Europa in balans? Didactisch pakket over het sociaal en economisch beleid van de Europese Unie voor hogescholen in West-Vlaanderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Europa in balans? Didactisch pakket over het sociaal en economisch beleid van de Europese Unie voor hogescholen in West-Vlaanderen"

Transcriptie

1 Ryckevelde vzw Beweging vr Eurpees burgerschap T inf@ryckevelde.be Eurpa in balans? Didactisch pakket ver het sciaal en ecnmisch beleid van de Eurpese Unie vr hgeschlen in West-Vlaanderen Eerste versie: 2006 Laatste update: september 2012 Een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid.

2 Inleiding Dat de EU een ecnmisch prject buiten categrie is, heft geen betg. Dat die uitznderlijke integratie ns dagelijks leven beïnvledt, ervaart iedereen. De West-Vlaamse hgeschlstudenten van nu zullen meedraaien in het ecnmisch bestel van mrgen. De kans is klein dat ze Eurpa daar niet zullen zien pduiken. Daarm ntwikkelde de prvincie West-Vlaanderen in samenwerking met Ryckevelde vzw en Ruben Lmbaert en met steun van de Vlaamse verheid dit didactische pakket Eurpa in balans?. Het is uitgewerkt vr studenten uit ecnmische, pedaggische en sciale richtingen en hun dcenten. Het pakket behandelt die aspecten van de Eurpese integratie waar de studenten in hun pleiding en hun tekmstige werkveld gegarandeerd te maken mee krijgen. Het pakket bestaat uit vijf grte delen: In het eerste deel wrdt het ntstaan en de werking van de Eurpese Unie uiteengezet. Een integratieprces met ups en dwns, dat intussen ngeziene veranderingen teweegbracht. De studenten maken kennis met de belangrijkste Eurpese instellingen en het besluitvrmingsprces dat hun beslissingen vrafgaat. Dit deel laat de dcenten te een zeker begrip van de Eurpese cntext in parate kennis vr de studenten m te zetten. Die cntext is immers ndig m de cncrete materie in de vlgende delen te kunnen plaatsen. Een beperkt aantal efeningen laat te de pgedane kennis te verwerken. Het tweede deel werkt p een heldere en gevatte manier de Eurpese samenwerking p het vlak van ecnmie uit. Samen met het derde deel het Eurpees sciaal beleid vrmt dit de hfdbrk van dit pakket. In beide delen wrdt de technische kant van de zaak vakkundig verstegen dr met tallze vrbeelden de cncrete realisaties te illustreren. De auteurs kzen vr een mdulaire aanpak. De dcenten kunnen vrij kiezen welke nderdelen vr hun delgrep in aanmerking kmen. De efeningen in van deel 2 en deel 3 hebben twee bedelingen: smmige vertalen de theretische kennis naar praktische inzichten. Andere efeningen vrmen een tepasselijke uitbreiding p de basiskennis. Het vierde deel van het pakket heeft vral een infrmerende bedeling. Het schetst de mgelijkheden die de EU vr studenten schept m in een andere lidstaat te studeren f later te werken. Het vijfde deel van deze publicatie is gewijd aan belangrijke infrmatiebrnnen. Infrmatieschaarste is iets van het verleden. Tegenwrdig ervaren studenten eerder een infrmatieverlad. Dit pakket maakt de studenten wegwijs in de Eurpese infrmatiebrnnen. Ze leren he ze nu en in hun tekmstige werksituatie snel en efficiënt hun weg vinden in het Eurpese dlhf. Een pakket p maat van het West-Vlaamse hger nderwijs kmt niet zmaar tt stand. De inbreng van de dcenten zelf bleek van cruciaal belang, en wij wensen hen daarvr uitdrukkelijk te danken. We zijn ervan vertuigd dat p deze manier een beiend werkstuk tt stand is gekmen. We wensen er iedereen, student f dcent, leerrijke mmenten mee. Gunter Pertry Gedeputeerde vr nderwijs Marleen Titeca-Decraene Gedeputeerde vr externe relaties 1

3 Inhudstafel 1. Histriek & Instellingen Histrisch verzicht De Eurpese instellingen De Eurpese Raad De Raad van de Eurpese Unie f de Raad van Ministers De Eurpese Cmmissie Het Eurpees Parlement Het Eurpees Hf van Justitie De Rekenkamer f het Rekenhf De Eurpese Centrale Bank (ECB) Babel in de Eurpese Unie Supranatinaal - interguvernementeel De verschillende besluiten De wetgevingsprcedures Besluitvrming in de Raad van Ministers Begrippenlijst Het besluitvrmingsprces in de EU Opdrachten De Eurpese ecnmische samenwerking Inleiding De EU in de wereld De EU: het grtste handelsblk ter wereld De EU: internatinale speler binnen de WTO, WB en IMF Tenemende ecnmische integratie De duane-unie De interne markt De ecnmische en mnetaire unie Handelsbeleid Het internatinale handelsbeleid van de EU Cnsumentenbeleid Cncurrentiebeleid (mededinging) De tekmst van de Eurpese ecnmie: Eurpa Opdrachten De EU in de wereld Tenemende ecnmische integratie Handelsbeleid De tekmst van de Eurpese ecnmie: Eurpa Het Eurpees sciaal beleid Inleiding Creëren van meer werkgelegenheid Het Eurpees Sciaal Fnds PROGRESS Het Eurpees Glbaliseringsfnds EURES

4 2. Creëren van betere levensmstandigheden De strijd tegen kanker Tabak Hiv/Aids Drugsbestrijding Veding en lichaamsbeweging Andere Creëren van betere arbeidsvrwaarden en kwaliteit van werkgelegenheid Gelijke kansen vr mannen en vruwen p de arbeidsmarkt Gezndheid en veiligheid p het werk Rechten van werknemers bij aanpassingen in de nderneming Arbeidstijd Sciale dialg en participatie van werknemers Sciale zekerheid Minder uitsluiting De anti-discriminatierichtlijn Opdrachten Studeren en werken in de EU Studeren in Eurpa Het nderwijsbeleid van de EU BaMa: harmnisering van het hger nderwijs Onderwijsprgramma s Werken in Eurpa Eures Eurpees vrijwilligerswerk Infrmatie-brnnen He vind ik infrmatie? Startpunten en snelkppelingen De Eurpese instellingen en hun infrmatiebrnnen Andere infrmatiebrnnen Opdrachten Oplssingen vr de dcent Histriek en instellingen De Eurpese ecnmische samenwerking Het Eurpese Sciaal beleid Infrmatiebrnnen Brnnen Beken Websites Educatief materiaal Ryckevelde Clfn

5 1 Histriek & Instellingen Eurpa in Balans? is een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid. 4

6 1. Histrisch verzicht We kunnen het ns niet meer vrstellen, maar tt vr krt was vrede geen evidentie in Eurpa. De eerste helft van de twintigste eeuw was het Eurpese cntinent het strijdtneel van twee wereldrlgen. Nadien bleven de Eurpese landen cmpleet vernield achter en klnk de slgan nit meer rlg luider dan it. Samenwerking p Eurpees vlak leek een ged instrument m dat te bereiken. Maar de uitwerking van z een samenwerking liep niet ver rzen. Ze Materiële schade na WOII begn in een peride waarin de demcratie rake klappen had gekregen en waarin de spanning tussen Ost en West uiteindelijk resulteerde in een Kude Orlg. Bvendien verliep het integratieprces niet in één vltte beweging. Tch is de Eurpese samenwerking een geslaagd prject: al meer dan zestig jaar is er vrede en welvaart in Eurpa. Tch is er geen tijd m p de lauweren te rusten, want de uitdagingen waarvr de Unie staat zijn niet min. Nit meer rlg Eeuwenlang was Eurpa het strijdtneel van bledige cnflicten. Na de Tweede Wereldrlg stnden heel wat Eurpeanen p die een einde wilden stellen aan al dat bledvergieten. Ze zchten naar manieren m in de tekmst cnflicten te vermijden. De slgan nit meer rlg was hun drijfveer. De Fransman Jean Mnnet kwam met een revlutinair en pragmatisch idee p de prppen: Hij stelde vr m een gemeenschappelijke Eurpese markt p te richten vr klen en staal, dé vitale sectren van de rlgsindustrie. De slidariteit van de prductie welke aldus tt stand zal kmen, zal tt gevlg hebben, dat een rlg tussen Frankrijk en Duitsland niet alleen ndenkbaar maar k materieel nmgelijk wrdt, aldus Mnnet. De kracht van zijn idee was tweevudig: Jean Mnnet en Rbert Schuman De supranatinale aanpak: de lidstaten stnden hun bevegdheden ver klen en staal af aan Eurpa, wat ervr zrgde dat een snelle besluitvrming mgelijk werd en de lidstaten de beslissingsbevegdheid ver hun wapenprductie verlren. Het spill-ver effect: samenwerking rnd één beleidsdmein leidt p termijn autmatisch tt samenwerking p vlak van meerdere beleidsdmeinen. En z gebeurde het k: de EGKS startte met klen en staal. Maar klen en staal meten ververd wrden, dus beslist men later m k transprt samen te rganiseren. Het transprt ver de grenzen heen leidde tt een duanebeleid en het penen van de grenzen. Krtm, het spill-ver effect zrgt ervr dat de samenwerking stap vr stap uitbreidt. 5

7 Op 9 mei 1950 stelde Rbert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, het plan van Mnnet vr aan zijn Eurpese cllega s. De psitieve reacties van Frankrijk, West-Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg waren het startscht vr de Eurpese integratie. Die samenwerking kreeg uiteindelijk vrm in het eerste Eurpese verdrag, het EGKS-verdrag (1951): de Eurpese Gemeenschap vr Klen en Staal. Ng meer ecnmische samenwerking Schuman verklaring p 9 mei Die dag wrdt beschuwd als de gebrteakte van de EU. Sindsdien vieren we p 9 mei de Eurpese feestdag. Een verregaande plitieke samenwerking bleek in de jaren 50 ng een brug te ver. Na een mislukt vrstel vr een Eurpese Defensiegemeenschap, beslten de Eurpese leiders de integratie langs ecnmische weg verder te zetten. Dat resulteerde in 1957 in de ndertekening van twee nieuwe verdragen: Met het EGA-Verdrag (de Eurpese Gemeenschap vr Atmenergie f Euratm) wilden de lidstaten het nderzek naar het gebruik van atmenergie - wat ten een nieuwe energiebrn was - cördineren. Het EEG-Verdrag (de Eurpese Ecnmische Gemeenschap) gaf een nieuwe impuls aan de ecnmische samenwerking: De lidstaten namen zich vr m p termijn een interne markt uit te buwen met vrij verkeer van gederen, persnen, diensten en kapitaal. Het EEG verdrag verdiepte de samenwerking bvendien met nieuwe beleidsdmeinen zals het landbuw-, transprt- en havenbeleid. Vaak wrden deze Verdragen van Rme beschuwd als de eigenlijke start van de huidige Eurpese Unie. De samenwerking greit In 1967 smlten de EGKS, EGA en EEG samen tt de EG f de Eurpese gemeenschap, die in de jaren 60 uitgreide tt een ecnmische reus. Het handelsverkeer was even grt als dat van de Svjet-Unie en de Verenigde Staten samen. Het succes sprak aan. In 1973 traden het Verenigd Kninkrijk, Denemarken en Ierland te. Met de uitbreiding naar het zuiden in de jaren 80 begde de EG dan weer een uitbreiding van de plitieke stabiliteit p het cntinent. Samenwerken m rlg te vermijden was immers de basisgedachte van het Eurpees initiatief. Griekenland, Spanje en Prtugal wilden hun dictatriaal verleden definitief begraven en beschermden hun prille demcratie dr zich te verankeren in de EG. Griekenland beet de spits af in Spanje en Prtugal vlgden in Greipijnen Na de vliegende start vertraagde het Eurpese integratieprces in de jaren 70 en 80. Het was de peride van eursclerse fwel Eurpa meheid. De ecnmische, mnetaire en financiële 6

8 crisissen zrgden bij de lidstaten vr een prtectinistische reflex. Elk land dacht aan zijn eigen belangen, waardr de verdere integratie stkte. Naar een interne markt Na die peride van eursclerse gaf de Eurpese Eenheidsakte midden jaren 80 een frse nieuwe injectie aan het integratieprces. Met dit verdrag beslten de twaalf tenmalige lidstaten hun samenwerking verder te verdiepen met.m. milieu- en jeugdbeleid en een grtere fcus p nderzek en ntwikkeling. De belangrijkste beslissing was echter m de interne markt p de rails te zetten. Hewel daarte reeds beslten was in het EEG-verdrag, was deze ng altijd geen realiteit. Met het Prject 1992: Eurpa Znder Grenzen wilden de lidstaten alle hindernissen vr de handel en het vrij verkeer slpen m z die gemeenschappelijke markt mgelijk te maken. Op 1 januari 1993 was het z ver: De grenzen gingen pen en de interne markt met vrij verkeer van persnen, gederen, diensten en kapitaal was een feit. Plitieke dimensie Eind jaren 80 strtte het cmmunistisch systeem in Ost-Eurpa in elkaar, het IJzeren Grdijn verdween en de Berlijnse Muur werd afgebrken. Dit betekende het einde van de Kude Orlg die Eurpa jarenlang in een hudgreep had en verdeelde. Deze plitieke mwentelingen luidden het begin in van een veranderde Eurpese samenwerking. Als pasmunt vr een hereniging tussen Ost- en West-Duitsland verwees het land zijn Duitse Einde van de Berlijnse muur in 1989 Mark naar de geschiedenisbeken ten vrdele van een gemeenschappelijke Eurpese munt. De lidstaten spraken k af m, nder druk van de publieke pinie, een deel van hun macht af te staan p vlak van buitenlands en veiligheidsbeleid en justitie en binnenlandse zaken. Dit alles werd vastgelegd in een nieuw verdrag: het Verdrag van Maastricht (1992). Het verdrag legde vast dat de lidstaten niet alleen ecnmisch, maar k p plitiek vlak gingen samenwerken. De Eurpese Gemeenschap kreeg mwille van deze nieuwe plitieke dimensie een nieuwe naam: de Eurpese Unie (EU). De samenwerking werd ten eerste uitgebreid met buitenlands- en veiligheidsbeleid. De Glfrlg en de rlg in Jegslavië tnden begin jaren 90 immers aan dat de Eurpese Gemeenschap erg zwak verkwam znder een gemeenschappelijk buitenlands beleid. Bij het lsbarsten van de nrust in Jegslavië bleek de EG k niet machtig geneg m een rlg in haar achtertuin te vermijden. Hierdr leed ze gezichtsverlies. Ok drng een betere plitie- en justitiesamenwerking zich p. Met het verdwijnen van de grenscntrles in 1993 mest immers meer aandacht geschnken wrden aan interne veiligheid. Het Verdrag van Maastricht gaf k extra bevegdheden aan Eurpa: Z behrden.m. nderwijs en cnsumentenbeleid vrtaan tt haar takenpakket en werd aandacht besteed aan het Eurpees burgerschap. 7

9 De eur Het verdrag mest k de krn zetten p de ecnmische integratie. Met de creatie van een Ecnmische en Mnetaire Unie zu men pas ten vlle kunnen prfiteren van de interne markt. De natinale munten verdwenen ten vrdele van een nieuwe Eurpese munt: de eur. Om van de eur een sterke munt te maken, mesten de lidstaten bewijzen dat hun ecnmie geznd was. Enkel de landen die aan de Maastrichtnrmen vldeden (.a. beperkte staatsschuld en verheidstekrt), mchten de munt inveren. In 2002 rlden de eerste eurbiljetten uit de bankautmaten van 12 landen die z zei men ten vldeden aan de nrmen. Nieuwe lidstaten die de eur wilden inveren, mesten eerst aan de strenge ecnmische vrwaarden vlden. Het Verenigd Kninkrijk, Denemarken en Zweden beslten aan de kant te blijven mwille van natinale geveligheden. Het Verdrag van Maastricht verdeelde de bevegdheden van de EU ver drie pijlers, traditineel vrgesteld als een Griekse tempel met drie zuilen (zie figuur nder). Bij interguvernementele beslissingen heeft elk land een vetrecht. Bij een supranatinale beslissing wrdt er bij meerderheid beslist. De interguvernementele methde legt dus meer macht bij de landen zelf, aangezien elk land een beslissing kan blkkeren. EUROPESE UNIE EG-pijler (Eurpese Gemeenschap) Bestaande verdragen hernemen (EGKS, EEG, Euratm en Eenheidsakte) GBVB-pijler (Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid) Gemeenschappelijk buitenlands beleid: de Unie wil bij internatinale crisissen, zals de crisis in Irak, met één stem spreken JUBI-pijler (Justitie en Binnenlandse Zaken) Samenwerking p vlak van justitie en plitie vr de aanpak van de grensverschrijdende criminaliteit en asiel- en migratiebeleid Nieuwe bevegdheden (nderwijs, cultuur,...) Eurpees burgerschap EMU (Ecnmische en Mnetaire Unie) PIJLER 1 SUPRANATIONAAL Gemeenschappelijk defensiebeleid PIJLER 2 INTERGOUVERNE- MENTEEL PIJLER 3 INTERGOUVERNE- MENTEEL 8

