Slimme strategieën bij beleggen in ETF s ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS

Transcriptie

1 Slimme strategieën bij beleggen in ETF s ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS

2 2 Slimme strategieën bij beleggen in ETF s

3 Een kernportefeuille opbouwen: het belang van spreiding De afgelopen jaren is het gebruik van Exchange Traded Funds (ETF s) aanzienlijk gegroeid. Een belangrijke reden voor die groei is dat beleggers zich steeds meer bewust zijn van het belang van de beleggingsmix bij het opbouwen van hun portefeuilles. Dat de beleggingsmix (asset allocation) inderdaad een belangrijke rol speelt, is overtuigend aangetoond: in hun befaamde studie Does Asset Allocation Policy Explain 40, 90 or 100 Percent of Performance? lieten Roger Ibbotson en Paul Kaplan al in 2000 zien dat de beleggingsmix verantwoordelijk is voor ruim 90% van het rendement van een portefeuille (Financial Analyst Journal, 2000). Beleggers spreiden hun portefeuilles tegenwoordig over een groter aantal beleggingscategorieën, om een beter evenwicht tussen risico en potentieel rendement te bereiken. Ruim 70% van de wereldwijde economische opbrengst en 75% van de kapitalisatie van de wereldwijde aandelenmarkten wordt buiten Europa gerealiseerd. 1 Toch richten de meeste Europese beleggers zich in hun portefeuille nog vooral op de binnenlandse en de Europese markt. Toch beginnen veel beleggers nu te beseffen dat het uit strategisch oogpunt noodzakelijk is hun blik meer internationaal te richten en de nadruk op hun eigen markt in hun portefeuille te verkleinen. 2 Vooral bij institutionele beleggers is dit besef al in brede kring doorgedrongen. Veel pensioenfondsen zijn in de loop van de tijd steeds minder sterk geconcentreerd geraakt op hun thuismarkt. Aangezien het ingewikkeld en kostbaar kan zijn om toegang te krijgen tot internationale effecten via traditionele fondsen, wordt steeds meer gebruik gemaakt van ETF s om een gevarieerde internationale exposure te bereiken. Hun flexibiliteit, kostenefficiëntie en het gemak waarmee ze toegang bieden tot nichemarkten, maken ishares ETF s bijzonder geschikt voor dit doel. ishares biedt bovendien het breedste aanbod van ETF s, die efficiënt toegang bieden tot alle beleggingscategorieën in een groot aantal markten over de hele wereld. In het huidige volatiele klimaat met veelal lage rendementen is een sterk gespreide exposure onmisbaar om een consistent risicogecorrigeerd rendement op de lange termijn te kunnen bereiken. Er zijn verschillende strategieën die beleggers kunnen helpen om dit gewenste resultaat te bereiken: 1 Exposure 2 Beleggen opbouwen in een grotere variatie van obligatie- sectoren in dividend-aandelen, die een potentieel hoger rendement kunnen opbrengen 3Exposure verkrijgen naar grondstoffen en vastgoed als onderdeel van de kern van de portefeuille 1 Cijfers over het wereldwijde BBP zoals verstrekt door de Wereldbank, per 31 december 2009, en over de wereldwijde marktkapitalisatie per 30 juni Investment Management Association (UK), jaarverslag 2011/

4 Inhoud Obligaties 3 Dividendaandelen: een hoger potentieel rendement 8 Grondstoffen en vastgoed 12 2

5 Obligaties Nu de rente al een flinke tijd op een historisch dieptepunt ligt, is het voor beleggers steeds moeilijker om beleggingen te vinden die inkomsten opleveren. AAA-staatsobligaties leveren tegenwoordig veelal een negatief reëel rendement op, terwijl in sommige Europese landen het defaultrisico toeneemt en de rente in sommige opkomende markten stijgt. Dit draagt ertoe bij dat het rendement van de verschillende obligatiesectoren steeds meer uiteen begint te lopen, zodat obligaties niet meer als één homogene beleggingscategorie kunnen worden beschouwd. Beleggers hebben daarom steeds meer behoefte aan strategieën om hun obligatieportefeuille breder te spreiden. ishares biedt een grote reeks obligatie- ETF s die beleggers kunnen gebruiken als bouwstenen voor hun obligatieportefeuille, in overeenstemming met hun ideeën over kredietkwaliteit, duration en exposure naar opkomende markten. Twee strategieën die u kunt gebruiken voor de portefeuilles van uw cliënten zijn: A: Exposure naar bedrijfsobligaties B: Obligaties van opkomende markten 3

