ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS OVER INKOMSTEN GESPROKEN DEEL 2 ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN

Transcriptie

1 ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS OVER INKOMSTEN GESPROKEN DEEL 2 ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN

2 Inhoud Inleiding 3 Een inkomstenportefeuille opbouwen: een proces in 4 stappen 4 De basis van een inkomstenportefeuille 6 Evenwicht tussen risico en rendement 6 Spreiding 7 Wat zijn mijn instrumenten? 12 ETF's als bouwstenen 12 Obligatie-ETF s in de inkomstenportefeuille 14 Aandelen-ETF s in de inkomstenportefeuille 16 Ons proces in de praktijk 20 Stap 1: de doelen van een inkomstenportefeuille definiëren 20 Stap 2: het beleggingsuniversum afbakenen 21 Stap 3: de allocaties bepalen de portefeuille vormgeven 24 Stap 4: de portefeuille bewaken en aanpassen 26 Conclusie 27 Hoe kunnen wij u verder helpen? 28 Woordenlijst 29 Auteurs 31 [2] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

3 Inleiding Nu de rente op cash en staatsobligaties al langere tijd lager is dan ooit, is het voor beleggers steeds moeilijker om beleggingen te vinden die de inkomsten opleveren waaraan ze behoefte hebben. En dat terwijl de behoefte aan beleggingen die inkomsten opleveren ook steeds groter wordt, als gevolg van diverse demografische ontwikkelingen in de ontwikkelde wereld, waarvan de snelle vergrijzing de meest in het oog springende is. Om een voorbeeld te geven: in de zeven jaar tussen het begin van de financiële crisis in 2007 en augustus 2014 is de rente op 10-jarige Duitse staatsobligaties gedaald van 4,35% naar ca. 1%. In diezelfde periode daalde de rente op Britse 10-jarige staatsobligaties van 5,21% naar 2,60%. Om in dit klimaat aan de groeiende behoefte aan inkomsten uit beleggingen te voldoen is het in onze ogen van vitaal belang portefeuilles te spreiden over verschillende beleggingscategorieën. Zeven jaar geleden was de rente op 10-jarige Duitse staatsobligaties meer dan 4% nu is dat ca. 1%. In de afgelopen 10 jaar is er ook op het gebied van inkomstenbeleggingen veel veranderd. Beleggers hebben nu toegang tot meer en nieuwe typen beleggingen die inkomsten kunnen voortbrengen. Het beleggingslandschap is hierdoor echter ook complexer geworden. Toch is het van groot belang de verschillende kenmerken van al deze potentiële bronnen van inkomsten goed te doorzien om een weloverwogen beslissing te kunnen maken. Een andere verandering die we in de afgelopen 10 jaar hebben waargenomen, is de enorme groei van Exchange Traded Products (ETP's) in Europa. Met name Exchange Traded Funds (ETF's) zijn uitgegroeid tot belangrijke instrumenten voor institutionele beleggers. En ook particuliere beleggers maken in toenemende mate gebruik van ETF's om een portefeuille samen te stellen die aansluit bij hun doelstellingen. FIGUUR 1: DE OBLIGATIERENTE IS DE AFGELOPEN 5 JAAR STERK GEDAALD, TERWIJL HET DIVIDEND OP AANDELEN RELATIEF STABIEL IS GEBLEVEN 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Aug 09 Aug 10 Aug 11 Aug 12 Aug 13 Aug 14 en groei te bieden. Portefeuilles die breder gespreid zijn kunnen betere mogelijkheden bieden om aan te sluiten bij het risicoprofiel en de beleggingsdoelen van beleggers. In dit document bekijken we deze benadering met betrekking tot inkomstenportefeuilles. ETF's kunnen gebruikt worden om een inkomstenportefeuille preciezer af te stemmen op de specifieke behoeften van een belegger. Wereldwijde aandelen Wereldwijde staatsobligaties Wereldwijde bedrijfsobligaties Bron: BlackRock, Bloomberg, 31 augustus augustus De volgende onderwerpen zullen hierbij aan bod komen: ` `De pijlers van de opbouw van een efficiënte inkomstenportefeuille ``De ETF's die op dit moment beschikbaar zijn, zowel binnen het obligatie- als het aandelenuniversum ` `De voordelen van een multi-asset benadering van inkomstenbeleggen Hoewel de situatie en de doelstellingen per belegger uiteraard verschillend is, leert onze ervaring dat traditionele portefeuilles met aandelen en obligaties in veel gevallen niet meer voldoende zijn om het vermogen op peil te houden en de gewenste inkomsten DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [3]

4 Een inkomstenportefeuille opbouwen: een proces in 4 stappen Het primaire doel van een inkomstenportefeuille is periodiek de benodigde inkomsten voort te brengen, gecombineerd met mogelijke vermogensgroei, terwijl het risico (gedefinieerd als de volatiliteit van de portefeuille) strikt onder controle wordt gehouden. Om het risico voldoende te spreiden, zonder dat dit ten koste gaat van het totaalrendement, is het voor veel inkomstenportefeuilles nodig om de beleggingen breed over beleggingscategorieën te spreiden. Met het oog op een efficiënte opbouw van op ETF's gebaseerde inkomstenportefeuilles hebben wij een vierdelig proces ontwikkeld, dat de volgende vier stappen omvat: STAP 1 STAP 2 STAP 3 STAP 4 Deze stappen worden herhaaldelijk uitgevoerd, waarbij de doelen, het universum en andere portefeuillecriteria stap voor stap op elkaar worden afgestemd, totdat het gewenste resultaat is bereikt. In dit document gaan we nader in op de stappen: STAP 1 DE PORTEFEUILLEDOELEN DEFINIËREN: INKOMSTENDOEL, RISICOBUDGET EN PORTEFEUILLECRITERIA BEPALEN. HET BELEGGINGSUNIVERSUM AFBAKENEN DE ALLOCATIES BEPALEN BEWAKEN EN AANPASSEN DE PORTEFEUILLEDOELEN DEFINIËREN We bekijken de opbouw van een portefeuille vanuit een doelgerichte benadering, die zich concentreert op het realiseren van een duidelijk bepaalde behoefte aan inkomsten, over een duidelijk gedefinieerd aantal jaren. Op basis van het beleggingsdoel van de portefeuille en het risicobudget dat beschikbaar is om dit doel te bereiken vormen we een raamwerk voor de portefeuille. Hierbij moeten we de volgende factoren helder krijgen: ``Resultaat of doel Wat heeft voor de belegger prioriteit? Bijvoorbeeld: bepaalde inkomsten realiseren, onder een bepaalde risicolimiet blijven, toegang krijgen tot bepaalde beleggingscategorieën, bepaalde beleggingen uitsluiten of beperken, juridische beperkingen, enz. ``Risico-overwegingen Welk risiconiveau is voor de belegger aanvaardbaar om zijn / haar doel te bereiken? Wat zijn voor de belegger de minimale en maximale allocatie voor een individuele positie in de portefeuille? En dienen het inflatie-, valutaen renterisico een rol te spelen in de definiëring van de doelstelling? STAP 2 HET BELEGGINGSUNIVERSUM AFBAKENEN Het beleggingsuniversum voor inkomstenbeleggingen op basis van een multi-asset benadering strekt zich uit van obligaties en aandelen tot alternatieve beleggingen (zoals vastgoed, infrastructuur enz.). Door de grote variatie van beleggingen die ETF's binnen dit universum bieden (zowel in de breedte als de diepte) en het feit dat ze toegang bieden tot nichemarkten en gespecialiseerde inkomstenstrategieën, zijn ETF's in onze ogen een onmisbaar instrument in de opbouw van een inkomstenportefeuille. Belangrijke overwegingen om rekening mee te houden zijn: ``Land van vestiging Is het van belang rekening te houden met het land waar de belegger gevestigd is? Bij de opbouw van een portefeuille kan het, vanwege fiscale overwegingen of wettelijke bepalingen, nodig zijn om het land waar de beleggingen gevestigd zijn af te stemmen op het land waar de belegger is ingeschreven. ``Verschillen in bereik Hoe kunnen twee indices die zich op hetzelfde marktsegment richten, van elkaar verschillen? Wat is het verschil tussen op het oog gelijke indexmethodologieën en wat is het potentiële effect op het rendement? Dergelijke vragen komen aan de orde in "The Art of Indexing" (BlackRock, 2013). [4] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

