Hoofdstuk 5: Internationale betrekkingen

Transcriptie

1 Hoofdstuk 5: Internationale betrekkingen Economie VWO 2011/2012

2 H5: Internationale betrekkingen Economie 1. Inkomen 2. Consument 3. Producenten 4. Markt en Overheid 5. Internationale betrekkingen 6. Kringloop Inkomensvorming Consument en welvaart Produceren en welvaart Goederenmarkt Internationale arbeidsverdeling Economische kringloop Inkomensverdeling Markt, overheid en economische orde Europese integratie Arbeidsmarkt Sociale zekerheid Betalingsbalans Inflatie Wisselkoersen 2

3 Internationale handel 5. Internationale betrekkingen Internationale arbeidsverdeling Europese integratie Betalingsbalans Wisselkoersen Inhoud: Ontstaan en invloed van internationale handel Vrijhandel Protectie Economische integratie 3

4 Ontstaan en invloed Waarom internationale handel? Internationale specialisatie Behoeften Invloed van internationale handel Allocatie van de productiefactoren Omvang van de productie Wat beïnvloedt de internationale concurrentiepositie? Klimaat en geografische ligging Scholingsgraad van de bevolking Infrastructuur Sociale rust Wisselkoersverandering (Loon)kostenniveau Know how (technische kennis en innovatie) 4

5 Vrijhandel Vrijhandel: situatie waarin regeringen geen belemmeringen opwerpen voor de inen uitvoer van goederen en diensten Voordelen Efficiënt produceren Vergroting beschikbaarheid goederen Nadelen Werkloosheid Afhankelijkheid Problemen voor nieuwe bedrijven Oneerlijke concurrentie mogelijk 5

6 Protectie Vormen Tarifair Invoertarieven heffen Subsidiëren van binnenlandse productie en export Non tarifair Importquota/contingenten Strenge kwaliteitseisen i i stellen Aankoop van vreemde valuta s beperken Waarom protectie? i? Beschermen werkgelegenheid Op gang helpen nieuwe industrieën Onafhankelijkheid bewaren (strategische goederen) Reactie op protectie van andere landen Gevolgen Tegenmaatregelen: protectie lokt protectie uit (handelsoorlog) Binnenlandse prijsstijgingen Beperking van keuze van goederen en diensten 6

7 Economische integratie Waarom economische integratie? Marktvergroting Wegvallen van grensbelemmeringen Mobiliteit it van productiefactoren t Schaalvoordelen bij productie Mate van economische integratie De vrijhandelszone: het ontbreken van onderlinge handelsbelemmeringen. De douane unie: vrijhandelszone met gemeenschappelijk buitentarief. De gemeenschappelijke markt: ook vrij verkeer van productiefactoren. De economische unie: ook gecoördineerde economische politiek, gemeenschappelijke instellingen en supranationale besluitvorming. De economische en monetaire unie: ook een gemeenschappelijke munt, supranationale centrale bank en centraal (gecoördineerd) monetair beleid. 7

8 Europese integratie 5. Internationale betrekkingen Internationale arbeidsverdeling Europese integratie Betalingsbalans Wisselkoersen Inhoud: Europese Unie (EU) Europese en Monetaire Unie (EMU) Landbouwbeleid van de EU Overige beleid van de EU 8

9 Europese Unie Doel: vier vrijheden = vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal Instituties Europese Raad: overlegorgaan regeringsleiders Raad van Ministers Europese commissie: hoogste uitvoerende macht EU Europese parlement: budgetrecht Europese Hof van Justitie Inkomsten Douane /invoerrechten Contributies van lidstaten (gekoppeld aan BTW ontvangsten en BNP) Uitgaven Op verschillende beleidsgebieden (landbouw, mededinging) Ontwikkelingssamenwerking Huishoudelijke uitgaven (Europese ambtenaren) 9

10 Europese en Monetaire Unie Economische unie met een gemeenschappelijk munt Instituut: Europese Centrale Bank Doel: één sterke en stabiele Europese munt Geen koersrisico Geen transactiekosten of omwisselingkosten Gevolgen Lidstaten verliezen zelfstandig monetair beleid 10

11 Landbouwbeleid van de EU Doelstellingen Gemeenschappelijke landbouwmarkt Redelijk inkomen voor landbouwers Stabiele prijzen Veilig stellen voedselvoorziening Redelijke consumentenprijzen Hoe worden deze doelstellingen bereikt? Inkomenssubsidies Interventieprijzen Importtarieven Exportsubsidies Quota Gevolgen Overschotten of tekorten Wegconcurreren Protectie andere landen 11