6 A: EXPOSURE NAAR BEDRIJFSOBLIGATIES Het aantal obligatiebeleggingen dat als veilig wordt beschouwd, is sinds het begin van de kredietcrisis afgenomen. Hierdoor zijn investment-grade bedrijfsobligaties opgekomen als een aantrekkelijk alternatief voor beleggers die op zoek zijn naar beleggingen van hoge kwaliteit die een goed rendement kunnen opbrengen. De waarderingen in deze beleggingscategorie worden door verschillende factoren bepaald. De bedrijfsbalansen zijn over het algemeen sterker dan een paar jaar geleden, terwijl het aantal defaults laag is. Bovendien bieden investment-grade bedrijfsobligaties doorgaans hogere inkomsten dan staatsobligaties. Beleggers die op zoek zijn naar rendement, hebben bedrijfsobligatie- ETF s ontdekt als een aantrekkelijke manier om toegang te krijgen tot investment-grade en high-yield obligaties en tegelijk een uitstekende spreiding te bereiken. ishares biedt een groot aantal bedrijfsobligatie-etf s die beleggers toegang bieden tot deze aantrekkelijke niche in de obligatiemarkt. Hieronder worden drie van deze fondsen gedetailleerd belicht. ishares Global Corporate Bond UCITS ETF (CORP) Het nieuwe ishares Global Corporate Bond UCITS ETF 3 biedt beleggers exposure naar een brede portefeuille van wereldwijde investment-grade bedrijfsobligaties uit zowel ontwikkelde als opkomende markten. Dit ETF volgt de Barclays Global Aggregate Corporate Bond Index, een wereldwijde benchmark die zich richt op het brede universum van wereldwijde bedrijfsobligaties. Exposure: bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit, die deel uitmaken van de Barclays Global Aggregate Corporate Bond Index. De obligaties in deze index zijn grotendeels uitgegeven in de VS (48%), Europa (23%) en Azië/Pacific (10%); de minimale resterende looptijd bedraagt één jaar. De index bestrijkt op dit moment 15 valuta s, waarvan de Amerikaanse dollar ca. 60% vertegenwoordigt. LANDENVERDELING INDEX CORP VS 48% Ver. Koninkrijk 10% Frankrijk 7% Canada 5% Nederland 4% Duitsland 4% Japan 4% Italië 3% Australië 3% Spanje 2% Overige 10% LOOPTIJDEN VAN OBLIGATIES IN DE INDEX CORP 0-3 jaar 18% 3-5 jaar 24% 5-7 jaar 13% 7-10 jaar 19% jaar 4% jaar 3% 20+ jaar 17% 3 Fonds geïntroduceerd op de LSE op 25 september Bron: BlackRock. 4