5 STAP 3 DE ALLOCATIES BEPALEN De allocaties binnen de portefeuille kunnen op basis van een "systematische" of "kwalitatieve" benadering worden bepaald. Beide benaderingen zijn erop gericht de minimale en/of maximale allocaties voor elk van de beleggingen te bepalen, om de gewenste spreiding te kunnen bereiken en te kunnen handhaven. Het is ook mogelijk om beide benaderingen te combineren. ``Systematische benadering Er zijn verschillende methoden om tot een 'optimale' portefeuille te komen, waarbij we een optimale portefeuille beschouwen als een portefeuille die erop gericht is het gewenste resultaat te bereiken met het kleinst mogelijke risico, rekening houdend met de zaken die in stap 1 bepaald zijn. Daarbij kunnen ook andere risico's, zoals het rente- of inflatierisico, geminimaliseerd worden, maar daarbij gaat het om een meer technisch proces. ``Kwalitatieve benadering Een andere veel gebruikte manier om een portefeuille op te bouwen, is door uit te gaan van kwalitatieve uitgangspunten, gebaseerd op onder meer visie en selectievoorwaarden. Hierbij worden de allocaties vooral "met de hand" geselecteerd totdat het gewenste resultaat is bereikt. STAP 4 BEWAKEN EN AANPASSEN Financiële markten en de factoren die deze markten beïnvloeden, kunnen bijzonder snel veranderen. Wanneer de portefeuille eenmaal is opgebouwd, is het belangrijk ervoor te zorgen dat snel kan worden ingespeeld op heftige veranderingen. Daarbij mag echter niet uit het oog worden verloren dat frequente aanpassing van de portefeuille kan leiden tot hoge transactiekosten, die het rendement kunnen verlagen. Punten van overweging zijn onder meer: ``De herwegingsfrequentie Hoe vaak wil de belegger de portefeuille herzien, met het oog op optimalisatie of om de oorspronkelijke wegingen te herstellen, om te zorgen dat de portefeuille naarmate de markt zich ontwikkelt, gericht blijft op het gedefinieerde doel en risiconiveau? ``Tactische aanpassingen Wat is de tijdshorizon van de portefeuille en hoe frequent is een tactische aanpassing (gericht op de kortere termijn) gewenst? EEN INKOMSTENPORTEFEUILLE OPBOUWEN: EEN PROCES IN 4 STAPPEN Het primaire doel van een inkomstenportefeuille is periodiek de benodigde inkomsten voort te brengen, gecombineerd met mogelijke vermogensgroei, terwijl het risico strikt onder controle wordt gehouden. Wij hebben een proces ontwikkeld om in 4 herhalende stappen zo'n portefeuille op te bouwen. `` Stap 1: de portefeuilledoelen definiëren. Een inkomstendoel definiëren, rekening houdend met het risicobudget en portefeuillecriteria. `` Stap 2: het beleggingsuniversum afbakenen. Bepaal welke ETF's in aanmerking komen, rekening houdend met verschillen in exposure en de domicilie van de ETF's. `` Stap 3: de allocaties bepalen. Bepaal minimale / maximale allocaties en definieer via een systematische of kwalitatieve benadering hoe groot de allocatie van elke individuele belegging dient te zijn. ` ` Stap 4: bewaken en aanpassen. Beslis hoe vaak aanpassing en herweging van de portefeuille mag plaatsvinden, inclusief tactische aanpassingen, rekening houdend met de tijdshorizon van de portefeuille. DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [5]

6 De basis van een inkomstenportefeuille Een inkomstenportefeuille opbouwen begint met het vaststellen van de portefeuilledoelen: stap 1 in ons proces. Hierbij dienen we rekening te houden met de basisprincipes van een passieve inkomstenportefeuille. EVENWICHT TUSSEN RISICO EN RENDEMENT Om het rendement van een bestaande inkomstenportefeuille te verbeteren, lijkt het voor de hand te liggen een belegging toe te voegen die op dat moment de hoogste inkomsten opbrengt. Dit kan er echter toe leiden dat het risicoprofiel van de portefeuille volkomen anders (doorgaans hoger) wordt dan aanvankelijk was beoogd. Het is daarom cruciaal om altijd te zorgen voor een goed evenwicht tussen risico en rendement. Dat evenwicht bereiken én vasthouden is ontegenzeggelijk één van de moeilijkste taken bij het opbouwen van een inkomstenportefeuille. Een belegger kan bijvoorbeeld een portefeuille opbouwen met een ambitieus inkomstenprofiel, waardoor zowel vermogen als inkomsten aan flinke risico's worden blootgesteld. Aan de andere kant kan een strategie met een veel lager risico ten koste gaan van de inkomsten. Voor beleggers die het risico als uitgangspunt nemen, zoeken we doorgaans naar manieren om bij een gegeven risiconiveau de inkomsten te maximaliseren. Voor beleggers die uitgaan van hun gewenste inkomsten, kijken we hoe we het gewenste inkomstenniveau kunnen bereiken bij een zo klein mogelijk risico. INKOMSTEN ``Spreiding om te verzekeren dat de portefeuille meerdere bronnen van potentiële inkomsten bevat ``Bepaalde beleggingen met lagere inkomsten kunnen andere voordelen voor de portefeuille bieden TOTAALRENDEMENT ``Houd het totaalrendement scherp in het oog. Enige vermogensgroei uit beleggingen in aandelen kan gunstig zijn voor het totaalrendement? INKOMSTENGROEI ``Inkomstengroei is essentieel om te zorgen dat de beoogde doelen bereikt worden en dat de inkomsten minimaal gelijke tred houden met de inflatie ``Selectie van beleggingen die inkomstengroei kunnen bieden is daarom van cruciaal belang RISICO-OVERWEGINGEN ``Spreiding zorgt ervoor dat de portefeuille niet overmatig blootstaat aan een specifiek risico ``Het is essentieel om het totale risico, gemeten naar de volatiliteit, scherp af te bakenen en te zorgen dat de gestelde grenzen gerespecteerd worden ` ` Via specifieke beleggingen kunnen bepaalde risico's (zoals inflatie of rente) worden afgedekt Een manier om een portefeuille af te stemmen op de risicotolerantie van een belegger, is doordacht gebruik te maken van passieve inkomstenbeleggingen. [6] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

