Aan het begin van de eenentwintigste eeuw werd gepropageerd dat. reële opties voor een doorbraak zouden zorgen bij het beoordelen
|
|
- Robert Baert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Investeringsbeslissingen: Reële opties : complex, maar relevant Onzekerheid en flexibiliteit bepalen optiewaarde Aan het begin van de eenentwintigste eeuw werd gepropageerd dat reële opties voor een doorbraak zouden zorgen bij het beoordelen van investeringsvoorstellen. Op basis van interviews bij een grote bankverzekeraar blijkt het concept echter summier te worden toegepast. In dit artikel wordt ingegaan op de redenen en wordt een methode gepresenteerd om aan de bezwaren tegemoet te komen. Drs. Wim Ottema RC: Tot het takenpakket van een controller behoort vanouds het op financiële merites beoordelen van investeringsvoorstellen of businesscases. Hiervoor staat de controller een uitgebreide toolbox met kwantitatieve beoordelingsmethoden ter beschikking. De in de praktijk meest frequent toegepaste methode is de Netto Contante Waarde (NCW)-methode of de hieraan gerelateerde interne rentabiliteitsberekening. Aan de hand van de uitkomsten van deze berekeningen kan worden bepaald of een investering al dan niet ten uitvoer dient te worden gebracht. Conform de beslissingsregel van de NCW-methode is het uitsluitend zinvol investeringen uit te voeren waarvoor geldt dat de netto contante waarde positief is. Indien dit niet het geval is, is het bedrijfseconomisch niet interessant om de investering ten uitvoer te brengen. Desondanks worden in de praktijk beslissingen genomen die op basis van de NCW-berekening niet zouden moeten worden geaccepteerd. In de literatuur wordt geschreven over de valuation deficit tussen de berekende waarde op basis van de NCW-methode en de werkelijke waarde. Deze valuation deficit ontstaat doordat er bij de conventionele NCW-berekening geen rekening wordt gehouden met de mogelijke onzekerheid van de uitkomsten en de mogelijke flexibiliteit om te reageren op deze onzekerheid. De NCW-methode veronderstelt een passieve rol van het management. Zo wordt er geen rekening gehouden met de mogelijkheid een investering uit te stellen of de toegewezen resources bij gebleken slechte performance af te stoten. Het onderkennen van deze valuation deficit is voor projectmanagers van belang bij het onderbouwen en rechtvaardigen van hun plannen. Deze valuation deficit is samengesteld uit reële opties. Zie figuur 1. De realiteit van reële opties Hoewel gevoeligheidsanalyse, scenarioanalyse en Monte-Carlo-analyse een belangrijke nuancering opleveren van de NCW-methode, wordt echter bij geen van deze methoden rekening gehouden met de mogelijkheid om het project te sturen. Er wordt in alle gevallen uitgegaan van een statische toekomst. De waarde van flexibiliteit blijft achterwege. In het kader van een afstudeeropdracht is onderzocht in hoeverre reële opties worden toegepast bij een grote bankverzekeraar. Geconcludeerd wordt dat het concept reële opties niet in extenso wordt toegepast. De belangrijkste reden blijkt de mathematische complexiteit te zijn. Andere redenen die worden genoemd zijn de moeilijkheid om geschikte data te verkrijgen en de didactische beperkingen. Anderzijds erkennen velen echter het nut van het denken in reële opties omdat er op deze wijze rekening wordt gehouden met de flexibiliteit die het management heeft. De relevantie wint het van de complexiteit. Zie figuur 2. Op basis van deze bevindingen kan men zich afvragen of het niet mogelijk is aan beide zijden van dit spectrum concessies te doen, zodat een methode ontstaat die mathematisch niet te complex is, maar wel een belangrijke bijdrage levert aan de besluitvorming. Op basis van de resultaten van de 8
2 De NCW-methode veronderstelt een passieve rol van het management 9
3 interviews bij de bankverzekeraar en desk research van de bestaande literatuur is getracht een framework samen te stellen waarmee inzicht kan worden verkregen in de omvang van de valuation deficit, zodat er een bijdrage kan worden geleverd aan de besluitvorming. Framework Het doel van het framework is om met behulp van de optietheorie de componenten flexibiliteit en onzekerheid binnen een investeringsproject te structureren en zichtbaar te maken. Hiermee ontstaat niet alleen inzicht in de huidige opzet van het investeringsproject, maar worden ook handvatten gepresenteerd om de waarde van een investering te verhogen. Het doel is niet in de eerste plaats om een exacte berekening van de optiewaarde te maken, maar om de gedachtegang zodanig te structureren dat de flexibiliteitswaarde optimaal wordt benut. Flexibiliteit betekent in dit kader het creëren van mogelijkheden om in de toekomst beslissingen te kunnen nemen die optimaal inspelen op onzekerheid. Dit framework kan worden toegepast bij het bepalen van de financiële implicaties van een investeringsvoorstel. In tabel 1 zijn de stappen van het framework weergegeven. Stap 1. Assessment onzekerheid en flexibiliteit In deze stap wordt het investeringsvoorstel beoordeeld op de aanwezigheid van onzekerheid en flexibiliteit. Mogelijke onzekerheden zijn bijvoorbeeld de toekomstige vraag naar een product of de prijsontwikkeling. De vragenlijst hierna fungeert hierbij als hulpmiddel. Vragenlijst ~ Hoe ziet de statische variant van het project eruit? ~ Wat zijn de belangrijkste onzekerheden in dit project? ~ Wat zijn de mogelijkheden voor inbreng van flexibiliteit? Houd hierbij rekening met onderstaande subvragen: Is er een mogelijkheid om het project vroegtijdig te beëindigen? Is er een mogelijkheid het project tijdelijk te stoppen? Is er een mogelijkheid om later te starten met het project? Is er een gefaseerde uitvoer van het project mogelijk? ~ Welke onzekerheid biedt de basis voor toekomstige beslissingen? Aan de hand van een beslissingsboom kunnen de onzekerheden grafisch worden weergegeven. Stap 2. Kwantitatieve onderbouwing onzekerheden en flexibiliteit