7 ishares Core Euro Corporate Bond UCITS ETF (IEAC) Vooral voor beleggers in de eurozone kan ishares Core Euro Corporate Bond UCITS ETF een interessante belegging zijn. Het biedt beleggers een liquide exposure naar Europese bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit. Exposure: in euro s uitgegeven investment-grade obligaties van bedrijven in de industriële, nuts- en financiële sector, die zijn uitgegeven binnen de binnenlandse markten van de Eurobond of de eurozone. Alleen obligaties met een minimale resterende looptijd van 1 jaar en een minimaal uitstaand bedrag van 300 miljoen worden in de index opgenomen. LANDENVERDELING INDEX ishares Euro Corporate Bond ex-financials UCITS ETF (EEXF) ishares Euro Corporate Bond ex-financials UCITS ETF is een goede optie voor beleggers die toegang zoeken tot Europese bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit, zonder enige exposure naar Europese financiële ondernemingen, die ca. 50% van de markt vormen. Exposure: In euro s uitgegeven investment-grade obligaties van industriële en nutsbedrijven, die zijn opgenomen in de Barclays Euro Corporate ex-financials Bond index. Dit ETF omvat op dit moment ruim 750 obligaties. LANDENVERDELING INDEX IEAC Frankrijk 21% VS 12% Duitsland 12% Ver. Koninkrijk 12% Nederland 9% Italie 8% Spanje 6% Zweden 4% Australië 3% Zwitserland 3% Overige 9% EEXF Frankrijk 23% Duitsland 17% Ver. Koninkrijk 11% VS 9% Italië 9% Spanje 8% Nederland 5% Australië 3% Zweden 3% Zwitserland 2% Overige 10% LOOPTIJDEN VAN OBLIGATIES IN DE INDEX LOOPTIJDEN VAN OBLIGATIES IN DE INDEX IEAC 0-3 jaar 28% 3-5 jaar 25% 5-7 jaar 23% 7-10 jaar 18% jaar 4% jaar 1% 20+ jaar 0% EEXF 0-3 jaar 22% 3-5 jaar 23% 5-7 jaar 23% 7-10 jaar 19% jaar 6% jaar 2% 20+ jaar 5% Bron: BlackRock, 30 juli

8 B: OBLIGATIES VAN OPKOMENDE MARKTEN Opkomende markten hebben zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Wat deze beleggingscategorie aantrekkelijk maakt, is de mogelijkheid om te profiteren van de toekomstige groei van deze markten, de verbeterde kredietwaardigheid van de overheden, de extra spreidingsvoordelen die deze exposures bieden en potentieel hogere inkomsten. Terwijl de valuta s van opkomende markten in het verleden uiterst volatiel waren, waardoor ze als bijzonder riskant werden beschouwd, is die volatiliteit nu sterk afgenomen, als gevolg van de verbetering van de onderliggende economische kerncijfers. ishares Emerging Markets Local Government Bond UCITS ETF (SEML) ishares Emerging Markets Local Government Bond UCITS ETF is aantrekkelijk voor beleggers die op zoek zijn naar een bovengemiddeld rendement uit beleggingen in staatsobligaties uit opkomende markten die zijn uitgegeven in de lokale valuta s. Dit ETF biedt een gespreide exposure naar deze markt, die voor internationale beleggers doorgaans moeilijk toegankelijk blijkt. Exposure: Een breed beleggingsuniversum van staatsobligaties van opkomende markten in de lokale valuta s, die zijn opgenomen in de Barclays Emerging Markets Local Currency Core Government Index. LANDENVERDELING INDEX SEML Maleisië 10% Indonesië 10% Zuid-Afrika 10% Thailand 10% Polen 10% Brazilië 10% Turkije 10% Mexico 10% Russische Federatie 9% Hongarije 5% Overige 6% LOOPTIJDEN VAN OBLIGATIES IN DE INDEX SEML 0-3 jaar 23% 3-5 jaar 21% 5-7 jaar 13% 7-10 jaar 19% jaar 13% jaar 5% 20+ jaar 5% 6

