Evaluatieonderzoek naar het contactmoment in klas 2 en klas 4 van het voortgezet onderwijs

Transcriptie

1 Evaluatieonderzoek naar het contactmoment in klas 2 en klas 4 van het voortgezet onderwijs Welke ervaringen hebben scholen, docenten, leerlingen, met de nieuwe invulling van het contactmoment op het voortgezet onderwijs, met betrekking tot: uitvoering, inhoud, tijd en het bereik van jongeren? Augustus 2014 Gerda Schillemans Sociaal Jeugd Verpleegkundige en Projectleider Contactmomenten VO Bianca Fortuin Sociaal Jeugd Verpleegkundige en MSc Health Sciences GGD Flevoland

2 Inhoud Samenvatting... 4 Introductie... 6 Aanleiding... 6 Proces... 7 Uitvoering... 7 Doel van het onderzoek... 8 Methode...10 Onderzoeksdesign en procedure...10 Onderzoekspopulatie...10 Dataverzameling...10 Vragenlijst...11 Interviews...11 Focusgroepen...11 De kwantitatieve gegevens...12 Analyses...12 Resultaten...12 Bereik in uitvoering van het contactmoment VO2/VO Resultaten evaluatie...13 Resultaten van docenten...13 Contactmoment klas VO Contactmoment VO De eerste les...15 Klasprofiel...16 Leefstijlles...17 Reacties...18 Samenwerking...19 Nazorg...19 Rapportcijfer

3 Resultaten interviews...20 Evaluatie met contactpersonen van school...20 Organisatie...20 Contactmoment VO Contactmoment VO De FLEMOVO- en Leefstijlles...22 Nazorg...22 Discussie...23 Ervaringen...23 Bekendheid en bereik...26 Aanbevelingen...27 Sterke punten en limitaties...27 Bibliografie...29 Bijlage 1 Enquête...30 Bijlage 2 Interviewtopics. 34 3

4 Samenvatting Op dit moment verandert er veel in de jeugdgezondheidszorg. Eén van de onderwerpen is de gezondheid van adolescenten in Nederland. Zo heeft de overheid in 2012 besloten dat er een extra contactmoment voor adolescenten moest komen om het contact met jongeren vanaf 14 jaar te versterken. Op dat moment bevatte het wettelijk basistakenpakket jeugdgezondheidszorg (BTP) slechts één contactmoment in klas 2 van het voorgezet onderwijs. GGD Flevoland is het schooljaar (september 2013) gestart met de uitvoering van het extra contactmoment voor adolescenten. Aandacht wordt besteed aan een gezond gewicht, de psychosociale gezondheid van jongeren en de sociaal-emotionele problematiek. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het bevorderen van seksueel gezond gedrag en aan preventie van middelenmisbruik zoals drugs en alcohol. Bij de invulling van het contactmoment in zowel klas 2 (VO2) als in klas 4 (VO4) van het voortgezet onderwijs is gekozen voor een klassikale aanpak in plaats van een individueel contactmoment. Op die manier komt meer tijd vrij voor risicojongeren en collectieve voorlichting. De contactmomenten in klas 2 en 4 bestaan uit een digitale vragenlijst, de FLEMOVO, wegen en meten, een op maat gemaakte leefstijlles met klasprofiel en een optionele themales en of ouderavond. Deze evaluatiestudie is uitgevoerd om na het schooljaar van inzichtelijk te krijgen in hoeverre de nieuwe invulling van het contactmoment in VO2 en het nieuwe contactmoment VO4 daadwerkelijk leidt tot een efficiëntere tijdsbesteding in collectieve en individuele preventie. En hoeveel jongeren er meer of minder worden bereikt ten opzichte van de uitsluitend individuele benadering. Tot slot is onderzocht of jongeren GGD Flevoland ook (beter) weten te vinden voor vragen en informatie over gezondheid en gerelateerde onderwerpen. Er is sprake van een mixed method study. De kwalitatieve data is verzameld via vragenlijsten en interviews. Kwantitatieve gegevens over het bereik van jongeren zijn verzameld via het digitaal dossier JGZ. De onderzoekspopulatie bestond uit directie, teamleiders, zorgcoördinatoren en docenten EN LEERLINGEN van alle middelbare scholen uit de provincie Flevoland die geparticipeerd hebben in het vernieuwde contactmoment VO2 of het nieuwe contactmoment VO4. Uit de resultaten blijkt dat de algehele mening over de nieuwe opzet van het contactmoment positief is. Het overgrote deel van de docenten geeft aan dat het goed is dat er een contactmoment is. Docenten geven als voordelen aan dat de leefstijlonderwerpen makkelijker bespreekbaar worden, het contactmoment is laagdrempelig. Ze vinden het contactmoment een goede manier om jongeren meer bewust te maken van hun gezondheid en leefstijlkeuzes. Jongeren kunnen elkaars mening horen en delen. Veel docenten geven verder aan dat jongeren in de vierde klas in een levensfase zitten waarin ze te maken hebben met veel veranderingen en beslismomenten. Docenten vinden het belangrijk dat de jongeren hierover worden geïnformeerd en advies hierover kunnen krijgen of vragen kunnen stellen. Daarnaast kunnen jongeren in zowel VO2 als in VO4 nu iemand anders, dan hun ouders, om advies vragen. Veel docenten zien geen nadelen aan het extra contactmoment. Een enkele docent vindt een individueel contactmoment beter. 4

5 Het grootste nadeel/bezwaar is van organisatorische aard. Het plannen in mentoruren is voor VO2 een geschikt lesuur om het contactmoment in te plannen. In VO4 is dit lastiger omdat klassen lang niet allemaal vaste (mentor) klassen hebben. Het inroosteren van de lessen ten koste van een mentorles vinden een aantal docenten niet prettig. Aanbevelingen zijn om met name de klassen 4 van het VMBO zo vroeg mogelijk in het schooljaar te plannen zodat er geen problemen komen met de eindexamens. Met betrekking tot de lessen wordt aanbevolen om voor het wegen en meten een rustige plek te vinden, buiten het klaslokaal. Voor het volgende schooljaar zal er daarom standaard gevraagd worden aan scholen om een aparte ruimte voor het wegen en meten vrij te maken. Daarnaast geeft een aantal scholen aan dat de leefstijlles interessant is maar dat deze vrij veel onderwerpen en reeds bekende informatie bevat. Er wordt aanbevolen de onderwerpen meer op de klas af te stemmen. Daarnaast wordt er voor het volgende schooljaar een nieuwe leefstijlles ontwikkeld voor klas 4 die een beter vervolg geeft op de leefstijlles in klas 2 en aandacht schenkt aan onderwerpen die volgens het onderzoek nog ontbraken, zoals het sociale media gebruik en gameverslaving. Om naar aanleiding van de leefstijlles jongeren te spreken, worden de leerlingen volgend jaar per brief uitge nodigd voor een gesprek op school. Daarnaast zal er verwezen worden naar waar jongeren naar eigen behoefte kunnen chatten met een jeugdarts of een jeugdverpleegkundige. Tot slot zal er volgend jaar op twee kleinere middelbare scholen in Almere getest worden of het voor de bekendheid en organisatie van het contactmoment in klas 2 en in klas 4 beter is om één vaste jeugdverpleegkundige, op één school, gedurende het hele schooljaar alle contactmomenten en de daaruit voortvloeiende vervolgafspraken te laten uitvoeren. Geconcludeerd kan worden dat dankzij de nieuwe invulling van het contactmoment in VO2 en het extra contactmoment in VO4 de GGD bekender is geworden op scholen. Meer jongeren zijn bereikt en er wordt aangegeven dat het duidelijker is geworden wat de GGD precies doet. Of meer jongeren de GGD weten te vinden zal in de komende jaren verder onderzocht moeten worden. In het schooljaar 2013/2014 zijn 96% van de jongeren die in VO2 zitten gezien door de jeugdverpleegkundige of jeugdarts. Ten opzichte van het jaar daarvoor zijn 21% meer jongeren uit VO2 door ons bereikt. In totaal is 94% van de jongeren uit VO4 door ons gezien. 5