7 SPREIDING Spreiding is het eerste waar we aan denken bij het opbouwen van inkomstenportefeuilles, omdat spreiding over verschillende beleggingscategorieën in onze ogen essentieel is om in het huidige klimaat de benodigde inkomsten te genereren. Hoewel bepaalde posities op zich beschouwd misschien niet de hoogst mogelijke inkomsten opbrengen, kunnen ze in combinatie met de andere beleggingen in de portefeuille voor sterke en vooral duurzame inkomsten zorgen, die bestand zijn tegen uiteenlopende marktontwikkelingen. Door zowel het risico als de bronnen van inkomsten op de juiste wijze te spreiden, kan de portefeuille een stabiel inkomstenniveau opleveren, gecombineerd met potentiële vermogensgroei. Het essentiële punt hierbij is dat het portefeuillerisico dankzij spreiding kleiner is dan het opgetelde risico van alle afzonderlijke posities. OP ZOEK NAAR MEER MOGELIJKHEDEN VOOR INKOMSTEN EN INKOMSTENGROEI Vóór de financiële crisis betekende inkomstenbeleggen vrijwel altijd beleggen in deposito's en staatsobligaties van ontwikkelde markten. In 2007 leverde een portefeuille met staatsobligaties van G7-landen met uiteenlopende looptijden nog ca. 3,57% 1. Eind juli 2014 was dit geslonken tot 1,20% (figuur 3). Het is duidelijk dat een belegger die streeft naar inkomsten op het niveau van vóór de crisis, of zelfs het niveau van een paar jaar geleden, elders op zoek moet gaan. Het is vrijwel onontkoombaar om de portefeuille uit te breiden met nieuwe bronnen van inkomsten. Twee manieren om een inkomstenportefeuille breder te spreiden dan staatsobligaties zijn: a) spreiding binnen de categorie obligaties, door uitbreiding met andere typen obligaties, zoals bedrijfsobligaties, high-yield obligaties en obligaties van opkomende markten; b) spreiding door middel van een multi-asset portefeuille, die ook andere beleggingen telt dan obligaties, bijvoorbeeld aandelen. ``Portefeuille 1: wereldwijde staatsobligaties ``Portefeuille 2: wereldwijde staatsobligaties plus andere obligatietypen (zoals bedrijfsobligaties, high-yield en obligaties van opkomende markten) ``Portefeuille 3: portefeuille 2 plus aandelen uit ontwikkelde markten Figuur 3 toont de historische inkomsten van deze drie voorbeeldportefeuilles FIGUUR 2: PORTEFEUILLEVERDELING PORTEFEUILLE 1 PORTEFEUILLE 2 PORTEFEUILLE 3 Bron: BlackRock, 29 augustus Wereldwijde staatsobligaties Wereldwijd gespreide obligaties Wereldwijde aandelen ontwikkelde markten over de afgelopen 5 jaar, ervan uitgaand dat de portefeuilleverdeling de hele periode onveranderd is gebleven 2. Terwijl een belegger die bijvoorbeeld streefde naar FIGUUR 3: HISTORISCHE INKOMSTEN VAN DRIE HYPOTHETISCHE PORTEFEUILLES INKOMSTEN 4% 3% 2% 1% 0% Aug 09 Aug 10 Aug 11 Aug 12 Aug 13 Aug 14 Portefeuille 1 Portefeuille 2 Portefeuille 3 Bron: BlackRock, Bloomberg, indexaanbieders, 31 augustus augustus We willen dit illustreren aan de hand van drie hypothetische portefeuilles: 1 Gegevens per 31 juli De inkomsten zijn berekend op basis van indices die representatief zijn voor de betreffende beleggingscategorieën. DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [7]

8 een inkomstenniveau van 2% dit in 2009 nog met portefeuille 1 had kunnen realiseren, was het vanaf 2011 nodig om breder over de obligatietypen te spreiden om dezelfde inkomsten te bereiken. Het afgelopen jaar kon een inkomstenniveau van 2% alleen bereikt worden via portefeuille 3, d.w.z. door een deel van de portefeuille te beleggen in aandelen. Om in de afgelopen 5 jaar 3 een bepaald inkomstenniveau te realiseren (2% in ons voorbeeld), zou het onontkoombaar zijn geweest om omhoog te schuiven op de risicocurve. INVLOED VAN SPREIDING OP RISICO EN TOTAALRENDEMENT Spreiding heeft ook invloed op het totaalrendement van de portefeuille. De hogere inkomsten van portefeuille 2 en 3 komen deels ook tot uiting in een verbetering van het totaalrendement, zoals in figuur 4 te zien is. Door de toevoeging van aandelen biedt portefeuille 3 daarnaast extra potentiële vermogensgroei, waardoor het totaalrendement nog verder stijgt en bovendien inkomstengroei mogelijk is. Maar een inkomstenportefeuille breder spreiden betekent FIGUUR 4: TOTAALRENDEMENT VAN DE PORTEFEUILLES CUMULATIEF TOTAALRENDEMENT (BASIS 100) Aug 09 Aug 10 Aug 11 Aug 12 Aug 13 Aug 14 Portefeuille 1 Portefeuille 2 Portefeuille 3 Bron: BlackRock, MPI, Morningstar, 31 augustus augustus meer dan alleen nieuwe bronnen van inkomsten toevoegen. Er moet ook rekening worden gehouden met het totale risico van de portefeuille. Het doel is immers om extra inkomsten toe te voegen, zonder dat het risico (de volatiliteit) al te sterk stijgt. Dit wordt duidelijk als we naar de verhouding tussen inkomsten en risico van de FIGUUR 5: INKOMSTEN VERSUS RISICO VOOR DE DRIE PORTEFEUILLES INKOMSTEN 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% RISICO (VOLATILITEIT) Portefeuille 1 Portefeuille 2 Portefeuille 3 Bron: BlackRock, Bloomberg, indexaanbieders, 31 augustus augustus Inkomstenrendement per 29 augustus drie voorbeeldportefeuilles kijken (figuur 5). Het risiconiveau van portefeuille 2 komt overeen met dat van portefeuille 1, maar de potentiële inkomsten zijn 50% hoger (1,8% in plaats van 1,2%). Portefeuille 3 vertegenwoordigt meer risico (ca. 0,8% meer), maar biedt meer potentiële inkomsten (2,2% tegenover 1,2%). De stijging van het risico is hier vrijwel geheel toe te schrijven aan de toevoeging van aandelen, waardoor de volatiliteit van de portefeuille toeneemt. Tegenover die toegenomen volatiliteit staat echter het voordeel van potentiële vermogensgroei en daardoor een positief effect op het totaalrendement; daarnaast kunnen de inkomsten door dividendgroei stijgen. Spreiding van beleggingen gaat hand in hand met de spreiding van het risico en spreiding van het potentieel rendement.... Spreiding van het rendement leidt op de langere termijn tot een evenwichtiger rendement; ditzelfde effect kan worden bereikt door spreiding van het risico. Door bijvoorbeeld bedrijfsobligaties, high-yield obligaties en obligaties van opkomende markten aan de portefeuille toe te voegen, neemt het kredietrisico toe, terwijl de portefeuille ook enigszins wordt blootgesteld aan het risico van opkomende markten (figuur 6). Verbreding naar aandelen leidt tot koersrisico. 3 Van 31 augustus 2009 t/m 29 augustus [8] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