9 Een andere categorie die binnen de opkomende markten interessant is, is die van de high-yield ETF s. Deze ETF s bieden liquiditeit, transparantie en toegankelijkheid in een markt die tot voor kort vrij ondoorzichtig was en waartoe veel beleggers niet gemakkelijk toegang konden krijgen. Vooral bij beleggingen in kleinere namen van lagere kwaliteit kan de liquiditeit soms zorgwekkend zijn. Om hier een oplossing voor te vinden, werkt ishares samen met indexsamenstellers om ervoor te zorgen dat de ETF-benchmarks voor deze high-yield markten een liquide en goed gespreide exposure bieden. ishares J.P. Morgan $ Emerging Markets Bond UCITS ETF (SEMB) Beleggers die op zoek zijn naar een bovengemiddeld rendement uit bedrijfsobligaties onder investment-grade, die tegelijk het risico ten aanzien van afzonderlijke emittenten willen beperken en de mogelijke illiquiditeit van kleinere namen willen vermijden, kunnen overwegen om te beleggen in een van de high-yield ETF s van ishares. Met name het ishares J.P. Morgan $ Emerging Markets Bond UCITS ETF is aantrekkelijk, omdat het toegang biedt tot bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit uit opkomende markten, zonder exposure naar de lokale valuta s. Exposure: Een portefeuille van ca. 70 obligaties, bestaande uit in USD genoteerde staatsobligaties en semi-staatsobligaties uit opkomende markten, die zijn opgenomen in de J.P. Morgan Emerging Markets Bond Index Global Core Index. LANDENVERDELING INDEX SEMB Turkije 6% Brazilië 6% Mexico 6% Russische Federatie 5% Indonesië 5% Filippijnen 5% Colombia 4% Hongarije 4% Venezuela 5% China 4% Overige 50% LOOPTIJDEN VAN OBLIGATIES IN DE INDEX SEMB 0-3 jaar 6% 3-5 jaar 12% 5-7 jaar 20% 7-10 jaar 27% jaar 7% jaar 7% 20+ jaar 21% 7

10 Dividendaandelen: een hoger potentieel rendement Dividendaandelen brengen op dit moment vaak hogere inkomsten op dan staatsobligaties. De algemene verwachting in de markt is dat dividend, gezien de huidige lage groei, nog geruime tijd een grotere rol zal spelen in het totaalrendement, aangezien de bedrijfsbalansen veelal een hoge kaspositie bevatten, zodat hogere en duurzame dividenden kunnen worden uitgekeerd. Wat hun waardering betreft worden dividendaandelen van buiten de VS verhandeld met een korting ten aanzien van de brede aandelenmarkt, terwijl de potentiële inkomsten hoog blijven (bron: BlackRock, augustus 2014). Voorbeelden van ETF s die toegang bieden tot dividendaandelen (Equity Income) zijn ishares Emerging Markets Dividend UCITS ETF en ishares EURO Dividend UCITS ETF, met een yield van 3,99% resp. 3,04%. 8

11 ishares Emerging Markets Dividend UCITS ETF (SEDY) Exposure: Streeft ernaar de performance te weerspiegelen van dividend uitkerende ondernemingen in opkomende markten die in staat zijn over langere tijd een duurzaam dividend uit te keren. De geselecteerde ondernemingen hebben over de laatste 12 maanden een niet-negatieve winst per aandeel (EPS), wat een graadmeter is voor de winstgevendheid van de onderneming, en hebben in elk van de afgelopen drie jaar dividend uitgekeerd. INDEX SECTOR BREAKDOWN ishares EURO Dividend UCITS ETF (IDVY) Exposure: Een portefeuille van de 30 aandelen uit de eurozone waarop het hoogste dividend wordt uitgekeerd, zoals vertegenwoordigd door de EURO STOXX Select Dividend 30 Index. De aandelen die voor deze index geselecteerd worden zijn afkomstig uit alle landen van de eurozone; ze hebben een niet-negatieve historische groei van het dividend per aandeel over 5 jaar, terwijl de verhouding tussen het dividend en de winst per aandeel kleiner dan of gelijk is aan 60%. SECTORVERDELING SEDY Telecommunicatie 18% Basismaterialen15% Financials 14% Industrie 12% Nutsbedrijven 12% Consumentengoederen 10% Technologie 8% Consumentendiensten 6% Olie en gas 5% IDVY Financials 26% Nutsbedrijven 19% Telecommunicatie 13% Consumentendiensten 12% Industrie 11% Olie en gas 10% Consumentengoederen 7% Basismaterialen 3% Bron: BlackRock, 30 juli