6 Introductie De jeugdgezondheidszorg is op dit moment aan vele veranderingen onderhevig. Eén van de onderwerpen is de gezondheid van adolescenten in Nederland. Op dit moment bevat het basistakenpakket van de jeugdgezondheidszorg (BTP) van GGD Flevoland op het voortgezet onderwijs één contactmoment in klas twee. Vanuit de overheid is in 2012 besloten dat er een extra contactmoment adolescenten moet komen. Hiervoor is 15 miljoen euro structureel vrijgemaakt (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012). Het RIVM (2009) geeft ook aan dat één contactmoment in de leeftijdsperiode van jaar te weinig is om risicojongeren tijdig te signaleren. Het RIVM adviseert daarom dat een extra contactmoment rond de leeftijd van 15 a 16 jaar zeer wenselijk is (Dunnink, 2009). GGD en en RVIM hadden hier al jaren voor gepleit. Doel van het extra contactmoment is om het contact met jongeren vanaf 14 jaar te versterken (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012). Het contactmoment richt zich op het bevorderen van gezondheid en gezond gedrag, om de participatie van jongeren in de maatschappij te vergroten (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, 2013). Om gezondheid en gezonde leefstijl te bevorderen wordt er aandacht besteed aan gezond gewicht, de psychosociale gezondheid van jongeren, de sociaal-emotionele problematiek en tot slot wordt er aandacht besteed aan het bevorderen van seksueel gezond gedrag en richt het contactmoment zich op de preventie van middelenmisbruik zoals drugs en alcohol (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012; Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, 2013; Steijn et al., 2014). Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (2013) heeft een pakket aan maatregelen gevormd waarbij wordt ingezet op de eigen kracht van jongeren. Jongeren kunnen voor vragen en informatie zelf contact opnemen met de jeugdgezondheidszorg. Hiervoor is het belangrijk dat de jeugdgezondheidszorg bekend, zichtbaar en toegankelijk is voor jongeren. Daarnaast moet het contactmoment aansluiten bij de belevingswereld voor jongeren. Informatie moet aansluiten op wat er op dit moment speelt bij jongeren. Sociale media kan hier een grote rol in spelen. Steijn et al. (2014) geeft aan dat collectieve interventies gericht op het aanleren van vaardigheden het meest geschikt zal zijn als preventie van een risicovolle leefstijl, overgewicht en middelengebruik. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat GGD en vrij om het extra contactmoment VO4 zelf in te vullen. Aanleiding GGD Flevoland is het schooljaar (september 2013) gestart met de uitvoering van het extra contactmoment voor adolescenten in het voortgezet onderwijs, hierna te noemen contactmoment VO4. Voor het voortgezet onderwijs is gekozen voor een klassikale aanpak in plaats van een individueel contactmoment zoals op het basisonderwijs. Aanleiding hiervoor was een succesvolle pilot uitgevoerd met het contactmoment voortgezet onderwijs klas 2 ( VO2) in 2012 in Almere. Tijdens deze pilot is het individuele gezondheidsonderzoek vervangen door een klassikaal onderzoek. Het besluit om het bestaande PGO VO2 anders in te richten is ontstaan naar aanleiding van nieuwe ideeën en mening vanuit het NCJ. In onder andere de handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid staat hier meer over beschreven (NCJ, 2012). Zo komt er door het klassikaal maken van het individuele contactmoment, meer tijd vrij voor risicojongeren en collectieve voorlichting, waarbij eventueel ook ouders betrokken kunnen worden. 6

7 Proces In afwachting van het landelijk besluit om het contactmoment voor adolescenten op te nemen in het vernieuwde BTP (2015), heeft de GGD voor 2013 en 2014 bij alle gemeenten in Flevoland subsidie aangevraagd om het nieuwe contactmoment in te kunnen voeren. Het contactmoment wordt uitgevoerd in klas 4 van het VO. Op Dronten na hebben alle gemeenten dit subsidieverzoek gehonoreerd. Alle middelbare scholen in Flevoland zijn benaderd en er zijn informatiebijeenkomsten gehouden voor besturen, directies, zorgcoördinatoren, teamleiders en docenten. Er werd bij de GGD een projectleider aangesteld om de pilot in VO2 voort te zetten, te implementeren en het contactmoment VO2 in deze nieuwe stijl om te zetten naar een contactmoment VO4. De procedures en werkinstructies werden aangepast aan de leeftijdscategorie. Er werden afspraken gemaakt om de organisatie en uitvoering van dit nieuwe contactmoment correct te laten verlopen en de verkregen gegevens goed te kunnen verwerken in het digitale dossier van de jongeren. Lessen zijn ontwikkeld evenals diverse werkvormen. Voor de gastlessen is samenwerking gezocht met plaatselijke ketenpartners zoals Tactus, Oké op School en Carrefour. Van de bestaande landelijke Emovo vragenlijst is een speciale Flevolandse versie gemaakt. In overleg met de afdeling Beleid & Onderzoek is de Emovo vragenlijst gecombineerd met vragen uit de al bestaande JGZ vragenlijst en vragen over pesten en groepsdruk. Zodoende is de FLEMOVO ontstaan, een digitale vragenlijst specifiek voor de doelgroep en eenvoudig te verwerken tot een klasprofiel, schoolprofiel en uiteindelijk een gemeenteprofiel. Deze profielen maken inzichtelijk hoe de leefstijl van jongeren eruitziet. Medewerkers zijn getraind en jeugdverpleegkundigen bijgeschoold. De deskundigheidsbevordering had betrekking op de kenmerken van de leeftijdsgroep, de verschillende leefstijlonderwerpen, juridische aspecten en de organisatie van het nieuwe contactmoment. De jongeren en hun ouders/verzorgers hebben een uitnodigingsbrief met betrekking tot het PGO VO4 thuis gestuurd gekregen met uitgebreide informatie. Er zijn folders en flyers gemaakt om scholen /docenten te informeren over het nieuwe contactmoment. Verder heeft de projectleider regelmatig landelijk bijeenkomsten bijgewoond om tot een uitwisseling van ideeën en materialen te komen. Uitvoering Vanaf september 2013 is gestart met het plannen van activiteiten op de scholen. Hierbij is samen met de scholen gezocht naar een goede samenwerking en balans tussen de planning van de schoolactiviteiten (themaweken, schoolreisjes, examens etc.) en de planning van de GGD. De voorkeur was om het gezondheidsonderzoek in aanwezigheid van de mentor in mentoruren te laten plaatsvinden. Indien dit niet mogelijk was zijn de onderzoeken in andere lessen gepland. Jongeren en hun ouders/verzorgers zijn vooraf geïnformeerd middels een brief waarin zij zelf ook konden aangeven of ze daarnaast ook uitgenodigd wilden worden voor een individueel contactmoment. 7