10 Small is beautiful? In de lp van de jaren breidden de bevegdheden van de Eurpese Unie sterk uit. Maar k het aantal lidstaten nam frs te. In 1995 slten Zweden, Ostenrijk en Finland zich aan. De plitieke mwentelingen in Ost-Eurpa brachten niet alleen een verdieping van de samenwerking teweeg. Heel wat ex-stblklanden stnden meteen te ppelen m te te treden en de Unie z k te verbreden. De Eurpese Unie vnd dat ze deze histrische kans m het cntinent te herenigen niet kn laten schieten en werkte een uitbreidingsbeleid uit. Er werden vrwaarden vastgelegd waaraan de nieuwe lidstaten mesten vlden (de Kpenhagen criteria): enkel Eurpese landen met een functinerende marktecnmie, die een stabiel, demcratisch beleid veren en de mensenrechten respecteren, kunnen tetreden. Daarnaast meten ze het acquis cmmunautaire, dit is het geheel van Eurpese regels, vernemen. Tien Eurpese landen vldeden aan deze criteria: Estland, Letland, Lituwen, Plen, Tsjechië, Slwakije, Hngarije, Slvenië, Malta en Cyprus. Zij traden te in Remenië en Bulgarije vlgden in De huidige 27 lidstaten (2012). Ttaal aantal inwners: 495 miljen He besturen met 27? Anderzijds wu k de EU zich zelf vrbereiden p de enrme uitbreiding. De instellingen mesten hervrmd wrden m ng p een efficiënte manier te kunnen werken. Het Verdrag van Amsterdam (1997) slaagde niet echt in deze missie. Met het Verdrag van Nice (2000) deden de staats- en regeringsleiders de efening ng eens ver. Ze bereikten een eerder beperkt cmprmis ver een aantal aanpassingen aan de instellingen. Maar meer fundamentele hervrmingen drngen zich p. Daarm beslt men een Eurpese denktank, de Cnventie, p te richten. Die kreeg de taak m een nieuw ntwerpverdrag uit te werken dat de Unie vltter kn laten werken. Het resultaat was een Eurpese Grndwet (2004). Deze Grndwet slaagde er in m de besluitvrming te vereenvudigen en transparanter te maken. Bvendien gaf ze meer macht aan de EU m.m. de Eurpese plitie- en justitiesamenwerking verder uit te buwen. Maar een jaar later wezen de Fransen en de Nederlanders het verdrag in een referendum af. Daarbij speelden zeker en vast interne mtieven een rl. De zittende regering werd in beide landen p de vingers getikt. Maar het waren vral Eurpese thema s die de debatten dmineerden: de EU-uitbreiding naar Ost-Eurpa, de eventuele tetreding van Turkije en de angst vr een te liberaal Eurpa. Dr het rverdvende nn en neen kwam de Unie in een diepe crisis terecht. In juni 2007 bereikten de Eurpese leiders een cmprmis dat de impasse drbrak. Het nieuwe verdrag nam de inhud van de Eurpese Grndwet grtendeels ver en stak het in een nieuw kleedje. Dit verdrag werd het Verdrag van Lissabn gedpt. Opnieuw liep het ratificatieprces niet van een leien dakje. De Ieren stemden in een eerste referendum (dat bij grndwet verplicht is in Ierland) tegen het verdrag. Tch gingen alle andere EU-landen dr met de ratificatie en 9

11 vregen Ierland zelf een plssing te zeken. Tijdens een tweede referendum stemden de Ieren vóór het verdrag. Het Ierse ja pende de weg naar de inwerkingtreding van het verdrag in De EU na Lissabn Het Verdrag van Lissabn is in vege sedert 2009 en zrgde vr vele van de verhpte aanpassingen aan de EU-instellingen. Z is de Eurpese Raad sedert Lissabn eindelijk erkend als fficiële instelling van de EU en heeft het zijn eigen permanente vrzitter, de president. Dit betekent een drbraak vr de cntinuïteit van het beleid. De Hge Vertegenwrdiger vr het Buitenlands en Veiligheidsbeleid is sedert Lissabn dezelfde persn die in de Cmmissie zetelt met de prtefeuille Buitenlandse Zaken. Vandaar dat deze persn k wel eens de Minister van Buitenlandse zaken van de EU wrdt genemd. Het Eurpees Parlement zag zijn macht de vrbije jaren met elk verdrag tenemen, en het Verdrag van Lissabn is daar geen uitzndering p. De medebeslissingsprcedure waarbij zwel het Parlement als de Raad van Ministers wetgevende macht hebben, heet sedert Lissabn de gewne prcedure. De pijlerstructuur zals we die kenden van het Verdrag van Maastricht is vlledig veranderd. Bijna alle dmeinen behren nu tt de supranatinale pijler, behalve buitenlands en veiligheidsbeleid,. Dit wil zeggen dat het vetrecht vr vele beleidsdmeinen is ingeruild vr stemmen met meerderheid. Hierdr verlpt de besluitvrming binnen de EU beduidend vltter. Herman Van Rmpuy, eerste vrzitter van de Eurpese Raad Catherine Ashtn, Hge Vertegenwrdiger vr het Buitenlands en Veiligheidsbeleid' Ok de burgers van de EU krijgen meer inspraak met het burgerinitiatief. Wie meer dan 1 miljen handtekeningen verzamelt in minstens 1/3 de van het aantal lidstaten van de EU, krijgt zijn initiatief tt wet p de agenda van de Eurpese Cmmissie. Tt slt kan een EU-lidstaat sedert het Verdrag van Lissabn k beslissen uit de Unie te treden, een mgelijkheid die tt dan te niet vrzien was in de verdragen. Tekmst? De financiële, later de ecnmische en nu de eurcrisis zrgen vr de ene Eurpese Tp na de andere. Het is nderhand duidelijk dat de Ecnmische en Mnetaire Unie gebaseerd was p een nverantwrd ptimisme: een grndige regelgeving en verkepelende cntrlemechanismen ntbraken (zie verder). Nieuwe afspraken en uiteindelijk een verdragswijziging aan Lissabn dringen zich met andere wrden p. Een prces waarbij de Eurpese landen pnieuw méér en niet minder met elkaar in zee meten gaan. Het spill-ver effect is hiermee ngmaals bevestigd: Het antwrd p een crisis is zals altijd meer Eurpa. Ondertussen wedt de discussie tussen de vrstanders van meer Eurpa en de landen die weigerachtig staan tegenver verdere integratie hevig verder. 10

12 Figuur 1: De genese van de Eurpese Unie 11

13 Figuur 2: De Eurpese verdragen Basisverdragen Verdrag van Parijs: EGKS Verdrag van Rme: EEG Verdrag van Rme: Euratm Eenheidsakte (Luxemburg) Verdrag van Maastricht Gedkeuring In werking treding Ondertekenaars Belangrijke afspraken grep A prductie van klen en staal nder Eurpese autriteit grep A akkrd ver de prichting van een interne markt en de uitbreiding van de samenwerking naar.a. landbuw- en transprtbeleid grep A samenwerking p vlak van atmenergie grep B vltiing van de interne markt grep B creatie van de Eurpese Unie: naast ecnmische samenwerking nu k plitieke samenwerking Verdrag van Amsterdam Verdrag van Nice grep C werkgelegenheid werd een tppririteit, de laatste belemmeringen vr vrij verkeer van persnen werden pgeheven en de interne veiligheid versterkt grep C hervrmingen van de instellingen (Eurpese Grndwet) 2004 mislukt / fundamentele hervrming van de EU Verdrag van Lissabn grep D fundamentele hervrming van de EU Grep A = België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, (West-)Duitsland, Italië Grep B = grep A + Verenigd Kninkrijk, Ierland, Denemarken, Griekenland, Spanje, Prtugal Grep C = grep B + Ostenrijk, Zweden, Finland Grep D = grep C + Bulgarije, Estland, Letland, Lituwen, Plen, Tsjechië, Slwakije, Hngarije, Slvenië, Remenië, Malta en Cyprus 12

14 Figuur 3: De uitbreiding van de Eurpese Unie Frankrijk West-Duitsland Italië België Nederland Luxemburg 1973 Verenigd Kninkrijk Ierland Denemarken 1981 Griekenland 1986 Spanje Prtugal 13

15 1990 Hereniging van Duitsland 1995 Ostenrijk Finland Zweden 2004 Estland Letland Lituwen Plen Tsjechië Slwakije Hngarije Slvenië Malta Cyprus 2007 Remenië Bulgarije 2013 Kratië (tetreding vrzien vr juli 2013) 14

16 Figuur 4: De uitbreiding in de tekmst Kandidaat-lidstaten: Turkije, Macednië (FYROM), IJsland, Mntenegr, Servië Landen die een aanvraag tt lidmaatschap indienden (= ptentiële lidstaten): Albanië, Bsnië en Herzegvina, Ksv 15

17 2. De Eurpese instellingen Een land f een bedrijf met bestuurd wrden. Hetzelfde geldt vr de Eurpese Unie. De EU kent vijf instellingen die betrkken zijn bij de besluitvrming: de Eurpese Cmmissie, de Ministerraad en het Eurpees Parlement bepalen het Eurpees besluitvrmingsprces. De Eurpese Raad werkt als het hgste plitieke rgaan. Het Eurpees Hf van Justitie is de juridische waakhnd van dienst. Elke instelling heeft zijn bestaansreden. Z verdedigt de Eurpese Cmmissie het algemeen Eurpees belang. Het Parlement kmt dan weer p vr de Eurpese burger. De Ministerraad vertegenwrdigt de lidstaten. De Eurpese Raad kan je als stuwend verkepelend plitiek rgaan beschuwen, terwijl het Hf van Justitie een gje in het zeil hudt f het geheel van Eurpese wetgeving wrdt gerespecteerd. Tch zal je meteen merken dat de instellingen nderling verbnden zijn. Naast deze vijf instellingen zijn er ng twee adviesrganen (ECOSOC en het Cmité van de Regi s), het Rekenhf, de Eurpese Centrale Bank (ECB) en talrijke gespecialiseerde uitveringsagentschappen. In wat vlgt bespreken we de vijf instellingen, het Rekenhf en de ECB. Vrbeeld van een Eurpese beslissing: Ramingtarieven geplaffneerd Sinds 1 juli 2012 is het gedkper m in het buitenland te bellen f te surfen. Eurpa verlaagde immers de ramingtarieven. Eurpa stelde de prijsplafnds vr raming in Eurpa hiermee weer een beetje bij. De prijzen vr gesprekken en berichten waren eerder al beteugeld, maar nu wrden k de tarieven vr dataverkeer aan banden gelegd. Prijsplafnds betekenen dat we raming krijgen vr de smartphnegeneratie. Het is vr eens en vr altijd gedaan met de raming-afzetterij in de EU. Ik ben verheugd dat de Eurpese Unie elk jaar een beetje meer geld terug in de zakken van zijn burgers kan stppen, zegt Neelie Kres, Eurcmmissaris vr de Digitale Agenda. De lijst maximumprijzen ziet er sinds 1 juli 2012 als vlgt uit: Gesprek: 29 eurcent per minuut plus BTW Oprep ntvangen: 8 cent per minuut plus BTW SMS-bericht: 9 cent plus BTW Een megabyte dwnladen in het buitenland: 70 cent plus BTW, af te rekenen per afznderlijke kilbyte Operatren mgen k lager gaan als ze dat willen. Eurpa heeft er vertruwen in dat cncurrentie de prijzen ng verder mlaag zal dwingen. De verlaagde tarieven zijn in principe geldig tt juni Maar Eurpa neemt zich vr m ze ten laatste eind juni 2016 al te herzien. Brn: ZDNet 16

18 2.1. De Eurpese Raad Huidige zetel van de Eurpese Raad: Het Justus Lipsius gebuw in Brussel. Tekmstige zetel van de Eurpese Raad (er vlak naast). Wie? De Eurpese Raad is samengesteld uit de staats- f regeringsleiders van de lidstaten, de permanente vrzitter, de vrzitter van de Eurpese Cmmissie en de Hge Vertegenwrdiger vr het Buitenlands en Veiligheidsbeleid. De meeste landen, k België, sturen hun regeringsleider naar de bijeenkmst van de Raad. Enkele uitznderingen, zals Frankrijk, sturen de president. De Eurpese Raad kmt meestal bijeen in het Justus Lipsius gebuw in Brussel (zie ft bven), waar k de Raad van Ministers (zie vlgende) zetelt. De nieuwe zetel van de Eurpese Raad, sms lachend het ei van Van Rmpuy genemd, zu klaar meten zijn eind Wanneer de Eurpese Raad samenkmt, spreekt men van een Eurpese Tpbijeenkmst f Eurpese Tp. Het beeld van z n Tp wrdt telkens vereeuwigd in de traditinele familieft en krijgt gewnlijk veel media-aandacht. Grepsft van de Eurpese Tp p juni 2012 De Eurpese Raad wrdt sedert het Verdrag van Lissabn geleid dr een permanente vrzitter. Deze persn is vrzitter vr een termijn van 2,5 jaar, maximaal 1 keer verlengbaar. Herman Van Rmpuy kreeg deze taak als eerste in Zijn termijn werd intussen verlengd tt eind Daarna wrdt het iemand anders. 17

19 Taken De Eurpese Raad is een heel invledrijke speler: Hier wrden de grte beleidslijnen uitgetekend. De Raad vrmt een srt richtingsaanwijzer vr de tekmst. Hij bepaalt nder meer welke landen lid kunnen wrden van de EU, p welke dmeinen men de samenwerking versterkt en he de EU de ecnmische en financiële crisis aanpakt. Het is deze Eurpese Raad die beslist ver nieuwe verdragen. Werking De Eurpese Raad kmt minstens 4 keer per jaar samen. In de praktijk gebeurt dit veel meer. Zeker de laatste jaren vlgt naar aanleiding van de eurcrisis de ene Eurpese Tp de andere p. De beslissingen wrden bij vrkeur met cnsensus genmen. Er bestaat geen systeem van meerderheid van stemmen. Meer inf De Raad van de Eurpese Unie f de Raad van Ministers Zetel van de Raad van Ministers: Justus Lipsius gebuw in Brussel Wie? De Raad van de Eurpese Unie f Raad van Ministers telt 27 leden, telkens één per lidstaat. In feite zijn er tien Ministerraden De 10 Raadsfrmaties Algemene zaken Buitenlandse zaken Ecnmische en financiële zaken (= ecfin ) Justitie en binnenlandse zaken (JBZ) Werkgelegenheid, sciaal beleid, vlksgezndheid en cnsumentenbescherming Cncurrentievermgen (interne markt, industrie, nderzek en ruimtevaart) Verver, telecmmunicatie en energie Landbuw en visserij Milieu Onderwijs, jeugdzaken, cultuur en sprt (zie schema). De ministers kmen er samen vlgens hun beleidsdmein(en). Welke minister de vergadering bijwnt, hangt dus af van het nderwerp. Als het bijvrbeeld gaat m ramingtarieven kmen de ministers van telecmmunicatie samen in de Raad Verver, telecmmunicatie en energie. Gaat het ver de klimaatpwarming, dan vergadert de Raad Milieu. De raadsfrmatie Buitenlandse Zaken heeft sedert het Verdrag van Lissabn een permanente vrzitter, namelijk de Hge Vertegenwrdiger vr het Buitenlands en Veiligheidsbeleid, p dit mment de Britse Catherine Ashtn. 18

20 De andere raden hebben een rterende vrzitter: Om het half jaar zijn de ministers van een bepaald land vrzitter van alle Ministerraden (behalve dus die van Buitenlandse Zaken). Vlgrde van het rterend vrzitterschap Sedert het Verdrag van Lissabn werken telkens drie peenvlgende vrzittende landen een gezamenlijk prgramma uit. Dit garandeert een betere cntinuïteit in het beleid. Elk land legt wel ng altijd eigen accenten. België maakte in 2010 deel uit van het eerste trivrzitterschap, samen met Spanje en Hngarije. Het Justus Lipsius gebuw in Brussel is de zetel van de Raad van Ministers (zie ft bven). Taken Als Eurpese instelling heeft de Raad twee belangrijke taken: Wetgevende macht: De Raad beslist samen met het Eurpees Parlement ver de wetsvrstellen van de Cmmissie. Begrting: Verder is de Raad van Ministers, samen met het Eurpees Parlement verantwrdelijk vr het pstellen van de begrting. Werking De Raad van Ministers vertegenwrdigt de natinale lidstaten en verdedigt k hun belangen. Het nderwerp p de agenda bepaalt he er gestemd wrdt. De meest gevlgde manier m te stemmen is met gekwalificeerde meerderheid, waarbij elk land een bepaald gewicht heeft. België heeft bijvrbeeld 12 stemmen, Duitsland heeft er als grte lidstaat 29, en een klein land als Estland heeft er 4. Uitznderlijk stemt de Raad met unanimiteit van stemmen. Meer inf België in de Ministerraad Elk land kan slechts één vertegenwrdiger afvaardigen naar de Ministerraad. Vr België is dat niet altijd evident. Smmige beleidsdmeinen zijn immers de bevegdheid van de deelstaten, zals nderwijs. Daarm spraken de ministers een beurtrlsysteem af. Vr een ministerraad is er telkens verleg tussen de betrkken ministers en wrdt één Belgisch standpunt afgesprken. 19

21 PAS OP! Eurpese Raad De Raad van de Eurpese Unie Raad van Eurpa Wie? De Raad van Eurpa telt 47 leden en is dus veel grter dan de Eurpese Unie. Ondermeer Rusland en Turkije maken er deel van uit. De Raad van Eurpa werd al in 1949 pgericht en is hiermee dus iets uder dan de EU. Ze heeft haar zetel in Straatsburg. Taken Het del van de Raad van Eurpa is de eenheid in Eurpa te bevrderen. Z wil de Raad de klf tussen Ost en West verbruggen dr steun te bieden aan hervrmingen in Ost-Eurpa. Verder verdedigt de rganisatie de parlementaire demcratie en de rechtsstaat en beschermt ze de Rechten van de Mens. Meer inf De Raad van Eurpa in Straatsburg De grndrechten van de EU de Eurpese Verklaring vr de Rechten van de Mens De grndrechten van de EU een realisatie van de Eurpese Unie pgenmen als annex bij het Verdrag van Lissabn bevat burgerlijke, plitieke, ecnmische en sciale rechten (bijvrbeeld: recht p behrlijk bestuur, sciale rechten vr werknemers, enz.) juridisch afdwingbaar bij de natinale rechtbanken en bij het Eurpees Hf van Justitie in Luxemburg De Eurpese Verklaring vr de Rechten van de Mens een realisatie van de Raad van Eurpa (zie bven) ndertekend in 1950 bevat plitieke en burgerlijke rechten (bijvrbeeld: recht p vrije meningsuiting, recht p een eerlijk prces, enz.) juridisch afdwingbaar bij het Eurpees Hf vr de Rechten van de Mens in Straatsburg 20

