commissie Het Europese Hof van Justitie - ingeschakeld bij onenigheid over uitvoering verdragen ER neemt pol. besl. RvM besl. over beleid EU EC bereid besl. voor, werkt ze uit en controle Europese verdr. EP controle EC + voorstellen EC EHJ controle uitvoering Europese wetten Par Doelen Europese eenwording Soc-econ. beleid: - politieke besluiten - betere leef- en werkomstandigheden voor mensen EU VB à gemeenschappelijke landbouwbeleid Structuurfondsen en mededingingsbeleid: - Regionaal fonds - Sociaal fonds structuurfondsen - conc. in stand houden - innovatie stimuleren Pagina 9 van 10

10 - prijzen laag houden INKOMSTEN EU: - douanerechten en landbouwheffingen - 1,4% BTW-opbrengsten van EU-landen - 1,2% BNP EU-landen UITGAVEN EU: - landbouwuitgaven - susidies uit structuurfonds - uitgaven voor gem. acties onderzoek energie, milieu en vervoer (5%) - uitgaven samenwerking 3e wereldlanden (4%) - uitgaven samenwerking M+O-Europa (2%) - huishoudelijke uitgaven Par Europese integratiebeleid Afspraken maken over toetreding landen tot EU Oude kolonien hebben vrije toegang tot EU. Er zijn wel uitzonderingen, namelijk textiel, kleding, beetje landbouw. EU betaalt hogere prijs voor die producten. Par EMU - 1 munt bevordert handel, want er is geen koersrisico - ECU was gewogen gemiddelde van de wisselkoersen - ECU had minder koersrisico s Internetmarkt is belangrijk bij economische unie ECB werkt op supranationaal niveau Pagina 10 van 10