Je Lijf, Je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks. Rutgers: Iris Coehoorn & Sanne Veldhuis-Nikkelen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Je Lijf, Je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks. Rutgers: Iris Coehoorn & Sanne Veldhuis-Nikkelen"

Transcriptie

1 Je Lijf, Je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks Rutgers: Iris Coehoorn & Sanne Veldhuis-Nikkelen GGD Amsterdam: Anne Ausema

2 Welkom! Doel Inzicht geven in de inhoud, ontwikkeling en onderzoek van het lesprogramma Je Lijf, Je Lief! Programma Kennismaking Wat is Je Lijf, Je Lief!? Wat weten jullie over de doelgroep? Specifieke kwetsbaarheden seksualiteit Lesprogramma: zelf oefenen! Eerste uitkomsten onderzoek Afsluiting

3 Je Lijf, Je Lief! Wat is het? Vijf lessen over seksuele weerbaarheid, voor eerste- en tweedejaarsleerlingen op het praktijkonderwijs eigen wensen herkennen en aangeven eigen grenzen herkennen en aangeven wensen en grenzen herkennen bij de ander grenzen van de ander respecteren groepsdruk Wat is het doel? Relationeel en seksueel gezond gedrag te bevorderen bij leerlingen in het praktijkonderwijs, door hen te ondersteunen om de eigen wensen en grenzen en die van de ander op het gebied van seksualiteit beter te herkennen en respecteren.

4 Jongeren op het praktijkonderwijs Wat weten jullie over deze doelgroep? Ga naar: Voer de volgende code in: Waar denk je aan bij jongeren op het praktijkonderwijs?

5 Jongeren op het praktijkonderwijs IQ: tussen 55 en 80 Leerachterstand van drie jaar of meer op twee domeinen Conceptuele vaardigheden: geletterdheid, het begrijpen van concepten zoals nummers, tijd en geld Sociale vaardigheden: interpersoonlijke vaardigheden, zelfvertrouwen en de mogelijkheid om sociale problemen op te lossen Praktische vaardigheden: vaardigheden voor dagelijks leven zoals persoonlijke verzorging, gebruik maken van vervoer, schema s en routines Vaak aanverwante problematiek zoals psychiatrische problemen

6 Risicofactoren seksuele grensoverschrijding Moeilijk kunnen leren door een laag IQ Slechte impulscontrole Negatieve invloed van peergroep Negatieve houding / gevoelens ten opzichte van eigen ik Bij jongens: negatieve opvattingen over en houding ten opzichte van meisjes Gebrek aan sociale en communicatieve vaardigheden Verstoorde, moeizame relatie tot seksualiteit

7 Aansluiting lesprogramma bij doelgroep Aanleren van stappenplan Concreet maken van oefenstof Leren van de interactie met anderen Herhalen van lesstof om gedrag aan te leren Leren door te ervaren: oefenen van vaardigheden Afwisseling tussen doe-opdrachten en groepsgesprekken Gebruik van visuele middelen (filmpjes, stripjes, pictogrammen) Regelmatig samenvatten en terugkoppelen van behandelde stof Voorstructureren: gebruik van hulpstrategieën (time-out, check, kies)

8 Veel visueel materiaal Filmpjes Strips Pictogrammen

9 We gaan zelf oefenen!

10 We gaan zelf oefenen! Time-out: pas op de plaats maken om na te denken of je iets wel of niet wilt Check: voel je een ja, nee of twijfelgevoel? Kies: kies of het een ja, nee of twijfelgevoel is Heb je een ja-gevoel, dan kun je doen! Maar alleen als de andere persoon dat ook wil. Heb je een nee-gevoel: stop dan. Heb je een twijfel-gevoel? Stop dan ook. Je stopt omdat je anders spijt kunt krijgen. Bij twijfel, (nog) niet doen. Kan altijd een andere keer, zeker als de ander je (echt) leuk vindt!