9 Afhankelijk van de correlatie tussen deze beleggingen zullen portefeuilles verschillend reageren op uiteenlopende marktontwikkelingen. Spreiding van het totale risico dient erop gericht te zijn de invloed van elk afzonderlijk risico op de totale portefeuille te verlagen. Een belegger met portefeuille 1 kan bijvoorbeeld meer merken van een renteverandering dan een belegger in portefeuille 3, doordat portefeuille 1 blootstaat aan een hoger renterisico. De vraag is nu of de hogere volatiliteit die het gevolg is van de toevoeging van aandelen, hier tegenop weegt. In het algemeen kan echter gezegd worden dat het FIGUUR 6: RISICO-UITSPLITSING VOOR DE DRIE PORTEFEUILLES PORTEFEUILLE 1 PORTEFEUILLE 2 PORTEFEUILLE 3 Renterisico Obligatierisico Kredietrisico Risico staatsobligaties Aandelenrisico Bron: BlackRock Solutions, per 29 augustus Betrouwbaarheidsniveau 84%, tijdshorizon 1 jaar. risicogecorrigeerde rendement van een portefeuille verbetert door spreiding van het risico over verschillende beleggingscategorieën. SPECIFIEKE RISICO-OVERWEGINGEN Rentewijzigingen In het kader van het monetaire beleid na de financiële crisis is de rente de afgelopen jaren kunstmatig laag gehouden. Over enige tijd zal de rente echter naar verwachting weer gaan stijgen, wanneer grote centrale banken, zoals de Federal Reserve in de Verenigde Staten, een andere koers gaan varen. Daarom is het belangrijk om te bekijken welk effect dit op een inkomstenportefeuille kan hebben. Algemeen geldt dat hoe langer de looptijd van een obligatie, des te groter de gevoeligheid voor rentewijzigingen. Dit wordt uitgedrukt als de 'duration' van een obligatie. Een grotere weging van obligaties met een lagere rentegevoeligheid (kortere looptijd) kan helpen om het renterisico van een portefeuille te verlagen, hoewel dit ook ten koste kan gaan van de inkomsten. Er bestaan nu ook ETF's die toegang bieden tot obligatiemarkten, met afdekking van het renterisico via futures op staatsobligaties ('interest rate hedged ETF's'). Inflatie Door inflatie brokkelt de waarde van vermogen in de loop der tijd af. Dit is een effect waarmee bij alle typen beleggingen rekening dient te worden gehouden. Daarom is het voor een inkomstenportefeuille ook van belang om enige bescherming tegen inflatie in te bouwen, hetzij via beleggingen die in de loop der tijd stijgende inkomsten kunnen opleveren, of door beleggingen die gekoppeld zijn aan de inflatie. Spreiding naar activa zoals beursgenoteerd vastgoed (REIT's), infrastructuur en inflatiegekoppelde ('inflation-linked') obligaties kan daarom gunstig zijn voor het potentieel van de totale portefeuille. Kredietrisico Een portefeuille die belegt in bedrijfsobligaties staat bloot aan een kredietrisico, doordat de kredietwaardigheid van de uitgevers kan fluctueren. Afhankelijk van de mate van kredietrisico bieden bedrijfsobligaties doorgaans een premie (extra couponrente) bovenop de rente van staatsobligaties. Het is essentieel om dit kredietrisico door middel van spreiding binnen de perken te houden. Wisselkoersrisico De activa in een indexfonds kunnen in verschillende valuta's genoteerd zijn, waardoor de performance van de portefeuille gedeeltelijk afhankelijk kan zijn van de wisselkoersen tussen die valuta's en de valuta van de belegger. Dit kan gunstig of ongunstig uitpakken, zodat het belangrijk is om dit wisselkoersrisico (ook wel valutarisico genoemd) te spreiden. Een manier om dit risico te minimaliseren is door de nadruk te leggen op beleggingen in de valuta van de belegger. Daarnaast zijn er tegenwoordig ETF's die het valutarisico afdekken, waardoor de invloed van valutaschommelingen op de waarde van de portefeuille verkleind wordt. Koersvolatiliteit Aandelen kunnen het totaalrendement van een inkomstenportefeuille vergroten doordat ze potentiële vermogensgroei bieden. De volatiliteit van de aandelenkoersen brengt echter ook een extra risico met zich mee, dat strikt beheerd dient te worden. Een manier om dit te doen is de totale blootstelling DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [9]

10 aan aandelen in de portefeuille strikt te beheren. Een andere mogelijkheid is gebruik te maken van Minimum Volatility fondsen en andere ETF's die zich op dividendaandelen richten. BEWAKEN EN AANPASSEN De drie voorbeeldportefeuilles laten goed zien dat spreiding een gunstig effect kan hebben op zowel het risico als de inkomsten en het totaalrendement. Daarnaast is het voor inkomstenportefeuilles van groot belang de beleggingen regelmatig opnieuw te bezien en zo nodig herweging toe te passen. Het beleggingslandschap kan plotseling veranderen, waardoor ook de risico- en rendementskarakteristieken van een portefeuille in de loop der tijd aanzienlijk kunnen veranderen. Om dit te voorkomen is regelmatige controle essentieel. Om te verzekeren dat de portefeuille aan de gestelde doelstellingen blijft voldoen, kan het nodig zijn de portefeuille van tijd tot tijd te herwegen of anderszins aan te passen. Figuur 7 laat zien wat het effect kan zijn als herweging achterwege blijft. In dit voorbeeld neemt de weging van aandelen binnen 2 jaar aanzienlijk toe, van 30% aan het begin tot bijna 40%. Dit heeft een meetbare invloed op het risicoprofiel en, zoals we hebben gezien, op de volatiliteit van de totale portefeuille. Hierbij moet worden opgemerkt dat herweging niet altijd nodig is. Als bij de controle blijkt dat de portefeuille nog altijd aan de gestelde doelstellingen voldoet en niet boven het gedefinieerde risiconiveau uitstijgt, kan herweging achterwege blijven. Regelmatige controle is daarom essentieel. FIGUUR 7: VERANDERDE SAMENSTELLING VAN PORTEFEUILLE 3 ZONDER HERWEGING VERDELING 100% 80% 60% 40% 20% 0% Aug 12 Aug 13 Aug 14 Wereldwijd gespreide obligaties Wereldwijde staatsobligaties Wereldwijde aandelen ontwikkelde markten Bron: BlackRock, MPI, Morningstar, 31 augustus augustus DE BASIS VAN EEN INKOMSTENPORTEFEUILLE `` Om het gewenste evenwicht te vinden tussen het bereiken van het beleggingsdoel en het handhaven van een aanvaardbaar risiconiveau, dat nodig is om dit doel te bereiken, dient aandacht geschonken te worden aan risico, rendement, inkomsten en inkomstengroei. `` Om in de afgelopen 5 jaar een bepaald inkomstenniveau te realiseren, was steeds meer spreiding nodig, doordat de rente op staatsobligaties sterk gedaald is. Hieruit blijkt dat het voor inkomstenbeleggers steeds belangrijker wordt om flexibel te zijn en de portefeuille regelmatig te controleren. `` Door beleggingen over verschillende beleggingscategorieën te spreiden, wordt zowel het risico als het rendement gespreid. Dankzij de toevoeging van verschillende typen risico aan een portefeuille kan een belegger bovendien een beter risicogecorrigeerde rendement bereiken. ` ` Specifieke risico's waarmee rekening dient te worden gehouden, zijn de invloed van rentewijzigingen, inflatie, bij bedrijfsobligaties het kredietrisico, valutarisico en de koersvolatiliteit van aandelen. [10] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

