Evaluatieverslag Weerbaarheidstrainingen Leiden Maart 2017

Transcriptie

1 Evaluatieverslag Weerbaarheidstrainingen Leiden Maart 2017 Inleiding In 2015 en 2016 zijn 11 weerbaarheidstrainingen uitgevoerd. 5 Trainingen zijn bekostigd met HARA-gelden en 6 trainingen vanuit JOGG Leiden. Deze weerbaarheidstrainingen werden gecoördineerd door de GGD Hollands Midden en uitgevoerd door een poule van gecertificeerde weerbaarheidstrainers die een samenwerking met GGD HM hebben. De evaluatie laat zien dat leerlingen, ouders en leerkrachten de weerbaarheidstraining zeer positief beoordelen. De trainingen dragen o.a. bij aan het vergroten van de weerbaarheid en zelfbeeld van de leerlingen. Doel en kader Het doel van de weerbaarheidstraining is om de sociale vaardigheden van de leerlingen te vergroten op het gebied van zelfbeeld en weerbaarheid (b.v.: grenzen stellen, nee durven zeggen), zodat zij minder vatbaar zijn voor ongezonde gedragingen. Doelgroep Basisscholen uit de gemeente Leiden en hun leerlingen uit groep 6, 7 of 8. Procesbegeleiding De coördinatie en regie van de weerbaarheidstrainingen lag in handen van de GGD HM. GGD HM heeft de werving van de scholen verzorgd. Het werven van ouders voor de oudervoorlichting verliep via de school met behulp van een conceptbrief aangeleverd door GGD HM. Ook heeft GGD HM contact en afstemming gezocht met gecertificeerde weerbaarheidstrainers. Na afloop heeft de GGD HM de trainingen geëvalueerd en beschreven in dit evaluatieverslag. Uitvoering trainingen De weerbaarheidstrainingen zijn uitgevoerd door gecertificeerde weerbaarheidstrainers waarmee GGD HM samenwerkt. Deze weerbaarheidstrainers hebben specifieke expertise met betrekking tot de uitvoering van weerbaarheidstrainingen en ruime ervaring in de regio Rotterdam Rijnmond en Hollands Midden. Bovendien zijn ze goed bekend met het aanvullende aanbod van de GGD HM: de ouderbijeenkomst en de begeleiding van de school bij een Gezonde School werkwijze. In samenspraak met de scholen hebben de trainers geschikte data gezocht voor de uitvoering van de lessen op school. Inhoud trainingen De leerlingen van de geselecteerde basisscholen ontvingen 7 lessen van 60 minuten, waarbij de jongens en meisjes apart les kregen. De lesblokken werden gekoppeld aan het thema voeding en bewegen. Dit thema kwam terug in de huiswerkmodule. In de les vond er een terugkoppeling plaats van de huiswerkopdrachten. Huiswerkmodule De lessen zijn gekoppeld aan voeding en bewegen door middel van een huiswerkmodule. Zo krijgen de weerbaarheidslessen een extra dimensie en worden ouders ook inhoudelijk intensiever betrokken. Tevens brengt het ouders in gesprek met hun kind, wat het uitdragen van normen en afspreken van regels over weerbaarheid en het thema stimuleert. Ook worden ouders bewuster van de huidige ontwikkeling die hun kind doormaakt, de mate van weerbaarheid en vragen die in de periode (al) een rol spelen in het leven van hun kind. 1

2 Ouderavond Om ouders over de training en weerbaarheidsontwikkeling van hun kind te informeren verzorgde de GGD HM op de deelnemende basisscholen in gemeente Leiden een ouderbijeenkomst weerbaarheid. Hierin werden de leefstijlthema s alcohol/roken én voeding en bewegen besproken in relatie tot puberontwikkeling. Via deze wijze werden ouders geïnformeerd over en betrokken bij de weerbaarheidstraining. Om ouders te ondersteunen kregen ze twee ouderfolders. Eén waarin elke les van de training werd toegelicht en ouders suggesties kregen voor vragen die ze hun kind na elke les konden