12 ishares biedt op dit moment in Europa geregistreerde ETF s aan die beleggen in indices die gebaseerd zijn op dividendstrategieën. Daarmee bieden we beleggers exposure naar dividendaandelen in een groot aantal landen en regio s over de hele wereld. Tot dit aanbod behoort het ishares Emerging Markets Dividend UCITS ETF dat beleggers exposure biedt naar een wereldwijde portefeuille van hoogdividendaandelen. Hieronder geven we een kort overzicht van de meest prominente ishares hoogdividend-etf s. Uitkeringsrendement over 12 maanden (in %): ishares dividend-etf s vergeleken met ishares brede markt ETF s ishares Emerging Markets Dividend UCITS ETF 3,44% ishares MSCI Emerging Markets UCITS ETF (Inc) 1,52% ishares EURO Dividend UCITS ETF ishares EURO STOXX 50 UCITS ETF (Inc) 3,04% 2,81% ishares Asia Pacific Dividend UCITS ETF 4,29% ishares MSCI Pacific ex-japan UCITS ETF (Inc) ishares UK Dividend UCITS ETF ishares FTSE 100 UCITS ETF (Inc) 3,21% 3,04% 3,99% ishares hoogdividend-etf s ishares brede markt ETF s Bron: BlackRock. Cijfers per 30 juli In het verleden behaalde resultaten zijn geen garantie voor de toekomstige ontwikkeling. 10

13 EEN WERELDWIJDE DIVIDEND- PORTEFEUILLE OPBOUWEN MET ishares ETF S Met behulp van ishares ETF s kunnen beleggers hun eigen accenten leggen in hun totale exposure. Hieronder laten we zien hoe een portefeuille kan worden opgebouwd op basis van de landenverdeling van de MSCI ACWI Index. De MSCI All Country World Index (MSCI ACWI) wordt door professionele beleggers veel gebruikt als maatstaf voor de wereldwijde aandelenmarkten. De index bestrijkt 85% van de wereldwijde marktkapitalisatie en is opgebouwd uit vier zeer bekende indices: MSCI EAFE, MSCI Emerging Markets, MSCI Canada en MSCI USA. MSCI All Country World Regionale verdeling van de index DIVIDENDRENDEMENT OVER 12 MAANDEN: 2.53% VS 49% Europa excl. VK 19% Opkomende markten 11% Azië/Pacific 9% Ver. Koninkrijk 8% Canada 4% Wereldwijde dividendportefeuille DIVIDENDRENDEMENT OVER 12 MAANDEN: 3.93% ishares MSCI USA Dividend IQ UCITS ETF 54% ishares Emerging Markets Dividend UCITS ETF 13% ishares EURO Dividend UCITS ETF 12% ishares Asia Pacific Dividend UCITS ETF 12% ishares UK Dividend UCITS ETF 9% Bron: MSCI, BlackRock, Bloomberg. Cijfers per 30 juli 2014, gebaseerd op het dividendrendement over 12 maanden van de respectievelijke indices. Het dividendrendement van ishares MSCI USA Dividend IQ UCITS ETF is vastgesteld op basis van het dividendrendement van de MSCI USA High Dividend Yield Index. 11

14 Grondstoffen en vastgoed Grondstoffen vormen een beleggingscategorie die de mogelijkheid biedt om de portefeuille breder te spreiden. Het rendement van grondstoffen heeft historisch gezien een negatieve correlatie met het rendement van aandelen en obligaties, terwijl ze door hun aard ook bruikbaar zijn om het risico van stijgende inflatie af te dekken. Daar komt bij dat de vraag naar productie-gerelateerde grondstoffen doorgaans stijgt wanneer de markten zich herstellen, terwijl edelmetalen gebruikt kunnen worden als veilige haven in tijden van recessie. Dit betekent dat beleggingen in grondstoffen in elk marktklimaat aantrekkelijk kunnen zijn. 12