Met behulp van de binomiale boommethode kunnen de in het project aanwezige reële opties worden gekwantificeerd. Zie de kaders voor een beschrijving van deze methode en het uitgewerkte voorbeeld voor een toepassing. Stap 3. Monitoren project Projectwaarde wordt pas gegenereerd wanneer de opties daadwerkelijk worden uitgeoefend. Het is dan ook van belang om gedurende het project regelmatig ijkmomenten in te bouwen, waarop de status van het project wordt gemonitord. Conclusie Hoewel het kwantitatieve gedeelte van het voorgestelde framework niet de pretentie heeft universeel toepasbaar te zijn, is het denken in onzekerheden en flexibiliteit wel in alle investeringsprojecten toepasbaar. Van belang hierbij is dat het niet uitsluitend dient te gaan om het identificeren van bestaande onzekerheden en flexibiliteit, maar ook om het creëren van deze flexibiliteit. Op deze manier wordt waarde gecreëerd. De controller heeft vooral een challenging rol om te zorgen dat er wordt nagedacht over de onzekerheden en flexibiliteit in een project. Naast deze rol heeft hij ook een rol als corporate policeman bij het toetsen van de juistheid van de aannames, het inschatten van de risico s en het beoordelen van de resultaten van de kwantificering. Aanvullende informatie Refresh reële opties De hoeveelheid gepubliceerde artikelen over reële opties is omvangrijk. De zoekoptie real options in ScienceDirect levert meer dan duizend hits op. Naast artikelen zijn er ook diverse boeken verschenen over reële opties. Heldere inleidingen zijn opgenomen in Brach (2003) en Dixit en Pindyck (1995). Wat is een reële optie? Een reële optie is het recht (en niet de verplichting) om binnen een bepaalde periode (looptijd van de 10
4 Valuation deficit Werkelijke waarde NCW Figuur 1. Valuation deficit Complex Relevant Flexibiliteitswaarde Wiskundig Inzicht Geen data beschikbaar Betere besluitvorming Figuur 2. Relevantie wint het van complexiteit Stap Actie Tools Wie Deliverables 1 Kwalitatieve Vragenlijst Projectmanager Beslissingsboom assessment Ervaringsdeskundige onzekerheid en Controller flexibiliteit 2 Kwantitatieve Beslissingsboom Controller Waardering onderbouwing Binomiale onzekerheden en boommethode flexibiliteit 3 Monitor het project, Beslissingsboom Projectleider Aangepaste zodat de optiewaarde Binomiale Controller beslissingsboom wordt gemaximeerd boommethode Aangepaste waardering Tabel 1.Stappen van het framework 11
5 optie) tegen een vooraf vastgestelde prijs (uitoefenprijs) een actie (bijvoorbeeld uitstel, afstoten, inkrimpen, groeien of uitbreiden) te ondernemen. Een opsomming van de verschillende varianten: ~ Uitsteloptie (option to defer) De uitsteloptie geeft de mogelijkheid om de start van een investeringsproject uit te stellen. ~ Afstootoptie (option to abandon) De afstootoptie geeft de mogelijkheid om een investeringsproject (tijdelijk) te beëindigen. ~ Uitbreidingsoptie (option to expand) Met een uitbreidingsoptie bestaat de mogelijkheid om de capaciteit van de huidige investering uit te breiden. ~ Inkrimpingsoptie (option to shrink) De inkrimpingsoptie is het tegenovergestelde van de uitbreidingsoptie. Deze optie geeft de mogelijkheid om de capaciteit van de huidige investering te verminderen. ~ Switchoptie (option to switch) De switchoptie geeft de mogelijkheid om gedurende de looptijd van een investeringsproject om te schakelen. ~ Groeioptie (option to grow) Groeiopties zijn aanwezig indien een investering mogelijkheden creëert voor vervolginvesteringen. ~ Faseringsoptie (compound option of time-tobuild option) Een faseringsoptie is aanwezig indien de mogelijkheid bestaat om een grote investering te verdelen in meerdere sequentiële deelinvesteringen. Waarderen reële opties met de binomiale boommethode In het binomiale model wordt verondersteld dat de onderliggende waarde van de optie per tijdseenheid met kans p een factor u stijgt en met kans 1-p een factor d daalt. Onderstaand is het stappenplan weergegeven dat kan worden gebruikt voor het bepalen van de waarde van een reële optie. Stap 1. Bepaal d en u De dalingsfactor d en de stijgingsfactor u worden bepaald met behulp van onderstaande formules: u = e ō T (1) d = e -ō T (2) waarbij ō een schatting van de volatiliteit van de onderliggende waarde is en T de looptijd van de optie. Stap 2. Maak binomiale boom zonder opties op basis van d en u In deze boom wordt het verloop van de contante waarde van het investeringsproject zonder reële opties weergegeven. Zie het uitgewerkte voorbeeld voor een toepassing. Stap 3. Pas binomiale boom aan voor opties Pas de in stap 2 samengestelde binomiale boom aan voor de aanwezige reële opties. Wat is de analogie met financiële opties? Reële opties zijn gebaseerd op hetzelfde gedachtegoed als financiële opties. De waarde van een financiële optie wordt bepaald door een aantal determinanten. Deze zijn aan de linkerzijde van de aan Leslie en Michaels (1997) ontleende figuur 3 weergegeven. Aan de rechterzijde zijn de reële equivalenten weergegeven. Een (+) geeft aan dat de determinant een positief effect heeft op de optiewaarde. Stap 4. Bepaal p en 1-p De risiconeutrale kansen p en 1-p worden bepaald met onderstaande formules: p = 1 + r - d (3) u -d 1 - p = u r (4) u -d Hoe worden reële opties gewaardeerd? Het bekendste optiewaarderingsmodel is het model van Black & Scholes (1973). Vanwege de mathematische complexiteit en de beperkte toepasbaarheid van de Black & Scholes-methode voor reële opties wordt voorgesteld gebruik te maken van de eenvoudigere door Cox, Ross en Rubinstein (1979) ontwikkelde binomiale boommethode. Deze risiconeutrale kansen zijn benodigd omdat het risico van een project zonder reële opties afwijkt van het risico van een project met reële opties. Stap 5. Bepaal de projectwaarde met opties Voor het bepalen van de optiewaarde c t op tijdstip t kan gebruik worden gemaakt van de volgende (zie pagina 14) recursieformule: 12