22 2.3. De Eurpese Cmmissie Het Berlaymntgebuw in Brussel, zetel van de Eurpese Cmmissie Wie? De Eurpese Cmmissie telt 27 cmmissarissen, één per lidstaat. Elke cmmissaris beheert een specifiek beleidsdmein f een prtefeuille. Ze zijn geen natinale vertegenwrdigers. Integendeel, ze behartigen het Eurpese belang en werken dus nafhankelijk van hun lidstaat. De cmmissarissen zetelen vr een termijn van vijf jaar. De Cmmissie-Barrs II ( ) is p dit mment aan zet. De huidige Belgische Cmmissaris is Karel De Gucht. Hij is verantwrdelijk vr Buitenlandse Handel. De vrzitter van deze Cmmissie is de Prtugees Jsé Manuel Barrs (zie ft). Sedert het Verdrag van Lissabn valt de functie van de cmmissaris vr Buitenlandse Zaken samen met die van de Hge Vertegenwrdiger vr het Buitenlands en Veiligheidsbeleid. De eerste die deze gecmbineerde functie waarneemt, is de Britse Catherine Ashtn (zie ft). Huidige Cmmissie Barrs II ( ) 21

23 Taken De Cmmissie is het klppend hart van de Eurpese besluitvrming. Ze heeft: Initiatiefrecht: de Cmmissie det wetsvrstellen en is daardr de mtr van de Eurpese besluitvrming. Een vrbeeld: de in- en uitver van zeehndenprducten van en naar de EU met verbden wrden, de Cmmissie det hierver een wetsvrstel. Uitverende macht: de Cmmissie vert de beslissingen van de Ministerraad en het Eurpees Parlement uit. Dit betekent dat de Cmmissie instaat vr het dagelijks beheer van de Unie. Z vert ze bijvrbeeld het Erasmus-prgramma uit. Cntrlerecht: de Cmmissie cntrleert de naleving van de Eurpese wetgeving dr de lidstaten en particulieren (=bedrijven). bv. De Cmmissie tikte Micrsft p de vingers wegens cncurrentievervalsing. Daarnaast vertegenwrdigt de Cmmissie de Eurpese Unie in het buitenland en in internatinale rganisaties. Werking De Eurpese Cmmissie verdedigt de Eurpese belangen. Er wrdt zveel mgelijk een cnsensus nagestreefd. In de andere gevallen stemmen ze met meerderheid (elke cmmissaris heeft 1 stem). Meer inf Wist je dat De Eurpese Cmmissie telt z n ambtenaren. Even vergelijken de Prvincie West-Vlaanderen heeft er z n 850. De Eurpese Cmmissie is in 10 jaar tijd gegreid van 20 naar 27 cmmissarissen. Dr de verdere uitbreiding van de EU mesten daarm bevegdheden pgesplitst wrden. De cmmissaris van Remenië is bijvrbeeld verantwrdelijk vr meertaligheid, een eerder bescheiden prtefeuille. 22

24 2.4. Het Eurpees Parlement Het Eurpees Parlement in Brussel. Het Eurpees Parlement in Straatsburg Wie? Het Eurpees Parlement telt nu 754 afgevaardigden, waarnder 22 Belgen (13 Vlamingen, 8 Franstaligen en 1 Duitstalige). Ze wrden sinds 1979 m de vijf jaar rechtstreeks verkzen. Het aantal parlementsleden dat een land mag afvaardigen hangt af van het bevlkingsaantal. Met het Verdrag van Lissabn werd afgesprken dat het Eurpees Parlement in de tekmst maximum 750 leden + 1 vrzitter mag tellen. Deze nieuwe regel betekent dat bij tetreding van nieuwe landen de zetels telkens herverdeeld meten wrden. De huidige 3 extra parlementsleden kmen uit Duitsland. Pas na 2014 verliest Duitsland deze zetels. De huidige 13 Vlaamse Eurparlementsleden (termijn ) Taken Het Eurpees Parlement vrmt samen met de Raad van Ministers de wetgevende macht, stelt mee de begrting p en cntrleert de Eurpese Cmmissie. Medewetgever: Het Parlement is bijna altijd medewetgever. Het beslist samen met de Ministerraad ver wetsvrstellen van de Eurpese Cmmissie. Begrting: Het Parlement vrmt samen met de Ministerraad de begrtingsautriteit van de EU. Cntrlerecht: Het cntrleert verder f de Cmmissie haar taak behrlijk uitvert. 23

25 Werking Als vlksvertegenwrdigers kmen de parlementsleden p vr de belangen van de inwners van de EU. De Eurparlementsleden zetelen niet per land, wel per plitieke familie f fractie. Ze splitsen zich k p in thematische Parlementaire cmmissies m het werk vr te bereiden. In principe is elke plitieke fractie vertegenwrdigd in elke Parlementaire cmmissie. Een week per maand vergaderen de Eurparlementsleden in Straatsburg vr de zgenaamde plenaire zitting. Parlementaire cmmissies, fractievergaderingen f tussentijdse plenaire zittingen vinden in Brussel plaats. Het secretariaat is in Luxemburg gevestigd. Huidige zetelverdeling per fractie in het Eurpees Parlement ( ). Let wel: bij de aanvang waren er 736 leden, nu 754. Meer inf Wist je dat: Eenheid in verscheidenheid In het Eurpees Parlement kan elk parlementslid zijn/haar eigen taal spreken. Een leger vertalers en tlken staat klaar m alles naar de andere EU-talen te vertalen. De huidige EU met 27 lidstaten telt 23 fficiële talen. Dat kst elke Eurpeaan ngeveer 1,5 eur per jaar. Wist je dat: De maandelijkse verhuis In 1951 was er bijna een akkrd m de zetel van de Eurpese instellingen in Brussel te plaatsen. Luik was echter k kandidaat, waardr de zaak in België een cmmunautaire kwestie werd. Men ks daarm vr Luxemburg als vrlpige zetel. Maar daar was geen enkele zaal grt geneg m alle leden van het Eurpees Parlement in nder te brengen. Uiteindelijk verhuisde het parlement naar Straatsburg waar de plenaire vergaderingen in de vergaderzaal van de Raad van Eurpa mchten drgaan. Steeds meer activiteiten begnnen zich later in Brussel af te spelen, dus verhuisde een deel van de activiteiten naar daar. Z kmt het dat het parlement drie vestigingsplaatsen heeft. Het verhuizen kst de EU jaarlijks 200 miljen eur. Om deze situatie te veranderen meten alle landen akkrd gaan. Frankrijk wil het parlement niet weg uit Straatsburg en ligt dwars. 24

26 2.5. Het Eurpees Hf van Justitie Het Eurpees Hf van Justitie in Luxemburg Ken Lenaerts is de Belgische rechter in het Hf Wie? Het Hf is een nafhankelijke scheidsrechter die uitspraken det ver geschillen tussen lidstaten, instellingen en de burgers van de Eurpese Unie. Het Hf telt 27 rechters: één per lidstaat. Ze wrden bijgestaan dr acht advcaten-generaal die de uitspraken van de rechters vrbereiden. De rechters wrden benemd vr een peride van 6 jaar. Taken Het Hf ziet te p de naleving van de Eurpese wetgeving. Als nafhankelijke scheidsrechter det het Hf uitspraken ver geschillen tussen lidstaten en instellingen, instellingen nderling f lidstaten nder elkaar. Het Hf is de hgste berepsinstantie vr particulieren. Het vnnist k ver de geldigheid f de interpretatie van de Eurpese verdragen. Omdat het Hf verbelast raakte, werd in 1989 een Gerecht van Eerste Aanleg bij het Hf pgericht. Meer inf Vrbeeld van een uitspraak: Arrest Brwn Een vruw werd ntslagen mdat zij dr zwangerschapsprblemen niet meer kn werken. In 1998 rdeelde het Hf dat dit ntslag in strijd is met het Eurpees recht. Het ntslag van een vruw in de lp van haar zwangerschap mdat zij niet kmt werken wegens een ziekte die met de zwangerschap zelf verband hudt, is, vlgens het Hf, een verbden discriminatie p grnd van het geslacht. 25

27 Pas p! Eurpees Hf van Justitie het Eurpees Hf vr de Rechten van de Mens Het Eurpees Hf vr de Rechten van de mens is het Hf van de Raad van Eurpa (zie vrige) dat in Straatsburg gevestigd is. Hier kunnen individuen, grepen, rganisaties en landen een klacht indienen tegen een lidstaat van de Raad van Eurpa, dr een berep te den p het Eurpees Verdrag tt Bescherming van de Rechten van de Mens. Vrbeeld: In 2009 daagde het Natinaal Kmitee van Weekendverblijvers en Vaste Bewners (NKW) vzw de Vlaamse regering vr het Eurpees Hf vr de Rechten van de Mens. Dat gebeurde naar aanleiding van stkude afbraakvnnissen en arresten dr de stedenbuwkundige inspectie. Het NKW vnd dat iedere redelijke termijn dr de Vlaamse verheid verschreden was. Meer inf: Eurpees Hf van Justitie het Internatinaal Gerechtshf Het Internatinaal Gerechtshf is een instelling van de Verenigde Naties die zetelt in Den Haag. Het behandelt geschillen tussen staten. Cncreet gaat het ver geschillen i.v.m. grenzen tussen landen, maritieme grenzen, gijzelneming, asielrecht enz. Vrbeeld: In 2009 daagde België Senegal vr het Internatinaal Gerechtshf vanwege de weigering m de vregere Tsjadische president Hissène Habré te vervlgen vr misdaden tegen de menselijkheid en marteling. Vlgens ns land schendt de West- Afrikaanse staat daarmee het vlkenrecht. Op vrijdag 20 juli 2012 kwam de uitspraak van het Internatinaal Gerechtshf: Senegal met znder dralen zelf de vrmalige Tsjadische president Hissène Habré vervlgen, f hem aan België uitleveren. Meer inf: Eurpees Hf van Justitie Het Internatinaal Strafhf Het Internatinaal Strafhf van de Verenigde Naties is eveneens gevestigd in Den Haag. Het behandelt aanklachten tegen persnen, zals rlgsmisdaden, vlkerenmrd en misdaden tegen de menselijkheid. Vrbeeld: Het Internatinaal Strafhf vaardigde een arrestatiebevel uit tegen twee vermedelijke verantwrdelijken vr misdaden in de Sedanese regi Darfer. De vregere minister van Binnenlandse Zaken Ahmed Haren en Ali Ksheid, een leider van de janjaweed-milities, zijn beschuldigd van 51 rlgsmisdaden en misdaden tegen de mensheid, waarnder mrden en verkrachtingen. Meer inf: 26

28 2.6. De Rekenkamer f het Rekenhf Het Rekenhf in Luxemburg Wie? De Rekenkamer bestaat uit 27 leden en werkt nafhankelijk. Vr België zetelt Karel Pinxten. De instelling is in Luxemburg gevestigd. Taken De Rekenkamer cntrleert de inkmsten en uitgaven van de Eurpese Unie. Het is het financieel geweten van de EU. Werking De medewerkers van het Rekenhf gaan p inspectie bij de instellingen, de lidstaten en de niet EU-landen die steun krijgen. Meer inf Vrbeeld van het werk van de Rekenkamer Grtschalige fraude met Eurpees geld heeft de EU den inzien dat ze veel te weinig cntrle kan uitefenen p de manier waarp de VN mgaan met het vele geld dat ze uit Brussel tegestpt krijgen. Z had de EU.a. tientallen miljenen eur s in het elektriciteitsbedrijf KEK gepmpt, maar de elektriciteitsvrziening blijft een ramp. Heveel Eurpees geld in Ksv is weggevleid, is ng nduidelijk. De Eurpese Rekenkamer zekt het mmenteel uit. 27

29 2.7. De Eurpese Centrale Bank (ECB) De ECB in Frankfurt Mari Draghi Wie? De Eurpese Centrale Bank (ECB) werd pgericht in 1998 en is verantwrdelijk is vr het Eurpese ecnmische en mnetaire beleid en het beheren van de eur. De bank werkt nafhankelijk en is gevestigd in Frankfurt, Duitsland. Sedert nvember 2011 is de Italiaan Mari Draghi vrzitter van de ECB. Pas sedert Lissabn is de ECB erkend als Eurpese instelling. Het hgste besluitvrmingsrgaan van de ECB bestaat uit zes directieleden en de vrzitters van de Natinale Centrale Banken van de landen uit de eurzne. De ECB vrmt samen met de natinale centrale banken (NCB) van de 17 eurlanden (= de eurzne) het eurstelsel f eursysteem. De EU-lidstaten die de eur ng niet inverden, behuden hun eigen munt en veren een eigen mnetair beleid. Hun natinale banken maken geen deel uit van het eurstelsel, maar wel van het Eurpees Stelsel van Centrale Banken (ESCB). Daarin zijn de ECB en alle natinale banken van de 27 lidstaten vertegenwrdigd. Zlang niet alle EU-lidstaten deel uitmaken van de eurzne, blijven het eurstelsel en de ESCB naast elkaar bestaan. Taken Een van de belangrijkste taken en stkpaardjes van de ECB is het handhaven van de prijsstabiliteit in de eurzne, zdat de kpkracht van de eur niet dr inflatie wrdt aangetast. De inflatie mag maximum 2% bedragen. Dat det ze dr de geldheveelheid te beheersen. Dit hudt nder meer in dat ze de renteveten vr de hele eurzne vastlegt. Ze cntrleert de prijsntwikkelingen in de eurzne. Ze geeft de eurbiljetten uit. Werking De ECB werkt samen met het ESCB. De nafhankelijke werking van de ECB is zeer belangrijk. De leden van de ECB meten bij hun beleid het algemeen belang van het eurgebied vr gen huden en zich niet laten leiden dr natinale ecnmische situaties. Meer inf 28

30 3. Babel in de Eurpese Unie In dit deel wrden enkele termen beter uitgelegd. Deze begrippen maken vaak deel uit van de debatten ver (de tekmst van) de EU Supranatinaal - interguvernementeel Supranatinaal f cmmunautair Supranatinaal betekent letterlijk: bven de natinale regeringen. Vr deze nderwerpen hebben de lidstaten hun beslissingsbevegdheid afgestaan aan de EU. Vrdelen: de Eurpese Unie kan vltter beslissingen nemen p terreinen waarp de lidstaten elkaar anders zuden kunnen becncurreren. Bijvrbeeld vr zaken die te maken hebben met de interne markt wrden wetsvrstellen uitgevaardigd dr de Eurpese Cmmissie, is er een actieve rl van het Eurpees Parlement en stemt de Ministerraad met (gekwalificeerde) meerderheid. Nadelen: de lidstaten verliezen hun beslissingsmacht. Interguvernementeel Interguvernementeel betekent dat afspraken gemaakt wrden tussen de regeringen. De Eurpese Unie schept het kader waarbinnen de lidstaten samenkmen. Vr nderwerpen zals het buitenlands beleid, veiligheid en defensie blijft de beslissingsmacht in handen van de natinale regeringen. Vrdelen: de lidstaten behuden hun beslissingsmacht. De beslissingen wrden immers genmen met unanimiteit van stemmen. Elke lidstaat heeft met andere wrden vetrecht. Nadelen: het stemmen met unanimiteit maakt de besluitvrming er niet gemakkelijker p. Organisaties als de NAVO, de Raad van Eurpa en de OESO zijn interguvernementeel gerganiseerd, vandaar hun beperkte slagkracht De verschillende besluiten Binnen de EU kunnen vijf srten besluiten f wetten genmen wrden. Smmige zijn bindend, andere richtinggevend. Verrdeningen gelden vr alle lidstaten en zijn nmiddellijk van tepassing. Ze heven niet dr de natinale parlementen bekrachtigd te wrden en hebben vrrang p een natinale wet. Veel bepalingen i.v.m. de landbuw, handel en transprt zijn dr verrdeningen geregeld. bv. de verrdening vr de rechten van luchtvaartpassagiers bij vertraging f annulering. Richtlijnen verbinden lidstaten erte bepaalde delstellingen te bereiken binnen een bepaalde termijn. Elke lidstaat bepaalt wel zelf he hij dat del realiseert. Als een land daar niet in slaagt vr de vastgelegde datum, kan de Eurpese Cmmissie een inbreukprcedure starten. bv. de richtlijn betreffende vaderschapsverlf. Die bepaalt dat vaders in de EU minstens 10 werkdagen betaald verlf krijgen bij de gebrte van hun kind. Besluiten (vr Lissabn waren dit beschikkingen ) zijn in elk pzicht bindend vr degenen tt wie ze gericht zijn (zals landen, natuurlijke f rechtspersnen, bv. bedrijven). bv. besluit (ten ng beschikking ) gericht tt de Vlaamse regering m het reclamemnplie van VTM p te heffen. 29