15 ishares Gold Producers UCITS ETF (SPGP) Exposure: De grootste aandelen op het gebied van de winning en productie van goud en hieraan gerelateerde producten, zoals vertegenwoordigd door de S&P Commodity Producers Gold Index. LANDENVERDELING INDEX ishares Developed Markets Property Yield UCITS ETF (IWDP) Exposure: Beursgenoteerde vastgoedaandelen en Real Estate Investment Trusts (REIT s) uit ontwikkelde landen over de hele wereld, zoals vertegenwoordigd door de FTSE EPRA/NAREIT Developed Dividend+ Index. Alle vastgoedaandelen in dit ETF hebben een dividendprognose over één jaar van ten minste 2%. LANDENVERDELING INDEX Canada 57% VS 13% Zuid-Afrika 9% Ver. Koninkrijk 8% SPGP Australië 7% Peru 5% China 2% IWDP VS 55% Hongkong 9% Australië 8% Japan 6% Ver. Koninkrijk 6% Canada 4% Nederland 3% Singapore 3% Frankrijk 2% Duitsland 2% 13

16 Samenvatting In deze gids belichten we een aantal strategieën waarmee adviseurs hun cliënten kunnen helpen een beleggingsportefeuille op te bouwen die overeenkomt met hun behoeften. In onze ogen zijn de beleggingsmix en brede spreiding hierbij van groot belang, omdat ze een grote invloed hebben op het totaalrendement van een portefeuille. Een manier om de gewenste spreiding te bereiken, is ook te kijken naar de mogelijkheden van alternatieve beleggingen, zoals commodity s en vastgoed, die een geringe of zelfs negatieve correlatie hebben met traditionele beleggingscategorieën als aandelen en obligaties. Omdat veel beleggers zich zorgen maken over de uitzonderlijk lage inkomsten die traditionele staatsobligaties opbrengen, gaan we ook in op aandelenbeleggingen die hogere potentiële inkomsten kunnen opbrengen, en beleggingen in obligaties uit opkomende markten. 14