6 Waardedeterminanten financiële optie Waardedeterminanten reële optie looptijd (+) Volatiliteit (+) looptijd (+) Onzekerheid kasstromen (+) Uitoefenprijs (-) Aandelenkoers (+) Contante Contante waarde waarde verwachte investering (-) kasstromen (+) Risicovrije Dividenden (-) Risicovrije Waardeverlies tijdens rentevoet (+) rentevoet (+) looptijd optie (-) Figuur 3. Waardedeterminanten financiële en reële opties t=1 t=2 t=3 Uitbreiden naar product B Start verkoop product A Stoppen... Start verkoop product A Uitbreiden naar product B Uitstellen Stoppen Figuur 4. Beslissingsboom introductie nieuw verkoopkanaal bij een financieel dienstverlener 13
7 c t = p c + (1-p) c t + 1,u t +1,d 1 + r De waarde van de reële optie kan worden bepaald door de in deze stap berekende projectwaarde te vergelijken met de uitkomst van de NCW-berekening. Case introductie nieuw verkoopkanaal bij een financieel dienstverlener Situatieschets Een financieel dienstverlener ontvangt particuliere klanten op kantoor voor het verstrekken van financieel advies. Naast complexe producten, zoals hypotheken en pensioenproducten, worden de klanten ook geadviseerd over minder adviesgevoelige producten, zoals het openen van een spaarrekening. Recent heeft de dienstverlener een nieuwe verkoopkanaalvisie geformuleerd. Voorgesteld wordt om in het adviesgesprek uitsluitend nog complexe producten aan de orde te stellen. Voor de eenvoudige en minder adviesgevoelige producten kunnen de klanten terecht op een nieuw te ontwikkelen internetsite van de dienstverlener. De verwachting bestaat dat er naast bestaande klanten ook nieuwe klanten via internet producten zullen afnemen. Deze nieuwe klanten vormen een lead. Aan de hand van deze leads kunnen cross-sell en cross-channeling worden toegepast. Cross-sell beoogt klanten via het internetkanaal aanvullende producten aan te bieden. Cross-channeling heeft als doel om de internetklanten te interesseren voor complexe producten. Uitgaande van een gelijkblijvend aantal financieel adviseurs is de doelstelling dat de vrijkomende tijd van de adviseurs kan worden benut voor een groter aantal adviesgesprekken zodat er een hogere omzet voor de dienstverlener kan worden gerealiseerd. Toepassing framework Stap 1. Assessment onzekerheid en flexibiliteit Aan de hand van de vragenlijst kan een beeld worden gekregen van de onzekerheid en flexibiliteit. Onderstaand is een deel van deze lijst weergegeven. ~ Hoe ziet de statische variant van het project eruit? Het aanbieden van product A via internet. (5) ~ Wat zijn de belangrijkste onzekerheden in dit project? Het klantprofiel van de klanten die via internet producten afnemen wijkt af van het profiel dat geschikt is voor cross-sell of cross-channeling. De adviseurs blijven toch eenvoudige producten adviseren, waardoor de vrijkomende tijd niet wordt besteed aan het afsluiten van additionele productie voor complexe producten. De klanten van de financieel dienstverlener geven de voorkeur aan een persoonlijk financieel advies en maken geen gebruik van internet. ~ Wat zijn de mogelijkheden voor inbreng van flexibiliteit? Het is mogelijk te starten met een enkel product A en na twee jaar een vervolginvestering te doen voor product B. Na een jaar is het mogelijk het project te stoppen en de website te verkopen. Het is mogelijk het project een jaar uit te stellen. In figuur 4 is op basis van dit assessment de beslissingsboom samengesteld. Stap 2. Kwantitatieve onderbouwing onzekerheden en flexibiliteit Voor de kwantitatieve onderbouwing wordt gebruik gemaakt van onderstaande basisgegevens. Benodigde investering aanbieden product A I A Verwachte jaarlijkse extra kasstroom ((cross-sell- en cross-channelingproductie) X 550 Looptijd T 4 jaar Disconteringsvoet (hurdlerate) dv 10,5% Verwachte contante waarde (berekend) De netto contante waarde van dit basisscenario bedraagt: T X t NCW = -I A = -275 t = 1 (1+dv) t Conform de beslissingsregel van de NCW-methode zou dit project niet moeten worden uitgevoerd. Uit het assessment en de beslissingsboom blijkt echter dat er drie typen opties verweven zijn in het project, de uitsteloptie op t = 1, de afstootoptie op t = 2 en de groeioptie op t = 3. Deze opties vertegenwoordigen waarde. Om de waarde van deze opties te bepalen wordt gebruik gemaakt van de volgende gegevens: 14
8 Inzicht in de valuation deficit levert een bijdrage aan de besluitvorming Verwachte volatiliteit kasstroom ō 20% Risicovrije rente r 5% Stijgingsfactor u ( (berekend met formule (1)) 1,49 Dalingsfactor d (berekend met formule (2)) 0,67 Risiconeutrale kans p (berekend met formule (3)) 0,46 Risiconeutrale kans 1-p (berekend met formule (4)) 0,54 Eventuele verkoopwaarde website op t = 2 V Benodigde investering uitbreiding met product B I B Verwachte jaarlijkse extra kasstroom uitbreiding ((cross-sell en cross-channeling)- productie product B Y 750 Inflatiepercentage f 0% Looptijd voordelen groeioptie G 2 jaar De optiewaarden kunnen worden vastgesteld aan de hand van de binomiale boommethode (zie apart kader). Voor alle drie typen opties zijn de stappen 1, 2 en 4 van deze methode identiek. De voor de drie opties relevante basis binomiale boom is onderstaand weergegeven. Deze boom kan op eenvoudige wijze worden samengesteld in Excel. t=1 t=2 t=3 t= NCW Uitsteloptie Afstootoptie Groeioptie basisscenario Figuur 5. Projectwaarde introductie nieuw verkoopkanaal bij een financieel dienstverlener Het investeren op tijdstip t = 1 levert de financieel dienstverlener een contante waarde op van Zoals eerder aangegeven in stap 1 beschikt het bedrijf over de flexibiliteit om de investering een jaar uit te stellen. Na 1 jaar (aan het begin van jaar 2 op t = 2) bedraagt de contante waarde bij een gunstige ontwikkeling of bij een ongunstige ontwikkeling van de kasstromen. Een investering op t = 2 zou dan ook een netto contante waarde opleveren van 573 of Verondersteld wordt dat de dienstverlener niet investeert bij een negatieve netto contante waarde in jaar 2. De waarde bedraagt in dit geval 0. De aangepaste binomiale boom ziet er als volgt uit: 15