31 Aanbevelingen en adviezen zijn richtinggevend maar niet bindend. Hierdr kunnen de Eurpese instellingen hun pvatting kenbaar maken en een wensbaar gedrag vrpstellen, znder dat dit juridische gevlgen heeft. bv. de aanbeveling van de Cmmissie ver het belningsbeleid in de financiële sectr dat excessieve risic s ntmedigt De wetgevingsprcedures De cmmunautaire besluitvrming kmt tt stand dr een samenspel van de institutinele driehek: de Eurpese Cmmissie, de Raad van Ministers en het Eurpees Parlement. Het wetgevingsprces start met een wetsvrstel van de Eurpese Cmmissie (al dan niet verzcht dr het Eurpees Parlement, de Eurpese Raad f de burgers). Daarna bekijken de Raad van Ministers en het Parlement het vrstel. Ze kunnen het gedkeuren, afkeuren f wijzigen. Hiervr bestaan drie prcedures. De Gewne wetgevingsprcedure De gewne en dus meest gebruikte prcedure is dat het Eurpees Parlement en de Ministerraad samen beslissen f een wetsvrstel er dr kmt f niet. Een wet wrdt gedgekeurd als beide instellingen exact dezelfde tekst gedkeuren. Dat gebeurt meestal na één, twee f maximaal drie behandelingen f lezingen. De Bijzndere wetgevingsprcedures Raadplegingsprcedure: Het Eurpees Parlement kan een advies geven ver een wetsvrstel van de Cmmissie, maar de Ministerraad heeft het laatste wrd en kan het advies van het Parlement naast zich neer leggen. Dit gebeurt slechts bij een aantal gevelige maatregelen. Instemmingsprcedure: De Ministerraad kan enkel een beslissing nemen als het Parlement zijn gedkeuring geeft. Het Parlement kan het vrstel echter niet wijzigen, enkel aanvaarden f verwerpen. Deze prcedure kmt slechts een enkele keer vr, bijvrbeeld bij het sluiten van internatinale akkrden Besluitvrming in de Raad van Ministers Beslissingen wrden p drie manieren genmen: Met gewne meerderheid van stemmen Indien meer dan de helft van de lidstaten vóór stemt, is een beslissing aangenmen. Deze prcedure wrdt zeer weinig gebruikt. Met gekwalificeerde meerderheid van stemmen Elke lidstaat krijgt een bepaald gewicht, p basis van het aantal inwners. Een vrstel wrdt aanvaard als het minstens 255 stemmen haalt en meer dan de helft van de lidstaten het vrstel steunt. Huidige stemmenweging in de Raad Duitsland 29 Ostenrijk 10 Frankrijk 29 Zweden 10 Italië 29 Denemarken 7 VK 29 Finland 7 Spanje 27 Ierland 7 Plen 27 Lituwen 7 Remenië 14 Slwakije 7 Nederland 13 Cyprus 4 België 12 Estland 4 Griekenland 12 Letland 4 Hngarije 12 Luxemburg 4 Prtugal 12 Slvenië 4 Tsjechië 12 Malta 3 Bulgarije 10 TOTAAL

32 Het Verdrag van Lissabn vervangt vanaf 2014 dit systeem dr de dubbele meerderheid. Een besluit wrdt dan gedgekeurd als minstens 55% van de lidstaten, die minstens 65% van de EUbevlking vertegenwrdigen, akkrd gaan. Tt 2017 is er evenwel ng een vergangsperide waarbij een lidstaat ng de vrige prcedure kan inrepen. Dit is allemaal z cmplex dat de lidstaten in de praktijk zveel mgelijk streven naar een cnsensus. Met unanimiteit Vr bepaalde gevelige materies, zals buitenlands beleid f de tetreding van nieuwe landen, heeft elke lidstaat vetrecht Begrippenlijst Acquis cmmunautaire Begrting Cmité van de Regi s Cntrlerecht ECOSOC EDG EFSF Alle verdragen, beleidsmaatregelen, wetten, verplichtingen en rechtspraak die de Eurpese Unie tt ng te realiseerde. Landen die willen tetreden tt de EU meten het hele acquis cmmunautaire aanvaarden en vernemen in hun eigen wetgeving. Een planning van de inkmsten en uitgaven. De EU-Cmmissie stelt jaarlijks een ntwerpbegrting p, maar de leden van het Eurpees Parlement en de Ministerraad hebben het laatste wrd. De EUbegrting bedraagt jaarlijks ngeveer 130 miljard eur. De meeste middelen gaan naar duurzame ecnmische grei, landbuw en plitie- en justitiesamenwerking. Dit adviesrgaan van de EU bestaat uit 344 vertegenwrdigers van lkale en reginale verheden. Het Cmité kan geraadpleegd wrden ver materies die de regi s aanbelangen, zals nderwijs, cultuur en reginaal beleid. Een recht dat tekmt aan het Eurpees Parlement. Ze mgen de activiteiten van de Cmmissie nagaan, net zals het Vlaams Parlement de werkzaamheden van de Vlaamse Regering cntrleert. Het Ecnmisch en Sciaal Cmité is een Eurpese instelling die bestaat uit vertegenwrdigers van de sciale en ecnmische wereld. Ze geeft de Raad en de Cmmissie advies als het gaat m het landbuwbeleid, het vrij verkeer van werknemers, het verversbeleid, het sciaal beleid, bepaalde aspecten van het kernenergiebeleid en de harmnisatie van natinale wetgeving. De Eurpese Defensiegemeenschap. Met de stijgende spanning tussen Ost en West krt na WO II wilde de VS dat Duitsland zich ging herbewapenen. Herbewapening van Duitsland lag echter ng erg gevelig in de rest van Eurpa. Pléven, de tenmalige Franse minister van Defensie, stelde daarm in 1950 vr een EDG p te richten. Binnen de EDG zu een leger functineren nder Eurpees gezag. De EDG sneuvelde, nadat het Franse Parlement weigerde het verdrag ged te keuren. Ondertussen werken smmige landen reeds samen p vlak van defensie en kmt het vrstel van een EDG van tijd tt tijd pnieuw ter sprake. De Eurpean Financial Stability Facility (EFSF) is een tijdelijk ndfnds pgericht tijdens de eurcrisis m de stabiliteit van de 31

33 eur te waarbrgen. Het trad in werking in mei 2010 en is betrkken bij ndsteun aan Griekenland, Prtugal en Ierland. Uit dit vrlpige ndfnds, is beslist k een permanent ndfnds p te richten, het ESM. ESCB ESM Euratm f EGA Eurpese Gemeenschap (EG) Eurpese Gemeenschap vr Klen en Staal (EGKS) Eurpees Stelsel van Centrale Banken. Het Eurpees Stabiliteitsmechanisme (ESM) is een permanent ndfnds dat samen met het EFSF dient als waarbrg vr de stabiliteit van de eurzne. Omdat een dergelijk fnds in strijd is met het Verdrag van Lissabn, is tijdens de Eurpese Tp van december 2011 beslten tt een verdragsaanpassing. Steun uit het ESM is verbnden aan strikte vrwaarden en cntrle. De Eurpese Gemeenschap vr Atmenergie werd pgericht in Euratm mest het wetenschappelijk nderzek p het gebied van atmenergie (vr burgertepassingen) stimuleren en de resultaten ervan verspreiden ver de landsgrenzen heen. De Eurpese Gemeenschap bestnd uit drie delen: de EGKS, de EEG en de EGA. Met het fusieverdrag van 1965, dat van kracht werd p 1 juli 1967, werden de Raden en Cmmissies van de EGKS, de EEG en het EGA gefuseerd tt één Raad en één Cmmissie vr de drie gemeenschappen. Vanaf het Verdrag van Maastricht werd de EG pgenmen in de Eurpese Unie. De Eurpese Gemeenschap vr Klen en Staal werd pgericht met de ndertekening van het Verdrag van Parijs in Daarmee beslten België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, West-Duitsland en Italië de prductie van klen en staal nder Eurpees gezag te plaatsen. Dit verdrag is verstreken sedert Eurpees cmmissaris Is een lid van de Eurpese Cmmissie die één van de prtefeuilles (= beleidsdmeinen) beheert. Hij zetelt vr vijf jaar en werkt in het belang van de Eurpese Unie, niet vr zijn eigen land. Eurpese Grndwet Eurpees Stelsel van Centrale Banken (ESCB) Eursclerse Eurstelsel f eursysteem Eurzne De Eurpese Grndwet mest de ude Eurpese verdragen vervangen en een nieuwe impuls geven aan de EU. In 2004 werd een akkrd bereikt tussen de lidstaten. Bij het ratificeren dr de lidstaten zelf liep het mis. Na een negatief referendum in Frankrijk en Nederland werd het ratificatieprces stilgelegd. Uiteindelijk werd veel van de Grndwet pgenmen in het Verdrag van Lissabn. Het ESCB mhelst de Natinale Centrale Banken (NCB) van de 27 lidstaten van de EU + de Eurpese Centrale Bank (ECB). Eurpa-meheid: Een peride waarin het Eurpees integratieprces stagneert. Deze term bundelt de Natinale Centrale Banken (NCB) van de landen uit de eurzne + de Eurpese Centrale Bank (ECB). Dit zijn de EU-lidstaten die de eur als wettig betaalmiddel hebben ingeverd. Op dit mment zijn dat er

34 Initiatiefrecht Interne markt Interguvernementele methde Maastrichtnrmen Mnnet, Jean ( ) Plenaire zitting Prtectinisme Schuman, Rbert ( ) Spill-ver effect Stabiliteits- en greipact (1997) Het recht m wetsvrstellen te lanceren. In het geval van de EU ligt dit recht bij de Cmmissie. Een ruimte znder binnengrenzen met vrij verkeer van gederen, diensten, persnen en kapitaal. Deze methde is gebaseerd p interguvernementele samenwerking. Daarbij verdedigt elk land het eigen natinale belang en behuden de lidstaten hun vlledige beslissingsmacht. Beslissingen wrden dan k met unanimiteit van stemmen genmen. De Maastrichtnrmen f de Cnvergentiecriteria staan neergeschreven in het Verdrag van Maastricht. Ze bevatten de ecnmische vrwaarden waaraan de lidstaten meten vlden m te mgen tetreden tt de eurzne. Het zijn er vijf: prijsstabiliteit, lage langetermijnrente, stabiele natinale munt, laag begrtingstekrt en beperkte verheidsschuld. Deze Fransman wrdt beschuwd als één van de funding fathers van het Eurpese integratieprces. Na WO II werd hij in Frankrijk vrzitter van de Hge Autriteit, een hge ambtelijke functie. Hij kreeg de taak de Franse ecnmie, die sterk aangetast was dr de rlg, weer p gang te trekken en te mderniseren. Vanuit deze functie kreeg hij het idee m p Eurpees vlak samen te werken. Zijn vrstel m de prductie van klen en staal nder Eurpees gezag te plaatsen, dat dr Rbert Schuman werd geprmt, gaf aanleiding tt de prichting van de Eurpese Gemeenschap vr Klen en Staal. Een vergadering waarbij alle betrkken persnen aanwezig zijn. De bijeenkmst van het vltallige Eurpees Parlement bijvrbeeld heet een plenaire zitting. De eigen markt wrdt afgeslten ter bescherming van buitenlandse cncurrentie bijvrbeeld d.m.v. invertaksen. Wrdt beschuwd als één van de funding fathers van de Eurpese integratie. Als Frans minister van Buitenlandse Zaken riep Schuman (geïnspireerd dr Jean Mnnet) p 9 mei 1950 Frankrijk, Duitsland en de andere Eurpese landen p m hun klen- en staalprductie nder gemeenschappelijk bestuur te plaatsen. Dit vrstel resulteerde uiteindelijk in de EGKS. Een tweede effect als gevlg van een eerste effect. In EU-termen betekent dit het afstaan van een tweede bevegdheid ten gunste van de eerste, een derde ten gunste van de tweede, etc. Bijvrbeeld: de EGKS was bevegd vr klen en staal. Maar klen en staal wrden ververd, dus besliste men m k p vlak van transprt samen te werken. In het Stabiliteits- en greipact spraken de EU-lidstaten af dat hun begrtingen in evenwicht zijn, f een verscht hebben. De landen spraken in 1997 af dat ze dit del niet meteen mesten halen, maar dat ze er wel naar zuden streven. Cncreet gaat het m een begrtingstekrt kleiner dan 3% van het BNP en geen grtere staatsschuld dan 60% van het BNP. Op de eurtp in ktber

35 spraken de landen af dat ze deze regels tegen eind 2012 zuden vastleggen in hun natinale grndwetten. Supranatinalisme Verdrag Verdrag van Amsterdam Verdrag van Lissabn Verdrag van Maastricht Verdrag van Nice Verdragen van Rme Uitverende macht Wetgevende macht Gemeenschappelijk gezag dat bven de lidstaten staat. Daarbij staan de lidstaten een deel van hun severeiniteit f beslissingsmacht af aan een hger rgaan, zals de EU. Schriftelijk vastgelegde vereenkmst tussen twee f meer staten. In juni 1997 ndertekenden de staats- en regeringsleiders van de tenmalige EU-lidstaten het Verdrag van Amsterdam. Dit mest het Verdrag van Maastricht evalueren en de Eurpese instellingen aanpassen met het g p de tekmstige uitbreiding. Het verdrag maakte van werkgelegenheid en de rechten van de EU-burger een tppririteit. Er werd beslist m de laatste belemmeringen vr het vrije verkeer weg te werken en de veiligheid te versterken. Met de aanstelling van de Hge Vertegenwrdiger vr het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid mest de EU een gezicht krijgen in de wereld. Over de hervrming van de instellingen kwam men in een patstelling terecht. Het verdrag dat na veel mislukte pgingen de huidige werking van de instellingen regelt. Het werd gedgekeurd in 2007 en trad in werking in Met het Verdrag van Maastricht werd de EU pgericht. Dit verdrag werd ndertekend in 1992 en werd van kracht in Met de vele uitbreidingen in het vruitzicht was de EU te aan een hervrming. Na de tetreding van de nieuwe lidstaten mest de EU k efficiënt blijven werken. Het verdrag van Nice (2000) was een teleurstelling, maar legde tch enkele ndzakelijke veranderingen vast. Dit zijn de verdragen uit 1957 waarmee de EEG en Euratm werden pgericht. De Eurpese Cmmissie ziet te p de uitvering van de Eurpese wetten. Ze is dus de uitverende macht van de EU. De macht die de inhud van de wetten en het recht bepaalt. De Ministerraad en het Eurpees Parlement hebben samen de wetgevende macht in de EU. Ng meer eurjargn? Gids eurjargn: Van acquis cmmunautaire tt Schengenruimte : eurjargn in begrijpelijke taal. Er is k een glssarium met meer technische en juridische termen: 34

36 4. Het besluitvrmingsprces in de EU Figuur 5: Het besluitvrmingsprces in de Eurpese Unie Verlp Het Eurpees Parlement, de Eurpese Raad f een Burgerinitiatief kunnen de Eurpese Cmmissie verzeken een wetsvrstel te den. De Cmmissie beslist f ze hier al dan niet p in gaat, want het initiatiefrecht ligt bij de Cmmissie. Bijna elk wetsvrstel van de Eurpese Cmmissie gaat naar de Raad van Ministers en naar het Eurpees Parlement. Zij passen dit vrstel al dan niet aan en besluiten al dan niet ver een effectieve wet. Het is ten sltte de Cmmissie die deze wet uitvert en/f uitstuurt naar de natinale parlementen, burgers en bedrijven en er p teziet dat de wet wrdt tegepast. Andere instellingen die betrkken zijn bij het besluitvrmingsprces: In geval van cnflicten f nduidelijkheden kmen het Eurpees Hf van Justitie (27 rechters + 8 advcaten-generaal) f het Gerecht van Eerste Aanleg tussen. De cntrle van de inkmsten en de uitgaven gebeurt dr de Eurpese Rekenkamer (27 leden). Het Ecnmisch en Sciaal Cmité (344 leden) en het Cmité van de Regi s (344 leden) geven advies aan het Parlement en de Ministerraad. 35

37 5. Opdrachten 5.1. Quiz 1. De wetgevende macht in de EU is A. Het Eurpees Parlement B. De Eurpese Cmmissie C. De Raad van Ministers en het Eurpees Parlement samen 2. Het Eurpees Verdrag vr de Rechten van de Mens is een realisatie van A. De Eurpese Raad B. De Raad van Eurpa C. Het Eurpees Hf van Justitie 3. De eerste nieuwe lidstaten kwamen er bij in A B C Wanneer gingen de grenzen pen vr het vrij verkeer van persnen, gederen, diensten en kapitaal waardr de interne markt realiteit werd? A B C De eurmunten en bankbiljetten kwamen in mlp in A B C Opdrachten Opdracht 1: Eurpese besluitvrming Hiernder vind je de verschillende stappen die wrden gezet bij het tt stand kmen van een Eurpese wet. Kan jij ze in de juiste vlgrde plaatsen? 1. Nu het vrstel dr iedereen is gedgekeurd, mag de Cmmissie het vrstel in de praktijk brengen. De richtlijn dat televisiezenders in Eurpa geen reclame mgen uitzenden vr, tijdens f vlak na kinderprgramma s is een feit. 2. Als een zender zich niet hudt aan dit verbd, wrdt hij dr de Cmmissie p de vingers getikt. 3. De Eurpese richtlijn wrdt mgezet in Vlaamse wetgeving. Juiste vlgrde 4. De Raad van Ministers (in dit geval de ministers van Media van alle 27 lidstaten) gaat k akkrd met het vrstel. 5. De Cmmissie vindt dat televisiereclame uitzenden rnd kinderprgramma s niet verantwrd is. Ze det een vrstel m reclame te verbieden vr, tijdens en net na kinderprgramma s. 6. Het Eurpees Parlement bespreekt het vrstel m reclame rnd prgramma s vr kinderen te verbieden en gaat akkrd. 36

38 Opdracht 2: De Eurpese besluitvrming Vul nderstaand schema verder aan. Illustreer met het vrbeeld van de wet p plaffnering van ramingtarieven binnen de EU. Opdracht 3: De Eurpese besluitvrming achter de schermen Zek uit wat COREPER is en wat zijn taken zijn. Wat wrdt bedeld met A- en B-punten? Opdracht 4: Srten Eurpese besluiten f wetten Zek p: Gaan nderstaande vrbeelden ver een verrdening, een besluit, een richtlijn f een advies? He weet je dit? REACH Ouderschapsverlf Opdracht 5: De levenslp van een Eurpese wet Op 1 januari 2009 werd een Eurpese wet van kracht die een verbd plegt vr de handel, inver, prductie en distributie van katten- en hndenbnt en van prducten die dergelijk bnt bevatten. Al te vaak blijkt immers dat dit srt bnt gebruikt wrdt m kleding f speelged p te smukken. Zek meer infrmatie p het internet m vlgende vragen te beantwrden: Om welk srt wet gaat het hier (verrdening, richtlijn, besluit, aanbeveling f advies)? Welke implicaties heeft dit? Had het Vlaamse/federale Parlement inspraak in deze beslissing? Waarm wel/niet? Strkt dit met de Vlaamse/Belgische wetgeving? Van wie kwam het initiatief m deze wet dr te veren? Kan je achterhalen welke lbbygrepen betrkken waren in deze discussie? Opdracht 6: Eurpese wetgeving Zijn vlgende uitspraken vrbeelden van Eurpese wetgeving? Zek p en verbeter/zek de juiste regel indien ndig. Kwik mag niet meer gebruikt wrden in nieuwe barmeters. Chclade is pas chclade als er minstens 25% cacabestanddelen in verwerkt zijn. 37