17

18 Informatie inzake toezichtswetgeving BlackRock Advisors (UK) Limited, gevestigd op het adres 12 Throgmorton Avenue, London, EC2N 2DL, Engeland, tel +44 (0) , dat een vergunning heeft ontvangen van de Financial Conduct Authority ( FCA ) en onder toezicht staat van de FCA, heeft dit documentuitsluitend voor professionele beleggers in Nederland uitgegeven. Geen andere persoon zou op basis van de informatie in dit document besluiten moeten nemen. Voor uw bescherming worden telefoongesprekken doorgaans opgenomen. ishares plc, ishares II plc, ishares III plc, ishares IV plc, ishares V, ishares VI en ishares VII (de vennootschappen ) zijn open-eind beleggingsmaatschappijen met variabel kapitaal naar Iers recht, waarvan de fondsen afzonderlijk aansprakelijk zijn, die zijn toegelaten door de Financial Regulator. Voor beleggers in Nederland De fondsen zijn aangemeld bij de Autoriteit Financiële Markten als EER-icbe s met een inkomend paspoort in de zin van artikel 2:72 Wet op het financieel toezicht, en hebben derhalve toestemming deelnemingen aan te bieden aan het Nederlandse publiek. De fondsen zijn derhalve beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 2:72 van de Wet op het financieel toezicht. Bijgevolg zijn de fondsen, met betrekking tot die notificatie, onderworpen aan de Wet op het financieel toezicht, de voorschriften die ingevolge daarvan worden bepaald en het toezicht terzake door de Autoriteit Financiële Markten. Exemplaren van alle documenten (d.w.z. het prospectus, het/de supplement(en), de laatste en voorgaande jaarverslagen en halfjaarlijkse verslagen van de fondsen en de voorwaarden van de fondsen) zijn in Nederland gratis verkrijgbaar ten kantore van de Nederlandse vertegenwoordiger, BlackRock Investment Management (UK) Limited Dutch Branch, Rembrandt Toren, 17e verdieping, Amstelplein 1, 1096 HA Amsterdam, Nederland of telefonisch via de informatielijn van de Nederlandse vertegenwoordiger op +31(0) Iedere beslissing om te beleggen dient uitsluitend gebaseerd te zijn op de informatie in het bij deze belegging behorende prospectus, de Essentiële Beleggersinformatie ( EBI ) en het meest recente halfjaarverslag en de niet door een accountant goedgekeurde halfjaarrekening en/of het jaarverslag en de door de accountant goedgekeurde jaarrekening. Beleggers dienen kennis te nemen van de specifieke risico s van dit fonds, zoals deze in de EBI en in het door het fonds uitgegeven prospectus gespecificeerd zijn. Beleggingsrisico Het beleggen in aandelen in de Vennootschappen is niet per se geschikt voor alle beleggers. BlackRock geeft geen garantie op de resultaten van de aandelen of fondsen. De koersen van beleggingen (die op beperkte markten kunnen worden verhandeld) kunnen stijgen of dalen en de kans bestaat dat de belegger het ingelegde vermogen niet terugkrijgt. Uw inkomen is niet vast maar kan aan schommelingen onderhevig zijn. In het verleden behaalde resultaten zijn geen indicator voor toekomstige resultaten. De waarde van de beleggingen die blootgesteld zijn aan vreemde valuta kan worden beïnvloed door valutaschommelingen. Wij herinneren u eraan dat uw financiële situatie en fiscale vrijstellingen kunnen veranderen. BlackRock doet geen uitspraken over de vraag of deze belegging geschikt is voor u en of deze aansluit bij uw persoonlijke behoeften en risicotolerantie. De gegeven informatie is slechts een samenvatting; beleggingen dienen te worden gedaan op basis van het huidige prospectus, dat kan worden opgevraagd bij BlackRock. Met betrekking tot genoemde producten is dit document uitsluitend bedoeld ter informatie; het dient in geen geval te worden opgevat als een beleggingsadvies of een aanbeveling, aansporing of uitnodiging om de hier genoemde effecten te kopen of te verkopen. Reproductie of verspreiding van document is verboden, tenzij met expliciete toestemming van BlackRock Advisors (UK) Limited. Uitsluiting van aansprakelijkheid Dow Jones en Dow Jones Asia/Pacific Select Dividend 30 Index zijn dienstmerken van Dow Jones & Company, Inc. en zijn in licentie gegeven voor gebruik voor bepaalde doeleinden door BlackRock Advisors (UK) Limited. De ishares DJ/Asia Pacific Select Dividend wordt niet gesponsord, gesteund, verkocht of aanbevolen door Dow Jones en Dow Jones geeft geen verklaringen betreffende de raadzaamheid van beleggen in het fonds. FTSE is een handelsmerk in gezamenlijk eigendom van de London Stock Exchange plc en de Financial Times Limited (de FT ) en wordt onder licentie gebruikt door FTSE International Limited ( FTSE ). De FTSE 100 Index en FTSE UK Dividend + Index worden berekend door of namens FTSE International Limited ( FTSE ). De Exchange, de FT en FTSE sponsoren, steunen noch doen aanbevelingen betreffende ishares Core FTSE 100 UCITS ETF en ishares UK Dividend UCITS ETF en zijn op geen enkele wijze verbonden met de fondsen, en aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid met betrekking tot de emissie, het beheer en de handel ervan. Alle auteursrechten en databaserechten op de indexwaarden en lijst met onderliggende aandelen berusten bij FTSE. BlackRock Advisors