11 Terugblik op oefening Welke elementen van succesvolle interventies voor LVB-jongeren zie je terug in de oefening? Stappenplan Zelf oefenen Visuele middelen Concrete oefenstof Interactie met anderen Het is een doe-opdracht

12 Onderzoek Sept 16 Okt Nov 16 Dec 16 Dec Febr 17 Juni experimentele scholen Vragenlijst T0 Evaluatie t- de-t Evaluatie docenttrainingen Uitvoering Je Lijf, Je Lief! Logboeken Vragenlijst T1 Focusgroepen Docent interviews GGD interviews Vragenlijst T2 10 controle scholen Vragenlijst T0 Vragenlijst T1 Vragenlijst T2

13 Eerste uitkomsten onderzoek Lesprogramma is relevant voor 1 e en 2 e jaars, maar: vertrouwensband is nodig Taligheid kan minder; meer doe-opdrachten, meer beweging Herhaling is goed maar er is soms iets te weinig afwisseling Filmpjes worden gewaardeerd maar zijn soms ouderwets Enige seksuele voorlichting vooraf is gewenst Sluit (deels) aan bij belevingswereld Bij twijfel, niet doen lijkt te beklijven Meer kortere lessen gewenst Mogelijkheid tot differentiatie gewenst

14 Afronding Hoe ga je ervoor zorgen dat Je Lijf, Je Lief! meer bekendheid krijgt binnen je eigen organisatie?

15 Dank! Meer informatie over het programma: Willy van Berlo, (projectleider)

Girls Talk+ Ontwikkeling en evaluatie van een counselingsprogramma over relaties en seksualiteit voor meisjes met een lichte verstandelijke beperking

Girls Talk+ Ontwikkeling en evaluatie van een counselingsprogramma over relaties en seksualiteit voor meisjes met een lichte verstandelijke beperking Girls Talk+ Ontwikkeling en evaluatie van een counselingsprogramma over relaties en seksualiteit voor meisjes met een lichte verstandelijke beperking Willy van Berlo 1 Wie is wie? Ontwikkelaars: Annelies

Nadere informatie

Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks

Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks Auteurs: Luc Brants, Oka Storms, Kristin Janssens, Anoushka Boet & Hanneke Felten (Movisie),

Nadere informatie

Handleiding. Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks

Handleiding. Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in relaties en seks Auteurs: Luc Brants, Oka Storms, Kristin Janssens, Anoushka Boet & Hanneke Felten (Movisie),

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:

Nadere informatie

B&B + Ik hou van mij Jongens Be A Man! Kennisoverdracht Jongeren weten wanneer seksueel gedrag V V V V grensoverschrijdend is en wanneer niet.

B&B + Ik hou van mij Jongens Be A Man! Kennisoverdracht Jongeren weten wanneer seksueel gedrag V V V V grensoverschrijdend is en wanneer niet. Checklist VIMP4Youth Aan de slag met preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren: welke interventie is geschikt? In deze checklist zijn drie interventies opgenomen: de theatervoorstelling

Nadere informatie

Workshop Orion Event 14 maart 2018

Workshop Orion Event 14 maart 2018 Workshop Orion Event 14 maart 2018 Seksuele vorming, samen met ouders Sandra Zaal, gz-psycholoog/seksuoloog i.o. szaal@cordaan.nl Simone Kuiper, coördinerend begeleider skuiper@cordaan.nl Even voorstellen

Nadere informatie

Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies

Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies 30-10-2013 Wat levert werken met Benzies & Batchies op? Seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkómen en terugdringen Om seksueel grensoverschrijdend

Nadere informatie

Speak up! Wat is JA en wat NEE?

Speak up! Wat is JA en wat NEE? Les 3 Speak up! Wat is JA en wat NEE? Deze derde les gaat over het leren inzien en uitspreken van je wensen en grenzen bij intimiteit en seks. Hoe zorg je dat het leuk is en blijft? Het belangrijkste daarbij

Nadere informatie

Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015

Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015 gemeenle ^ Montfoort Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015 RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering Portefeuiliehouder Verantwoordelijk MT-lid Evaluatiedatum:

Nadere informatie

: Mw F. Langerak- Oostrom

: Mw F. Langerak- Oostrom RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering : 1 december 2015 Zaaknummer :203787 Datum Raadsvergadering : 14 december 2015 Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : Mw F. Langerak-