9 t=1 t= De netto contante waarde op tijdstip t = 1 wordt bepaald met behulp van de recursieformule (5). c 0 = p c 1,u + (1-p) c 1,d = 0, ,54 0 = r 1 + 0,05 De waarde van uitstel is gelijk aan het verschil tussen de netto contante waarde van het basisscenario (-275) en de netto contante waarde wanneer rekening wordt gehouden met de uitsteloptie (252). De optiewaarde bedraagt 527. Op analoge wijze kunnen de afstootoptie en de groeioptie worden gewaardeerd. De waarde van de afstootoptie is gelijk aan het verschil tussen de contante waarde van het basisscenario (1.725) en de contante waarde wanneer rekening wordt gehouden met de afstootoptie (1.747). De optiewaarde bedraagt 22. De waarde van de groeioptie bedraagt 289. In deze vereenvoudigde case wordt verondersteld dat de opties niet gecorreleerd zijn. In figuur 5 zijn de resultaten van de berekeningen samengevat. waarde van het basisscenario rendabel is met het project te starten. De som van de reële opties vormt de valuation deficit. Stap 3. Monitoren project Om de in het project aanwezige flexibiliteitswaarde te benutten dient op discrete momenten bepaald te worden in hoeverre het uitoefenen van de opties waarde toevoegt. Om zorg te dragen voor het maximaliseren van de kasstromen is het bijvoorbeeld zinvol de adviseurs middels incentiveregelingen te stimuleren om te focussen op het adviseren en verkopen van complexe producten. Literatuur Black, F. en M. Scholes (1973): The pricing of options and corporate liabilities, Journal of Political Economy, vol. 81, nr. 3, pp Brach, M.A. (2003): Real options in practice, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Cox, J., S. Ross en M. Rubinstein (1979): Option pricing: a simplified approach, Journal of Financial Economics, nr. 7, pp Dixit, A. en R.Pindyck (1995): The options approach to capital investment, Harvard Business Review, May-June, pp Leslie, K.J. en M.P. Michaels (1997): The real power of real options, The McKinsey Quarterly, nr. 3, pp Drs. Wim Ottema RC is werkzaam bij ING. Dit artikel is gebaseerd op zijn afstudeerscriptie voor de EMFC opleiding van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De som van de netto contante waarde van het basisscenario en de reële opties bedraagt 564 waaruit blijkt dat het ondanks de negatieve netto contante 16
1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN
INHOUD INLEIDING 13 1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN 15 KAPITAALBUDGETTERING 1.1 De aard van de investeringsbeslissing 15 1.2 Organisatorische context 17 1.2.1 Strategische context
Nadere informatieInvesteren onder onzekerheid
Investeren onder onzekerheid Toepassen van de reële optietheorie bij vastgoedprojecten om tot een completer investeringsbesluit te komen ing. W. Dijkmans S1656066 23 april 2009 Master Vastgoedkunde Faculteit
Nadere informatieHoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming
Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming Elke beslissing heeft consequenties voor de toekomst en deze consequenties kunnen voordelig of nadelig zijn. Als de extra kosten de voordelen overschrijden,
Nadere informatieWaarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven.
www.jooplengkeek.nl Investeringsselectie Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. belangrijk Calculaties voor beslissingen
Nadere informatieHET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN
HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen
Nadere informatieHandleiding Exploitatiemodellen
Handleiding Exploitatiemodellen T4 GEN Macro Sjoerd Sloterdijk 12 december 2013 Versie 1 Inhoudsopgave 1 / Handleiding exploitatiemodellen 3 12 december 2013 / Versie 1 Handleiding Exploitatiemodellen
Nadere informatieBusiness case modelcasus
1/5 Modelcasus Van Bleek fabriek - Business Case Business case modelcasus Inleiding De Business case geeft antwoord op de vraag of het financiële resultaat over de gehele levensduur van het project voldoende
Nadere informatie9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende?
9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation Is sturen op budget voldoende? Nieuwe ontwikkelingen om de resultaten te volgen! Nicole Claassen Gianni Piazza Performanagement Introductie Performanagement
Nadere informatieStappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth
Stappenplan Social Return on Investment Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth 1 1. Inleiding Het succesvol implementeren van ehealth is complex en vraagt investeringen van verschillende
Nadere informatieAG8! Derivatentheorie Les4! Aandelen options. 30 september 2010
AG8! Derivatentheorie Les4! Aandelen options 30 september 2010 1 Agenda Huiswerk vorige keer Aandelen opties (H9) Optiestrategieën (H10) Vuistregels Volatility (H16) Binomiale boom (H11) 2 Optieprijs Welke
Nadere informatieDe meerwaarde van reële opties bij investeringsbeslissingen in de vastgoedbranche
De meerwaarde van reële opties bij investeringsbeslissingen in de vastgoedbranche De meerwaarde van reële opties bij investeringsbeslissingen in de vastgoedbranche Den Haag, augustus 2009 Auteur Ir. M.
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Nadere informatieLeegstand Optioneel. Toepassing van de reële optie theorie in het waarderen van leegstaand vastgoed. Drs. P.W. Koppels & Dr. Ir.
Leegstand Optioneel Toepassing van de reële optie theorie in het waarderen van leegstaand vastgoed Naam: Mentoren: Gecommiteerde: Universiteit: Afdeling: Titel: Phlip boswinkel!!! Robert Luyt Drs. P.W.
Nadere informatieReële optietheorie geeft andere kijk op energiebesparing Onderzoek Uitstellen loont!
Reële optietheorie geeft andere kijk op energiebesparing Onderzoek Uitstellen loont! Nieuwbouw moet energiezuiniger. Maar wie verder wil gaan dan het Lente-akkoord voorschrijft kan beter nog even wachten.