39 Luchtvaartmaatschappijen mgen sinds 2008 geen reclame meer maken vr gedkpe tickets, die achteraf ng verhgd wrden met allerlei taksen, teslagen en reservatieksten. Een vader heeft het recht 20 dagen afwezig te zijn p het werk naar aanleiding van de gebrte van zijn kind. De Eurpese Unie beslt in 2005 het speelged vr kinderen veiliger te maken. Sindsdien mag speelged geen dixines meer bevatten. Opdracht 7: Eurfabels Af en te vind je in de kranten njuistheden ver Eurpese beslissingen. Smmige van deze njuistheden spreken z tt de verbeelding dat ze een eigen leven zijn gaan leiden, de zgenaamde eurfabels. Surf naar en ga na f nderstaande uitspraken in de Eurpese pers kwamen f niet. De ziekenwagens in alle EU-lidstaten meten wit geschilderd wrden. De stpcntacten in de hele EU meten dezelfde zijn. Rechters mgen niet langer levenslange celstraffen uitspreken. Tegen 2008 meten alle beren in de EU een stuk speelged in de varkensstal plaatsen. De EU verbiedt de verkp van spinazie. De EU verbiedt de verkp van yghurt. Slagers mgen hnden geen been meer geven m p te kauwen. Eur-ambtenaren krijgen tt zes gratis viagrapillen per maand. Water mag enkel ng in flessen van 1 liter verkcht wrden. Onkruid mag enkel ng bestreden wrden met kkend water. Opdracht 8: België en mzetting Eurpese regelgeving Smmige Eurpese wetgeving met in natinale wetgeving mgezet wrden. Vr België is dit in smmige gevallen gecmpliceerd mdat niet alleen de federale regering, maar k de deelstaten deze richtlijnen meten mzetten. Hierdr liep België al meermaals vertraging p. Lees nderstaande artikels en beantwrd vlgende vragen: Wat gebeurt er als je een richtlijn als land niet tijdig mzet? Wat is de rl van de Eurpese Cmmissie? Wat is de rl van het Eurpees Hf van Justitie? België niet z snel in mzetten richtlijnen 06/10/ Ons land is dit jaar al tien keer verrdeeld dr het Eurpees Hf van Justitie mdat het richtlijnen van de Eurpese Unie te laat mzet in natinale wetgeving. Het Eurpees Hf van Justitie heeft België vandaag verrdeeld wegens de laattijdige mzetting van een richtlijn ver de bestrijding van witwassen van geld en de financiering van terrrisme. De richtlijn is al vier jaar ud en mest ten laatste in december 2007 dr de lidstaten van de Eurpese Unie wrden mgezet in natinale wetgeving. De richtlijn verplicht.a. advcaten, casin's en handelaars in gederen m bij cntante betalingen van meer dan eur de identiteit van cliënten en hun begunstigden vast te stellen en vermedens van witwassen f financiering van terrrisme te melden. België liet echter na de richtlijn m te zetten, waarp de Eurpese Cmmissie ns land in ktber 2008 vr het Eurpees Hf daagde, dat de Cmmissie gelijk gaf. Het is al de tiende keer dit jaar dat België vr laattijdige mzetting verrdeeld wrdt. In 2008 liep ns land zeven dergelijke verrdelingen p. Brn: 38

40 Zware dwangsm dreigt dr trage mzetting telecmwet in België 31/05/ De Eurpese Cmmissie heeft België vr het Eurpese Hf van Justitie gedaagd mdat nieuwe Eurpese telecmregels ng steeds niet in natinale wetgeving zijn mgezet. De Cmmissie vraagt van het Hf een dwangsm van eur per dag. Vlgens de Cmmissie verschaffen de nieuwe telecmregels cnsumenten en bedrijven meer cnsumentenbescherming en meer keuze. Z bevat het pakket vrschriften vr de beveiliging van persnsgegevens en de mgelijkheid m binnen het bestek van één werkdag van prvider te veranderen met behud van het eigen telefnnummer. Het Eurpees Parlement en de lidstaten bereikten ver het pakket een akkrd in nvember De lidstaten mesten de nieuwe regels vr 25 mei 2011 mzetten in natinale wetgeving. Vrig jaar pende de Cmmissie prcedures tegen 20 van de 27 lidstaten, maar de meesten hebben intussen hun huiswerk gedaan. Nederland en Italië ntsnapten de vrbije uren ng in extremis aan een rechtszaak. België, Plen, Prtugal en Slvenië meten zich wel verantwrden vr de Eurpese rechters. Opvallend is dat de Cmmissie meteen dwangsmmen eist. Die zuden verschuldigd zijn vanaf de dag van de verrdeling dr het Hf tt de dag dat de Cmmissie in kennis is gesteld van de vlledige mzetting van de Eurpese regels. "De deadline is precies een jaar verstreken. Als we nu geen ernstige stappen ndernemen, zuden we het fute signaal uitsturen", lichtte de zegsman van eurcmmissaris vr Digitale Agenda Neelie Kres te. Brn: Knack Opdracht 9: Het Eurpees Parlement Lees nderstaande tekst van prf. Hendrik Vs en verklaar de titel. Is er ann 2012 iets veranderd? Eurpa, echte parlementairen weten waarm In de partijcampagnes nch in de televisiedebatten was er de afgelpen weken veel aandacht vr Eurpa. Een gemiste kans, vindt Hendrik Vs: Het Eurpees Parlement is tenminste ng een écht parlement. En de kiezer met dat beseffen. De Eurpese verkiezingen verdwijnen in de schaduw van de Vlaamse verkiezingen. Het was vrspeld en het kmt k uit. Als een Eurpees thema wrdt aangesneden, is dat meestal in een sfeer van het spijt ns, beste kijker, maar het schijnt echt belangrijk te zijn. We belven evenwel dat we het krt huden en daarna kmt er weer fun. In vele gevallen vlgt dan een wat warrig debat en een geefend kijker van verkiezingsprgramma's weet dat dit het mment is vr de plaspauze. Het juiste frmat m Eurpese thema's aan te brengen, is ng niet ntdekt. Dat is jammer, want Eurpa is echt wel met cncrete zaken bezig. Met vedselveiligheid en milieu, penbaar verver en racisme, energie en migratie, gsm's en brdrsters. Bvendien vrmt Eurpa al jaren het keurslijf waarbinnen de natinale en Vlaamse plitiek bedreven wrdt. Eurpa trekt krijtlijnen en de marges wrden nauwer. In meerdere dssiers is de Vlaamse verheid gedegradeerd tt de filiaalhuder die links f rechts een rek mag verplaatsen, terwijl de belangrijkste beslissingen vallen in het hfdkantr, zijnde Eurpa. De meeste Vlaamse parlementsleden den hard hun best m dit niet te hren. Niemand relativeert graag zijn baan, maar het leidt wel tt een hp miserie, van Deurganckdk ver mestactieplan tt zrgverzekering. Wie de Eurpese wetten niet kent, kan ze k niet naleven. En daar kmt altijd gednder van. 39

41 De tweederangspsitie van Eurpa in de campagne wrdt ng merkwaardiger als we kijken waarver het vandaag eigenlijk gaat: parlementsverkiezingen. Bij het werk van een parlementslid hrt een duidelijke functie-inhud: wetten maken en de regering cntrleren. Z staat het in de handbeken ver demcratie en waarschijnlijk k in de eindtermen van het nderwijs. Als de kandidaten vr de zetels in het Vlaams Parlement p die mschrijving zijn afgekmen, is het twijfelachtig dat ze straks in de jb van hun leven stappen. Vlaamse f natinale parlementsleden den namelijk al lang niet meer wat ze in therie hren te den. Het parlement buigt vr de regering en maakt in de praktijk nauwelijks wetten. Amendementen wrden pas gestemd na een duidelijk fiat van de ministers. Parlementsleden zijn slaaf van fractiediscipline, partijtucht en vral van hun eigen rl als lid van meerderheid f ppsitie. Wie in de ppsitie sukkelt, kan weinig bakens verzetten; wie in de meerderheid zit, zwijgt en stemt. De zeldzame keer dat er zich een parlementaire meerderheid vrmt die verschilt van de regeringsmeerderheid is dat grt nieuws en velt iedereen zich nwennig (migrantenstemrecht). Want eigenlijk is dat de bedeling niet. In het Eurpees Parlement ligt het anders. Het vrbije decennium is het Eurpees Parlement in de meeste dmeinen medebeslisser gewrden, naast de Ministerraad. Dit betekent dat dit Parlement vandaag wetsvrstellen kan amenderen f tegenhuden en uiteindelijk p zek gaat naar het ultieme cmprmis met de ministers. Het allerlaatste wrd is aan het Parlement. Dat is nder meer z vr milieukwesties, mbiliteit, vedsel, de interne markt en grte delen van het sciaal beleid. Ok in cntrversiële dssiers, zals de vele liberaliseringen, is het Eurpees Parlement de finale beslisser, naast en niet nder de ministerraad. Als de fameuze richtlijn-blkestein it (en ngetwijfeld flink geamendeerd) realiteit wrdt, dan zal het zijn mdat het Parlement het z wil. In de dmeinen waar een Eurpees beleid niet van de grnd kmt (zals buitenlandse plitiek, sciale zekerheid f belastingen), heeft dit Parlement weinig te zeggen. Maar in de dmeinen waar Eurpa een krachtig beleid vert met een heel tastbare impact p ns leven, is de macht van het Eurpees Parlement aanzienlijk. Het Eurpees Parlement hudt geen regering in het zadel en dat maakt de bewegingsvrijheid er veel grter dan in een natinaal f reginaal parlement. Plitiek is misschien makkelijker m te vlgen als alles gebetnneerd is in een vaste meerderheid en een nveranderlijke minderheid. Dan staan twee afgelijnde grepen tegenver elkaar en er is de hele regeerperide tijd m uit te maken wie de geien zijn en wie de slechten. Maar het is k saaier en à la limite wrden parlementaire debatten verbdig. Sms mie televisie, maar met vrspelbare aflp. In het Eurpees Parlement ligt het anders. Bij elke stemming, ver elke wet, elk amendement, elke kmma vrmt zich telkens een nieuwe meerderheid. De fractiediscipline is minder dwingend, de uitkmst vaak weinig vrspelbaar en elke vlksvertegenwrdiger rdeelt veel meer naar eigen inzicht en geweten. Wie zich vastbijt in een dssier en met ernstige amendementen p de prppen kmt, kan het verschil maken. Ok als hij uit een kleine partij f uit een klein land kmt. En daarm is het belangrijk wie we naar Eurpa sturen. De plitieke partijen hebben het Eurpees Parlement wel eens nderschat. Het werd beschuwd als een vergeetput vr lastpsten (Jhan Van Hecke f Ward Beysen), als een rusthuis (Willy Declercq) f als een instelling vr palliatieve zrg (Karel Dillen). Vandaag staat er schn vlk p de meeste lijsten. Maar vr de kandidaten blijft het meilijk pbksen tegen huizenhge clichés. Stemtesten en ander plitainment hielpen de muur rnd de natinale plitiek te slpen en tnden aan dat plitiek wel degelijk gaat ver cncrete dingen. Maar Eurpa werd vergeten en dus blijven de vrrdelen vereind. Dat Eurpa abstract is, maar wat aanmddert en zich bezighudt met wat ns niet interesseert. Of dat het Eurpees Parlement een machtelze praatbarak is, die als het ged uitkmt al eens een advies mag geven. Dat klpt allemaal niet meer. Eurpa is cncreet en belangrijk en het Eurpees Parlement is een écht parlement. En dat laatste is een zeldzaamheid gewrden. De Standaard, Hendrik Vs, 10 juni

42 Opdracht 10: Het parlement cntrleert de Eurpese Cmmissie Het parlement met de werkzaamheden van de Eurpese Cmmissie cntrleren. Eén keer hebben ze dat cntrlerecht gebruikt: in de zaak Cressn. Zek p waarver dit ging. Het parlement met k instemmen met de samenstelling van de Eurpese Cmmissie. Het kan fwel de hele Cmmissie huiswaarts sturen, fwel niemand. Zek p wat de zaak Buttigline precies inhield. Opdracht 11: Vlamingen in Eurpees Parlement Zek vr elke fractie p welke Vlaamse Eurparlementsleden erte behren en vermeld k hun Vlaamse plitieke partij. (tip: zek de fficiële lijst van de Belgische Eurparlementsleden) Welke Vlaamse partij ntbreekt? He kmt dit? Wat gebeurde er met hun fractie? Fracties Fractie van de Eurpese Vlkspartij (Christen-Demcraten) en Eurpese Demcraten Fractie van de Prgressieve Alliantie van Scialisten en Demcraten in het Eurpees Parlement Alliantie van Liberalen en Demcraten vr Eurpa Fractie Vlaamse Eurparlementsleden Vlaamse partij Fractie De Grenen / Vrije Eurpese Alliantie Fractie Eurpees Unitair Links / Nrds Gren Links Eurpa van Vrijheid en Demcratie Eurpese Cnservatieven en Hervrmers Opdracht 12: De EU in Brussel Brussel is de hfdstad van de EU. De meeste van de EU-instellingen zijn in Brussel gevestigd. De kantrruimte die dr de Eurpese instellingen en hun satellietrganisaties wrdt ingenmen, bedraagt ngeveer 3,5 miljen vierkante meter p een ttaal van 12 miljen. De meeste kantrruimte bevindt zich verigens in de Eurpese wijk. Duid nderstaande instellingen p de kaart (zie verder) aan met een nummer: 1. De Eurpese Raad (tekmstig gebuw) 2. De Eurpese Cmmissie 3. Het Eurpees Parlement 4. De Raad van Ministers Bekijk k het plan van de Eurpese wijk in Straatsbug via (Engelstalige site). Vind je het parlementsgebuw terug p de interactieve kaart? Het is verbnden met de gebuwen van de Raad van Eurpa, een andere 41

43 internatinale rganisatie. Zek p deze website welk Eurpees land nch van de EU, nch van de Raad van Eurpa lid is. Kaart: Geplan bvba Opdracht 13: Lbbygrepen in de EU Het aantal lbbyisten dat in Brussel actief is, wrdt geschat p ngeveer Neem een kijkje p (kies NL als taal, ga naar statistieken nder register raadplegen ). Je vindt er de lijst van alle geaccrediteerde belangengrepen in de EU. Welke categrie is het sterkst vertegenwrdigd? Vr bepaalde dssiers raadpleegt de Eurpese Cmmissie een aantal belangengrepen, vraleer ze een wetsvrstel uitschrijft. Z k bij REACH. Ga na wat REACH inhudt. Welke belangengrepen werden vraf geraadpleegd? Wat det de Crprate Eurpe Observatry? ( 42

44 2 De Eurpese ecnmische samenwerking Eurpa in Balans? is een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid. 43

45 Inleiding De Eurpese ecnmie is geen lsstaand gegeven. In een geglbaliseerde wereld wrden we vrtdurend gecnfrnteerd met nieuwe uitdagingen. Denk maar aan de speculaties waaraan de eur ten pri valt. Daarm met de Eurpese Unie zichzelf zdanig rganiseren en de ndige instrumenten creëren m p een gepaste manier m te gaan met de eigen ecnmie en de glbalisering. Ze werkt in de eerste plaats een beleid uit m haar psitie als grtste handelsblk in de wereld te behuden. Daarnaast prbeerde ze zich drheen de jaren intern sterk te rganiseren. Ze evlueerde van een duane-unie naar een ecnmische en mnetaire unie. Ten derde vert ze een duidelijk handels-, cnsumenten- en cncurrentiebeleid met de bedeling de Eurpese handel in gede banen te leiden en de cnsument te beschermen. 1. De EU in de wereld De glbalisering plaatst de Eurpese Unie vr steeds grtere uitdagingen. Z met ze steeds meer rekening huden met invleden van buitenaf en de pkmende grei-ecnmieën. De Unie met daarm een duidelijk beleid uitwerken m adequate antwrden te frmuleren. Enkel p die manier kan de EU haar ecnmische psitie in de wereld behuden De EU: het grtste handelsblk ter wereld De EU is uitgegreid tt het grtste handelsblk ter wereld. Van een duane-unie evlueerde de samenwerking naar een interne markt en tt een Ecnmische en Mnetaire Unie. Dr de krachten te bundelen, tellen de landen van de EU mee p mndiaal vlak. Met 1/5 de van de wereldhandel is de EU het Grafiek: Grtste spelers in de wereldhandel, 2010 (EUR 1000 miljen) grtste handelsblk ter wereld (Zie grafiek grtste spelers in de wereldhandel ). Twee derde van de handel met landen van de EU verlpt tussen de EU-lidstaten nderling (zie grafiek Intra en extra EU handel ). Dit bewijst dat we nze ecnmische psitie grtendeels aan nze interne samenwerking - vrije handel tussen de landen - te danken hebben. 44