Nadere informatie

Workshop 7. Seksuele opvoeding en afstemming met ouders

Workshop 7. Seksuele opvoeding en afstemming met ouders Workshop 7. Seksuele opvoeding en afstemming met Sanna Maris (Rutgers) & Tim Micklinghoff (CED-Groep) Welkom! Seksuele opvoeding: verschillende petten Ouderbetrokkenheid: verschillende vormen Ouderbetrokkenheid:

Nadere informatie

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal

Nadere informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Seksueel grensoverschrijdend gedrag Kriebels in je buik Seksueel grensoverschrijdend gedrag 1 Seksueel grensoverschrijdend gedrag Groep 8 90 min Begrippen Seksuele grensoverschrijding, seksueel misbruik, vertrouwenspersoon, veilig thuis

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit Menukaart Gezonde basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema

Nadere informatie

Smart met geld Inspiratiedag Gezond Budget SAM

Smart met geld Inspiratiedag Gezond Budget SAM Smart met geld Inspiratiedag Gezond Budget SAM Voorstellen: MEE NL Trainer Smart met Geld Hogeschool Utrecht Kenniscentrum Sociale Innovatie Lectoraat Participatie en stedelijke ontwikkeling. Bibian Hengeveld

Nadere informatie

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo? Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig

Nadere informatie

Tabel 2: Overzicht programma in middelen, doelen en leerstijlen in fase 2

Tabel 2: Overzicht programma in middelen, doelen en leerstijlen in fase 2 Bijlage Romeo Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Romeo, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies December

Nadere informatie

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling 5. Determinanten van seksuele gezondheid-aanbevelingen Om kinderen en jongeren te kunnen ondersteunen in hun seksuele ontwikkeling is het van belang om de

Nadere informatie

Inkijkexemplaar KIJK! mijn leven. Leerjaar 3. VOEDING SEKSUALITEIT OP JEZELF Leskatern. Ontwikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader

Inkijkexemplaar KIJK! mijn leven. Leerjaar 3. VOEDING SEKSUALITEIT OP JEZELF Leskatern. Ontwikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader Leerjaar 3 KIJK! mijn leven VOEDING SEKSUALITEIT OP JEZELF Leskatern Ontwikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING lespakket leerjaar 3 Dit is het derde leerjaar Kijk! Mijn leven. De thema

Nadere informatie

Methodebeschrijving Je Lijf, je Lief! Databank Effectieve sociale interventies

Methodebeschrijving Je Lijf, je Lief! Databank Effectieve sociale interventies Methodebeschrijving Je Lijf, je Lief! Databank Effectieve sociale interventies Deze methodebeschrijving is gemaakt door: Nicole Doornink, in samenwerking met Kristin Janssens. MOVISIE 030 789 21 11 n.doornink@movisie.nl

Nadere informatie

Landelijke menukaart 2012 Gedragsinterventies als leerstraf

Landelijke menukaart 2012 Gedragsinterventies als leerstraf Gedragsinterventies als leerstraf Erkende gedragsinterventies als leerstraf Naam Inhoud Frequentie* Uren Respect limits Regulier 10 bijeenkomsten / 1 ouderbijeenkomst Respect limits Regulier Plus 10 bijeenkomsten

Nadere informatie

Seks: waar ligt de grens? Jongeren en docenten uit het Amsterdamse praktijkonderwijs aan het woord

Seks: waar ligt de grens? Jongeren en docenten uit het Amsterdamse praktijkonderwijs aan het woord Seks: waar ligt de grens? Jongeren en docenten uit het Amsterdamse praktijkonderwijs aan het woord Met dank aan de leerlingen en docenten die hebben deelgenomen aan het project, GGD Amsterdam en Scharlaken

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

Lichaamstaal en sekspraat. Leonora van der Beek en Esther Keller

Lichaamstaal en sekspraat. Leonora van der Beek en Esther Keller Lichaamstaal en sekspraat Leonora van der Beek en Esther Keller Even voorstellen Leonora van der Beek Communicatiedeskundige Kentalis, regio west, Zoetermeer Werkzaam binnen de doelgroep Communicatief

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit Menukaart Gezonde basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema

Nadere informatie

PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN

PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN CHECK UITKOMSTEN PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN Gezondheid Relaties Lichaam Seksuele ontwikkeling Gevoel Alcohol, drugs & gamen 2 Doel gezondheidsonderzoek Jongeren vragen niet makkelijk om hulp,