Nadere informatieDeze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle pagina s aanwezig zijn.
SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave TREASURY MANAGEMENT MAANDAG 22 JUNI 2015 12.15-14.45 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle
Nadere informatieZEEËN VAN KANSEN FINANCIEEL MANAGEMENT
ZEEËN VAN KANSEN FINANCIEEL MANAGEMENT (Innovatieve) projecten Financiële haalbaarheid Welke kennis is essentieel Bedrijfsplan Investeringsselectie Inkoopmarkt Bedrijf Verkoopmarkt Productiemiddelen Gelduitgaven
Nadere informatieBusinesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5
Businesscase Titel Pagina 1 van 5 Versie historie Versie Auteur Datum Omschrijving Akkoord Naam Rol Voor akkoord: Eigenaar businesscase Pagina 2 van 5 Management samenvatting Beschrijf de managementsamenvatting
Nadere informatieSamenvatting ... 7 Samenvatting
Samenvatting... In rapporten en beleidsnotities wordt veelvuldig genoemd dat de aanwezigheid van een grote luchthaven én een grote zeehaven in één land of regio, voor de economie een bijzondere meerwaarde
Nadere informatieBeoordeling van investeringsvoorstellen
Beoordeling van investeringsvoorstellen C2010 1 Beoordeling van investeringsvoorstellen Ir. drs. M. M. J. Latten 1. Inleiding C2010 3 2. De onderneming C2010 3 3. Investeringen G2010 3 4. Selectiecriteria
Nadere informatie5 Opstellen businesscase
5 Opstellen In de voorgaande stappen is een duidelijk beeld verkregen van het beoogde project en de te realiseren baten. De batenboom geeft de beoogde baten in samenhang weer en laat in één oogopslag zien
Nadere informatieBEDRIJFSWETENSCHAPPEN. 2. De investeringsbeslissing en de verantwoording ervan
BEDRIJFSWETENSCHAPPEN Hoofdstuk 2: INVESTERINGSANALYSE 1. Toepasbare beoordelingsmethodes 1.1. Pay-back 1.2. Return on investment 1.3. Internal rate of return 1.4. Net present value 2. De investeringsbeslissing
Nadere informatieRenteswap. omruilen voor vaste swaprente. Hoe werkt een variabele Euribor-rente? Wat is een renteswap? Zo werkt de renteruil
variabele Euriborrente omruilen voor vaste swaprente In dit productinformatieblad leest u in het kort wat een renteswap is, hoe het werkt en wat de voordelen en risico s zijn. De renteswap is een complex
Nadere informatieHoofdstuk 30 Interne verslaggeving
Hoofdstuk 30 Interne verslaggeving We spreken van permanentie als een onderneming niet één keer per jaar maar een aantal keren per jaar een balans en winst-en-verliesrekening opstelt. Het doel van de permanentie
Nadere informatieThema 7. Investeringsmanagement
Thema 7 Investeringsmanagement 1. Investeringsbeslissingsproces Besluitvormingsproces voor investeringen (6 fasen) (Choate & Racette, 1983) Investeringsopportuniteiten Nieuwe investeringsopportuniteiten
Nadere informatieDelhaize Groep NV Osseghemstraat 53 1080 Brussel, België Rechtspersonenregister 0402.206.045 (Brussel) www.delhaizegroep.com
Delhaize Groep NV Osseghemstraat 53 1080 Brussel, België Rechtspersonenregister 0402.206.045 (Brussel) www.delhaizegroep.com BIJZONDER VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR OPGESTELD IN UITVOERING VAN DE ARTIKELEN
Nadere informatieEXAMENVRAGEN OPTIES. 1. Een short put is:
EXAMENVRAGEN OPTIES 1. Een short put is: A. een verplichting om een onderliggende waarde tegen een specifieke prijs in een bepaalde B. een verplichting om een onderliggende waarde tegen een specifieke
Nadere informatieVisie op de toekomst
Visie op de toekomst Wekelijks contact met uw klant Aanvulling op uw zorgplicht Hoogwaardige informatieve en commerciële respons Uw klant altijd op de hoogte Professionele toevoeging aan uw advies Doorlopend
Nadere informatiehypotheken verzekeringen pensioenen
Dienstverleningsdocument Spaak Assurantiën Wie zijn wij? Wij zijn Spaak Assurantiën, uw adviseur in verzekeren. Wij zijn gevestigd in Groningen sinds 1958. Het is van oudsher een familiebedrijf, en dat
Nadere informatieFlexibiliteit en optiewaarde bij ruimtelijke investeringsprojecten
Flexibiliteit en optiewaarde bij ruimtelijke investeringsprojecten Datum: Augustus 2008 In opdracht van: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid Auteurs: Jeroen in t Veld Sigrid Schenk 2 / 15 Inhoudsopgave
Nadere informatieHerstelkader Rentederivaten - checklist voor als u in het verleden een rentederivaat heeft afgesloten
Herstelkader Rentederivaten - checklist voor als u in het verleden een rentederivaat heeft afgesloten Ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf (mkb ers) die in het verleden een rentederivaat hebben
Nadere informatieBEDRIJFSECONOMISCHE WETENSCHAPPEN master in de toegepaste economische wetenschappen: handelsingenieur: accountancy en financiering
BEDRIJFSECONOMISCHE WETENSCHAPPEN master in de toegepaste economische wetenschappen: handelsingenieur: accountancy en financiering 2010 2011 Masterproef Gebruik van de reële optiebenadering voor investeringsevaluatie
Nadere informatieHoofdstuk 20: Financiële opties
Hoofdstuk 20: Financiële opties Hoofdstuk 20 introduceert financiële opties, die beleggers het recht geven om een aandeel te kopen of te verkopen in de toekomst. Financiële opties zijn een belangrijk instrument
Nadere informatieOp donderdag 28 juni 2012 hebben
UITSTELLEN LOONT! Reële optietheorie over energie besparing nieuwbouw Nieuwbouw moet steeds energiezuiniger. Maar wie verder wil gaan dan het Lenteakkoord voorschrijft kan beter nog even wachten. Uitstellen
Nadere informatieHandleiding Optiewijzer
Handleiding Optiewijzer 2 De Optiewijzer helpt u een optimale optiestrategie bij uw koersverwachting te vinden. In deze handleiding wordt de werking van de Optiewijzer uitgelegd. Allereerst geven wij u
Nadere informatiePROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel
Trefwoorden: projectmanagement, risicomanagement, risico-identificatie PROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel Samenvatting In elke organisatie wordt gewerkt aan projecten.