8 Voor het extra contactmoment adolescenten is gekozen voor de volgende aanpak: Twee (mentor)uren zijn gebruikt voor: De eerste les: Onder begeleiding van een jeugdverpleegkundige en een medisch administratief medewerker is klassikaal de digitale vragenlijst (FLEMOVO) afgenomen en zijn de leerlingen gemeten en gewogen om de BMI te bepalen. De uitkomsten werden individueel door de jeugdverpleegkundige verwerkt in het Digitale Dossier van de jongeren. Aan de hand van de individuele antwoorden uit de FLEMOVO is voor elke klas een klasprofiel gemaakt. De tweede les is een leefstijlles. Deze les wordt afgestemd op het klasprofiel van de desbetreffende klas. In deze les is door de jeugdverpleegkundige van de GGD ingegaan op leefstijlonderwerpen zoals voeding, roken, alcohol/drugsgebruik, veilig vrijen en gehoorschade. Ook zijn onderwerpen als weerbaarheid, pestgedrag en sombere gevoelens besproken. Dit zijn gezondheidsonderwerpen die ook zijn aangewezen door de overheid en het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012; Van Heerwaarden, 2013). Optioneel is een 3e les met een thema op basis van het klassenprofiel en overleg met de mentor. Onderwerpen kunnen zijn: Relaties en seksualiteit; Gezonde voeding; Verslavingen; Sociale Media; Weerbaarheid. Hierbij wordt de samenwerking met (lokale) ketenpartners gezocht zoals Tactus, Oké op School (Vitree), Carrefour. Ook werd scholen de mogelijkheid van een ouderavond geboden met als thema Pubers en gedrag met daarbij diverse workshops over Relaties en Seksualiteit; Roken/Alcohol/Drugs; Gameverslavingen. Daarnaast nodigde GGD Flevoland risicokinderen en hun ouders uit voor een extra individueel gesprek bij GGD Flevoland. Doel van het onderzoek Vanwege het feit dat de uitvoering van het contactmoment in klas 2 twee vernieuwd is en het contactmoment in klas 4 nieuw is binnen het BTP is er voor gekozen om beide contactmomenten te evalueren. Deze evaluatiestudie wordt uitgevoerd om na het schooljaar van 2013/2014 inzichtelijk te krijgen in hoeverre de nieuwe invulling van het contactmoment in klas 2 op het voorgezet onderwijs daadwerkelijk leidt tot een efficiëntere tijdsbesteding in collectieve en individuele preventie. Hierbij wordt de oude werkwijze in klas 2 vergeleken met de nieuwe werkwijze in klas 2 zodat inzichtelijk wordt wat de nieuwe werkwijze op het voortgezet onderwijs oplevert met betrekking tot kosten, tijd en het bereik van de jongeren. Is de nieuwe werkwijze tijd- en kostenbesparend ten opzichte van de oude werkwijze in klas 2? Hoeveel jongeren worden er meer of minder bereikt ten opzichte van de uitsluitend individuele benadering en weten jongeren GGD Flevoland ook (beter) te vinden voor vragen en informatie over gezondheid en gerelateerde onderwerpen? Daarnaast is het doel van dit evaluatieonderzoek om inzichtelijk te krijgen of het extra contactmoment in klas 4 aansluit op het doel van de overheid; meer inzicht verkrijgen in de gezondheid van jongeren vanaf 14 jaar (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2012). Daarom is tijdens deze studie onderzocht hoeveel jongeren er zijn bereikt en of er met behulp van het extra contactmoment meer inzicht is verkregen in de gezondheid van deze jongeren vanaf 14 jaar. Daarbij is het echter belangrijk dat de eigen kracht van jongeren wordt benadrukt. Voorwaarde hiervoor is dat de GGD 8

9 zichtbaar, bekend en toegankelijk is zodat jongeren weten waar zij voor vragen en informatie naar toe kunnen (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, 2013). Is GGD Flevoland door het extra contactmoment zichtbaar, bekend en toegankelijk voor jongeren zodat zij gestimuleerd worden om voor vragen en informatie de GGD te benaderen? Het doel van het evaluatieonderzoek is daarom ook om inzichtelijk te krijgen wat de onderzoekspopulatie vindt van het extra contactmoment in klas 4. Vinden school en jongeren het extra contactmoment een toegevoegde waarde? Weten jongeren, scholen en ouders GGD Flevoland te vinden voor vragen en informatie over gezondheid(sonderwerpen)? Hoofdvraag: Welke ervaringen hebben scholen, docenten, leerlingen, met de nieuwe invulling van het contactmoment op het VO met betrekking tot uitvoering, kosten, tijd en het bereik van jongeren. Deelvraag 1: Wat zijn volgens scholen, docenten en leerlingen de voor- en nadelen van het nieuwe contactmoment voortgezet onderwijs klas 2, ten opzichte van de oorspronkelijke werkwijze van het contactmoment voortgezet onderwijs klas 2 met betrekking tot uitvoering en tijd? Deelvraag 1A: Welke ervaringen hebben scholen, docenten, leerlingen met de uitvoering van het contactmoment; het geven van twee GGD lessen, een optionele 3 e les en een moment waarop verpleegkundigen jongeren op basis van risicotaxatie individueel benaderen? Deelvraag 1B: Is het nieuwe contactmoment kosten- en tijdbesparend ten opzichte van het oorspronkelijke contactmoment? Deelvraag 1C: Worden er via het nieuwe contactmoment meer jongeren bereikt dan via het oorspronkelijke contactmoment? Deelvraag 2: Welke ervaringen hebben scholen, docenten en leerlingen met het contactmoment voortgezet onderwijs klas 4? Deelvraag 2A: Welke ervaringen hebben scholen, docenten, leerlingen met de uitvoering van het contactmoment; het geven van twee GGD lessen, een optionele 3 e les en een moment waarop verpleegkundigen jongeren op basis van risicotaxatie individueel benaderen? Deelvraag 2B: Weten jongeren de GGD te vinden voor vragen en informatie met betrekking tot leefstijl en gezondheid (als gevolg van het extra contactmoment)? Deelvraag 2C: hoeveel jongeren zijn er bereikt door middel van het contactmoment voortgezet onderwijs klas 4? 9