46 Grafiek: Intra (handel tussen EU-lidstaten nderling) en extra (handel met landen buiten de EU) EU handel in De Verenigde Staten en China zijn de belangrijkste externe handelspartners van de EU. Meer dan een vierde van de Eurpese buitenlandse handel met derde landen verlpt met deze twee ecnmieën. Een gede reden dus vr de EU m sterke ecnmische banden met hen te nderhuden. De pkmst van grei-ecnmieën zals China, India en Brazilië, heeft een enrme impact p de Eurpese ecnmie. De titel van grtste handelsblk kmt sedert de eurcrisis en dr de snel greiende ecnmie van China meer en meer in het gedrang. Gede handelsrelaties met deze landen zijn dus van cruciaal belang vr nze tekmst. De EU sluit niet enkel met de sterke ecnmieën in de wereld handelsakkrden. Ok met ntwikkelingslanden heeft de Eurpese Unie handelsrelaties en akkrden. Het Eurpese vrbeeld van ecnmische samenwerking heeft navlging gekregen in de wereld. Reginale handelsblkken rezen de vrbije decennia als paddenstelen uit de grnd. Denk maar aan de ASEAN ( Assciatin f Sutheast Asian Natins ) f de MERCOSUR ( Mercad Cmún del Sur, duane-unie tussen verschillende landen van Zuid-Amerika). Dergelijke blkvrming zrgt ervr dat nderhandelingen p internatinaal vlak efficiënter verlpen en versterkt de psitie van de landen die er deel van uitmaken De EU: internatinale speler binnen de WTO, WB en IMF De ecnmische glbalisering is een feit. In vrnamelijk drie grte internatinale instellingen prberen de landen in de wereld een grip te krijgen p de wereldhandel: de Wereldhandelsrganisatie (WHO f WTO), de Wereldbank (WB) en het Internatinaal Mnetair Fnds (IMF). Vr de EU als handelsblk is het van essentieel belang m zich ged te rganiseren, m z het beleid van deze rganisaties te beïnvleden. De EU is in haar buitenlands handelsbeleid sterke vrstander van vrijhandel. 45

47 WTO: Wrld Trade Organisatin - Wereldhandelsrganisatie Wie? De WTO telt 155 leden (=landen f handelsblkken zals de EU). De meeste verige landen in de wereld, zals Rusland, hebben een bserver status, wat wil zeggen dat ze de vergaderingen mgen bijwnen, maar niet mee beslissen ver het beleid. Observers meten wel tetredingsnderhandelingen pstarten. Vrzitter? Pascal Lamy (FR), vrmalig Eurpees cmmissaris. Wat? De Wereldhandelsrganisatie is een interguvernementele rganisatie die afspraken maakt ver de handel tussen landen. Het werkt als een frum, waar alle landen hun handelsbelangen verdedigen. Del is het bevrderen van de wereldhandel en het pheffen van handelsbarrières. De WTO bepaalt z de spelregels van de wereldecnmie. Ze werkt.a. rnd landbuw, mededinging en technische handelsbelemmeringen. De WTO buigt zich k ver geschillen tussen landen. Als landen zich niet aan de afspraken huden, ntstaan er handelscnflicten. De geschillencmmissie van de WTO zekt dan naar een plssing. Vrganger? De WTO is in 1995 gegreid uit de in 1948 pgerichte General Agreement n Tariffs and Trade (GATT). De pririteit is altijd dezelfde gebleven, namelijk de verdere liberalisering van de wereldhandel. De WTO ziet het echter breder en richt zich k p de dienstensectr en intellectuele eigendmsrechten. Relatie met EU? De Eurpese Unie is als grtste handelsblk ter wereld en als vrstander van vrijhandel een van de belangrijkste spelers binnen de WTO. Hewel alle landen apart k lid zijn, spreekt en nderhandelt de Eurpese Cmmissie in de WTO namens alle 27 lidstaten. Deze zijn wel betrkken bij de vrbereiding van de standpunten die de Cmmissie verdedigt. De EC heeft vr elk nieuw akkrd k de gedkeuring van de Raad van Ministers en het Eurpees Parlement ndig. Waar? De WTO heeft haar zetel in Genève (Zwitserland). Meer inf? WB: Wrldbank - Wereldbank Wie? De Wereldbank telt 186 leden (=landen). De EU wrdt vertegenwrdigd dr haar lidstaten. Vrzitter? Jim Yng Kim (sedert 1 juli 2012). Traditineel is de vrzitter van de Wereldbank een Amerikaan. Jim Yng Kim is staatsburger van de VS, maar kmt rsprnkelijk uit Zuid-Krea. Zijn beneming wrdt 46

48 dr velen gezien als een kleine tegemetkming aan het prtest tegen deze ngeschreven regel. Wat? De Wereldbank werd samen met het IMF pgericht in Brettn-Wds in Ze heeft als del de ecnmieën van de leden nieuw leven in te blazen dr investeringen te stimuleren en leningen te verstrekken. Het gaat m leningen vr bijvrbeeld infrastructuurwerken (dammen, wegen, bruggen) en structurele hervrmingen binnen de gezndheidszrg en het nderwijs. De fcus ligt dus p ntwikkeling en armedebestrijding in de wereld. Het zeggenschap van de aangeslten landen hangt af van heveel geld ze inbrachten. Vanuit andersglbalistische hek kmt al jaren de kritiek dat de Wereldbank te neliberaal handelt. Waar? De Wereldbank heeft haar zetel in Washingtn, VS. Meer inf? IMF: Internatinal Mnetary Fund Internatinaal Mnetair Fnds Wie? Het IMF telt 188 leden (=landen). De EU wrdt vertegenwrdigd dr haar lidstaten. Vrzitter? Christine Lagarde (FR). Traditineel is de vrzitter van het IMF een Eurpeaan. Wat? Het IMF werd net als de Wereldbank pgericht in Brettn-Wds. Het IMF met mnetaire samenwerking en stabiliteit prmten en zrgen vr ecnmische grei en werkgelegenheid. Het IMF begeleidt k lidstaten in geval van meilijkheden met de betalingsbalans. Z speelt het IMF een grte rl tijdens de eurcrisis dr geld te lenen aan EU-landen. Er is een versterkte samenwerking tussen de EU en het IMF sinds het uitbarsten van de crisis. Ok p het IMF is veel kritiek, nder meer mdat k in deze rganisatie de macht van een land afhangt van zijn plaats in de wereldecnmie lees: rijkdm. Maar ude grtmachten zals de EU en de VS zijn slechts met mndjesmaat geneigd hun macht te delen met nieuwe grte spelers zals China en India. Waar? Het IMF heeft zijn zetel in Washingtn, VS. Meer inf? 47

49 2. Tenemende ecnmische integratie De Eurpese samenwerking is vral een ecnmisch verhaal. Dr de ecnmieën van de lidstaten met elkaar te verankeren, mest rlg nmgelijk wrden en de verstandhuding verbeteren. Dr samen te werken heeft p den duur niemand ng baat bij rlg. Over de jaren heen evlueerde die ecnmische samenwerking van een duane-unie, ver een interne markt, naar een ecnmische en mnetaire unie, en blijft de integratie tenemen De duane-unie Met het EEG-verdrag in 1957 beslten de lidstaten p termijn een interne markt te creëren. Een eerste stap in die richting was de duane-unie in Vanaf dat mment verdwenen de duaneheffingen tussen de tenmalige lidstaten en werd een gemeenschappelijk buitentarief geheven p prducten van buitenaf. Vrbeeld Een Amerikaans bedrijf wil wagens verkpen p de Eurpese markt. Bij de inver in de EU met het bedrijf een duanetarief betalen. Als een Duits bedrijf wagens wil verkpen in België meten er geen duaneheffingen betaald wrden, mdat beide landen deel uitmaken van de duane-unie De interne markt Ecnmische samenwerking stnd centraal bij de start. Met het EEG-verdrag van 1957 beslisten de lidstaten al m werk te maken van een Eurpese interne markt. De uiteindelijke beslissing hierver viel in 1986 met de Eenheidsakte. Op 1 januari 1993 gingen de grenzen k effectief pen. Vanaf dat mment is er vrij verkeer van persnen, gederen, diensten en kapitaal en is de interne markt een feit. Een interne markt is een ruimte znder binnengrenzen met vrij verkeer van gederen, diensten, persnen en kapitaal. Het is een ruimte waarbinnen de tltarieven zijn afgeschaft en er een gemeenschappelijk buitentarief wrdt geheven p prducten afkmstig uit niet-eu-lidstaten. Dr de interne markt verlpt de handel erg vlt. Het handelsverkeer tussen EU-lidstaten nderling bedraagt dan k twee derde van de EU-handel (zie 1.1. De EU: het grtste handelsblk ter wereld) en is cruciaal vr de Eurpese ecnmie. 48

50 Interne markt versus duane-unie In een duane-unie wrden enkel de heffingen fiscale grenzen afgeschaft. De fysieke en vele wettelijke en technische grenzen tussen de leden blijven bestaan. Vr een vrachtwagen die een lading ververt van land A naar land B betekent dit dat hij aan de grens wel ng gecntrleerd wrdt en duanepapieren met invullen, maar dat hij geen heffingen betaalt m met zijn gederen de grens ver te mgen. In een interne markt vallen de fysieke grenzen en de administratieve rmpslmp weg. De vrachtwagen rijdt met zijn lading gewn van land A naar land B, znder aan de grens te meten stppen en duanepapieren in te vullen. 1. Vrij verkeer van gederen 1.1. Algemeen Vrij verkeer van gederen betekent dat gederen znder beperkingen tussen de lidstaten kunnen circuleren. Vr dit vrij verkeer van gederen werden de fysieke grenzen tussen de landen weggewerkt. Z kunnen gederen binnen de EU znder tijdverlies aan de grenzen van land A naar land B ververd wrden (zie kader bven). Maar het penen van de grenzen bleek dr de vele wettelijke en technische barrières tussen landen niet vldende: Prducten mesten vlgens de eigen wetgeving van vele landen aan bepaalde technische regels en standaarden vlden Time is mney Om te bewijzen heveel geld en tijd de Eurpese lidstaten zuden winnen met de interne markt, berekende Eurcmmissaris Cecchini in 1988 het vlgende: Als een vrachtwagen binnen een lidstaat bleef, kn hij p 36 uur km afleggen. Indien de vrachtwagen dezelfde afstand wilde afleggen, maar twee grenzen ver mest, deed hij er dr de duanecntrles en administratie maar liefst 58 uur ver. vr ze in dat land p de markt mchten kmen. Vr een echt vrij verkeer van gederen meten k deze vele wettelijke en technische barrières weggewerkt wrden. Een harmnisatie van deze regels werd al van vr de interne markt pgestart. Tt p de dag van vandaag wrdt er aan gewerkt. Wettelijke en technische barrières Het Hf van Justitie tikte België in 1982 p de vingers vr een wet die bepaalde dat margarine in België enkel in kubusvrmige pakjes mcht verkcht wrden. België wilde hiermee verwarring tussen bter en margarine vr de cnsument vermijden. Het Eurpese Hf zag dit als een nndige handelsbarrière en rdeelde dat deze verwarring k kn pgelst wrden dr bijvrbeeld infrmatie p het etiket. 49

51 1.2. Fiscaliteit Het vrij verkeer van gederen heeft als grte bstakel dat de BTW en accijnzen ng altijd verschillen van lidstaat tt lidstaat. Belastingsbeleid is een zeer cntrversiële zaak in de Eurpese Unie. Ok bij het pstellen van de Eurpese Grndwet en het Verdrag van Lissabn bleek pnieuw he gevelig dit nderwerp ligt. Z blijft het vetrecht vr beslissingen i.v.m. fiscaliteit behuden. Tch werden al kleine stappen gezet in de richting van een Eurpees fiscaal beleid. Z werden afspraken gemaakt rnd directe en indirecte belastingen. Directe belastingen De natinale regeringen zijn bevegd vr het bepalen en innen van de directe belastingen (p inkmsten van particulieren en de winsten van ndernemingen). De rl van de EU is beperkt tt het cördineren van de natinale systemen en tt het nemen van maatregelen m belastingfraude en dubbele belastingheffing te vrkmen. Inkmensbelasting De invled van de EU p de inkmensbelasting is gering. De lidstaten bepalen immers zelf de hgte van de belastingen p ln en de inkmsten uit kapitaal en zijn verantwrdelijk vr de inning ervan. De EU waarbrgt hierbij enkel dat persnen die werken f investeren in een ander land, niet gediscrimineerd f bevrdeeld wrden. EUburgers kunnen hun spaargeld in een andere lidstaat beleggen. Maar p de winsten wrden ze belast dr het land waar zij wnen. Het prbleem was dat heel wat mensen de inkmsten uit hun spaargelden in andere EU-landen niet drgaven aan de fiscus en dus belastingen ntdken. Om daaraan paal en perk te stellen, werkte de Unie de Eurpese spaarrichtlijn uit (2005). Venntschapsbelasting Hewel de Eurpese bedrijven kunnen genieten van een interne markt en een gemeenschappelijke munt, meten ze rekening huden met verschillende belastingssystemen in de EU-lidstaten. De Unie wil daarm schadelijke belastingcncurrentie tussen de lidstaten vrkmen. Ze mgen geen belastingverminderingen drveren en de bestaande meten geleidelijk afgeschaft wrden. Bvendien wil de EU het vrij verkeer van kapitaal (zie verder) ndersteunen: venntschappen in de hele EU wrden, p heel wat gebieden, p dezelfde manier belast, bv. vr het uitkeren van intrest en ryalty s tussen verbnden ndernemingen van verschillende lidstaten. In 2004 werd bvendien het statuut van de Eurpese venntschap (f Scietas Eurpaea SE) een feit. Z kunnen multinatinale ndernemingen eenzelfde venntschapsstatuut aannemen in de hele EU i.p.v. de verschillende natinale statuten. Hierdr wrdt het beheer van een internatinale nderneming sepeler en minder bureaucratisch. Indirecte belastingen (belasting p prductie en cnsumptie) De EU zrgt ervr dat de cncurrentie tussen de lidstaten van de interne markt niet wrdt verstrd dr uiteenlpende tarieven en belastingsystemen. Btw (belasting p tegevegde waarde) De EU streeft naar harmnisatie van de btw-tarieven. Ze bepaalde dat het btw-tarief minimaal 15% met bedragen en de verlaagde btw-tarieven minimaal 5%. De lidstaten mgen hiervan afwijken: hgere tarieven dan 15% zijn tegestaan. Vr bepaalde 50

52 gederen f diensten zijn verlaagde tarieven mgelijk. Het gaat hierbij vral m veding en geneesmiddelen en gederen en wningbuw. Ok een vrijstelling is mgelijk vr diensten van algemeen belang zals ziekenhuizen en nderwijs. Als algemene regel geldt dat het btw-tarief van het land waar het prduct aangekcht wrdt, van tepassing is. Accijnzen Alle EU-lidstaten heffen accijnzen p tabak, alchlische dranken en brandstffen. Aangezien de tarieven verschillen van land tt land, wil de EU werk maken van meer harmnisering. Z legt ze nder meer minimumtarieven vast. Vr sigaretten met de accijns bijvrbeeld minstens 57% van de inkpprijs bedragen. Tegen 2014 met dat percentage stijgen naar 63% van de gemiddelde prijs. 2. Vrij verkeer van persnen Sinds 1993 is er vrij verkeer van persnen. Dit betekent eigenlijk vrij verkeer van werknemers en van zelfstandigen: EU-burgers die in een andere lidstaat willen gaan wnen en werken, kunnen dat znder al te veel administratieve rmpslmp. Er zijn k specifieke regelingen vr studenten en gepensineerden. Met de eerste tetreding van landen uit Ost-Eurpa in 2004 vreesden de ude lidstaten dat hun arbeidsmarkt verspeld zu wrden dr gedkpe arbeidskrachten. De EU kwam aan deze bezrgdheid tegemet met een vergangsmaatregel: Elke lidstaat mcht zelf beslissen m p zijn grndgebied de tepassing van het vrij verkeer vr werknemers uit de nieuwe lidstaten van 2004 uit te stellen tt uiterlijk 1 mei Vr Remenië en Bulgarije, die er in 2007 bijkwamen, lpt de vergangsmaatregel af p 31 december De meeste EU-landen maken intussen geen gebruik meer van deze mgelijkheid. België besliste dit wel te den. Bij ns mgen Remenen en Bulgaren dus pas echt aan de slag vanaf Sciale bescherming Indien je minstens een jaar gewerkt hebt in een lidstaat, heb je recht p een pensiensuitkering van die lidstaat in verhuding tt de tijd die je daar gewerkt hebt. 3. Vrij verkeer van diensten 3.1. Algemeen Vrij verkeer van diensten betekent dat een handelaar f ndernemer zijn diensten kan aanbieden in alle andere lidstaten van de EU, znder zich in dat land te vestigen. Omgekeerd kan een cnsument een berep den p de diensten van handelaren/ndernemers uit gelijk wel EU-land. Een schnheidsspecialiste uit Calais met z bijvrbeeld znder prblemen k klanten kunnen hebben in Pperinge. Een belangrijk gevlg van de invering van het vrij verkeer van diensten, was het verlies van de mnpliepsitie van de zgeheten nutsvrzieningen in de telecm-, transprt- en energiesectr. Waar vreger een staatsbedrijf vaak instnd vr deze vrzieningen, werd de markt geliberaliseerd en kregen ze cncurrentie. Hewel dit principe al pgenmen werd in het EEG-verdrag (1957) is het ng niet vlledig praktijk. 51