Nadere informatieDe waarde van break-opties
Ronald Huisman José Antonio Roodhof 2013 15 Oktober 2013 Position paper Ronald Huisman José Antonio Roodhof Dit paper is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van NVM Business ASRE research
Nadere informatieBeste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak wiskunde A vwo, tweede tijdvak (2016). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre
Nadere informatieBusiness Case. <<Naam project>>
Business Case SYSQA B.V. Almere Versie : Datum : Status : Opgesteld door : Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1.1 Doel van dit document...
Nadere informatieHoofdstuk 5: De rentevoet
Hoofdstuk 5: De rentevoet Tot nu toe hebben we gekeken naar de technieken voor het berekenen van de contante waarde en de toekomstige waarde, gegeven een markt rentevoet. Maar hoe wordt de rentevoet eigenlijk
Nadere informatieToepassen van Adjusted Present Value
Toepassen van Adjusted Present Value Blz. 1 van 8 In deze bijdrage wordt ingegaan op het berekenen van economische waarde. Naast de bekende discounted cash flow (DCF) methode wordt ook wel gebruik gemaakt
Nadere informatieFacilitair inkopen. Met gereedschappen en methodieken om het inkoopvak beter te beheersen
Facilitair inkopen Met gereedschappen en methodieken om het inkoopvak beter te beheersen Inhoud Voorwoord Eeuwige spagaat bij duurzaam inkopen Outsourcing: integraal uitbesteden van facilitaire diensten
Nadere informatieAflevering 4 - Advies over de rentevastperiode
Aflevering 4 - Advies over de rentevastperiode Het aangaan van een hypothecair krediet is voor consumenten een belangrijke beslissing. De kosten en aflossing van deze lening hebben voor langere termijn
Nadere informatieEIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018
EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 Impact op uw fonds? 2 Inspanningen van toezichthouders nemen toe 3 Agenda Wat is de ERB en waarom eigenlijk? Vereisten in
Nadere informatieDe netto contante waarde-methode in Excel
De netto contante waarde-methode in Excel Samenvatting De netto contante waarde-methode neemt de netto contante waarde als maatstaf voor het vergelijken van voordelen. Hoe u in Excel deze methode kunt
Nadere informatieONAFHANKELIJK EN PROFESSIONEEL. "Een mooie basis voor ons CRM-plan voor het komende jaar" DE 10 CRM-SLEUTELELEMENTEN
CRM QUICKSCAN In 1 dag een analyse van je huidige en gewenste situatie op het gebied van customer relationship management Met heldere aanbevelingen om praktisch aan de slag te gaan ONAFHANKELIJK EN PROFESSIONEEL
Nadere informatieOnderbenutte optimalisatiegebieden (incl. voorbeelden):
Hoe vinden en benutten we meer met minder mogelijkheden binnen A Asset M Management?? Seminar AMC 28 oktober 2010 Amsterdam Gigi van Rhee, Rhee Stratelligence Inhoud Asset Management scope en huidige focus
Nadere informatieOmgaan met volatiliteit en onzekerheid tools om onzekerheid en risico s te managen
Omgaan met volatiliteit en onzekerheid tools om onzekerheid en risico s te managen VEMW Energiedag Ronald Huisman, Energy Global en Erasmus School of Economics 28 juni 2017 Volatiliteit Volatiliteit betekent
Nadere informatieFinancieel Managment
2de bach HI Financieel Managment Prof. Engelen Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen 1 142 2,70 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be 2 Samenvatting financieel
Nadere informatieWanneer u nog vragen heeft over dit dienstverleningsdocument of er onduidelijkheden zijn, vernemen wij dit graag.
DIENSTVERLENINGSDOCUMENT HYPOTHEEK In dit dienstverleningsdocument willen wij u helder en duidelijk uitleggen welke werkzaamheden wij uitvoeren en welke vergoedingen wij ontvangen bij het adviseren en
Nadere informatieEen groot Assortiment kost geld?!
Een groot Assortiment kost geld?! Een 1-stappen plan voor Managers Ir. Paul P.J. Durlinger 28-12-212 / WP.5.212 / Versie 1. . Inleiding Wat betekent een groot assortiment voor de winstgevendheid van uw
Nadere informatieOptimaliseren afsluiten rapportage proces: juist nu!
18 Optimaliseren afsluiten rapportage proces: juist nu! Belang van snelle en betrouwbare informatie groter dan ooit Drs. Wim Kouwenhoven en drs. Maarten van Delft Westerhof Drs. W.P. Kouwenhoven is manager
Nadere informatieInstrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject
Instrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject 1. WAT IS EEN BUSINESS CASE?...1 2. DE BUSINESS CASE VAN EEN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECT...2 3. DE TECHNIEK VAN EEN BUSINESS CASE...3 4.