10 De verwachting was dat via een collectief contactmoment voor jongeren op school, meer jongeren bereikt zouden worden met een preventieve boodschap. De leefstijlles valt onder lestijd waardoor jongeren verplicht zijn om aanwezig te zijn. Tot slot werd er verwacht dat de GGD bekender zou worden bij de jongeren en bekender zal worden op scholen omdat de jeugdverpleegkundige nu intensiever gaat samenwerken met het bestuur en met de docenten van de scholen. Daarnaast zouden jeugdverpleegkundigen meer in contact komen met jongeren aangezien het contactmoment niet uit minimaal één gesprek bestaat maar uit minimaal twee lessen. Methode Onderzoeksdesign en procedure Er is sprake van een mixed method study waarbij door middel van een vragenlijst, interviews en focusgroepen gebruik gemaakt zal worden van een kwalitatieve survey. Docenten van middelbare scholen uit de provincie Flevoland zijn benaderd door middel van een vragenlijst. De contactpersonen van scholen waarmee de contactmomenten zijn georganiseerd zijn benaderd voor een interview. Leerlingen zijn benaderd door middel van focusgroepen. Er is een kwantitatieve analyse uitgevoerd om het bereik van de jongeren via de contactmomenten in klas 2 en in klas 4 te onderzoeken. Onderzoekspopulatie De onderzoekspopulatie bestond uit directie, teamleiders, zorgcoördinatoren, docenten en leerlingen van alle middelbare scholen uit de gehele provincie Flevoland die geparticipeerd hadden in het vernieuwde contactmoment klas 2 of het nieuwe contactmoment klas 4. Docenten en leerlingen zijn geïncludeerd in de studie wanneer zij betrokken waren bij het nieuwe contactmoment in klas 2 of in klas 4. Contactpersonen van scholen zijn geïncludeerd wanneer zij in samenwerking met de GGD de contactmomenten in klas 2 of in klas 4 op school hebben gerealiseerd. Scholen die de contactmomenten niet volledig hebben uitgevoerd, dat wil zeggen dat zij niet zowel les één als les twee hebben gehad, zijn geëxcludeerd van het onderzoek. Leerlingen zijn geëxcludeerd wanneer zij niet hebben meegedaan met het contactmoment in klas 2 of in klas 4. Docenten zijn geëxcludeerd wanneer zij niet aanwezig waren bij een tweede of vierde klas waar de contactmomenten zijn uitgevoerd. Dataverzameling De kwalitatieve data zijn verzameld via vragenlijsten, interviews en focusgroepen. De vragenlijsten, interviews en focusgroepen zijn gestructureerd middels een topic lijst. De topiclijst is samengesteld aan de hand van de belangrijkste thema s die geëvalueerd moesten worden voor het vernieuwde contactmoment in klas 2 en het nieuwe contactmoment klas 4 (tabel 1). Tabel 1. Topiclijst per meetinstrument Meetinstrument Topic Specificatie topic Vragenlijsten Algemeen Mening contactmoment klas 2/ klas 4 in het algemeen GGD lessen Invulling les 1 en 2 Vragenlijst 10

11 Klassenprofielen Samenwerking Vooraf geïnformeerd Wat is belangrijk bij samenwerking Verbetersuggesties Nazorg Benadering verpleegkundige wanneer er nog vragen/zorgen zijn Afsluitende vragen Opmerkingen/ verbetersuggesties Interviews Mening Mening over het contactmoment; pakket van 2 à 3 lessen + nabespreking Organisatie Evaluatie planning Suggesties voor het nieuwe jaar Pakket van 2/3 lesuren, Het gebruik van mentoruren Nabespreking met leerlingen Samenwerking GGD Inhoud Wat krijgt school terug van docenten, leerlingen en ouders Suggesties Verbeterpunten voor volgend schooljaar Focusgroepen Algemeen Mening contactmoment klas twee/ vier in het algemeen Uitnodiging Overleg met ouders, bezwaar/geen bezwaar Les één Invulling van de les Kwaliteit vragenlijst Les twee Evaluatie Leefstijlles Nazorg Benadering verpleegkundige wanneer er nog vragen/zorgen Vragenlijst Om inzichtelijk te krijgen wat docenten van het klassikaal contactmoment in klas 2 en van het nieuwe contactmoment in klas 4 vinden is er een vragenlijst ontwikkeld met open en gesloten vragen. Deze vragen zijn geclusterd in verschillende onderwerpen. Er wordt gevraagd wat men vindt van de klassikale invulling van het contactmoment in klas 2 en in klas 4, wat men van de 1 e en 2 e les vindt, hoe de samenwerking met de GGD is verlopen en hoe verpleegkundigen de leerlingen het beste kunnen benaderen als er nog vragen of zorgen zijn naar aanleiding van de ingevulde vragenlijsten. De vragenlijst is gecontroleerd door een epidemioloog, werkzaam bij de GGD. Vervolgens zijn de vragenlijsten per mail naar de docenten opgestuurd. De complete vragenlijst is opgenomen in bijlage 1. Interviews Met alle contactpersonen van de deelnemende middelbare scholen zijn er afspraken gemaakt voor een evaluatiegesprek. Het evaluatiegesprek is een semigestructureerd interview, uitgevoerd door de projectleider en de jeugdverpleegkundige die als contactpersoon van de school fungeert. De topiclijst dient als leidraad voor het gesprek. De duur van het interview varieert van minuten Het interview is uitgewerkt in een verslag en vervolgens geanalyseerd middels codering. Focusgroepen Om de mening van jongeren met betrekking tot de contactmomenten in klas 2 en 4 inzichtelijk te krijgen is er in verband met tijd en kosten voor gekozen om jongeren na de les en na een eventuele vervolg afspraak te vragen naar hun mening en ervaringen. Na de 2 e les is met de jongeren besproken wat zij van de 2 lessen vonden en hoe hun 11

12 mening is over het contactmoment voor adolescenten. Leidraad is het ontwikkelde evaluatieformulier (zie bijlage 1). De kwantitatieve gegevens Uit het digitaal dossier van de GGD zijn cijfers gehaald over het aantal jongeren dat een contactmoment is aangeboden, hoeveel hiervan zijn bereikt en alle hieruit voortvloeiende extra activiteiten (telefonisch contact, postverwerking, follow up, verwijzing, netwerk overleg). Analyses De interviews en focusgroepen zijn uitgewerkt door middel van een verslag. De kwalitatieve data zijn geanalyseerd met behulp van de software MAXQDA 11. Met behulp van beschrijvende statistische analyses is er geanalyseerd in hoeverre de nieuwe werkwijze van het contactmoment in klas VO2 kosten- en tijd besparend is ten opzichte van de oorspronkelijke werkwijze. Daarnaast is er onderzocht of het bereik is vergroot ten opzichte van de individuele benadering van het contactmoment. Resultaten Bereik in uitvoering van het contactmoment VO2/VO4 In het schooljaar zijn er 4808 jongeren uit klas 2 van het VO (VO2) bereikt. Dit is 96% van het totaal aantal jongeren uit VO2 in Flevoland. Er zijn 3628 jongeren uit klas 4 van het VO bereikt (VO4). Dit is 94% van het totaal aantal jongeren uit VO4 in Flevoland. De gemeente Dronten heeft geen subsidie verleend voor het contactmoment VO4. De jongeren uit deze gemeente zijn derhalve niet meegenomen in deze cijfers. In Almere is in 86 klassen, bestaande uit 2388 jongeren, het contactmoment VO4 uitgevoerd. In Lelystad was dit in totaal aan 34 klassen (848 jongeren). In Zeewolde waren dit drie klassen (71 jongeren). Veel jongeren wonende in Zeewolde gaan in Harderwijk naar school. Tot slot hebben in de Noordoostpolder 20 klassen met totaal 461 jongeren uit VO4 het contactmoment aangeboden gekregen en waren dit in Urk vijf klassen met in totaal 104 jongeren. Over het bereik van jongeren ten op zichte van voorgaande jaren kan alleen iets gezegd worden over VO2 aangezien een contactmoment in VO4 hiervoor niet bestond. Het bereik van het individuele gezondheidsonderzoek VO2 in 2006 t/m 2012 was gemiddeld 75%. Het bereik was 96% voor VO2 en 94% voor VO4. Er zijn evenveel jongens als meisjes niet bereikt. Na het beoordelen van de gegevens van FLEMOVO en het meten/wegen kwam gemiddeld 20% in aanmerking voor een vervolgconsult (GGD Flevoland, 2013 c). Zij hebben een gesprek gehad met de jeugdverpleegkundige over hun ingevulde FLEMOVO met als doel: verduidelijking van hun antwoorden, kort advies of inschatten of vervolg afspraak nodig/gewenst is. Na deze extra beoordeling met jongere en eventueel ouders samen, bleef 12% van de jongeren over die uitgenodigd werden voor een extra oproep door de GGD JGZ. Van die 12% was in tweederde van die gevallen een psychosociale reden voor de extra oproep en in de overige gevallen de groei/ het gewicht. Van de extra oproepen 12