11 DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [11]

12 Wat zijn mijn instrumenten? ETF's ALS BOUWSTENEN In dit hoofdstuk gaan we in op stap 2 van het proces, het bepalen van het beleggingsuniversum waarbinnen ETF's gekozen kunnen worden die bijdragen tot het realiseren van de doelen die in stap 1 zijn gedefinieerd. Het beleggingsuniversum voor inkomstenbeleggingen op basis van een multi-asset benadering strekt zich uit van obligaties en aandelen tot alternatieve beleggingen (zoals vastgoed, infrastructuur-aandelen enz.), om toegang te bieden tot een zo breed mogelijk scala van inkomstenbeleggingen. Welke beleggingen uiteindelijk gekozen worden en in welke combinatie, hangt samen met een aantal factoren: ``Land van vestiging In sommige gevallen is het land van vestiging van een belegger van invloed op de gekozen beleggingen. Bij obligaties, bijvoorbeeld, wordt vaak gekozen voor effecten uit hetzelfde land of dezelfde regio als de belegger, omdat deze sterker samenhangen met de rente en de valuta waarmee de belegger direct te maken heeft. Ook belastingen zijn een punt van overweging, omdat deze kunnen variëren, afhankelijk van het land waar het fonds en de belegger gevestigd zijn. WAT MAAKT ETF's AANTREKKELIJK ALS INKOMSTENBELEGGINGEN? ETF's zijn kostenefficiënte bouwstenen die op een consistente manier toegang bieden tot een bepaalde markt of sector. Het zijn flexibele instrumenten die gedurende de beursdag continu kunnen worden gekocht en verkocht, zodat het indien nodig mogelijk is om snel te reageren op veranderingen in de markt. Beleggers die een inkomstenportefeuilles willen opbouwen, kunnen inmiddels kiezen uit een groot aantal ETF's. Deze kunnen grofweg in twee categorieën worden verdeeld: obligaties en aandelen. Obligaties en aandelen-etf s bieden toegang tot diverse alternatieve bronnen van inkomsten, zoals vastgoed en infrastructuur, via beursgenoteerde ondernemingen die tot deze sectoren behoren. Binnen de twee categorieën zijn heel veel verschillende onderverdelingen mogelijk, waartoe ETF's toegang bieden, zodat portefeuilles op maat kunnen worden samengesteld. ``Verschillen in bereik ETF s bieden toegang tot een groot aantal beleggingscategorieën en zowel tot brede wereldwijde als meer specifieke markten. Er zijn vaak meerdere indices die zich op dezelfde markt richten; voor de Amerikaanse largecap-markt bijvoorbeeld de NASDAQ 100, Dow Jones Industrial Average, S&P 500 en MSCI USA. Voor al deze indices zijn ETF's te vinden die toegang tot deze markt bieden. Er zijn echter verschillen in de manier waarop deze indices zijn opgebouwd en welke effecten erin zijn opgenomen. Hierdoor verschilt ook het risico/rendements-profiel van de ETF's die erop gebaseerd zijn. Het is daarom van groot belang om te doorgronden waarin indices die zich op dezelfde markt richten, van elkaar verschillen, om het juiste ETF te kunnen kiezen. Dergelijke overwegingen komen aan de orde in "The Art of Indexing" (BlackRock, oktober 2013). [12] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

13 FIGUUR 8: DE 5 BELANGRIJKSTE VOORDELEN VAN ETF s VOOR INKOMSTENBELEGGERS 1 Bruikbaar als bouwstenen ``ETF s bieden toegang tot een groot aantal segmenten van de obligatieen aandelenmarkt. ``Hierdoor bieden ze de mogelijkheid een portefeuille op maat samen te stellen, die optimaal gericht is op specifieke doelstellingen en aan bepaalde criteria voldoet. 2 Spreiding ``ETF s kunnen zodanig gecombineerd worden dat ze exact de gewenste spreiding over en binnen beleggingscategorieën bieden. ``ETF s volgen indices die redelijk tot zeer breed gespreid zijn, zodat het rendement minder sterk beïnvloed wordt door één enkel effect. 3 Transparantie ``ETF s hebben een transparant beleggingsdoel, namelijk de performance van hun benchmark-index volgen. ``De methodologie die gevolgd wordt door de onderliggende benchmark-indices is openbaar en transparant. 4 Liquiditeit ``Doordat ETF s doorlopend verhandeld worden op gereguleerde beurzen, profiteren ze van een transparantie liquiditeit op de secundaire markt. ``Deze liquiditeit biedt beleggers de mogelijkheid snel en kostenefficiënt in en uit te stappen. 5 Kostenefficiëntie ` ` ETF s bieden kostenefficiënt toegang tot een groot aantal markten, die anders vaak slechts tegen hoge kosten toegankelijk zijn, zoals opkomende markten en high-yield obligaties. ` ` Behalve dat sommige markten moeilijk toegankelijk zijn, gaan beleggingen hierin vaak gepaard met extra kosten en kampen de onderliggende effecten soms met beperkte liquiditeit. WAT ZIJN MIJN INSTRUMENTEN? ETF s ALS BOUWSTENEN `` ETF's hebben zich ontwikkeld tot efficiënte bouwstenen voor een inkomstenportefeuille met obligaties, aandelen en alternatieve beleggingen. ETF's zijn kostenefficiënte instrumenten met als voordelen: spreiding, transparantie en liquiditeit. `` Bij de keuze van ETF's dient rekening te worden gehouden met de markt waarin de belegger gevestigd is en verschillen tussen indices die dezelfde markt weerspiegelen. DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [13]