12 Overig beleid van de EU Mededingingsbeleid Doel: voldoende concurrentie Stimuleert innovatie Houdt prijzen scherp/laag Instrumenten Tegengaan bedrijfsconcentraties: toestemming grote fusies Harmonisatie i Handelsbeleid Sociaal lblid beleid Erkenning diploma s Gelijke behandeling mannen en vrouwen Stimuleren van scholing en innovatie Ontwikkeling van achterstandgebieden Ontwikkelingsbeleid Handelspreferenties ontwikkelingslanden (voorkeursbehandeling) Geldelijke hulp 12

13 Betalingsbalans 5. Internationale betrekkingen Internationale arbeidsverdeling Europese integratie Betalingsbalans Wisselkoersen Inhoud: Betalingsbalans Betalingsbalanstekort Rentepeil als betalingsbalansinstrument 13

14 Betalingsbalans LOPENDE REKENING GOEDERENREKENING ontvangsten wegens export van goederen uitgaven wegens import van goederen DIENSTENREKENING ontvangsten wegens aan het buitenland verleende diensten uitgaven wegens door het buitenland bewezen diensten INKOMENSREKENING ontvangen primaire inkomens betaalde primaire inkomens ontvangen inkomensoverdrachten betaalde inkomensoverdrachten KAPITAALREKENING buitenlandse investeringen en beleggingen in Nederland uit het buitenland ontvangen kredieten Nederlandse investeringen en beleggingen in het buitenland aan het buitenland verleende kredieten SALDERINGSREKENING afname van de valutareserve toename van de valutareserve 14

15 Betalingsbalanstekort Betalingsbalanstekort: saldo op lopende rekening + saldo kapitaalrekening < 0 Financiering Kapitaalinvoer: lenen van het buitenland Verkleining goud en deviezenvoorraad Maatregelen om tekort te bestrijden Betalingsbalanspolitiek: stimuleren exportsectoren Verbetering infrastructuur Aanpassen productiestructuur Handelspolitiek: toegankelijk maken buitenlandse markten Bestedingspolitiek Wisselkoersaanpassing 15

16 Rentepeil als betalingsbalansinstrument Initiatiefnemer: Centrale Bank Gevolgen van verandering van officiële rente voor: Binnenlands rentepeil: banken volgen de rente van centrale bank k een hogere rente remt de bestedingen af waardoor ook de vraag naar buitenlandse producten en dus de import zal afnemen. Internationale beleggingsstromen: hogere rente trekt buitenlandse beleggersaan Wisselkoersen: hoge rente stimuleert vraag naar valuta (door buitenlandse beleggers) 16

17 Wisselkoersen 5. Internationale betrekkingen Internationale arbeidsverdeling Europese integratie Betalingsbalans Wisselkoersen Inhoud: Valutamarkt Wisselkoersveranderingen Wisselkoersen 17

18 Valutamarkt Valutamarkt: vraagnaar en aanbod van valuta A in ruil voor valuta B. Prijs = wisselkoers Vraag naar de valuta van een land Export: lopende rekening Kapitaalimport: beleggingsgeld Aanbod van de valuta van een land Import: lopende rekening Kapitaalexport: beleggen in een land met een andere valuta 18

19 Wisselkoersverandering Appreciatie = waardestijging Depreciatie = waardedaling Gevolgen voor: Saldo betalingsbalans Binnenlands prijspeil Hoogte van nationaal inkomen Belangrijkeoorzaak: verandering van de officiële rente Hogere rente meer sparen Hogere rente minder lenen Bestedingen dalen dus ook de import Hogere rente trekt buitenlandse beleggers aan: kapitaal import 19

20 Wisselkoersen Zwevende wisselkoers Vaste wisselkoers Beheerst zwevend Bepaald door vraag Afspraak tussen centrale Interveniëren door aan of verkoop en aanbod banken/regeringen over van valuta en voeren van rentebeleid de hoogte van de wisselkoers om binnen bandbreedte te blijven Geen valutareserves Wel valutareserves Wel valutareserves V: Btli Betalingsbalansevenwicht bl iht V: Zk Zekerheid hid V: Redelijk hoge mate van zekerheid N: Koersschommelingen N: Geen evenwicht N: Kans op onevenwichtige en speculatie betalingsbalans betalingsbalans a) Zwevende wisselkoers b) Vaste wisselkoers c) Beheerst zwevend (stabiel) in $ appreciatie in $ depreciatie revaluatie devaluatie spilkoers 10% bandbreedte in $ 5% 5% bovenste interventiekoers spilkoers onderste interventiekoers Tijd Tijd Tijd 20

21 Wisselkoersen Export volume Vraag naar valuta Wisselkoers Import prijs Concurrentie positie Wisselkoers Export prijs Aanbod van valuta Import volume 21

22 Tips & Tricks Vaste wisselkoers: revaluatie en devaluatie Zwevende wisselkoers: appreciatie en depreciatie Saldo goederen + diensten + inkomensrekening = saldo lopende rekening 22