stellen. Dit om de dialoog tussen ouder en kind te stimuleren. En de andere, de folder Puberwereld, met informatie en tips en tricks over gezondheidsthema s waarmee kinderen tijdens de puberteit te maken krijgen. De ouderavond en de ouderfolders hebben enerzijds als doel dat ouders het gesprek met hun kinderen over weerbaarheid en het gezondheidsthema aangaan. En anderzijds dat ze actief een duidelijke norm naar hun kinderen uitdragen. Versterking van de pedagogische vaardigheden van docenten Gedurende de uitvoering van de weerbaarheidstrainingen in de regio bleek handelingsverlegenheid bij onderwijsprofessionals ook een punt van aandacht te zijn. Leerkrachten vinden het aanpakken van groepsproblematiek moeilijk. Ook samenwerking met ouders en individuele gedragsproblematiek van leerlingen roepen vragen bij hen op. Deze handelingsverlegenheid had nadelige invloed op de borging van de kennis en vaardigheden van leerlingen in de schoolsetting. Daarbij bleek er noodzaak om docenten meer inhoudelijk voor te breiden op hun rol gedurende de training. Daarom organiseert GGD HM twee keer per jaar een regionale docententraining. Tijdens deze docententraining worden docenten, vanuit reguliere middelen, getraind in het omgaan met groepsproblematiek en krijgen ze de kans om persoonlijke vraagstukken en casuïstiek voor te leggen aan een weerbaarheidstrainer en een gezondheidsbevorderaar van GGD HM. Het Centrum voor Jeugd en Gezin In de aanloop van de weerbaarheidstrainingen, tijdens het traject en in de nazorg is nauw samengewerkt met het CJG. Tijdens de ouderavond was af en toe een medewerker van het CJG aanwezig om uitleg te geven over de werkwijze van het CJG en antwoord te geven op opvoed- en ontwikkelvragen van ouders. Bij de uitleg over het CJG werden ouders geattendeerd op het cursus- en ondersteuningsaanbod vanuit het CJG. Ouders ontvingen voorafgaand aan de training een ouderfolder waarop het CJG-logo standaard is meegenomen. In de ouderfolder wordt de training inhoudelijk toegelicht en wordt nogmaals informatie over het CJG vermeld met daarbij de contactgegevens van het CJG. Tijdens het weerbaarheidstraject konden leerkrachten en IB-er bij de jeugdverpleegkundige/ CJG-medewerker terecht met vragen. Na afloop van de training heeft er bij de meeste scholen een nagesprek plaatsgevonden. Het advies vanuit GGD HM naar de school toe is om bij dit gesprek een CJG medewerker (jeugdverpleegkundige/ JGT-er) uit te nodigen. In het evaluatiegesprek droeg de trainer, door middel van een schriftelijke verklaring, leerlingen met opvallende gedragingen en/of problemen over aan de school, zodat de school hier vervolgstappen in kan ondernemen. Dit gebeurde conform de wet meldcode. 2

3 Deelnemende scholen De 11 weerbaarheidstrainingen zijn in 2015 en 2016 uitgevoerd. Hieraan hebben 233 leerlingen en hun ouders deelgenomen en door middel van de ouderavonden zijn 149 ouders bereikt. In onderstaand schema is het bereik per school uitgewerkt. De trainingen op de gemarkeerde scholen zijn bekostigd door HARA-gelden, trainingen op de niet-gemarkeerde scholen door JOGG Leiden. School Bereik groep Bereik leerlingen Bereik ouders Korte Vlietschool (SBO) jarigen Islamitische School Er Risèlèh Combigroep 7/ OBS Telders Combigroep 5/ Montessorischool Apollo Combigroep 6/7/ Auris (weerklank) SBO Groep Montessorischool Apollo Combigroep 6/7/ Pacelli Combigroep 7/ Morskring Groep De Springplank Combigroep 6/ De Springplank Groep Bredeschool Merenwijk Groep Totaal 11 trainingen 233 leerlingen 149 ouders