14 OBLIGATIE-ETF s IN DE INKOMSTENPORTEFEUILLE DE VOORDELEN VAN OBLIGATIE-ETF s VOOR INKOMSTENBELEGGERS Traditioneel bestaat een inkomstenportefeuille primair uit obligaties, die via de coupons periodiek inkomsten opleveren. In vergelijking met aandelen zijn de inkomsten uit obligaties historisch bezien minder volatiel. Eén van de redenen hiervan is dat de couponrente van obligaties met een vaste coupon bij uitgifte voor de hele looptijd wordt vastgesteld en tussentijds niet veranderd kan worden. 4. Het dividend van aandelen is daarentegen direct afhankelijk van de winst en het dividendbeleid van een onderneming, die in de loop der tijd beide kunnen veranderen. Obligaties zullen waarschijnlijk ook in de toekomst een belangrijk deel van inkomstenportefeuilles blijven uitmaken, maar nu het effectief rendement (d.w.z. de 'yield to maturity') van staatsobligaties van ontwikkelde landen aanzienlijk gedaald is, lopen beleggers een groter risico. Bedrijfsobligaties (zowel investmentgrade als high-yield) bieden doorgaans een hoger potentieel rendement, als compensatie voor het hogere kredietrisico. En ook obligaties van opkomende markten (zowel staats- als bedrijfsobligaties) kunnen een hoger rendement opbrengen (figuur 9). FIGUUR 9: VERGELIJKING EFFECTIEF RENDEMENT VAN OBLIGATIEBELEGGINGEN YIELD TO MATURITY 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Aug 09 Aug 10 Aug 11 Aug 12 Aug 13 Aug 14 Wereldwijde staatsobligaties Wereldwijde high-yield obligaties Wereldwijde bedrijfsobligaties Obligaties opkomende markten Bron: BlackRock, Bloomberg, 31 augustus augustus DE GROEI VAN OBLIGATIE-ETF'S BIEDT NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR BELEGGERS DIE OP ZOEK ZIJN NAAR INKOMSTEN De afgelopen 10 jaar hebben ETF-aanbieders een groot aantal ETF's ontwikkeld die beleggers toegang bieden tot obligatiesectoren, met de voordelen van ETF's. Op dit moment (augustus 2014) is wereldwijd zo'n USD 400 mld. belegd in obligatie-etf's, waarmee dit het snelst groeiende deel van de ETP-sector (Exchange Traded FIGUUR 10: GROEI VAN WERELDWIJDE OBLIGATIE-ETP s BELEGD VERMOGEN IN VASTRENTENDE ETP S (USD x mln.) Aug 14 Overige Inflatiegekoppeld Staats en semi-overheid Brede markt Hypotheken Bron: BlackRock, 31 december augustus Products) is (zie fig. 10). High-yield bedrijfsobl. Opkomende markten Geldmarkt Overheidsinstellingen Investment-grade bedrijfsobligaties Eén van de voordelen van obligatie-etf's in vergelijking met afzonderlijke obligaties is dat ETF's ernaar streven een onderliggende index te weerspiegelen. Zo'n index wordt samengesteld op grond van een nauw omschreven methodologie voor de selectie van obligaties, op grond van kredietkwaliteit, liquiditeit en andere criteria. En omdat een index een 'mandje' obligaties vertegenwoordigt, is het risico dat een uitgever in gebreke blijft (het default-risico) doorgaans kleiner. Een index die de Europese markt van bedrijfsobligaties vertegenwoordigt, telt bijvoorbeeld meer dan obligaties. Een fonds dat deze index volgt, biedt daardoor een brede spreiding over sectoren, kredietkwaliteiten en/of durations. 4 Er bestaan hiernaast ook obligaties met variabele (ofwel "vlottende") rente, waarvan de coupon gedurende de looptijd verandert, al naar gelang de renteontwikkelingen. [14] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

15 DE GROEI VAN BEDRIJFSOBLIGATIE-ETF's BIEDT INKOMSTENBELEGGERS MEER KEUZE Bedrijfsobligatie-ETF's zijn de afgelopen jaren steeds populairder geworden als een manier om toegang te krijgen tot investment-grade en high-yield markten. De markt van bedrijfsobligatie-etf's is zelfs sneller gegroeid dan de bedrijfsobligatiemarkt zelf. Grofweg een derde van de bedrijfsobligatie-etf's (gemeten naar beheerd vermogen) bestaat uit ETF's die toegang bieden tot high-yield bedrijfsobligaties. Dit zijn obligaties met een rating onder investmentgrade, die een hogere rente bieden. Het is goed om voor ogen te houden dat deze obligaties een hoger en ander risico vertegenwoordigen dan investment-grade obligaties. In een obligatie-etf, dat immers een brede spreiding biedt, kan dit risico gecompenseerd worden door andere obligaties met een lager default-risico. Ook ETF's die toegang bieden tot obligaties van opkomende marken zijn aanzienlijk gegroeid, onder meer doordat ze beleggers op eenvoudige wijze toegang bieden tot deze markten die vaak moeilijk bereikbaar zijn. Er zijn op dit moment wereldwijd ca. 80 opkomende markten obligatie-etf's, met een totaal beheerd vermogen van bijna USD 25 mld. Ze bestrijken het hele spectrum, van staatsobligaties die zijn uitgegeven in harde valuta's zoals de dollar tot staats- en bedrijfsobligaties in de lokale valuta. HET RISICO ONDER CONTROLE HOUDEN VIA DE DURATION Het rendement van obligaties is gevoelig voor rentewijzigingen, en met name voor rentestijgingen. Wie deze rentegevoeligheid (aangeduid als de 'duration') wil verminderen, kiest vaak voor obligaties met een kortere looptijd. Dit geldt vooral voor investment-grade obligaties, maar hoewel obligaties met een kortere looptijd minder gevoelig zijn voor rentewijzingen, gaat dit ten koste van het effectief rendement. BEHEER VAN DE DURATION VAN DE PORTEFEUILLE Minste renterisico Uitsluitend ter illustratie. Duration portefeuille afgedekt Duration portefeuille niet afgedekt Meeste renterisico Een alternatief is om het renterisico af te dekken door een short-positie in een future op een staatsobligatie. Obligatie-ETF's bestaan in vele soorten, waarbij het renterisico op verschillende manieren wordt beheerd, bijvoorbeeld in de vorm van short-duration fondsen of interest-rate hedged ETF's. DE VOORDELEN VAN OBLIGATIE-ETF s VOOR INKOMSTENBELEGGERS `` De groei van obligatie-etf's schept nieuwe mogelijkheden voor beleggers in deze traditionele inkomstencategorie. `` ETF's zijn erop gericht een onderliggende index te weerspiegelen, met behulp van een duidelijk omschreven methodologie. Dit is bijzonder aantrekkelijk voor obligatiebeleggers, omdat ETF's in één transactie toegang kunnen bieden tot meer dan obligaties. `` De sterke opkomst van bedrijfsobligatie-etf's biedt inkomstenbeleggers nieuwe mogelijkheden om snel een efficiënt te beleggen in investment-grade en high-yield markten. `` Beleggers kunnen profiteren van nieuwe manieren om de duration van een portefeuille (d.w.z. de rentegevoeligheid ervan) te beheren. DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [15]