Nadere informatie

Keuzekaart Loverboyspreventie Zwolle 2015

Keuzekaart Loverboyspreventie Zwolle 2015 Keuzekaart Loverboyspreventie Zwolle 2015 Overzicht van preventieactiviteiten op het gebied van loverboyproblematiek, weerbaarheid en seksueel grensoverschrijdend gedrag Samen werken aan gezondheid Voorwoord

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit

Menukaart Gezonde School voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit Menukaart Gezonde voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan

Nadere informatie

Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks. Interventiebeschrijving

Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks. Interventiebeschrijving Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks Interventiebeschrijving Colofon Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Organisatie GGD Amsterdam & Movisie

Nadere informatie

VEILIG SEKSUEEL OPGROEIEN

VEILIG SEKSUEEL OPGROEIEN "Ik vind het fijn dat ik altijd alles met mijn hulpverlener kan bespreken en alles kan vragen, zonder dat zij daar een oordeel over heeft." (Sophie, 17 jaar) "Dankzij Qpido is mijn zoon sterker geworden

Nadere informatie

Week van de Lentekriebels

Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?

Nadere informatie

Seksuele Vorming en weerbaarheid

Seksuele Vorming en weerbaarheid Seksuele Vorming en weerbaarheid Workshop Orion Event woensdag 13 maart 2019 Van Koetsveldschool- ZML-Amsterdam (van pionier naar excellent) Even voorstellen.. Presentatie: Urmila Munshi Leerkracht Van

Nadere informatie

Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks

Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks Handleiding Je Lijf, je Lief! Lesprogramma voor het praktijkonderwijs over grenzen in relaties en seks Auteurs: Luc Brants, Oka Storms & Kristin Janssens, MOVISIE; Tamara Vincent & Wilco Schilthuis, GGD

Nadere informatie

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid PRODUCTENGIDS Seksuele gezondheid SEKSUELE GEZONDHEID BELANGRIJK? JAZEKER! Een aantal feiten* op een rij: Seksueel actieve jongeren communiceren onvoldoende over gebruik van condooms. Een kleine groep

Nadere informatie

Jongens & meisjes, snap jij het?

Jongens & meisjes, snap jij het? Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat

Nadere informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal?

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Congres Seks over de grens 26 januari 2009 Lou Repetur en Kristin Janssens (MOVISIE) Inhoud 1. Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag? Opvattingen

Nadere informatie

Presentatie: Over de grens

Presentatie: Over de grens Presentatie: Over de grens Doel en focus WE CAN YOUNG-campagne Vergroten van seksuele en relationele weerbaarheid van jongeren. Respect hebben voor grenzen van jezelf en die van anderen Vormen van seksueel

Nadere informatie

WEERBAARHEIDSTRAININGEN

WEERBAARHEIDSTRAININGEN WEERBAARHEIDSTRAININGEN INBEDDEN IN EEN MEERSPOREN WEERBAARHEIDSBELEID voor BASISSCHOLEN VAN HET SAMENWERKINGSVERBAND BREVOORDT Sacha Jansen Schuiling, weerbaarheidstrainingen Groenlo, oktober 2010 INLEIDING

Nadere informatie

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1)

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1) Lesplan les 1 Seksualiteit: Grenzen en Wensen Tijd: 8:30 Klas: 3HVc Aantal lln: 15 Introductie van de lessenserie: grenzen en wensen Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad

Nadere informatie

De toets van seksuele diversiteit

De toets van seksuele diversiteit De toets van seksuele diversiteit De omgang met seksuele diversiteit als toetssteen voor inclusief schoolbeleid Peter Dankmeijer p.dankmeijer@edudivers.nl Workshop voor het Schoolpsychologencongres, 10

Nadere informatie

Bijlage Lang Leve de Liefde

Bijlage Lang Leve de Liefde Bijlage Lang Leve de Liefde Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Lang Leve de Liefde, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies

Nadere informatie

Seksueel geweld binnen en buiten Nederland

Seksueel geweld binnen en buiten Nederland Seksueel geweld binnen en buiten Nederland Wat weten we over prevalentie en preventie? Willy van Berlo 29 november 2013 Onderzoek seksuele gezondheid in NL 2012 On-line vragenlijst Representatieve steekproef