13 op groei/gewicht is 61% van de jongeren adolescent en 39% afkomstig uit VO2. Van het totaal van deze extra oproepen samen is 55% van hen meisje en 45% jongen. Van de extra oproepen op psychosociale gronden is eveneens 60% van de jongeren afkomstig uit klas 4 en 40% uit klas 2. Van hen is 64% meisje en 36% jongen. Van deze jongeren die extra werden opgeroepen is 33% niet verschenen op deze extra uitnodiging. Er is geen verschil in opkomst bij deze vervolg afspraak voor klas 2 en 4 jongeren. Jongens geven minder vaak gehoor aan deze oproep; 39,5% tegenover 26,5% van de meisjes. In heel Flevoland zijn er zeven ouderavonden en één pubercongres gegeven met een totaal bereik van 500 ouders. Hiervan zijn in Almere vijf ouderavonden met een totaal bereik van 350 ouders op middelbare scholen gegeven met als thema s pubers en gedrag met daarin workshops relaties en seksualiteit en verslavingen. Vaak werden deze ouderavonden in samenwerking met Tactus gehouden. Ook zijn er vier oudercursussen van zes avonden gegeven met als thema Beter omgaan met pubers met een totaal bereik van 52 ouders. In Dronten is door de GGD in samenwerking met Tactus een ouderavond gegeven met als hoofdthema Pubers en gedrag met daarin workshops relaties en seksualiteit en verslavingen. Er zijn daarbij veel ouders (126) die via het antwoordformulier hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn in ouderavonden met deze thema s en behoefte hebben aan een cursus Beter omgaan met pubers. Resultaten evaluatie In totaal hebben 191 docenten uit de provincie Flevoland een uitnodiging ontvangen om de vragenlijst in de vullen. Hier van hebben 62 docenten gereageerd waarvan 27 docenten het contactmoment in klas 2 hebben bijgewoond, 21 docenten het contactmoment in klas 4 hebben bijgewoond, 8 docenten niet hebben ingevuld bij welk contactmoment ze aanwezig waren en er 6 leidinggevenden/afdelingsleiders waren die het contactmoment op andere wijze hebben bijgewoond. Resultaten van docenten De teruggestuurde vragenlijsten zijn gecategoriseerd in 9 thema s. Deze zijn in de volgende paragrafen uitgewerkt. Contactmoment klas VO2 Tabel 2.1 Resultaten vragenlijst; mening op het contactmoment klas 2 Mening extra contactmoment klas 2 Docenten Genoemde voordelen (92) Efficient Groot bereik Leidt tot goede gesprekken in de klas Inzicht in de klas Veilig(er) klimaat Rustig(er) % Genoemde nadelen (51) 25% 26% 15,2% 17,1% 12% 4,7% Geen Onpersoonlijk Beinvloeding door groep Sociale wenselijkheid Lesuitval Organisatie Nadelig bij drukke klas Confronterende vragen Overig % 31,3% 17,7% 17,7% 13,7% 5,4% 5,9% 4% 2% 2,2% 13

14 De algehele mening over het veranderde contactmoment klas 2 is positief. Het overgrote deel van de docenten geeft aan dat het goed is dat er een contactmoment in klas 2 is. Daarnaast is vaak genoemd dat het contactmoment efficiënt is en voor tijdswinst zorgt. Het klassikaal bespreken van leefstijlonderwerpen kan volgens docenten positief en laagdrempelig zijn. Dat leerlingen zich veilig voelen om zich te uiten is een punt waar veel docenten kritisch over zijn. Zeven docenten geven aan dat ze denken dat leerlingen het niet prettig vinden om klassikaal te praten over de onderwerpen en dat zij het veiliger vinden om de onderzoeken individueel te laten plaatsvinden. Als voordelen van het contactmoment is vooral genoemd dat het handig is dat de hele klas in één keer wordt meegenomen in het onderzoek. Deze manier van werken is sneller, zowel voor de GGD als voor de docenten. Daarnaast hoeven de leerlingen niet steeds één voor één uit de klas gehaald te worden zoals bij de uitsluitend individuele benadering het geval is. Hierdoor is er volgens één docent minder lesuitval. Een ander groot voordeel volgens de docenten is dat leerlingen met elkaar over de verschillende leefstijlonderwerpen in gesprek kunnen gaan. Leerlingen worden zich volgens de docenten hierdoor bewust van hun leefstijl/gezondheid en kunnen veel van elkaar leren. Het klassikaal bespreken wordt ook als laagdrempelig ervaren. Daarnaast krijgen docenten door middel van het onderzoek veel inzicht in hun klas. In korte tijd komen ze te weten wat er leeft in de klas en wat risico leerlingen zijn. Dit wordt als waardevol ervaren. In totaal geeft ruim 31% van de docenten aan dat er geen nadelen zijn aan het nieuwe contactmoment. Bijna 18% vindt het contactmoment in vergelijking met het individuele contactmoment minder persoonlijk. Een zelfde aantal docenten geeft als nadeel dat leerlingen de vragenlijst sociaal wenselijk kunnen gaan beantwoorden als gevolg van groepsdruk of een onveilige sfeer in de klas. Als gevolg van groepsdruk of een onveilige sfeer kan het voor leerlingen niet prettig zijn om klassikaal te praten over de verschillende onderwerpen. Ook zullen de jongeren die juist niet zo veel in een groep willen of durven praten minder aandacht krijgen, terwijl zij deze wellicht wel nodig hebben. Tot slot geeft 5,4% van hen aan het een nadeel te vinden dat het contactmoment zorgt voor lesuitval en geeft bijna 6% van de docenten aan dat het organisatorisch lastig kan zijn om het contactmoment te realiseren. Contactmoment klas VO4 Tabel 2.2 Resultaten vragenlijst; mening op het contactmoment klas 4 Mening extra contactmoment klas 4 Docenten - Aansluitend bij ontwikkelingsfase - - Zorgt voor bewustwording - Geeft inzicht in de klas - Laagdrempelig - Goede invulling mentorles - Informatief voor mentoren - Steunend voor mentoren - Efficiënt - Goed voor binding/sfeer klas Genoemde voordelen (82) % Genoemde nadelen (39) % 22 % 15,9% 13,4% 15,8 % 14,6% 8,5% 3,7% 3,7% 2,4% - Geen nadelen - Beïnvloeding door groep - Lesuitval - Moeilijk open te zijn voor ll. in klas - Organisatie lastig - Onpersoonlijk 38,5% 15,4% 12,8% 12,8% 10,7% 9,8% 14