Nadere informatieBijlage 4. Stresstest. Kadernota mei Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1
Bijlage 4 Stresstest Kadernota 2018 10 mei 2017 Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1 1. Aanleiding 3. Uitwerking stappen stresstest Op verzoek van Provinciale Staten wordt sinds 2013 jaarlijks een stresstest
Nadere informatieIeder onderdeel begint met onze gedachtegang. Daarna volgt het scoreformat gebaseerd op de volgende tabel:
Dashboard Module Modern Spaarbeleid 0 Deze module bevat de volgende onderdelen: I. Niet hanteren dakpanconstructies II. Teleurstellingen voorkomen III. Communicatie rentewijzigingen IV. Aflopen termijndeposito
Nadere informatieNaar een systematiek voor Scenario Planning bij Nederlandse woningcorporaties. Afstudeeronderzoek Maarten van t Hek
Naar een systematiek voor Scenario Planning bij Nederlandse woningcorporaties Afstudeeronderzoek Maarten van t Hek Doel: maak kasstroomverwachtingen op basis van kwalitatieve views 10 april 2014 Samenvatting
Nadere informatieModule: Aanpassing kruispunt
Module: Aanpassing kruispunt Invullen van de tool In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie reistijd
Nadere informatieIeder onderdeel begint met onze gedachtegang. Daarna volgt het scoreformat gebaseerd op de volgende tabel:
Inleiding Modern Spaarbeleid De AFM heeft begin 00 geconstateerd dat bij het spaarbeleid van banken het belang van de klant onvoldoende centraal stond. Uit onze analyse bleek dat intransparante prijsstellingen
Nadere informatieOptie strategieën. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Een onderneming van de KBC-groep. Gepubliceerd door KBC Securities
Optie strategieën Brochure bestemd voor particuliere beleggers Gepubliceerd door KBC Securities p. 2 Index 1. Grafische voorstelling 4 2. Bull strategieën 5 Call spread 5 Gedekt geschreven call 7 3. Bear
Nadere informatie8 Politieke processen: omgaan met macht
8 Politieke processen: omgaan met macht Politieke processen: omgaan met macht 3 Inleiding 3 De organisatie: formeel en feitelijk 3 De academische organisatie 5 Tactische hulpmiddelen 5 Voorbereiding 6
Nadere informatieEEN ANDERE KIJK OP INVESTERINGSPROJECTEN
EEN ANDERE KIJK OP INVESTERINGSPROJECTEN Themadag van het stoomplatform Efficiency in stoomsystemen Duiven, 13 mei 2009 Franka Morssink PROGRAMMA Introductie Dynamiek Begrippen Investeringsvoorbeeld Gegevens
Nadere informatieCollege 3. Opgaven. Opgave 2
College 3 Opgaven Opgave 2 Tabel bij opgave 2 Schepen Marg. kosten Totale kosten Tot. opbr. Marg. opbr. Netto opbr. 3 200 600 900 900 300 4 200 800 1600 700 800 5 200 1000 2000 300 1000 6 200 1200 2100
Nadere informatieStrategische groeiopties in oligopolistische markten : investeren in onzekerheid: reele optietheorie en speltheorie Perotti, E.C.; Haanappel, H.T.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Strategische groeiopties in oligopolistische markten : investeren in onzekerheid: reele optietheorie en speltheorie Perotti, E.C.; Haanappel, H.T. Link to publication
Nadere informatieHow to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009
How to build a Business Case for Capital Investments Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 Drs.S.A.G.Burgers OAM Consultancy BV 1. Inleiding 2. Business Plan 3. Business
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieDeze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 4 opgaven en omvat 25 vragen.
SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave TREASURY MANAGEMENT WOENSDAG 16 DECEMBER 2015 12.15-14.45 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen
Nadere informatieAddendum. Ultimate Forward Rate
Addendum Ultimate Forward Rate Wilt u meer weten over renterisico s, swaps en swaptions? Neem dan contact op met uw Account-CIO of met onze balansmanagement adviseurs Bas Scholten via bas.schoiten@achmea.ni
Nadere informatieOefenopgaven Hoofdstuk 8
Oefenopgaven Hoofdstuk 8 Opgave 1 Hazelkoning Onderneming Hazelkoning NV heeft 7 jaar geleden een obligatielening uitgegeven met een oorspronkelijke looptijd van 30 jaar. De couponrente van de lening bedraagt
Nadere informatienergiebesparing in de ICT
nergiebesparing in de ICT Een koud kunstje? 10 April Green IT Energy Solutions Niels Sijpheer 3671 Meter (Q=m.g.h) 100 kg massa en 1 kwh arbeid: Hoe hoog kom ik? A Minder dan100 meter B Tussen 100 en 1000
Nadere informatieMEMO Crowdfunding Algemeen
MEMO Crowdfunding Algemeen Introductie Door middel van deze memo willen wij u graag nader informeren over (de mogelijkheden van) crowdfunding. Crowdfunding heeft zich de afgelopen jaren in Nederland ontwikkeld
Nadere informatieHoofdstuk 6: Investeringsbeslissingregels
Hoofdstuk 6: Investeringsbeslissingregels Een bedrijf moet alleen tot acquisitie overgaan als het een positieve netto contante waarde heeft. Hoewel de NCW investeringsregel de waarde van het bedrijf maximaliseert,
Nadere informatieDIENSTVERLENINGSDOCUMENT
DIENSTVERLENINGSDOCUMENT Met dit document willen wij ons aan u voorstellen en u informeren over de manier waarop wij onze dienstverlening, werkwijze en beloning hebben ingericht. Als u besluit om van onze
Nadere informatieDIENSTVERLENINGSDOCUMENT
DIENSTVERLENINGSDOCUMENT Van Maurik Hypotheken (onderdeel van Maurik Financiele Diensten bv) Herenstraat 24 2282 BT RIJSWIJK T 010 4129026 W www.vanmaurik.nl E info@vanmaurik.nl Informatie over onze dienstverlening
Nadere informatieInstrument: De maatschappelijke kostenbaten analyse van een warmteuitwisselingsproject. 1. Wat is een maatschappelijke kosten-batenanalyse?
Instrument: De maatschappelijke kostenbaten analyse van een warmteuitwisselingsproject 1. WAT IS EEN MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATENANALYSE?...1 2. DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECT...2
Nadere informatieHoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico
Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico In dit hoofdstuk wordt een theorie ontwikkeld die de relatie tussen het gemiddelde rendement en de variabiliteit van rendementen uitlegt en daarbij
Nadere informatieBeoordelingskader Dashboardmodule Spaarbeleid
Beoordelingskader Dashboardmodule Spaarbeleid I. Niet hanteren van dakpanconstructies Het verschil tussen de hoogste en de laagste rente die wordt aangeboden binnen een gelijke groep spaarrekeningen wordt
Nadere informatieModule: Ontbrekende schakel in netwerk
Module: Ontbrekende schakel in netwerk Invullen In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Investeringen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie
Nadere informatie19 Reële opties en termijncontracten
19 Reële opties en termijncontracten 19.1 Reële opties 19.2 Termijnhandel en termijncontracten 19.3 Integratie van risicobeheer en nieuwe vermogenstitels Samenvatting Oefeningen bij hoofdstuk 19 In dit
Nadere informatiePartners. Case Impairment. Verpleeg & Verzorgingsinstelling
Case Impairment Verpleeg & Verzorgingsinstelling Eigenschappen van de instelling In deze case wordt een impairment uitgevoerd voor een verpleeg- en verzorginstelling. De instelling heeft vijf panden in
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieAG8 Derivatentheorie Les6 Hedging. 14 oktober 2010
AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging 14 oktober 2010 1 Agenda Huiswerk Casus Hedgen 2 Dag 1 Structured Products 3 Payoff structures Je baas wil nieuwe producten ontwikkelen die het makkelijker maken voor
Nadere informatieOrtec Finance Artikel. Financiële planning. Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico.