Nadere informatie

Cursusgids 2016 Den Helder & Schagen

Cursusgids 2016 Den Helder & Schagen MEE & de Wering Cursusgids 2016 Den Helder & Schagen 1 Weerbaarheid & sociale vaardigheden Voor kinderen van 9 12 jaar (basisschool) Het hoofddoel van de cursus Ho, tot hier en niet verder! is het bevorderen

Nadere informatie

Jeugdige daders van zedendelicten Inzichten uit de Respect Limits-trainingen

Jeugdige daders van zedendelicten Inzichten uit de Respect Limits-trainingen Jeugdige daders van zedendelicten Respect Limits Gedragstraining; 10-20 wekelijkse individuele trainingsbijeenkomsten van 1,5 uur Gedragsverandering: Beïnvloeding denkfouten en opvattingen Verbeteren vaardigheidstekorten

Nadere informatie

Cursus. Creëer een veilig seksueel klimaat

Cursus. Creëer een veilig seksueel klimaat Cursus Creëer een veilig seksueel klimaat Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Creëer

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid

Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema s, is het belangrijk om aan de volgende 4 niveaus aandacht

Nadere informatie

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

Onderzoek Stap voor Stap.. Hans Smeele 25 maart 2017 Duaal Leren

Onderzoek Stap voor Stap.. Hans Smeele 25 maart 2017 Duaal Leren Onderzoek Stap voor Stap.. Hans Smeele 25 maart 2017 Duaal Leren 1100 leerlingen van 4 t/m 20 jaar niveau van HAVO tot IQ

Nadere informatie

KIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader

KIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 2 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING Seksualiteit Jongeren zijn veel bezig met relaties en seksualiteit.

Nadere informatie

Module 1 Les 1. Benodigdheden Digibord en digitaal materiaal Werkboek Post-its

Module 1 Les 1. Benodigdheden Digibord en digitaal materiaal Werkboek Post-its Les 1 Algemeen lesdoel les 1 De leerlingen maken een start met het aangaan van de dialoog over seksualiteit en ervaren openheid bij de docent en veiligheid in de groep. Benodigdheden Digibord en digitaal

Nadere informatie

Brief voor ouder over thema 1

Brief voor ouder over thema 1 Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1 faalangst de baas! training www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl 2 KINDERPRAKTIJK LANDSMEER FAALANGST DE BAAS! TRAINING 3 faalangst de Baas! training

Nadere informatie

Beantwoording vragen PvdA onderzoek "Seks onder je 25ste" BESLUITEN

Beantwoording vragen PvdA onderzoek Seks onder je 25ste BESLUITEN Behoudens advies van de commissie WOWZ B&W.nr.: 05.0533 d.d. 19 april 2005 Onderwerp Beantwoording vragen PvdA onderzoek "Seks onder je 25ste" BESLUITEN 1. De beantwoording van de vragen van de PvdA over

Nadere informatie

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR 5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR HET ONDERZOEK In opdracht van het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport Uitgevoerd door onderzoekers van Rutgers WPF en Movisie Hoofdvragen Hoe vaak komt

Nadere informatie

Persoonlijk Plan Aandachtspunten omgangsvormen, verzorging, lichaamsbeleving, weerbaarheid relaties en seksualiteit

Persoonlijk Plan Aandachtspunten omgangsvormen, verzorging, lichaamsbeleving, weerbaarheid relaties en seksualiteit Persoonlijk Plan Aandachtspunten omgangsvormen, verzorging, lichaamsbeleving, weerbaarheid relaties en seksualiteit Het is belangrijk dat de begeleiding rond omgangsvormen, weerbaarheid en seksualiteit

Nadere informatie

Safeguarding children and youth in residential and foster care: Supporting healthy sexual development Uitkomsten inventariserend onderzoek

Safeguarding children and youth in residential and foster care: Supporting healthy sexual development Uitkomsten inventariserend onderzoek Safeguarding children and youth in residential and foster care: Supporting healthy sexual development Uitkomsten inventariserend onderzoek Claire Bernaards, Mirjam Walpot, Leonieke Boendermaker, (Amsterdam