16 AANDELEN-ETF s S IN DE INKOMSTENPORTEFEUILLE DE VOORDELEN VAN DIVIDENDAANDELEN Naast obligaties gebruiken beleggers al enige tijd ook aandelen om een inkomstenportefeuille op te bouwen. De afgelopen 5 jaar gebeurt dit steeds vaker, doordat het lage rendement van staatsobligaties beleggers dwingt naar andere bronnen van inkomsten te zoeken. Er zijn enkele belangrijke factoren waarmee beleggers in dividendaandelen rekening dienen te houden. Aandelen gaan gepaard met andere risico s dan obligaties; dit kan van belang zijn voor de spreiding van de portefeuille. Dividenduitkeringen zijn afhankelijk van het succes en de winst van een onderneming, die in de loop der tijd kunnen variëren. Ook de bereidheid van een onderneming om dividend uit te keren is van invloed. Het dividendrendement is afhankelijk van de koers van het aandeel, die doorgaans sterker fluctueert dan de koers van een obligatie. Dit betekent dat, zelfs als consequent dividend wordt uitgekeerd, het rendement als gevolg van de schommelende aandelenkoers toch kan fluctueren. Redenen om dividendaandelen in een portefeuille op te nemen, zijn onder meer: 1) Dividendaandelen leveren over het algemeen stabielere inkomsten op dan de brede aandelenmarkt; 2) Dividendaandelen kunnen helpen om het effect van inflatie te temperen, doordat het dividend zelf kan groeien; 3) Dividendaandelen kunnen minder aan volatiliteit onderhevig zijn dan de brede aandelenmarkt. Figuur 11 toont de historische relatie tussen de inflatie in de VS (gemeten op basis van de Amerikaanse CPI index) en de dividendgroei van de S&P 500 index. FIGUUR 11: RELATIE TUSSEN DIVIDEND EN INFLATIE 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% Aug 00 Aug 02 Aug 04 Aug 06 Aug 08 Aug 10 Aug 12 Aug 14 S&P 500 Dividend Bron: BlackRock, Bloomberg, 31 augustus augustus US CPI FIGUUR 12: GROEI VAN ETF S GERICHT OP DIVIDENDAANDELEN AUM (USD x mln.) Wereldwijd excl. VS 0 Dec 09 Aug 10 Apr 11 Dec 11 Aug 12 Apr 13 Dec 13 Aug 14 Wereldwijd incl. VS Opk. Mrkt. Bron: BlackRock, Bloomberg, 31 december augustus In de afgelopen jaren zijn diverse indexstrategieën ontwikkeld die zich richten op aandelen waarop een hoog dividend wordt uitgekeerd. Deze ontwikkeling begon met dividendstrategieën die gericht waren op Amerikaanse aandelen en heeft geleid tot de opkomst van een reeks Equity Income ETF s, die toegang bieden tot grote ontwikkelde markten en opkomende markten. In de afgelopen 5 jaar is het vermogen dat in Equity Income ETF s beheerd wordt, met 600% gegroeid, naar ruim USD 115 mld. VS [16] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

17 DE ONTWIKKELING VAN EQUITY INCOME-INDICES Indexaanbieders hebben verschillende methodieken ontwikkeld om toegang te bieden tot hoogdividend-aandelen, waarvan sommige via ETF s bereikbaar zijn. Dit kunnen relatief eenvoudige methodes zijn, zoals strategieën die zich uitsluitend concentreren op de ondernemingen die de hoogste dividenden uitkeren, maar er zijn ook meer verfijnde strategieën, die er bijvoorbeeld naar streven de volatiliteit van het dividendrendement te verminderen. De strategieën zijn in drie typen te verdelen: Indices die zich primair richten op het dividendrendement De eerste Equity Income indices namen het dividendrendement (zowel historisch als potentieel) als eerste criterium voor de aandelen die in de index werden opgenomen. Deze indices filteren doorgaans op basis van liquiditeit en omvang en kunnen zowel gewogen zijn naar marktkapitalisatie als naar effectief rendement. Voorbeelden zijn de DivDAX en FTSE UK Dividend Plus indices. Indices die zich concentreren op het dividendrendement en duurzame dividenduitkeringen Om value-traps te vermijden, waarbij aandelen met een hoog rendement gedwongen worden hun dividend te verlagen, selecteren sommige indices ondernemingen op basis van de historische groei van het dividend per aandeel en de uitkeringsratio s. Dit tweede criterium zorgt dat vooral ondernemingen met een duurzaam dividendbeleid in de index worden opgenomen. Voorbeelden zijn de Dow Jones Euro STOXX Select Dividend 30 en Dow Jones Asia Pacific Select Dividend 30 indices. FIGUUR 13: VERGELIJKING DIVIDENDRENDEMENTEN VAN EEN STANDAARD- EN DIVIDENDINDEX INKOMSTEN 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Aug 12 Dec 12 Apr 13 Aug 13 Dec 13 Apr 14 Aug 14 MSCI USA High Dividend Yield Index Bron: Bloomberg, 31 augustus augustus MSCI USA Index FIGUUR 14: DIVIDENDRENDEMENTEN EN WAARDERINGEN VAN AANDELEN PER REGIO 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0 EM VS Brede EM Brede ontw. mrkt. Dividendrendement (%) Bron: BlackRock, 29 augustus Per 28 augustus Indices die zich richten op het dividendrendement, duurzame dividenduitkeringen en de kwaliteit van ondernemingen Nieuwe strategieën richten zich zowel op inkomsten als op kwaliteit. Hierbij worden aandelen zonder een stabiele dividendhistorie, met een zeer hoge of juist negatieve payout, een ongunstige rating en een slechte 12-maandelijkse performance vergeleken met het bredere universum, buiten de index gehouden. Dergelijke indices, die doorgaans gewogen worden naar marktkapitalisatie, zijn erop gericht ervoor te zorgen dat het dividendrendement van de index ten minste 30% hoger is dan dat van de parent-index. Een voorbeeld is de MSCI USA High Yield Index. EQUITY INCOME BUITEN DE ONTWIKKELDE MARKTEN Veel beleggers geven de voorkeur aan hun eigen markt, omdat ze de ondernemingen daar kennen, maar met het oog op de spreiding kan het wenselijk zijn ook buiten de ontwikkelde markten te kijken. De afgelopen tijd zagen we in dit kader dat bepaalde niches, zoals hoogdividendaandelen uit opkomende markten aantrekkelijke mogelijkheden boden voor inkomstenbeleggers. Deze aandelen bieden niet alleen een hoger dividendrendement en op dit moment aantrekkelijke waarderingen, maar hebben ook een gunstige ondernemingsstructuur: doordat een groot deel van de aandelen in het bezit is van de overheid en bepaalde families, geven ze vaak de voorkeur aan dividenduitkering boven het terugkopen van aandelen en fusies en overnames. Dit maakt deze ondernemingen uit strategisch oogpunt aantrekkelijk (figuur 14). P/B DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [17]