53 De dienstensectr beslaat bijna 70% van de ecnmische activiteit in de EU. Tch maakt ze maar vr 25% deel uit van de handel. De dienstenmarkt heeft dus ng heel wat ptentieel. De Dienstenrichtlijn wil daarm alle hinderpalen vr het vrije verkeer van diensten wegwerken. Dienstverleners meten hun diensten vrij kunnen aanbieden in de hele EU. Maar er zijn tal van uitznderingen vrzien waar de lidstaten ng tegangsvrwaarden kunnen pleggen f waar de wetgeving van het land van bestemming met gelden. Dat is nder meer het geval vr de sciale wetgeving en de lnvrwaarden f veiligheidsvrschriften. Smmige sectren, zals de gezndheidszrg, diensten van algemeen belang en publieke veiligheid vallen niet nder deze dienstenrichtlijn. Gedaan met mnplies De liberalisering van de diensten maakte een einde aan het mnplie van vele staatsbedrijven. In België ging het m Belgacm (nu k vb. Telenet), Electrabel (nu k vb. Nun) en Sabena. Sedert 1 januari 2011 is k het mnplie van B-Pst afgelpen en is de pst geliberaliseerd. Het natinale persnenverver per spr (de NMBS in België) ntsnapt vrlpig ng aan de liberalisering, mwille van vrziene meilijkheden met veiligheid en vltheid Financiële diensten Banken De regelgeving van de EU p vlak van financiële dienstverlening zrgt ervr dat banken slechts één vergunning ndig hebben vr het penen van een filiaal in een andere lidstaat f het verrichten van grensverschrijdende bankdiensten. Ok is er sedert krt de eengemaakte betalingsruimte: Er kunnen in deze betalingsruimte geen ksten meer wrden aangerekend vr betalen in/naar het buitenland. Geld afhalen in Nederland met een Belgische bankkaart is met andere wrden niet langer duurder (zie kader). SEPA In 2008 werd de Eurpese betaalruimte f Single Eur Payments Area (SEPA) gelanceerd, met de bedeling de interne markt en de EMU te versterken. Met SEPA verlpen betalingen in eur via bankkaart, verschrijving f dmiciliëring van en naar andere Eurpese landen even snel, veilig en tegen dezelfde prijs als betalingen in eigen land. De meest pvallende verandering is de invering van een Eurpees verschrijvingsfrmulier in Het Belgische bankrekeningnummer is sindsdien k vervangen dr een IBAN (Internatinal Bank Accunt Number) en BIC. Naast de 27 EU-lidstaten maken k Nrwegen, Zwitserland, IJsland en Liechtenstein deel uit van SEPA. Verzekeringen De Unie legt k regels vast vr de verzekeringssectr. Z kunnen verzekeraars in de hele Unie filialen penen en verzekeringen aanbieden in andere lidstaten. 4. Vrij verkeer van kapitaal Met het vrij verkeer van kapitaal verbiedt de EU beperkingen p het kapitaal- en betalingsverkeer binnen de EU, maar k tussen de lidstaten en landen buiten de Unie. Het kmt er p neer dat je nder dezelfde vrwaarden als de burgers van dat land, eigendm mag verwerven in een andere EU-lidstaat. 52

54 2.3. De ecnmische en mnetaire unie De vrlpig laatste stap in de ecnmische integratie van de EU is de Ecnmische en Mnetaire Unie (EMU). Alle lidstaten van de EU zijn lid van de EMU. Deze mnetaire unie streeft naar een ptimale integratie van de natinale ecnmieën en munteenheden, wat de ecnmische grei en welvaart met stimuleren. Zeventien lidstaten nemen deel aan de laatste fase van de EMU: De eur. Die biedt enrme vrdelen vr de bedrijfswereld en de cnsument. De eurcrisis maakte de vrbije jaren echter pijnlijk duidelijk dat de landen hun ecnmische en financiële plitiek ng niet vldende p elkaar afstemden. Willen de lidstaten de eur en bij uitbreiding de EMU redden, dan is een ng verdere integratie nvermijdelijk De eur: een gemeenschappelijke munt Op 1 januari 2002 werd de Mnetaire Unie tastbaar vr de EU-burgers dr de invering van de eurmunten en biljetten. Maar aan deze verwezenlijking ging een lange vrbereidingsperide vraf. Het idee m een gemeenschappelijke Eurpese munt te creëren bestnd al langer. Met de Eenheidsakte (1986) bliezen de staats- en regeringsleiders het vrstel nieuw leven in. De tenmalige vrzitter van de Eurpese Cmmissie, Jacques Delrs, kreeg de pdracht m te nderzeken he dit kn verwezenlijkt wrden. Delrs stelde in zijn rapprt vr m in drie fasen ver te gaan tt een Ecnmische en Mnetaire Unie. Jaques Delrs De drie fasen van de Ecnmische en Mnetaire Unie De EMU, pgenmen in het Verdrag van Maastricht, werd in drie fasen gerealiseerd: 1. De lidstaten stemden hun ecnmisch beleid p elkaar af en namen deel aan het Eurpees Mnetair Stelsel (EMS). Het del van het mnetair stelsel was m grte schmmelingen in de wisselkersen van de natinale munten van de lidstaten te vrkmen. Ok werd de Eurpese kapitaalmarkt vrijgemaakt. 2. De lidstaten stemden hun ecnmisch en mnetair beleid verder p elkaar af. Er kwamen regels vr het begrtingsbeleid en de Eurpese Centrale Bank werd pgericht. 3. Wisselkersen werden nherrepelijk vastgelegd. De eur kwam in mlp. Het vrstel van Delrs werd integraal vergenmen in het Verdrag van Maastricht (1992). Het verdrag maakte k afspraken ver ecnmische vrwaarden m te te treden tt de eurzne. Deze Maastrichtnrmen mesten nagaan f de lidstaten een geznde ecnmie hadden. Dr enkel landen te te laten tt de eurzne met een sterke en geznde ecnmie, kn de eur een sterke munt wrden. De lidstaten mesten aan vlgende vijf vrwaarden vlden: prijsstabiliteit: de inflatie mag maximum 1,5% hger liggen dan die van de 3 lidstaten die het vrafgaande jaar de beste resultaten knden vrleggen laag begrtingstekrt: maximaal 3% van het BNP beperkte verheidsschuld: maximaal 60% van het BNP lage langetermijnrente stabiele natinale munt. De eurlanden spraken af dat ze deze nrmen zuden blijven respecteren, k na de invering van de eur. De staats- en regeringsleiders legden dit vast in het Stabiliteits- en Greipact 53

55 (1997). Er werd echter geen cntrlergaan pgericht dat de lidstaten hierver p de vingers kn tikken. Dit lag p dat mment plitiek te gevelig en zu nit aanvaard geweest zijn. Deze nalatigheid ligt tien jaar later mee aan de basis van een uit de hand gelpen eurcrisis. Pas dr deze crisis is het plitieke klimaat klaar vr strenge cntrlemechanismen (zie verder). Op 1 januari 1999 ging de derde fase in: Elf landen verden de eur in als wettig betaalmiddel. De munt werd dan enkel gebruikt vr girale betalingen. Griekenland vlgde in Maar dé datum waarp de eurmunten en biljetten in mlp kwamen was 1 januari Twaalf landen maakten ten deel uit van de eurzne. Alle EU-lidstaten zijn verplicht de eur in te veren van zdra ze de Maastrichtnrmen halen. Het Verenigd Kninkrijk en Denemarken verkregen een pt-ut en zijn vrijgesteld van deze verplichting. De Zweedse bevlking maakte in een referendum duidelijk dat ze de eur niet lusten. Zweden vldet daarm delbewust niet aan de vrpgestelde België kan niet ntbreken Hewel België, met zijn staatsschuld van bijna 100%, in 1999 niet vldeed aan de Maastrichtnrmen, was het ndenkbaar dat het land met de belangrijkste Eurpese instellingen geen deel zu uitmaken van de eurzne. Bvendien ging het p dat mment ecnmisch zeer ged in Eurpa. Men ging er gemakshalve van uit dat dit prbleem zichzelf wel zu plssen. criteria. De jngste lidstaten treden druppelsgewijs te tt de eurzne: Slvenië kwam er bij in 2007, Malta en Cyprus in 2008, Slwakije in 2009 en Estland in De eurzne De eurzne bestaat uit de EU-lidstaten die met de eur betalen. Mmenteel zijn dat er 17: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Italië, Ierland, Griekenland, Spanje, Prtugal, Ostenrijk, Finland, Slvenië, Cyprus, Malta, Slwakije en Estland. 54

56 Munteenheden van niet-eurlanden Verenigd Kninkrijk Britse Pnd Tsjechië Tsjechische Krn Denemarken Deense Krn Hngarije Frint Zweden Zweedse Krn Letland Lats Remenië Lei Lituwen Litas Bulgarije Lev Plen Zlty Een gemeenschappelijk mnetair beleid De landen van de eurzne dragen het beleid met betrekking tt hun munt, zals de wisselkers, ver aan één financiële instelling: De Eurpese Centrale Bank (ECB). Het hgste del dat de ECB nastreeft is prijsstabiliteit en dus inflatie in de eurzne vrkmen. De Eurpese Centrale Bank is k verantwrdelijk vr het eurbeleid. De ECB geeft munten en biljetten uit, cördineert de samenwerking p Eurpees niveau en hudt tezicht p de stabiliteit van de financiële sectr (zie k hfdstuk De Eurpese Centrale Bank (ECB)). Eurzne eurgrep eurstelsel Eurzne = de 17 EU-lidstaten die met de eur betalen. Eurgrep = de ministers van Financiën van de eurzne. De Eurgrep heeft als vaste vrzitter de Luxemburger Jean-Claude Juncker. Eurtp = bijeenkmst van de staats- en regeringsleiders van de landen uit de eurzne. Dit is geen frmeel rgaan van de EU. Vrlpig wrdt de eurtp vrgezeten dr Herman Van Rmpuy. Maar mdat de ecnmieën van de eurzne veel invled p elkaar hebben, verleggen zwel de ministers van Financiën van de landen met de eur (de eurgrep) als de regeringsleiders van de landen met de eur (de eurtp) p regelmatige basis m de ecnmische ntwikkelingen beter p elkaar af te stemmen. Sedert de eurcrisis zijn deze nieuwe verlegstructuren naast de ECB k van grt belang vr het uitstippelen van het gemeenschappelijk mnetair beleid. Het ecnmische beleid en de psitie van de Eurpese Centrale Bank kmen met regelmaat nder vuur te liggen, mede mdat de ECB eenzelfde beleid vert vr 17 landen met een ng altijd nderling verschillende ecnmische situatie Gaten in de EMU Het del van de EMU is m ecnmische grei en welvaart te stimuleren. De eur als gemeenschappelijke munt mest het prnkstuk van de EMU wrden. Een echt plitiek dak vr deze eur ntbrak echter. Dit kwam pas pijnlijk duidelijk aan het licht bij het uitbreken van de financiële en ecnmische crisis (2007 en verder) die mede daardr uitmndde in een heuse eurcrisis (2009 en verder). 55

57 Orzaak van de financiële en ecnmische crisis De aanslagen van 11 september 2001 en het uiteenspatten van de internetzeepbel in datzelfde jaar werden als eerste rzaak van de kredietcrisis beschuwd. Om een recessie te vrkmen verlaagde de centrale bank van de VS (FED) de rente (tt 1% in 2004). Daardr knden bedrijven en particulieren makkelijk en gedkp geld lenen en werd er sterk geïnvesteerd in de Amerikaanse huizenmarkt. De banken namen erg grte risic s en ten de eigenaars als gevlg van de inflatie hun lening niet meer knden betalen, kwamen ze in grte meilijkheden. Het slinkende vertruwen in de banken resulteerde in het kelderen van de aandelenkersen p de beurs, daardr leenden de banken minder makkelijk geld aan bedrijven en daalde het cnsumentenvertruwen. Als gevlg van de glbalisering resulteerde deze rsprnkelijk enkel financiële crisis in een wereldwijde ecnmische crisis. Wat was nu het prbleem? Ten eerste waren de vrwaarden m in Eurpa een eenheidsmunt p een gede manier te laten werken, niet vervuld: Alle natinale ecnmieën zuden hmgeen, zeg maar gelijkaardig, meten zijn. De ngelijke ecnmische grei en de grte verschillen in prductiviteit en lnksten, vral tussen het armere zuiden en het meer welvarende nrden, stnden en staan dit in de weg. Bvendien zijn de landen nderling niet flexibel geneg m dit p te vangen. Er was en is te weinig mbiliteit van arbeid en kapitaal tussen de landen, vaak dr de taalbarrières en verschillende natinale wetgeving. Ten tweede waren er wel regels pgesteld de zgezegde Maastrichtnrmen, f later de regels uit het Stabiliteits- en greipact maar geen rganen m dit te cntrleren. Al van bij de start van de eur vldeden enkele landen waarnder België niet aan alle vrwaarden. In de hele peride tt aan de eurcrisis zu k geen enkel jaar vrbijgaan waarin alle landen aan al hun vrwaarden vldeden. Maar de eur had in de beginjaren het vertruwen van de ecnmie en van de beleggers mee. Ten eind 2009 Griekenland in zwaar weer terechtkwam, daalde k het vertruwen van de beleggers in de andere eurlanden. Vele banken hadden bvendien hun banken gered met staatsgeld, wat hun begrtingstekrt en bij uitbreiding hun staatsschuld ng meer de hgte in had gejaagd. Vr vele landen uit de eurzne betekende dit een verschrijden van het afgesprken maximale begrtingstekrt van 3% van het BNP en maximale staatsschuld van 60% van het BNP. Staatsschuld in 2001, een jaar vr de uitgifte van eurmunten en bankbiljetten. Een van de maastrichtnrmen is dat de staatsschuld maximum 60% van het BNP mag bedragen. In 2001 vldeden Griekenland, België en Italië duidelijk niet aan deze vrwaarde. 56

58 Beleggers richtten hun pijlen p de zwakste landen uit de eurzne en sleurden daardr de hele eurzne mee Nieuwe maatregelen Overal in de EU prbeerden de landen hun huishudbekje weer p rde te krijgen dr middel van drastisch te bezuinigen en in smmige gevallen met financiële steun van buitenaf. Maar de aanhudende crisis dwingt de EU k tt ingrijpende maatregelen. Wat vrheen plitiek ndenkbaar was, krijgt nu gestalte: maatregelen die langzaamaan leiden naar een fiscale en plitieke unie. Ndmaatregelen Rake vrspelling Rman Prdi sprak in 2001, als tenmalig vrzitter van de Eurpese Cmmissie, vlgende legendarische wrden: I am sure the eur will blige us t intrduce a new set f ecnmic plicy instruments. It is plitically impssible t prpse that nw. But sme day there will be a crisis and new instruments will be created. In 2010 zag een tijdelijk (tt 2013) ndfnds het licht: het EFSF. Dit tijdelijke fnds met eurlanden met financiële prblemen bijstaan en de stabiliteit van de eur waarbrgen. Onder meer Griekenland, Ierland en Prtugal kregen geld uit dit ndfnds. Inmiddels is beslist dat een permanent ndfnds, het ESM, vanaf midden 2013 deze taak zal vernemen. Geld uit dit fnds is verbnden aan strikte vrwaarden en kan enkel wrden ingezet als de stabiliteit van de hele eurzne in gevaar is. Eurpa grijpt ng meer in Naast een ndzakelijke plssing van de huidige prblemen, wil Eurpa een mgelijke herhaling van de feiten vrkmen. Tallze bijeenkmsten van nder meer de Eurpese Tp, eurtp en eurgrep vlgden elkaar de laatste maanden p. Hiernder kmen enkele van de belangrijkste afspraken aan bd. Eurpese financiële waakhnden: Aan de basis van de financiële en ecnmische crisis ligt het rekelze gedrag van de banken. In december 2009 beslisten de Eurpese ministers van Financiën ver de prichting van drie Eurpese tezichthuders vr de financiële markten: een vr de banken, een vr de verzekeraars en pensienfndsen, en een vr leningen en aandelenmarkten. Eur Plus Pact: De landen van de eurzne namen in maart 2011 een pakket maatregelen aan m de natinale ecnmieën van de eurlanden meer p elkaar af te stemmen. Ok enkele niet-eurlanden slten zich bij het pact aan, vandaar de naam het Eur Plus Pact. Six Pack: De ministers van Financiën van de EU stemden in ktber 2011 in met een zestal wetgevingsvrstellen m het Stabiliteits- en Greipact te versterken. Vrtaan wrdt streng tegezien p de lidstaten die zich niet aan de afgesprken begrtingsregels huden en vlgen er autmatische sancties. Tw Pack: Eind nvember 2011 kwam de Eurpese Cmmissie met enkele aanvullende maatregelen. De eerste geeft de Cmmissie de kans m de begrtingen van de natinale landen te berdelen en aanvullende eisen te stellen, iets wat Eli Di Rup met het 57

59 pstellen van de Belgische begrting meteen aan den lijve mcht ndervinden. De tweede maatregel versterkt het tezicht p landen met financiële prblemen. Begrtingspact f fiscaal pact: In maart 2012 ndertekenden de regeringsleiders van de EU-landen, met uitzndering van het Verenigd Kninkrijk en Tsjechië, het begrtingspact f fiscaal pact. Dit Verdrag inzake Stabiliteit, Cördinatie en Bestuur in de EMU bundelt de maatregelen vrgesteld dr de Eurpese Cmmissie en met de begrtingsdiscipline bij de lidstaten afdwingen en de financiële markten zekerheid bieden. Masterplan ter versterking van de eurzne Eind juni 2012 presenteerden Herman van Rmpuy, Cmmissievrzitter Barrs, ECB - vrzitter Draghi en vrzitter van de eurgrep Juncker hun masterplan vr de versterking van de eurzne. Het bestaat uit vier grte buwstenen van financieel beleid, begrtingsbeleid, ecnmisch beleid en plitieke besluitvrming. De meest pmerkelijke vrstellen zijn die vr een bankenunie, met een verscherpt tezicht p de banken, en de mgelijkheid m eur-bligaties uit te geven. De vier bezielers van het masterplan hebben ng tt eind 2012 m hierver definitieve plannen p te stellen en deze vr te leggen aan de regeringsleiders. Tt die tijd is er heel wat verleg en met duidelijk wrden in heverre de lidstaten zich achter dit masterplan scharen Tekmst Op dit mment willen de leiders van de eurlanden de eur ng altijd kste wat kst redden. Het wrdt langzaamaan duidelijk dat ns lt met de EMU, en zeker de eur, vlledig aan elkaar verbnden is. De Eurpese Unie heeft haar greep p de natinale begrtingen gevelig verscherpt. Zveel inmenging in wat tt vr krt als een luter natinale aangelegenheid werd beschuwd is p zeer krte tijd van ndenkbaar geëvlueerd tt ndzakelijk. Het antwrd p deze eurcrisis is dus vrlpig pnieuw méér en niet minder Eurpese integratie. De vraag is f de Eurpese burger ng wel steun wil verlenen aan z n Eurpese Unie. De tekmst met uitwijzen f de Eurpese Unie sterker uit deze crisis kmt. 58

