geëtiketteerd was als volgt: Eepas a n a tt fe ra Boulogne vlug duidelijk dat het ging om Conohoderma virgatum

Transcriptie

1 -26- Vergeen eendemo sseivondsen van de Bouonnais G Rappe In een deeverzameing voor esseniusraie van de oude zoöogische coecie, groendees samengesed ussen 1820 en 1914, van de Gense Rijksuniversiei sooe ik op een bokaa waarin op een gaspaaje wee forse eendemosses zaen en die geëikeeerd was as vog: Eepas a n a fe ra Bouogne RN 9367 Di is op zich nies bijzonders, Jj ana- 'bfeva is de agemeense eendemosse in onze sreken Een vindpaas as Bouogne behoor dus ruimschoos o de mogeijkheden Mijn aandach werd echer gerokken door een kein ex van een andere, avonuurijke soor: he had op he einde van zijn cyprisjeugd as permanene sandpaas gekozen voor he recherscuum van één van de ygpas-exemparen Raadpeging van de SWG-abe (de Graaf, 1961) maake -r ' >1 * d < Figuur Cono'hoderma virgaum <* vug duideijk da he ging om Conohoderma virgaum (Fig ) Deze soor onderscheid zich van een ypische Lepas door de serk gereduceerde kakpaen He capiuum (he acherse dee, waar de rankpoen zien) gaa geeideijk over in de peduncuus (de see, of he voorse dee: eendemosses zien n me de kop vas op he subsraa) Over he dier open drie paar donkere, griige banden eendemosses waren door Vicor Wiem, assisen bij Prof Feix Paeau en aer diens opvoger, De bewuse» i meegebrach van één van zijn arijke bezoeken aan he bioogisch saion van Wimereux en in de oop» van 1898 in de coecie opgenomen Men mag mi aannemen da de vonds ook in da jaar, of kor ervoor, gebeurde Over he subsraa zijn geen aanwijzingen e vinden

2 - 5 7 ~ Nieuwsgierig geworden ging ik ook in de hoofd coecie kijken Daar waren nog andere recipiënen me Conohoderma aanwezig De meese echer waren onjuis of onvoedig geëikeeerd, zoas zovee sukken in di museum - of moeen we schrijven rarieienkabine'? -, en voor ons doe waardeoos Van wee ervan kon de juise vindpaas en daum ach1&rhaad worden Suk RN 8822 beva een bunde van vier exx- en één os ex C vi-rgaurn Suk RN8821 beva naas deze soor ook C aurium Deze aase ijk ne zo min op zijn gesachsgenoo as op enige andere eendemosse Ook hier zijn de kakpaen serk gereduceerd: aeen de scua zijn duideijk, de erga en de carina'kunnen zefs voedig onbreken He capiuum is, in egenseing o (7 virgaum, duideijk gescheiden van de peduncuus Bovendien draag di capiuum wee buisvormig verengde uisroomopeningen (Fig 2) Een meer evidene, Nederandse naam dan 'geoorde eendemosse' ijk me nie e vinden De bereffende bokaa be- va: a) een bunde van 3 exx C virgaum en ex C auri-um die nog eens 3 exx C vi-rgaum op zijn see en ex op ek scuum 1; draag, i, b) ï, een bundeje van ex C Vï-rgaum en ex C f aurium me ex C vi-vgaum ne onder he rechf, ï eroor, op de rand van he 'J orificium 'i c) ex C aurium me >-! ex C Vï-rgaum op ek '~- >- scuum en ex C virgaum op de onderrand van he inkeroor Figuur 2 Conohoderma d) één soiair ex c aur-» aurium naar urn f he keinse van de vier Darwin)