Uitkomsten schriftelijke evaluatie betrokken Leerlingen, leerkrachten, ib-ers en ouders ontvingen een formulier om het totaalaanbod te evalueren. De formulieren konden digitaal of hard-copy worden ingevuld. Wanneer gekozen werd voor de hard-copy versie konden deze kosteloos worden geretourneerd aan GGD HM. De evaluaties zijn per school verwerkt in een schoolevaluatieverslag die is opgestuurd naar de scholen. In totaal hebben er 13 leerkrachten, 3 ib-ers, 39 ouders en 219 leerlingen een evaluatieformulier ingevuld. Deze evaluaties zijn afkomstig van de 9 scholen waar de trainingen hebben plaatsgevonden. Evaluatie leerkrachten De leerkrachten (n=13) zijn positief over de weerbaarheidstraining en beoordelen deze met gemiddeld een 7.3. Met name het tonen van respect aan andere kinderen, het zelf tot oplossingen komen en het stimuleren van eigen ervaringen vertellen' scoren goed. Ook de duur en intensiteit worden als goed beoordeeld. In de onderstaande tabel zijn scores (op een schaal van Heel erg slecht tot Heel erg goed ) te zien. Leveren de lessen een bijdrage aan het realiseren van de volgende doelen: Vertrouwen leren hebben in eigen gevoel en intuïtie Gevoelens leren uiten Vergroten positief zelfbeeld Vergroten wilskracht en doorzettingsvermogen / Kracht, snelheid en slimheid leren gebruiken Plezier leren ervaren in bewegen en lichaamskracht Beantwoorde de training aan de volgende uitgangspunten: Aansluiting bij de belevingswereld van kinderen Kinderen stimuleren tot het vertellen van eigen ervaringen en gevoelens 3

4 Kinderen stimuleren om zelf tot oplossingen te komen Respect tonen aan de kinderen, zowel door ervaringen en gevoelens als bij lichamelijk contact Zorgvuldige en verantwoorde opbouw van de lessen Eindcijfer weerbaarheidstraining 7,3 De leerkrachten gaven aan dat een aantal aspecten uit de weerbaarheidstrainingen in andere lessen of momenten weer terug komen. Ook zien de leerkrachten dat kinderen bepaalde aspecten uit de weerbaarheidstraining gebruiken in de omgang met andere kinderen. De leerkrachten gaven aan te denken dat de huiswerkopdrachten thuis zijn gemaakt en dat er thuis ook over de lessen is gesproken. Op beide scholen zijn leerlingen gesignaleerd die extra ondersteuning nodig hebben. Voor meer informatie over de samenwerking met het CJG, zie het kopje Het Centrum voor Jeugd en Gezin. De meeste (n=11) leerkrachten gaven aan dat, mits er subsidie beschikbaar is, men graag weer mee wil doen aan nieuwe weerbaarheidstrainingen. Evaluatie leerlingen In totaal hebben 219 leerlingen de beknopte vragenlijst ingevuld. De kinderen beoordelen de lessen gemiddeld met een 8.3 (op een schaal van 0-10), de trainer gemiddeld met een 9.0 en de huiswerkopdrachten met gemiddeld een 6.8. De leerlingen gaven aan dat het aanleren van verdedigingstechnieken en het aanleren van mondelinge vaardigheden om voor je zelf op te komen goed zijn. Het merendeel van de leerlingen (83%) gaven aan ook andere kinderen aan te raden deze weerbaarheidstraining te volgen. Leerling scores (N=219) op een schaal van 0-10 en op een schaal van Heel erg slecht tot Heel erg goed. Welk cijfer geef je voor: Cijfers voor de lessen 8,3 Cijfers voor het huiswerkopdrachten 6.8 Cijfers voor de manier van lesgeven 9.0 Uitkomsten van de training Wat vond je ervan om de fysieke technieken te leren Wat vond je ervan om de mondelinge technieken te leren Ik raad de training aan andere kinderen aan 83% (ja) Evaluatie Ib-er De IB-ers zijn vooral bij het zorgtraject van de weerbaarheidstraining betrokken. Zij ontvingen voorafgaand aan het traject van GGD HM informatie over de training en wat hun rol daarin kon zijn. Drie IB-ers hebben de evaluatie ingevuld en zijn positief over het weerbaarheidstraject. Zij beoordeelden de professionaliteit van de weerbaarheidstrainer goed tot heel erg goed, ervoer de samenwerking met GGD HM als goed en waren tevreden over de ondersteuning vanuit GGD HM. Hij/zij zou het traject aan andere scholen aanbevelen 4