19 (UK) Limited heeft een volledige licentie van FTSE verkregen om dergelijke auteursrechten en databaserechten bij de creatie van deze producten te gebruiken. FTSE is een handelsmerk in gezamenlijke eigendom van de London Stock Exchange plc en de Financial Times Limited (de FT ), NAREIT is een handelsmerk van de National Association of Real Estate Investment Trusts ( NAREIT ) en EPRA is een handelsmerk van de European Public Real Estate Association ( EPRA ). Ze worden door FTSE onder licentie gebruikt. De FTSE EPRA/NAREIT Developed Dividend+ Index wordt berekend door FTSE International Limited ( FTSE ). Noch de Exchange, de FT, FTSE, Euronext N.V., NAREIT of EPRA sponsoren, onderschrijven of promoten ishares Developed Markets Property Yield UCITS ETF of zijn op enige manier ermee verbonden. Ze wijzen ook elke vorm van aansprakelijkheid van de hand met betrekking tot de uitgifte, ontwikkeling of handel ervan. Alle copyright en databaserechten betreffende de indexwaarden en de samenstellende lijsten berusten bij FTSE, Euronext N.V., NAREIT en EPRA. BlackRock Advisors (UK) Limited heeft een volledige licentie verkregen van FTSE om dit copyright en deze databaserechten te gebruiken in de creatie van dit product. J.P. Morgan og J.P. Morgan EMBISM Global Core Index er varemærker ejet af JPMorgan Chase & Co. med licens til anvendelse til visse formål af BlackRock Institutional Trust Company, N.A. ( BTC ). ishares er et registreret varemærke under BTC. J.P. Morgan er indeksudbyder af det underliggende indeks. J.P. Morgan er ikke tilknyttet afdelingen, BFA, State Street, distributøren eller nogle af disses respektive associerede selskaber. J.P. Morgan leverer information om finansielle, økonomiske og investeringsmæssige forhold til finansmarkedet. J.P. Morgan beregner og vedligeholder J.P. Morgan EMBISM Global Core Index, J.P. Morgan Emerging Markets Bond Index Plus, J.P. Morgan Emerging Markets Bond Index Global og Emerging Markets Bond Index Global Diversified. Fra- og tilvalg af værdipapirer i emerging market-obligationsindeksene afspejler på ingen måde en holdning til værdipapirets investeringsegenskaber. De fondsen die worden geïndexeerd op basis van de MSCI indexen worden niet gesponsord, gesteund of gepromoot door MSCI, en MSCI draagt geen aansprakelijkheid voor deze fondsen of voor een index waarop deze fondsen gebaseerd zouden zijn. Een prospectus met een meer gedetailleerde beschrijving van de beperkte relatie tussen MSCI enerzijds en BlackRock Advisors (UK) Limited of eventuele verbonden fondsen anderzijds is verkrijgbaar bij BlackRock Advisors (UK) Limited. Standard & Poor s en S&P zijn geregistreerde handelsmerken en S&P Commodity Producers Gold is een handelsmerk van Standard & Poor s Financial Services LLC, die voor bepaalde doeleinden in licentie zijn gegeven aan BlackRock Fund Advisors of daaraan gelieerde ondernemingen. ishares is een geregistreerd handelsmerk van BlackRock Fund Advisors of daaraan gelieerde ondernemingen. ishares Gold Producers UCITS ETF wordt niet ondersteund, gesponsord, verkocht of aanbevolen door S&P en S&P doet geen uitspraken over de aantrekkelijkheid van dit product voor beleggers. EURO STOXX Select Dividend 30 en EURO STOXX 50 zijn intellectuele eigendom (inclusief geregistreerde handelsmerken) van STOXX Limited, Zürich, Zwitserland en/of van de licentiehouders daarvan en wordt onder licentie in gebruik gegeven.ishares EURO Dividend UCITS ETF en ishares EURO STOXX 50 UCITS ETF (Dist) worden niet gesponsord, ondersteund, verkocht of aanbevolen door STOXX en/of diens licentiehouders en noch STOXX, noch diens licentiehouders dragen enige verantwoordelijkheid met betrekking tot deze fondsen. ishares en BlackRock zijn geregistreerde handelsmerken van BlackRock Inc. of haar dochterondernemingen in de Verenigde Staten en elders BlackRock Advisors (UK) Limited. Geregistreerde vennootschap No Alle rechten voorbehouden. Telefoongesprekken kunnen gemonitord of opgenomen worden BlackRock, Inc. Alle rechten voorbehouden. BLACKROCK, BLACKROCK SOLUTIONS, ishares, BUILD ON BLACKROCK (BOUW MET BLACKROCK), SO WHAT DO I DO WITH MY MONEY (MAAR WAT KAN IK HET BESTE DOEN MET MIJN GELD?) en het gestileerde i logo zijn geregistreerde en ongeregistreerde handelsnamen (trademarks) van BlackRock, Inc. en haar dochterondernemingen in de Verenigde Staten en daarbuiten. Alle andere handelsnamen (trademarks) zijn van de respectievelijke eigenaren e-I-N-MAR15-NL

20 Meer weten? +31 (0) ishares.nl