3 -28- Ae exx C aurium droegen minuscue (o 25 mm) f draadvormige erga, maar aeen he aase ex (d) had nog een keine ( mm carina De eerse drie waren ae donkerpaars me een irise rende, bauwe schijn; exempaar d was vuiwi me beekpaarse veden en banden De exx van c v-irgaurn veronen bijna ae dieppaarse banden egen een vuiwie achergrond, wa de Nederandse naam 'gesreepe eendemosse' doe suggereren He ex op Lepas (RN 9367) veroonde een keurvariaie op di bandenhema: ich (achergrond) en donker (banden) paarsbruin Van deze beide aase suks (RN 8821 en 8822) wee he inschrijvingsregiser e meden da ze: "Proviennen d'un navire: Euphraes venan de / Cacua e échoué a Wim'èïeux Ie " Ook deze waren meegebrach door Wiem en ingeschreven in de oop van 1894 Omde rij vondsen af e suien keren wij nog even erug naar he suk waar he aemaa mee begon RN9367 Bij een rouineconroe van he Lepas-maeriaa beken de wee exx van deze bokaa verkeerd e zijn bepaad: ze dienen Lepas hii- (Fig 3) e worden genoemd, een soor die noga eens verward word me L anaifeva Ze verschi er uiwendig van doorda de carina reaief ver verwijderd is van erga en voora scua, en doorda de vork'van de carina diep ingebed ig in de mane In verse oesand zou he disae dee van de peduncuus - dus egen he capiuum aan - duideijk beker zijn, dan de res van de see, maar da was op de geconserveerde exx nie (meer) e zien Deze uiwendige kenmerken brengen echer nie in ae gevaen uisuise Aeen he aana fiamenen geef zekerheid: L anai-fera heef r- er normaa wee (soms één) aan eke zijde, L?2zZZi seevas drie Een uiwendig kenmerk da herhaadeijk in de ierauur genoemd word (de Graaf, 1961, Nisson-Cane, 1978), n da de vork van f de carina ager - meer naar voor dus - zi dan de basae rand van de scua word in ek geva door vooriggende specimens egengesproken Ook he

4 -29- disaa ((U ergum 's, scuum venraa ;: / ' / f V v {L carina dorsaa 'f, \ < / > '-' s * < A < capiuum peduncuus proximaa ï B ff Figuur 3 Lepas Jiii fei da de apex van de carina ussen de erga, o hoogsens hun have enge reik (de Graaf, 1961) ijk me nie bruikbaar Di kan ook he geva zijn bij L anaifera De soor maak in ae opzichen een forse indruï? Daarom zou ik as Nederandse naam 'vezige eendemosse' naar voor wien schuiven Over de grooe van he capiuum van onze individuen (de peduncuus is bij de meese sooren erg variabe van enge) va ook nog ies e zeggen: de ene mee 50 mmf de andere (waarop C virgaum) 44 mm Vogens Broch (1960) en Bassindae (1964) word de soor (ees: capiuum) resp 30 en 275 mm groo Beide aueurs rangschikken haar as de op één na keinse Lepas ui de Europese waeren Nisson-Cane (1978) spreek van 40 mm» keiner dan L, ana'ifeva waarvoor ae bronnen as maximae maa 50 mmaanhouden, en even groo as wee andere sooren Bijkbaar is de Graaf (1961) de enige die beer wee: 50 mm Of hoe sech onze moederaa in inernaionae kringen doordring Nog een euke waarneming over de epizoische (op een dier vasziend) exx C virgaum en de bundejes: seeds bijk da de orificia in een-

5 -30- zefde riching saan Er is dus duideijk sprake *f van een acieve oriënaie op de mees gunsige sroomriching Of deze oriënaie reeds rigoureus vasgeegd word bij he vesigen danwe of er sprake is van voordurende reoriënaie in de oop van de groei wee ik nie Ik vermoed echer da he anwoord meer in de riching van de eerse mogeijkheid moe gezoch worden * r Over de indigeniei van vondsen as de bovensaande kan gediscussieerd worden Gaon (1977) vermed in zijn soorenijs van de Bouonnais as enige eendemos se, L anai-fera He ijk me serk da di inderdaad zo zou zijn, maar da de hier opgerakede vondsen er nie zijn in opgenomen, za we in de eerse paas aan de ouderdom ervan iggen Gagons ijs neem aeen de sooren vanaf 1960 op Bovendien zijn op scheepswanden aangeroffen dieren en wieren geen reden om ze onvoorwaardeijk in een naionae of regionae ijs Op e nemen Ze kunnen ui een oaa andere wered (biooop) zijn aange- Invoerd, in casu van een schip da regemaig de n dische Oceaan bevaar Van RN 9367 is he subsraa nie geween Een recen aueur, as Nisson-Cane (1978) ken van L?;-z" Ï ZZj aeen'scheepsvondsen ' in NW-Europa Misschien zijn de onze we afkomsig van hezefde schip, de 'Euphraes', maar heef Wiem ze pas na enkee jaren gekregen van he bioogisch saion? Over he probeem van 'aangevoerde sooren' schreef Sock (1959) ooi een ezenswaardige bijdrage Hij se de vogende indeing voor: - imporen: moedwiig ingevoerd: schepen (ged), voedse (vb eebare krabben), voor kweek uigezee sooren (vb oesers, ) - immigranen: nie moedwiig door de mens aangevoerd: op scheepshuiden, in baaswaer, op uigezee sooren, Dergeijke sooren kunnen aer evenuee op een nauurijke wijze sandhouden: vb Amerikaanse boormosse, muije, wohandkrab, Japans bessenwier, *»