Ortec Finance Artikel Financiële planning Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico Oktober 2014 inleiding In wet en regelgeving wordt steeds meer nadruk
Nadere informatieDeze centrale vraag leidt tot de volgende deelvragen, die in het onderzoek beantwoord zullen worden.
Aan: Gemeenteraad van Druten Druten, 27 juli 2015 Geachte voorzitter en leden van de gemeenteraad, In de eerste rekenkamerbrief van 2015 komt inkoop en aanbesteding aan bod. Dit onderwerp heeft grote relevantie,
Nadere informatieHet gebruik van wetenschappelijke kennis bij het managen van vastgoed in de gemeentelijke sector
Het gebruik van wetenschappelijke kennis bij het managen van vastgoed in de gemeentelijke sector 1 Inhoudsopgave Introductie Onderzoekskader Methodologie Resultaten Conclusie Aanbevelingen 2 Introductie
Nadere informatieProductinformatie rentemanagement
Productinformatie rentemanagement 2 Inhoud Uw onderneming en mogelijke renterisico s 3 Renteswap 5 Rentecap 9 Meer informatie De producten in deze brochure zijn rentederivaten. Rentederivaten zijn complexe
Nadere informatieFranchiseFormule. All e s ov e r de sa m e n w e r k i n g. m e t Fi n a n c i ë l e Me e s t e r s
FranchiseFormule All e s ov e r de sa m e n w e r k i n g m e t Fi n a n c i ë l e Me e s t e r s Samenwerking met Financiële Meesters Financiële Meesters heeft een nieuwe franchiseformule ontwikkeld voor
Nadere informatieThemaboek IBL2 Beleidsadviseur 5
Project Balanced Scorecard Vakcode 56012 Verantwoordelijke dhr. H. Kevelham ECTS 6 Kwartiel 1.3 en 1.4 Competenties IBL1, IBL2, IBL3, IBL7 Prestatie-indicatoren 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2, 2.3,
Nadere informatieDe effecten van en oplossingen voor aanpassing van salderingsregeling op NOM-woningen in 2020
De effecten van en oplossingen voor aanpassing van salderingsregeling op NOM-woningen in 2020 Nederlandse samenvatting & discussie van de resultaten van het onderzoek Intended adjustments in net metering:
Nadere informatieDe controller als choice architect. Prof. dr. Victor Maas Hoogleraar Management Accounting & Control Erasmus School of Economics
De controller als choice architect Prof. dr. Victor Maas Hoogleraar Management Accounting & Control Erasmus School of Economics Wat doet een controller? Hoofd administratie Boekhoudsysteem/grootboek/accountingregels
Nadere informatieHoofdstuk 2: Introductie van financiële overzichtsanalyse
Hoofdstuk 2: Introductie van financiële overzichtsanalyse Hoe kunnen beleggers genoeg leren over een organisatie voordat ze besluiten of ze daarin moeten beleggen of niet. Een belangrijke informatiebron
Nadere informatieStrategische Analyse van Vastgoed Objecten
Strategische Analyse van Vastgoed Objecten Hold-Sell-Invest-Analyse 1 HOLD Desinvesteren 2 SELL 3 INVEST Desinvesteren 4 INVEST & SELL De strategische matrix TRADEMARK Vastgoed / TRADE-MAKELAARS drs. Ernst
Nadere informatieHoofdstuk 4: De tijdswaarde van geld
Hoofdstuk 4: De tijdswaarde van geld 4.1 De tijdslijn Een serie cash flows die verschillende periodes duurt, noemen we een cash flow stroom. Een cash flow stroom kunnen we op een tijdslijn weergeven. Een
Nadere informatieCompetenties Luuk van Paridon. Analyseren
Competenties Luuk van Paridon Overzicht waar ik nu sta: Afbeelding 1: Spinnenweb competenties De groene lijn geeft aan welke competenties ik tot nu toe behaald heb (zie Afbeelding 1). De competenties die
Nadere informatieAdvies - Algemeen concept_software
Met de invoering van de WFT is het advies van met name complexe producten niet meer hetzelfde. Aan de ene kant stelt de WFT dat het noodzakelijk is dat de adviseur een klantprofiel opstelt. Maar aan de
Nadere informatieReal Options: Economische techniek bij planning van netwerkinvesteringen.
Vakgroep Informatietechnologie Voorzitter: Prof. Paul Lagasse Real Options: Economische techniek bij planning van netwerkinvesteringen. Door Hendrik De Raeve Promotors: Prof. Dr. Ir. Mario Pickavet en
Nadere informatieDienstenwijzer/Dienstverleningsdocument
Informatie over onze dienstverlening Op grond van de Wet Financieel Toezicht zijn wij verplicht u vooraf aan de totstandkoming van een financiële overeenkomst onderstaande informatie te verstrekken. In
Nadere informatieSamenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T
A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieKuno J.M. Huisman en Peter M. Kort Strategische reële optietheorie in de praktijk: een voorbeeld uit de LCD industrie
Kuno J.M. Huisman en Peter M. Kort Strategische reële optietheorie in de praktijk: een voorbeeld uit de LCD industrie Korte samenvatting Onzekerheid, concurrentie en technologische vooruitgang zijn elementen
Nadere informatieOnderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016
Onderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016 Eerste inzichten v Rotterdam, december 2016 Inleiding tot deze eerste inzichten Inleiding tot ons onderzoek FinTouch doet 2-jaarlijks onderzoek
Nadere informatie