15 Het blijkt dat de docenten over het algemeen positief zijn over het extra contactmoment in klas 4. Een aantal docenten geeft aan dat het een goed vervolg is op het contactmoment in klas 2 omdat leerlingen in de vierde klas andere vragen hebben dan in klas 2. Veel docenten geven aan dat jongeren in de vierde klas in een fase zitten waarin ze te maken krijgen met veranderingen en beslismomenten. Docenten vinden het belangrijk dat de jongeren informatie krijgen over leefstijlonderwerpen en advies hierover kunnen krijgen of vragen. Jongeren worden zich hierdoor bewust van hun gezondheid en het geeft een mogelijkheid om risico s vroegtijdig te signaleren. Een aantal docenten heeft kanttekeningen bij het extra contactmoment. Zo denken twee docenten dat niet alle leerlingen een extra contactmoment of een extra vangnet nodig hebben. Een andere docent geeft aan dat het extra contactmoment goed is maar dat de les te veel op zichzelf staat. Twee andere docenten geven aan dat het van de invulling of de aanleiding van de les afhangt om te beoordelen of het contactmoment goed is. Tien % van hen geeft aan dat het organisatorisch erg lastig is om een extra contactmoment in de vierde klas te realiseren aangezien in klas 4 het lesprogramma erg vol zit en er op het VMBO in de vierde klas examens zijn. Eén docent geeft aan dat dit de reden is dat het extra contactmoment in klas 4 bij hen niet is uitgevoerd. Docenten vinden dat ze via het extra contactmoment inzicht krijgen in wat er op dat moment leeft en speelt in de klas met betrekking tot de besproken onderwerpen. Een aantal van hen vindt het fijn dat een extern persoon voorlichting komt geven. Zij geven aan dat dit een goede aanvulling is op hun eigen mentorlessen en zelfs een takenverlichting voor hen geeft. Docenten geven verder als voordelen aan dat de leefstijlonderwerpen makkelijker bespreekbaar worden, het contactmoment is laagdrempelig. Ze vinden het contactmoment een goede manier om jongeren meer bewust te maken van hun gezondheid en leefstijlkeuzes. Jongeren kunnen elkaars mening horen en delen. Daarnaast kunnen jongeren nu iemand anders, dan hun ouders, om advies vragen. Veel docenten zien geen nadelen aan het extra contactmoment. Een aantal van hen ziet er voor zichzelf ook geen voordeel in. Vier docenten zijn bang dat het zicht op de meer stille leerlingen verloren gaat bij een klassikale benadering. Ruim 15 % van hen is bang dat door groepsdruk niet alle jongeren open zullen zijn en er sociaal wenselijke antwoorden worden gegeven. Een ander nadeel (10,7%) van het extra contactmoment wordt de organisatie genoemd. Twee docenten geven aan dat het organisatorisch mogelijk is mits het op tijd wordt voorbereid en geregeld. Bijna 13% is bang voor lesuitval. De eerste les Tabel 2.3 Resultaten vragenlijst; mening les 1 Docenten VO 2 en VO4 Mening les 1 % Goed 57,6% Nadelen vragenlijst 16,4% Wegen en meten beladen 8,2% Niet aanwezig 8,2% overig 9,6% 15

16 De eerste les waarbij de FLEMOVO vragenlijst wordt ingevuld is door de meerderheid van de docenten als positief ervaren. De les is duidelijk en goed georganiseerd. 16% van hen was kritisch over de vragenlijst. Zo geven vier docenten aan dat leerlingen de vragenlijst moeilijk of onduidelijk vonden. Sommige leerlingen snapten bijvoorbeeld niet alle woorden. Daarnaast gaf een aantal docenten aan dat de leerlingen de vragenlijsten lang vonden en gaf één docent aan dat leerlingen moeite hadden met concentreren en opletten. Het wegen en meten was volgens 8% van de docenten een beladen onderwerp. Het wegen en meten gaf onrust in de klas. Eén mentor geeft aan dat het confronterend maar goed is. Daarnaast wijzen twee docenten erop dat het wegen en meten op een veilige plek, buiten de klas moet gebeuren, omdat dit anders voor veel onrust zorgt in de klas. Tot slot geeft 8% van de mentoren aan dat ze niet aanwezig waren bij de les en er dus niets over kunnen zeggen. Klasprofiel Tabel 2.4 Resultaten vragenlijst; mening klasprofiel Mening Klasprofie l Mening Klasprofiel (73) % Gebruiken docenten klasprofiel? (67) Docenten - Goed - Nuttig/Zinvol - Betrouwbaarheid uitkomsten - Niet gekregen - Niets mee gedaan - Overig 34,3% 34,2% 8,2% 8,2% 5,5% 9,6% - Ja - Nee - Als informatie over de klas - Weet niet - Niets ingevuld - Nog niet % Mogelijke verbeteringen (63) 40,3 % 32,7% 9 % 7,5% 7,5% 3 % - Weet niet - Niet ingevuld - Geen verbeteringen aangegeven - Te algemeen - Overig % 30,3% 27 % 23,8% 7,9% 11 % Naar aanleiding van de FLEMOVO vragenlijst is voor elke klas een klasprofiel opgesteld. Het klasprofiel wordt door tweederde van de docenten als goed of nuttig ervaren omdat het onder andere informatief is, inzicht (globaal beeld) geeft van de klas en als handvat kan dienen om de verschillende onderwerpen te bespreken. Aan de andere kant twijfelt 6% van hen over betrouwbaarheid van het klasprofiel omdat leerlingen de vragenlijst mogelijk sociaal wenselijk hebben ingevuld. Zes docenten hebben aangegeven dat ze het klasprofiel niet hebben gekregen en vier docenten geven aan dat zij niet weten wat ze er mee moeten of kunnen doen. Het klas profiel wordt door ruim 40% van de docenten nog gebruikt in lessen die na de leefstijlles volgen. Docenten praten na met een aantal leerlingen, andere docenten bespreken onderwerpen in de les. Reden van docenten die het klasprofiel niet hebben gebruikt was voor een aantal dat de klas daar geen behoefte meer aan had. Negen procent van de docenten heeft het klasprofiel gelezen om inzicht te krijgen in risicogedrag en dit te monitoren. Daarnaast is het klasprofiel ook besproken met andere collega s. Tot slot heeft 3% van hen aangegeven dat zij het klasprofiel nog niet hebben gebruikt maar dit mogelijk nog gaan doen en heeft 7,5% niets bij deze vraag ingevuld. Een meerderheid van de docenten geeft aan dat er niets veranderd of toegevoegd moet worden aan het klasprofiel. Een enkele mentor vond het klasprofiel te algemeen. 16