5 Evaluatie ouders De ouderbijeenkomst vóór aanvang van het traject zijn goed bezocht en positief beoordeeld. De ouders die het evaluatieformulier invulden ná de training (N=39) beoordelen de ouderfolder als goed en de vragen om met hun kind in gesprek te geraken over het gezondheidsthema en weerbaarheid als bruikbaar. Een meerderheid van de ouders geeft aan tijdens het traject bijna elke keer na de les met hun kind te hebben nagepraat en af en toe te hebben geoefend. Een meerderheid (86%) geeft ook aan de training aan te raden aan andere kinderen. In de onderstaande tabel staan de scores van de ouders (n=39). Wat vond u van de ouderfolder Wat vond u van de vragen om met uw kind in Bruikbaar gesprek te geraken? Zou u de training aanraden aan andere kinderen 88% (ja) Quotes ouders Wat ik goed vind is dat het (inter)actief, niet alleen leren uit een boekje Mijn dochter leerde nadenken over haar eigen grenzen en over haar eigen handelen Vooraf had ik twijfels over het gegeven of deze standaard training ook toepasbaar was voor kinderen op het speciaal onderwijs. Ik denk echter dat het goed aansloot bij deze doelgroep Nuttig, doelgericht en echt over belangrijke onderwerpen Ik merk dat mijn kind zelfbewuster is geworden over zijn gedrag Conclusie Op basis van de verzorgde trainingen, de uitkomsten en het bereik kan gesteld worden dat: - Leerlingen, leerkrachten, IB-ers en ouders positief zijn over de weerbaarheidstrainingen - De interventie bijdraagt aan het bevorderen van bewustwording van kinderen en hun ouders over gezondheid en (indirect) opvoeding en ontwikkeling. - De leerkrachten de weerbaarheidstraining met een gemiddelde van een 7.3 beoordelen. - Alle leerkrachten geven aan dat, mits er subsidie beschikbaar is, men graag weer mee wil doen aan een nieuw traject weerbaarheidstrainingen. Naast het succesvolle verloop van de trainingen voor alle betrokkenen, heeft de uitvoering een positieve impuls gegeven aan de samenwerking met de basisscholen. Het vertrouwen in de producten en diensten van GGD HM is toegenomen en de verwachting is dat betreffende scholen vaker een beroep zullen doen op onze ondersteuning. Verder zijn middels deze interventie veel ouders (schriftelijk en mondeling) bereikt. Hierbij zijn ze geïnformeerd over het belang van hands on opvoeden waar het gaat om alcohol, roken, mediawijsheid en voeding en bewegen. Tot slot heeft de interventie een belangrijke bijdrage geleverd aan de weerbaarheidsontwikkeling van veel individuele leerlingen en het groepsklimaat in klassen in Leiden. Aanbevelingen Onze aanbeveling is om te streven naar een (regulier) vervolg van deze aanpak om zo de basisscholen en hun populatie in de gemeente verder te kunnen ondersteunen, de samenwerking op te bouwen met steeds meer verschillende scholen en de bekendheid van het CJG te vergroten. Zeker in de aandachtswijken (Noord, Morskwartier, Zuid-West en Merenwijk) hebben kinderen én hun ouders veel baat bij het volgen van de weerbaarheidstraining. Door kinderen al op jonge leeftijd dit aan te bieden, hebben ze daar op latere (puber)leeftijd profijt van. 5