Nadere informatie

Toelichting ondersteuningsaanbod mbo

Toelichting ondersteuningsaanbod mbo Toelichting ondersteuningsaanbod mbo Gebruik deze toelichting om uw keuze te bepalen en als hulp bij het invullen van het keuzemenu. U kunt een aanvraag doen van 7 oktober tot 29 november 2013 via het

Nadere informatie

Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen

Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen De doelstelling van Sociaal Weerbaar is het versterken van de sociale weerbaarheid van kinderen, binnenschools binnenschools maar ook buiten de school. Weerbaarheid

Nadere informatie

Welmoed Visser-Korevaar orthopedagoog seksuoloog NVVS SH Daphne Kemner orthopedagoog- seksuoloog NVVS SH. D. Kemner - W. Visser-Korevaar

Welmoed Visser-Korevaar orthopedagoog seksuoloog NVVS SH Daphne Kemner orthopedagoog- seksuoloog NVVS SH. D. Kemner - W. Visser-Korevaar Welmoed Visser-Korevaar orthopedagoog seksuoloog NVVS SH Daphne Kemner orthopedagoog- seksuoloog NVVS SH D. Kemner - W. Visser-Korevaar - 2017 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Wat is seks? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde

Wat is seks? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde Kriebels in je buik Wat is seks? 1 Wat is seks? Groep 7 60 min Begrippen Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde Benodigheden Digibord Werkblad: vragen over seks (voor ieder kind) Lesdoelen Leerlingen

Nadere informatie

3 Competenties en indicatoren...11

3 Competenties en indicatoren...11 Inhoudsopgave 1 Achtergronden... 5 1.1 Seksuele gezondheid jongeren nog niet altijd optimaal...5 1.2 Belangrijke rol voortgezet onderwijs...6 1.3 Aandacht voor het thema in de kennisbases...7 1.4 Leervraag

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit

Menukaart Gezonde School voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit Menukaart Gezonde voortgezetonderwijs: Relaties & Seksualiteit Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema s, is het belangrijk om aan de volgende 4 niveaus aandacht te

Nadere informatie

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk! In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?

Nadere informatie

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo)

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo) Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 1 Uitstroom naar het vo 6

Nadere informatie

Trainershandleiding. Grip op Agressie - Module 3. Herkennen van Gedachten

Trainershandleiding. Grip op Agressie - Module 3. Herkennen van Gedachten Trainershandleiding Grip op Agressie - Module 3 Herkennen van Gedachten Colofon 2018 Trajectum. Grip op Agressie, een integraal behandelprogramma voor mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB)

Nadere informatie

Op woensdag a.s. mogen de kinderen van de groepen 3 t/m 8 weer een hardgekookt ei meenemen. We spelen dan het éitje tiktoernooi.

Op woensdag a.s. mogen de kinderen van de groepen 3 t/m 8 weer een hardgekookt ei meenemen. We spelen dan het éitje tiktoernooi. 17 maart 2016 27 25 Even voorstellen Mijn naam is Marleen Witteveen. Ik ben 21 jaar en woon in Vianen. U zou mij kunnen kennen van mijn werkzaamheden als caissière bij de Coop. Dit werk blijf ik nog tot

Nadere informatie

Onderwijstypen vo 7 december 2016

Onderwijstypen vo 7 december 2016 Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 Uitstroom naar het vo 6 jaar

Nadere informatie

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele

Nadere informatie

Handreiking Seksualiteit

Handreiking Seksualiteit Handreiking Seksualiteit Mannelijke seksualiteit speelt een centrale rol in belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom seksualisering, pornoficatie, en grensoverschrijdend gedrag. Emancipatiebeleid

Nadere informatie

Fouten durven maken is jezelf toestaan om te leren Lou Repetur, expert SGG MOVISIE

Fouten durven maken is jezelf toestaan om te leren Lou Repetur, expert SGG MOVISIE Fouten durven maken is jezelf toestaan om te leren Lou Repetur, expert SGG MOVISIE 5/15/2013 Oh Oh Cherso, houdini, rodeo, plork Pijpwedstrijd op jongerenparty in Zaandam Profiel op homo chatsite Seksualisering,

Nadere informatie

Achtergronden en aanpak jeugdige zedendelinquenten

Achtergronden en aanpak jeugdige zedendelinquenten Achtergronden en aanpak jeugdige zedendelinquenten specifiek belicht: de aanpak in het kader van een leerstraf Rutgers Nisso Groep Marianne Jonker unitmanager afdeling jeugd- en zedenprojecten Odette Arts

Nadere informatie

Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs.

Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs. Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs. Uitgevoerd door Scholieren.com, in opdracht van Rutgers WPF. April/mei 2013 Voorwoord

Nadere informatie

Feiten en cijfers Fryslân

Feiten en cijfers Fryslân Feiten en cijfers Fryslân 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 17,8 18,1 17,2 17,3 Fryslân Landelijk Fryslân Landelijk Friese jongeren lijken iets

Nadere informatie

Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen

Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen Voorzitter: John de Wit (Universiteit Utrecht) Koenraad Vermey (Soa Aids Nederland) Emiel Maliepaard

Nadere informatie

Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs

Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs De school is voor jongeren een belangrijke plek voor het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden. Jongeren die sociaal en emotioneel

Nadere informatie

RAAK-Pro project: Gezond seksueel gedrag in de residentiële jeugdzorg. Vlaggensysteem RJ

RAAK-Pro project: Gezond seksueel gedrag in de residentiële jeugdzorg. Vlaggensysteem RJ RAAK-Pro project: Gezond seksueel gedrag in de residentiële jeugdzorg Vlaggensysteem RJ Een gezamenlijk project van Avans, MOVISIE, Rutgers, TNO en Accare. Gezond seksueel gedrag in de residentiële jeugdzorg

Nadere informatie

Meer goeds dan kwaads aanrichten

Meer goeds dan kwaads aanrichten Meer goeds dan kwaads aanrichten De effecten van deelname aan seksonderzoek op jongeren Lisette Kuyper (Rutgers WPF) John de Wit (Universiteit Utrecht) Ethische richtlijnen voor iedereen Ethische richtlijnen

Nadere informatie

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem Slotcongres Vlaggensysteem RJ Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem 6 april 2017 Aanleiding Buiten de lijnen Buiten de Lijnen: Verdieping, onderbouwing en aanvulling van het Vlaggensysteem

Nadere informatie

Hallo ik. Wie ben ik, Wat wil ik, Wat kan ik?

Hallo ik. Wie ben ik, Wat wil ik, Wat kan ik? Hallo ik Wie ben ik, Wat wil ik, Wat kan ik? Esther Keller, kennisdag D-SH/CMB Hallo ik workshop kennisdag Esther Keller Deskundige communicatie, Team Communicatieatelier Regio ZuidWest Train de Trainer-

Nadere informatie

De Groeifabriek! 3-11-2015. Korte online interventie om jongeren te leren dat ze de potentie hebben om te veranderen!

De Groeifabriek! 3-11-2015. Korte online interventie om jongeren te leren dat ze de potentie hebben om te veranderen! De Groeifabriek! Het ontwikkelen van een groeimindset Dr. Petra Helmond, UvA & Pluryn Fenneke Verberg, MSc, Pluryn Doel De Groeifabriek! Korte online interventie om jongeren te leren dat ze de potentie

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord. Dankwoord. Inleiding Kerndoelen Leeswijzer Opbouw Woordgebruik en begrippen Afkortingen en aanspreekvorm Website

Inhoudsopgave. Voorwoord. Dankwoord. Inleiding Kerndoelen Leeswijzer Opbouw Woordgebruik en begrippen Afkortingen en aanspreekvorm Website Inhoudsopgave Seksuele vorming en diversiteit - Inclusieve burgerschapsvorming op school Mathieu Heemelaar Uitgeverij Coutinho Publicatie: eind april 2019 ISBN 978 90 469 0675 0 Boek + website: 25 Inhoudsopgave

Nadere informatie

KIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 1. Leskatern 3. Geschikt voor. praktijkonderwijs Basis - Kader

KIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 1. Leskatern 3. Geschikt voor. praktijkonderwijs Basis - Kader em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 1 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Geschikt voor praktijkonderwijs Basis - Kader Seksualiteit INLEIDING Aan het begin van het voortgezet onderwijs verandert er