17 Leefstijlles Tabel 2.5 Resultaten vragenlijst; mening les 2 Mening les 2 (101) % Hoeveelheid onderwerpen (63) % Overbodige Onderwerpen (63) % Docenten - Goede aanvulling - Herhaling - Niet ingevuld - Overbodig - Les ging niet door - Overig 65,3% 14,8% 9,9% 3 % 3 % 4 % - Is goed - Te veel - Niet ingevuld - Geen mening - Overig 46 % 27 % 15,9% 6,4% 4,7% - Geen - Niet ingevuld - Weet niet - Afhankelijk per groep - Voeding - Roken - Gewicht - Seks - Bewegen - Alle - Geen mening 44,4% 30,1% 7,9% 3,2% 3,2% 3,2% 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Ontbrekende onderwerpen (60) % Leefstijl verder gebruikt (61) % Verbeteringen (64) % - Geen - Niet ingevuld - Sociale media/ gameverslaving - Energiedrankjes - relaties en liefde - omgaan met geld - gewicht - nee leren zeggen - gevolgen van gedrag voor de maatschappij - positief gedrag benadrukken - Weet niet 35 % 31,7% 11,6% 3,3% 3,3% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 6,6% - Niets ingevuld - Ja - Nee - Nog niet, wel van plan 29,5% 26,2% 37,7% 6,6% - Geen - Niet ingevuld - Werkvormen - Balans tijd/onderwerpen - Voor bespreken - Afstemmen op schoollessen - Overig 34,4% 28,1% 12,5% 9,4% 3,1% 3,1% 9,4% De leefstijl les is positief ontvangen door de docenten. Zo vindt ruim 65% van hen de les een goede aanvulling. Wel blijkt dat de leefstijlles ook veel bekende informatie herhaalt, maar van de docenten die van mening zijn dat het herhaling is, vindt de meerderheid van deze groep dat geen nadeel. Tot slot geven drie docenten aan dat leerlingen de les overbodig vonden en wordt er nog als advies gegeven om de les niet te quiz-achtig te maken maar wel interactiever. Met betrekking tot het aantal onderwerpen geeft 46% van de docenten aan dat de hoeveelheid goed is. Daarentegen vindt 27% dat het aantal onderwerpen (te) veel is. Er wordt ook aangegeven dat de les te kort is om alle onderwerpen te bespreken en dat het bijvoorbeeld mogelijk is om de leefstijlles over meerdere lessen te spreiden. Daarbij aansluitend heeft ruim 44% van de docenten aangevuld dat er geen onderwerpen zijn besproken die overbodig waren. Voeding en roken zijn twee keer genoemd als overbodige onderwerpen, daarnaast zijn zowel gewicht als details over seks ook één keer genoemd. Sociale media en gameverslaving worden daarentegen gezien als onderwerpen die ontbreken. Ook is door twee docenten aangegeven dat energiedrankjes als onderwerp ontbreekt. Daarnaast worden: omgaan met geld, gewicht, nee zeggen, gevolgen van gedrag voor de maatschappij, relaties en liefde, tienerzwangerschappen en 17

18 positief gedrag benadrukken, allemaal eenmalig genoemd als onderwerpen die ontbreken. De leefstijlles is door 33% van de docenten gebruikt of gaat nog gebruikt worden in daaropvolgende lessen. Er wordt nagepraat over verschillende onderwerpen van de leefstijlles, docenten geven aan dat dit zowel klassikaal als met leerlingen apart is voorgekomen. Het percentage docenten dat heeft aangegeven dat zij niets meer met de leefstijlles hebben gedaan is ruim 37%. Reden hiervoor is dat er geen ruimte in de schoolplanning is om nog iets met de leefstijlles te doen. Daarnaast waren er in sommige klassen geen bijzonderheden of aanleidingen gezien om nog dieper op de leefstijlles in te gaan. Tot slot is er gevraagd of de leefstijlles verbeterd zou kunnen worden. Daarbij geeft ruim 34% van de docenten aan dat er geen verbeteringen nodig zijn, 28% van hen heeft geen verbeteringen ingevuld. De meest benoemde verbetering (12%) zit in het gebruik maken van meerdere werkvormen. Hierbij wordt aangegeven dat er meer interactie mag zijn waardoor meer ruimte komt voor vragen en feedback van leerlingen. Het doen van opdrachten wordt ook aangedragen als een suggestie voor verbetering. Verder wordt door zes docenten aangegeven dat de balans tussen het aantal onderwerpen en de tijd verbeterd kan worden. Zo wordt er aangegeven dat het beter kan zijn om slechts een aantal onderwerpen te bespreken, in plaats van allemaal, zodat er meer tijd is om dieper in te gaan op de onderwerpen. Reacties Tabel 2.6 Resultaten vragenlijst; reacties op het contactmoment Reacties naar aanleiding van het contactmoment (69) % Docenten - Positieve reacties - Negatieve reacties - Er werd over na gesproken - Wisselende reacties - Geen reacties - Niet ingevuld 29,1% 7,2% 5,8% 4,3% 37,7% 15,9% Naar aanleiding van het onderzoek hebben docenten ook reacties weergegeven van ouders, andere docenten en leerlingen. Door bijna 30% van de docenten werden positieve reacties vernomen. Zeven procent kreeg negatieve reacties. Van ouders is weinig vernomen. Wel waren leerlingen enthousiast, ze vonden de les leuk en interessant. Er was ook een enkele leerling die aangaf de les niets of saai te vinden. Eén docent schreef in de enquête dat een ouder gepikeerd was en één mentor geeft aan dat de collega s niet zo enthousiast waren. Redenen voor deze mening zijn niet vermeld. Er werd door 5,8% nagepraat over de leefstijlles door zowel docenten als leerlingen en uiteindelijk heeft bijna 40% geen reacties vernomen. 18

19 Samenwerking Tabel 2.7 Resultaten vragenlijst; reacties op de samenwerking Goed geïnformeerd van te voren? (65) Docenten - Ja - Nee - Kan beter - Niet ingevuld % Wat is belangrijk in de samenwerking? (79) 69,2% 9,3% 18,5% 3 % - Duidelijkheid - Communicatie - Voorgesprek - Nagesprek - Niet ingevuld - Overig % Suggesties / verbeteringen (62) 35,4% 32,9% 3,8% 5,1% 11,4% 11,4% - Nee - Niet ingevuld - Planning - Meer lessen - Voorgesprek - Overig % 42 % 30,6% 8,1% 6,5% 3,1% 9,7% Het blijkt uit de enquête dat bijna 70% van de docenten vindt dat zij goed zijn geïnformeerd over de komst van de GGD en wat er precies zou gaan gebeuren. Er zijn zes docenten die aangeven dat zij niet goed zijn geïnformeerd. Daarnaast geeft 18,5% aan dat zij wel zijn geïnformeerd maar dat dit beter kan omdat zij bijvoorbeeld te laat waren geïnformeerd, de planning niet goed was geregeld of het doel en de invulling van de komst onduidelijk was. Er wordt aangegeven dat het belangrijk is dat er duidelijkheid is in de samenwerking tussen school en GGD Flevoland. Hiermee wordt bedoeld dat er duidelijke afspraken moeten zijn, de rol en taak van de mentor duidelijk moeten zijn en de precieze invulling van het bezoek van de GGD duidelijk moet zijn. Ook wordt communicatie gezien als een belangrijk punt in een samenwerking. Hierbij gaat het om goed contact met elkaar houden, daarnaast komt ook het maken van duidelijke afspraken en informeren naar voren. Een voeren van een voor- of nagesprek wordt ook aangegeven als een belangrijk punt in een samenwerking. Vooraf overleggen of bespreken met de mentor wat er gaat gebeuren en achteraf terugkoppelen of er opvallende zaken zijn gesignaleerd worden hierbij als voorbeelden genoemd. Wat betreft verbeterpunten voor de samenwerking geeft bijna 73% van de docenten aan geen verbeterpunten of suggesties nodig te vinden of te hebben voor de samenwerking. Met betrekking tot de planning wordt er geadviseerd om de bezoeken van de GGD in de jaarplanning op te nemen en zo te plannen dat de mentor aanwezig kan zijn. Hierbij zou het prettig zijn om het contactmoment in klas 4 in het begin van het schooljaar te plannen. Er wordt door 6,5% van de docenten aangegeven dat er meer lessen mogen plaatsvinden. 3% van hen zou het prettig vinden als er vooraf een gesprek met hen plaatsvindt. Nazorg Tabel 2.8 Resultaten vragenlijst; mening over nazorg Leerlingen het beste benaderen (67) % Docenten - In overleg met de mentor een gesprek in mentorles 25,4% - Via een brief thuis, op de GGD uitgenodigd 17,9% - Telefonisch/mail contact ter inventarisatie 16,4% - Via brieven mentor, op school een gesprek 7,5% - Eigen suggesties docenten 16,4% - Niets ingevuld 16,4% Voor het voeren van individuele vervolggesprekken met leerlingen naar aanleiding van de vragenlijst en het wegen en meten, geeft ruim een kwart van de docenten aan dat zij het 19