6 auochonen: ae sooren die hier van naure huishoren - aochonen; aangevoerd zonder direce menseijke ussenkoms - op eigen krach: vb verdwaade vissen, dofijnen, A - andere krachen; wind, sroming, -vecorenverspreiding: aangevoerd op, aan of in een ander organisme of voorwerp (meesa drijvend) As nu onze vondsen aan di schema geoes worden is he duideijk da RN 8821 en 8822, en vermoedeijk ook RN 9367, immigranen zijn Di beeken echer nie da de sooren nie op een meer nauurijke wijze in onze sreken kunnen voorkomen (7 auvium is van onze kus gekend vanop een and van een spissnuidofij n (Lefevere, 1969) en C virgaum in Nederand van een vonds op Penea sp r een parasiaire copepode, die zef op een aangespoede maanvis za (de Graaf, 1961), aebei duideijk aochone gevaen Naas eveneens een vonds op een scheepshuid is van C aurium, in Nederand zefs een auochone vonds gedaan, op een vasziende boei (Buizer, 1978) He ware ook bij ons ineressan eens begroeingen van boeien na e gaan, vb as/ze voor reparaie of onderhoud aan wa worden gebrach De ezer za gemerk hebben da we ons bes doen, Nederandse namen e 'verzinnen' - wan da is een eerse poging - voor eendemossesooren die in onze sreken kunnen voorkomen Di kom hee eenvoudig doorda die in onze ierauur schaars zijn of zefs onbesaande, erwij eendemosses och vodoende opvaende verschijnseen zijn Aeen Campbe (1977) geef 'groe' en 'gepooide eendemosse' voor resp L anaifera en L, fasoiouaris Me de aase naam kan ik me ver zoenen: he opvaendse kenmerk van L faso-ou aris is de onder een reche hoek gebogen carina Voor

7 -32- L anaifera wi ik 'gewone eendemosse' voorseen, onda hoger gebeken is da L ïiz'ii- even gyoo ka,n zijn Nu we och me naamgeving bezig zijn kunnen we geijk he rijje compeeren denk de ezer van 'gekiede eendemosse' voor L anserifeï'a - duidend op de duideijke kie die he scuum in wee vakken verdee - en ruwe eendemosse' - de soor heef de mins gadde schaasukken van ae, meesa ui de umbo sraende ribben, maar is soms zefs beze me sekes Wa de aa- -, voor L peoinaa? Een aernaief voor se/soor zou kunnen zijn 'keine eendemosse', omda he capiuum maximaa een enge van mmbereik, maar di schep dan weer verwarring me keine individuen - die massaa kunnen voorkomen - van groere sooren Bedenkingen en nieuwe voorseen graag op ondersaand adres Lierauur Bassindae R, 1964 Briish barnaces wih keys and noes for he idenificaion of he speci-es Linn Soc London Synopses Br 14s 68 pp Broch H, 1960 Cirripedia (Thoracica) Fam Lepadidae Fich Iden Zoopankon 83 (1959): 4pp Buizer DAG, 1978 Firs auochhonous records of Baanus perfovaus Bruguière (Cirripedia Baanomorpha) and Conohoderma aurium (L) (Cirripedia Lepadomorpha) in he coasa waers of he Neherands Bijdragen faun Ned V Zoo Bijdr,23: Campbe AC 1977 Eseviers gids van srand en kus Esevier, Amserdam 320 pp de Graaf F, 1961 Eendemosses In: Rankpoigen (Cirripedia) SWG-Tabeenserie 19: 27 pp Gagon R» 1977 Faune e Fore du iora du Pas-de-Caais e de a Manche Orienae Fauna Ed Ins Bio mari rég Wimereux 51 pp

8 * son- an et r=k~~, 978" i: r d' T o r and Acrohoracica MIOS 5 Universiesforage, Oso 135 pp Lefevere S, 1969 De rankpoigen of Cirripedia van onze Zuideijke Noordzee» Jeugd en We Kah Ond 21; 8-28 Sock JH, 1959 Over nauurijke kinderen, buienecheijke advenieven en naake sakken He Zeepaard 19: Cooved Beervede Excursiekaender / ZSondag 9 mei s srandwandeing e Cadzand Verzameen om 900 u aan he onwaeringsgemaa e Cadzand? eidinq G Rappe Maandag 19 jui; bezoek aan de vismijn van Oosende Verzameen aan de Euroha (rond gebouw) om 730 u ('s morgens!); eiding E Eneman Zondag 12 sepember Krui-excursie bij Koksijde- Ser der Zee Samenkoms om 1330 u Koksijdecenrum (op de dijk er hooge van de horoge); eiding G Rappe v Arikes voor vogend nummer binnen vóór 15 mei