Nadere informatie

Weerbaarheid: opkomen voor jezelf Cursus MEE Zuidoost-Brabant? Opkomen voor jezelf Training Samenwerking van GGD BZO, OCGH Advies en GGZ Oost-Brabant

Weerbaarheid: opkomen voor jezelf Cursus MEE Zuidoost-Brabant? Opkomen voor jezelf Training Samenwerking van GGD BZO, OCGH Advies en GGZ Oost-Brabant (4-12) Lentekriebels Aandacht voor normen en waarden rondom relaties en Les programma's GGD BZO (4-12) Uitleenmaterialen Smoor! Een interactieve, muzikale theatervoorstelling Aandacht voor normen en waarden

Nadere informatie

Aanbod Trajekt januari 2013 T 043-763 00 00

Aanbod Trajekt januari 2013 T 043-763 00 00 Aanbod Trajekt januari 2013 T 043-763 00 00 1. Morele dilemma discussie methode 50 minuten Maximale groepsgrootte: 15 leerlingen Benodigdheden: klaslokaal of andere ruimte, stoelen in kring, ruimte in

Nadere informatie

Instrument Risicotaxatie Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Instrument Risicotaxatie Seksueel grensoverschrijdend gedrag Instrument Risicotaxatie Seksueel grensoverschrijdend gedrag Naam jeugdige: Geboortedatum: Sekse jeugdige: Man Vrouw Datum van invullen: Ingevuld door: Over dit instrument Dit instrument is een hulpmiddel

Nadere informatie

Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek

Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek Marianne Bakkeren Orthopedagoog-generalist NVO GZ-psycholoog Tjallingahiem Dytmer Hettinga Sectormanager Specialistische Dienstverlening

Nadere informatie

Gluren bij de buren: Leren van het verbetertraject Preventie Seksueel Misbruik. Nynke Heeringa - Vilans Marijke Lammers - MOVISIE

Gluren bij de buren: Leren van het verbetertraject Preventie Seksueel Misbruik. Nynke Heeringa - Vilans Marijke Lammers - MOVISIE Gluren bij de buren: Leren van het verbetertraject Preventie Seksueel Misbruik Nynke Heeringa - Vilans Marijke Lammers - MOVISIE ik weet nu dat ik de baas ben in mijn huis en over mijn lijf. Ik heb een

Nadere informatie

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen

Nadere informatie

Tekst lezen en een tekstschema invullen

Tekst lezen en een tekstschema invullen Tekst lezen en een tekstschema invullen 1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. 2. Lees de tekst. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp. Schrijf tijdens

Nadere informatie

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Groep 1 Les 1: Wie ben ik De leerlingen kennen hun eigen lichaam De leerlingen krijgen inzicht in de overeenkomsten en verschillen in lichaamskenmerken De leerlingen

Nadere informatie

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties?

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Webinar 5 maart 2018 Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Opbouw webinar Seksuele ontwikkeling Relaties en seksualiteit bij jongeren + jongeren aan het woord Praten over

Nadere informatie

Relaties en seksualiteit

Relaties en seksualiteit Relaties en seksualiteit Lang Leve de Liefde; lesmateriaal met dvd Uitgave: Soa Aids Nederland Doelgroep: Voortgezet onderwijs Lang Leve de Liefde is een lesprogramma over relaties, seksualiteit en alles

Nadere informatie

Het MIL is een van de scholen waar Biba Amor is geintroduceerd.

Het MIL is een van de scholen waar Biba Amor is geintroduceerd. Het MIL is een van de scholen waar Biba Amor is geintroduceerd. Seksuele voorlichting houdt niet op bij een verhaaltje over bloemetjes en bijtjes. Bovendien is het een achterhaald concept dat menig adolescent

Nadere informatie

Gatekeeper training. 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks

Gatekeeper training. 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks Gatekeeper training 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks Gatekeepers Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen waarom 1600 suïcides per jaar waarvan

Nadere informatie

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school Oka Storms Ben Serkei Wat gaan we doen? * Achtergronden seksualiteit * Invloed beeldcultuur en gevolgen * Oefening Wat is grensoverschrijdend? * Seksueel

Nadere informatie