20 een goede optie vinden dat de verpleegkundige deze gesprekken voert tijdens een mentorles. Daarnaast vindt bijna 18% het goed wanneer leerlingen via een brief op de GGD worden uitgenodigd. Een leerling telefonisch of per benaderen om te inventariseren of zij behoefte hebben aan hulp vanuit de GGD wordt door 16,4% van de docenten als een goede optie genoemd. Verder vindt 7,5% het goed als er via de mentor brieven aan de leerlingen worden gegeven waarin staat wanneer en hoe laat een verpleegkundige hen op school wil spreken. Er zijn 11 docenten die een eigen optie hebben aangedragen, hierbij wordt bijvoorbeeld genoemd dat het belangrijk is om ouders te informeren en willen docenten/scholen worden ingelicht over de zorgen rondom een kind. Rapportcijfer Tabel 2.9 Resultaten vragenlijst; rapportcijfer Ter afsluiting van de vragenlijst zijn docenten om een rapportcijfer gevraagd als totale beoordeling van het gezondheidsonderzoek. Tijdens de evaluaties met de contactpersonen van school zijn geen rapportcijfers gevraagd. Zoals in de tabel te zien is hebben de meeste mensen een 7 of een 8 als rapportcijfer gegeven en heeft 24% niets ingevuld. Het gemiddelde rapportcijfer voor het nieuwe contactmoment blijkt een 7,4 te zijn. Degene die niets hebben ingevuld waren wel overwegend positief. De meeste docenten gaven bijvoorbeeld aan dat de leefstijlles een goede aanvulling was. Er was echter een aantal docenten die een groot deel van het contactmoment hebben gemist waardoor zij daar geen mening over konden geven. Resultaten interviews Rapportcijfer (62) % Docenten , , ,5-9 - Niet ingevuld 1,6% 8,1% 1,6% 22,6% 9,7% 22,6% 4,8% 4,8% 24,2% Evaluatie met contactpersonen van school De organisatie van het contactmoment vond plaats tussen de projectleider, de medisch administratieve medewerkers van de GGD en een contactpersoon van school. Voor dit evaluatieonderzoek hebben er met 18 van de 24 scholen evaluatiegesprekken plaatsgevonden tussen de betreffende personen van de GGD en de betreffende contactpersonen van school. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van topiclijst zoals beschreven in de methode. In de volgende paragrafen zijn de resultaten van de evaluatiegesprekken uitgewerkt. Organisatie Het contact met de GGD voor en tijdens de contactmomenten is als zeer positief en prettig ervaren. Scholen vinden het fijn dat de GGD ruim van te voren is gekomen om afspraken te maken over deze planning. De persoonlijke informatie voorafgaande aan de contactmomenten is door alle scholen als prettig, duidelijk en verhelderend ervaren. De informatiebrief die naar de schoolleiding is verstuurd vonden ze fijn en duidelijk. 20

21 De communicatie vanuit de GGD was helder. Een aantal scholen wil een soortgelijke informatiebijeenkomst voor docenten terug laten komen aan ieder begin van het schooljaar. Eén school gaf aan dat wat hen betreft deze informatie alleen schriftelijk had gemogen. Er wordt veel flexibiliteit van de GGD verwacht en ook ervaren, daar hebben veel scholen waardering voor. Scholen ervaren hun roosterplanning als erg complex waardoor ze het verwerken van de planning als lastig ervaren. Het schoolprogramma zit vol met onder andere toetsweken, examenweken en kampweken. Het helpt de scholen als ze in samenwerking met de GGD op tijd de planning kunnen maken. Ze verwachten dat het voor het komend schooljaar minder tijd zal kosten aangezien ze hier het afgelopen jaar ervaring in hebben opgedaan. Het plannen zien de scholen als taak voor de teamleiders. Uit de evaluatiegesprekken blijkt verder dat hoe groter een school is, hoe meer problemen er met de planning is ervaren. De helft van de scholen ziet een verbetering mogelijk door spreiding van de GGD-activiteiten over het hele schooljaar en ervaren het als fijn om een vaste contactpersoon te hebben. De andere helft van de scholen wil de GGD activiteiten liever gebundeld uitvoeren in een bepaalde periode in het schooljaar. Het plannen in mentoruren is voor VO2 een geschikt lesuur om het contactmoment in te plannen. In VO4 is dit lastiger omdat klassen lang niet allemaal vaste (mentor) klassen hebben. De mentoruren worden door 80% van de scholen wel als voorkeur opgegeven ten opzichte van de uitval van regulieren lessen. Twee scholen geven als nadeel aan dat de leerlingen geen lessen kunnen missen en het lesprogramma eigenlijk al vol zit. Contactmoment VO2 Het veranderen van het individuele contactmoment VO2 naar twee klassikale activiteiten hebben alle scholen als positief ervaren. De meeste scholen vinden het huidige contactmoment beter dan het individuele contactmoment omdat er nu onder andere meer contact met de jeugdverpleegkundige is gekomen. Scholen ervaren dit als een goede ondersteuning. Daarnaast geven scholen aan dat zij en de jongeren nu iets aan het contactmoment hebben; Het geeft veel meer informatie over de leerlingen. Jongeren kunnen nooit genoeg informatie krijgen over leefstijlonderwerpen. Juist de herhaling en het bespreken van deze onderwerpen met een deskundige van buiten de school is een meerwaarde. Volgens veel scholen is de GGD nu duidelijk aanwezig op de scholen en is het voor scholen duidelijker wat de GGD voor de jeugd en voor de scholen kan betekenen. Een andere reden dat het klassikale contactmoment als positief wordt ervaren is dat de leerlingen nu niet individueel uit de klas worden gehaald, dit werd als storend en onrustig ervaren. Verder was er binnen de school weinig bekend over wanneer deze onderzoeken plaatsvonden en wat ze precies inhielden. Eén school gaf daarentegen wel aan het nabespreken van de individuele onderzoeken met de jeugdverpleegkundige te missen en één school heeft geen mening over de verandering van het contactmoment. Contactmoment VO4 De meeste scholen zijn blij met het nieuwe contactmoment in klas 4. Ze vinden het zinvol en het zorgt volgens hen voor bewustwording bij de jongeren. De helft van de scholen noemt het contactmoment een mooie manier om jongeren te bereiken en zorgen vroegtijdig te signaleren en hier op in te spelen. Goed, er zijn hier veel problemen onder onze jongeren met gewicht en alcohol/drugs, fijn dat hier nu extra aandacht voor is. Eén 21