18 ANDERE AANDELEN-INKOMSTENSTRATEGIEËN Er zijn nog meer manieren om via aandelen-etf s inkomsten te genereren. Bijvoorbeeld vastgoedindices, defensieve sectoren (zoals nutsbedrijven) en infrastructuur-ondernemingen. Vastgoed-indices zijn meestal gebaseerd op beursgenoteerde vastgoedondernemingen (REIT s), die vastgoed van institutionele kwaliteit bezitten en exploiteren. Dergelijke ondernemingen bieden als voordeel een relatief hoge en stabiele inkomstenstroom met een cyclisch vermogensrendement. Historisch gezien bieden de huurinkomsten bovendien bescherming tegen inflatie, omdat de huren over de langere termijn doorgaans sterker groeien dan de inflatie. Hoewel beleggen in REIT s niet hetzelfde is als direct in vastgoed beleggen, hebben vastgoed- ETF s het voordeel van een bredere spreiding, grotere transparantie en ongebruikelijk in deze categorie dagelijkse liquiditeit. Defensieve aandelen leveren historisch bezien hogere dividenden dan cyclische aandelen (zoals technologie of energie). Defensieve ondernemingen zijn minder afhankelijk van de economische conjunctuur, omdat ze producten en diensten aanbieden die altijd nodig zijn (zoals nutsbedrijven, basis-consumentengoederen, enz.). Beleggers die zich bewust zijn van de risico s van afzonderlijke aandelen, zullen de voorkeur geven aan indices om toegang te krijgen tot deze aandelen. Fig. 16 toont het historisch dividendrendement van een index voor een Europese defensieve sector (nutsbedrijven) en een cyclische sector (persoonlijke en huishoudgoederen) in vergelijking tot de brede STOXX Europe 600 index. Het beeld dat defensieve indices zowel op de langere termijn als recent een hoger dividendrendement bieden dan de brede markt, is ook voor andere defensieve sectoren representatief. FIGUUR 16: HISTORISCHE DIVIDENDRENDEMENTEN VAN ENKELE EUROPESE SECTOREN FIGUUR 15: REIT'S BIEDEN AANTREKKELIJKE EN STABIELE INKOMSTENSTROOM RENDEMENT 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% DIVIDENDRENDEMENT INDEX 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Aug 02 Aug 04 Aug 06 Aug 08 Aug 10 Aug 12 Aug STOXX Europe 600 STOXX Europe 600 Utilities STOXX Europe 600 Personal & Household Goods Vermogensgroei Inkomsten Bron: Bloomberg, 31 augustus augustus Bron: BlackRock, Bloomberg, 31 december december [18] OVER INKOMSTEN GESPROKEN

19 Infrastructuur-ondernemingen hebben hun eigen risico-, rendement- en spreidingsprofiel. Gecombineerd met een dividendrendement dat hoger is dan het gemiddelde van de brede aandelenmarkt (fig. 17), is beleggen in infrastructuur hierdoor een aantrekkelijke manier om een inkomstenportefeuille breder te spreiden. De inkomsten die voortkomen uit infrastructuurondernemingen zijn doorgaans gebaseerd op aanhoudende cashflows die samenhangen met tastbare activa met een lange levensduur. FIGUUR 17: DIVIDENDRENDEMENT VAN DE GLOBAL INFRASTRUCTURE INDEX EN PERFORMANCE VAN GLOBAL INFRASTRUCTURE VERSUS GLOBAL EQUITY DIVIDENDRENDEMENT 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% TOTAALRENDEMENT (BASIS 100 IN %) % Okt 12 Mrt 13 Aug 13 Jan 14 Jun 14 0 Aug 00 Aug 02 Aug 04 Aug 06 Aug 08 Aug 10 Aug 12 Aug 14 Global Infrastructure Index dividendrendement Global Equity Index dividendrendement Global Infrastructure Index Total Return Global Equity Index Total Return Bron: Bloomberg, 31 oktober augustus DE VOORDELEN VAN AANDELEN-ETF's VOOR INKOMSTENBELEGGERS `` Beleggers die naar inkomsten streven, maken steeds meer gebruik van aandelen, omdat het rendement op staatsobligaties lager is dan ooit. `` Aandelen gaan gepaard met andere risico s dan obligaties, zoals een grotere volatiliteit. Aandelen kunnen echter ook een groter groeipotentieel bieden en helpen om het risico in een portefeuille meer te spreiden. `` Er zijn ETF's ontwikkeld die dividend-indices volgen en toegang bieden tot een groot aantal markten, van de grote ontwikkelde markten tot opkomende markten. `` Onder deze ETF's zijn er die primair gericht zijn op het dividendrendement en een duurzaam dividend, maar ook die daarnaast gericht zijn op de kwaliteit van ondernemingen. DEEL 2: ETF TOOLKIT INKOMSTENBELEGGEN [19]

20 Ons proces in de praktijk In beide voorgaande hoofdstukken werden de eerste twee stappen van de opbouw van een inkomstenportefeuille uiteen gezet, namelijk het definiëren van de doelen en de afbakening van het universum. De derde stap bestaat uit het bepalen van de verdeling van de portefeuille (de allocatie) met behulp van een systematische of kwalitatieve benadering. Deze stap kan het beste worden uitgelegd aan de hand van een praktijkvoorbeeld. Hierbij gaan we uit van een wereldwijde inkomstenportefeuille (uitgedrukt in Amerikaanse dollars). In dit voorbeeld komen ook de beide eerdere stappen nogmaals aan de orde. STAP 1 STAP 2 STAP 3 STAP 4 DE PORTEFEUILLEDOELEN DEFINIËREN: INKOMSTENDOEL, RISICOBUDGET EN PORTEFEUILLECRITERIA BEPALEN. HET BELEGGINGSUNIVERSUM AFBAKENEN DE ALLOCATIES BEPALEN BEWAKEN EN AANPASSEN STAP 1 DE DOELEN VAN EEN INKOMSTENPORTEFEUILLE DEFINIËREN Eerder zijn de rendements- en risico-overwegingen besproken die bij de opbouw van een portefeuille een rol spelen. We richten ons nu op de opbouw van drie wereldwijde inkomstenportefeuilles met verschillende doelstellingen: 1) Een portefeuille gericht op maximale inkomsten ( Max. inkomsten ) 2) Een portefeuille gericht op minimaal risico ( Min. risico ) 3) Een portefeuille gericht op de maximale inkomsten per risico-eenheid ( Max. Sharpe ) Aan de hand van deze drie voorbeeldportefeuilles willen we de relatie tussen inkomsten/rendement en risico duidelijk maken. Er zijn twee risico risico-overwegingen: ``Om te zorgen dat de portefeuille zowel over de beleggingscategorieën als geografisch gespreid is, dient elk onderdeel van het universum (zie stap 2) minimaal 5%, maar nooit meer dan 20% van de portefeuille te vormen. ``Om het risico van de portefeuille doordacht in te dammen, zoeken we voor zover mogelijk naar beleggingen met een ingebouwde afdekking van het inflatie- en renterisico. Om het voorbeeld zo realistisch mogelijk te laten zijn, gaan we uit van historische cijfers voor dividendrendement en risico. In de praktijk wordt bij de opbouw van een portefeuille gebruik gemaakt van gedetailleerde prognoses en ramingen van het dividendrendement en het risico. [20] OVER INKOMSTEN GESPROKEN