60 Figuur 4. De Eurpese ecnmische integratie 59

61 3. Handelsbeleid 3.1. Het internatinale handelsbeleid van de EU Met bijna 1/5 de van de wereldwijde in- en uitver is de Eurpese Unie een belangrijke ecnmische speler (zie 1. De EU in de wereld). De EU is zwel qua imprt als exprt de grtste speler ter wereld. Het is dan k belangrijk dat de EU een degelijk handelsbeleid blijft veren. De fcus ligt daarbij p het ged rganiseren van de Eurpese markt en het beschermen ervan Imprt: Maatregelen m de Eurpese markt te beschermen Maatregelen tegen dumping Als een nderneming f een land prducten aanbiedt p de Eurpese markt tegen een prijs die lager ligt dan de nrmale prijs (prductieprijs), spreekt men ver dumping. Om dit tegen te gaan, kan een nderneming die zich benadeeld velt klacht indienen bij de Eurpese Cmmissie. Is de klacht gegrnd, dan legt de Cmmissie anti-dumpingheffingen p. Vrbeeld In 2010 diende de Cnfederatin f Eurpean Fine Paper Industries (CEPIFINE) een klacht in bij de Eurpese Cmmissie wegens dumping van Chinees ftpapier ( fine cated paper ) p de Eurpese markt. De Chinese verheid zu Chinese prducenten van ftpapier bevrdeeld hebben dr hen gedkpe leningen en buwgrnd aan te bieden. In nvember 2010 kndigde de EU vrlpige anti-dumping heffingen aan p dit ftpapier. In mei 2011 besliste de Cmmissie na grndig nderzek tt een verhgde anti-dumping heffing van 8% tt 35% (afhankelijk van de prducent) en dit vr een peride van 5 jaar. Anti-subsidiemaatregelen Ok het inveren van zwaar gesubsidieerde prducten, wrdt beschuwd als neerlijke handelspraktijken. Ok hiervr kunnen ndernemingen een klacht indienen bij de Eurpese Cmmissie. Indien ndig legt ze inverheffingen p. Vrbeeld In 2011 verlengde de EU de extra heffing p de imprt van Amerikaanse bidiesel die in 2009 werd ingeverd. In de VS wrdt bidiesel dr de verheid gesubsidieerd waardr de Eurpese leveranciers niet cncurrentieel zijn p de eigen markt. 60

62 Vrijwaringsmaatregelen Anti-dumping- en anti-subsidiemaatregelen zijn instrumenten m neerlijke handel tegen te gaan. Vrijwaringsmaatregelen hebben echter de bedeling de Eurpese ecnmie te beschermen, kal wrden de geïmprteerde prducten eerlijk verhandeld. Als een Eurpese prducent wrdt bedreigd dr een tename van gedkpere versies van zijn prduct uit het buitenland, kan hij een vrijwaringsmaatregel aanvragen. Deze maatregel, die het cncurrerende prduct fwel tegenhudt, f er taksen p heft, geeft de prducent even de tijd m zijn prduct zdanig bij te schaven dat hij ze aan een cncurrentiële prijs kan verkpen, f een andere niche begt. Een dergelijke vrijwaringsmaatregel is beperkt in de tijd Exprt: Maatregelen m de uitver van Eurpese gederen te beschermen Eurpese bedrijven kunnen hun prducten vrij uitveren naar de rest van de wereld. Er zijn slechts enkele uitznderingen, zals wapens. Wie wil uitveren naar landen buiten de EU met daar meestal inverrechten betalen (tarifaire belemmering). Vaak met men k rekening huden met nn-tarifaire belemmeringen. Die maatregelen hebben niets met tarieven te maken, maar vrmen tch een handelsbarrière. Meestal gaat het m fysieke, fiscale f technische belemmeringen, zals milieueisen, strenge kwaliteitseisen f natinale veiligheidsnrmen. Deze nn-tarifaire belemmeringen wrden vaak gebruikt m de markt van het inverland te beschermen. Indien Eurpese bedrijven f lidstaten met dergelijke handelsbelemmeringen gecnfrnteerd wrden, kunnen ze klacht indienen bij de Eurpese Cmmissie. De Cmmissie werkte hiervr de Trade Barrier Regulatin (TBR) uit m handelsbelemmeringen aan te vechten die dr internatinale akkrden (vb. in de WTO) verbden wrden. In het laatste decennium hebben vele tientallen bedrijven en industrieën gebruik gemaakt van de TBR m prblemen in de exprtmarkt aan te kaarten. Deze prcedures hebben de vrwaarden vr exprt verbeterd vr autprducenten in Clmbia, farmaceutische prducten in Turkije, textiel in Brazilië en vele andere gevallen Cnsumentenbeleid Cnsumentenbeleid is, naast het vrij verkeer, een belangrijk principe van de interne markt. Het Eurpese beleid richt zich vral p cnsumentenbescherming: infrmatie aan en veiligheid en juridische bescherming van de cnsument Infrmatie aan de cnsument Etikettering van vedingsmiddelen De Unie vindt dat cnsumenten duidelijk geïnfrmeerd meten wrden ver de inhud van vedingsmiddelen. Verpakte vedingsmiddelen meten vlgende gegevens bevatten: 61

63 Infrmatie aan de cnsument: etikettering van vedingsmiddelen De lidstaten blijven verantwrdelijk vr bepalingen i.v.m. vedsel dat niet vrverpakt verkcht wrdt. Er zijn ten sltte k specifieke bepalingen vr.m. light-prducten en genetisch gemanipuleerd vedsel. Etikettering van niet-vedingsmiddelen Ok vr niet-vedingsmiddelen bestaan er regels vr etikettering. Die verschillen naargelang het prduct. Er zijn specifieke regels vr huishudapparaten, textiel, schenen, csmetica, brandstfgebruik en CO 2- uitstt vr nieuwe aut s. Het label hiernaast bijvrbeeld vertelt de cnsument dat dit prduct (chemische stf) p krte f lange termijn schadelijk is vr de gezndheid. Eurpese kwaliteitslabels De EU wil de burger niet alleen infrmeren ver de inhud en prductie van prducten, maar k ver de kwaliteit ervan. Daarm creëerde ze een aantal labels, die de cnsument meer infrmatie geven ver milieuvrdelen, gegrafische rsprng, technische harmnisatie en prductiewijze. Het label hiernaast bijvrbeeld vertelt de cnsument dat dit prduct milieuvriendelijk (gemaakt) is. Taalgebruik en prijsaanduiding Het etiket, de gebruiksaanwijzing f waarschuwing met gemakkelijk te begrijpen zijn dr de cnsument. Dit hudt nder meer in dat het in de taal van de cnsument met zijn, f iets wat 62

64 daar dicht bij ligt. De prijs van prducten met ndubbelzinnig, makkelijk herkenbaar en ged leesbaar zijn Veiligheid van de cnsument Prductveiligheid Een prduct mag maar verkcht wrden p de Eurpese markt als het veilig is bij nrmaal gebruik en in nrmale mstandigheden. Vr.m. speelged en csmetica gelden specifieke maatregelen. Prductaansprakelijkheid Een cnsument kan schadevergeding eisen aan de fabrikant van het prduct dat gebreken vertnt en waardr schade ntstaan is. Hij/zij met enkel de schade, het gebrek en het verband tussen het gebrek en de schade bewijzen. Vedselveiligheid Enkele vedselcrisissen zrgden ervr dat de Eurpese Unie de vedselketen strenger cntrleert. Ze vlgt het vedsel nu bij manier van spreken van ber tt brd. Om vlug te kunnen ingrijpen, richtte ze een speciaal agentschap p: Rapid Alert System fr Fd and Feed (RASFF). GGO s Wie genetisch gewijzigde rganismen (GGO s) p de markt wil brengen, heeft daarvr een speciale vergunning ndig en met de etiketteringregels vlgen. Vlgende prducten kregen tt nu te een vergunning: maïs- en sjasrten, katen, klzaadlie en klraaplie. Het vrzrgsbeginsel Wanneer een prduct p de markt gebracht wrdt waarvan men vermedt dat het de gezndheid van mens f dier schaadt, kan men het vrzrgsbeginsel inrepen. Een bepaald vedingsmiddel f dierenveder wrdt dan tijdelijk uit de handel genmen Juridische bescherming van de cnsument Oneerlijke handelspraktijken Oneerlijke handelspraktijken en misleidende reclame zijn verbden in de EU, zals agressief zijn (dwang, ngepaste beïnvleding) f het geven van njuiste infrmatie. Ok misleidende reclame is verbden. Lidl vr de rechter In ktber 2010 werd warenhuisketen Lidl na tientallen klachten van klanten vr de crrectinele rechtbank gedaagd wegens neerlijke handelspraktijken. Lidl maakte reclame vr artikelen aan stuntprijzen. Maar de afgeprijsde prducten, zals wijn f tv-testellen, bleken niet f nvldende aanwezig in de rekken. 63

65 Verkp p afstand Ok p de verkp p afstand hudt de Unie een gje in het zeil. Ze bepaalt dat de cnsument vraf infrmatie met krijgen ver de verkper, het prduct, enz. Vr prducten die je telefnisch, per fax f via het internet bestelt, kan je de bestelling binnen de 7 werkdagen intrekken. Vr financiële diensten krijg je 14 dagen bedenktijd en vr levensverzekeringen 30. Garanties vr cnsumptiegederen Een EU-cnsument krijgt p alle aangekchte gederen (vb. stfzuiger f radi) twee jaar garantie. Ok Apple met zich huden aan de Eurpese regels In april 2012 paste Apple zijn garantiebeleid aan, nder druk van de Eurpese Unie. Vanaf die datum krijgt elke klant die Apple-prducten kpt p de website f in een Apple Stre vrtaan de twee jaar wettelijke garantie die Eurpa vrschrijft. Daarvr gaf het bedrijf maar één jaar fabrieksgarantie. De aanpassing gebeurde nadat verschillende cnsumentenrganisaties (waarnder Test- Aankp) Apple in gebreke hadden gesteld en een Italiaanse rechter het bedrijf eind 2011 had verrdeeld tt een bete van eur wegens het niet naleven van de Eurpese garantieregels. Privacybeleid Het Eurpees beleid zekt een evenwicht tussen bescherming van de privacy en het vrij verkeer van persnsgegevens in de EU Cncurrentiebeleid (mededinging) De Eurpese ecnmische integratie berust p het principe van vrije cncurrentie. Bedrijven meten p gelijke vet met elkaar kunnen cncurreren. Cncurrentievervalsing is dus uit den bze. Met het cncurrentiebeleid ziet de EU erp te dat cncurrentievervalsende praktijken uit de weg wrden geruimd, zals mnplies en ngerlfde staatssteun. De mededingingsregels die ze tepast, bestaan uit regels vr ndernemingen en regels vr lidstaten Regels vr ndernemingen 1. Cncurrentie Kartelvrming De Eurpese Unie verbiedt afspraken die de handel tussen de lidstaten ngunstig beïnvleden en de cncurrentie in de interne markt beperken, verhinderen f vervalsen. Overeenkmsten tussen ndernemingen kunnen bijvrbeeld leiden tt prijsafspraken, een verdeling van de markt tussen bedrijven f manipuleren van aanbestedingen. De Eurpese Cmmissie kan bedrijven die zich bezndigen aan kartelvrming een zware bete f dwangsm pleggen. 64

66 Misbruik van machtspsitie Bedrijven met een grt marktaandeel van een bepaald prduct f dienst hebben een machtspsitie. Dit is p zich geen prbleem. Wel als ze die misbruiken. Misbruik kan bv. zijn dat ze veel te hge f te lage prijzen aanrekenen f klanten discrimineren. 2. Structuur van de markt Cncentraties Als fusies f vernames van bedrijven de handel tussen lidstaten ngunstig beïnvleden en de cncurrentie in de interne markt beperken, verhinderen f vervalsen, dan meten ze vraf gemeld wrden aan de Eurpese Cmmissie. Die nderzekt dan f deze niet zullen leiden tt een machtspsitie, die p haar beurt kan leiden tt misbruiken Regels vr lidstaten Staatssteun Staatssteun, nder welke vrm dan k, zals subsidies f belastingsvrdelen, is verbden als dit het handelsverkeer tussen de lidstaten ngunstig beïnvledt en de cncurrentie vervalst f dreigt te vervalsen. Eurpa neemt Ryanair in het vizier De Eurpese Cmmissie herpende in maart 2012 het nderzek naar de verheidssteun vr de luchthaven van Charleri. Daarnaast nam de Cmmissie k de luchthavens van het Franse Angulême en het Duitse Drtmund in het vizier. De Cmmissie pende in 2002 al een nderzek naar de vrdelen die lagekstenmaatschappij Ryanair gent ten het in Charleri van start ging. In 2004 keurde ze een deel van de verheidssteun ged, maar het Eurpees Hf van Justitie verklaarde dat besluit in 2008 nietig. De zaak werd dus herpend. Vlgens de Cmmissie valt immers niet uit te sluiten dat er sprake is van marktverstrende staatssteun. Dat zu Charleri, Ryanair en andere betrkkenen mgelijk ngerlfde vrdelen hebben pgeleverd. 65

67 4. De tekmst van de Eurpese ecnmie: Eurpa 2020 De EU 2020-strategie is de langetermijnstrategie van de Eurpese Unie vr een sterke en duurzame ecnmie met veel werkgelegenheid, het eigenlijke del van het ecnmisch en mnetair beleid van de Unie. Deze strategie buwt vrt p de Lissabnstrategie, die van de EU tegen 2010 de grtste kennisecnmie ter wereld mest maken. De EU-strategie 2020 heeft als del van de Eurpese ecnmie een zeer cncurrerende, sciale en grene marktecnmie te maken. De EU 2020-strategie met zwel een gede uitweg uit de crisis bieden als ambitieuze structurele hervrmingen in gang zetten. Net als bij de Lissabnstrategie is de lptijd van EU 2020 tien jaar. De EU 2020-strategie heeft vijf cncrete delstellingen: 1. Meer nderzek en ntwikkeling 2. Meer werkgelegenheid In 2020 met 75 prcent van de Eurpeanen van 20 tt en met 64 jaar betaald werk hebben. Meer jngeren, uderen, laaggeschlden en legale immigranten meten aan het werk. 3. Grene ecnmische grei De 20/20/20-delstellingen meten wrden gehaald: de uitstt van breikasgassen met met 20 prcent wrden verminderd ten pzichte van 1990, de energie-efficiëntie met met 20% mhg en 20% van de energie met p duurzame wijze wrden pgewekt. Indien andere ntwikkelde landen, buiten de EU, bereid zijn m de uitstt van breikasgassen k sterk terug te dringen, wil de EU haar delstelling na 2012 ng verscherpen. De Eurpese uitstt zu in dat geval met 30 prcent meten wrden teruggebracht ten pzichte van Minder armede, meer sciale insluiting Het aantal Eurpeanen p de grens van de armede met mlaag. Er met aan ten minste 20 miljen mensen een uitweg uit het risic p armede wrden gebden. 5. Onderwijsniveau verhgen In 2020 meten minder jngeren vregtijdig de schl verlaten. Het percentage uitvallers met nder de 10 prcent kmen te liggen. Daarnaast met ten minste 40 prcent van de jngeren een diplma in het hger nderwijs halen. De lidstaten meten deze Eurpese delstellingen mzetten in natinale delen. Dat gebeurt in verleg met de Cmmissie. Die natinale delen verschillen per lidstaat en zijn afhankelijk van de startpsitie van elk land. De lidstaten zelf krijgen k een grtere rl in de evaluatie van de vrderingen. Bij de Lissabnstrategie werd de evaluatie vral gedaan dr de Eurpese Cmmissie. Meer infrmatie ver de EU 2020 strategie: 66

68 5. Opdrachten 1. De EU in de wereld Opdracht 1: Een vergelijking Uit welke gegevens kan je afleiden dat de Eurpese Unie het grtste handelsblk ter wereld is? Hiernder vind je een ecnmische vergelijking tussen de EU, de VS en China (2011). EU Verenigde Staten China (znder Hng-Kng) Bevlking in miljenen Werklsheid 8,3% 8,3% 4,2% BNP (in miljard eur) 13,024 12,704 5,020 Grei BNP 1,1% 2,2% 9,2% BNP per hfd Imprt (in miljard eur) Exprt (in miljard eur) Brnnen: Eurstat, CIA Wrld Fact Bk Opdracht 2: Handelspartners EU Welke drie landen zijn de belangrijkste handelspartners van de EU? Verklaar aan de hand van nderstaande taartdiagrammen waarm de EU er alle belang bij heeft m geie handelsrelaties uit te buwen met China. Kan je uit de grafieken afleiden f China een bedreiging vrmt vr de Unie? Belangrijkste handelspartners EU vr exprt (2010) Belangrijkste handelspartners EU vr imprt (2010) Opdracht 3: De EU en grei-ecnmieën Lees de tekstfragmenten p de vlgende pagina en vul nderstaand schema aan. Haal uit de tekst de ecnmische treven van India en nteer ze in de linkerklm. In de rechterklm schrijf je de Eurpese antwrden daarp f he Eurpa prbeert een graantje mee te pikken van de pkmst van de Indische ecnmie. Geef je mening ver de Eurpese antwrden. Vind je dat de EU ng meer initiatieven kan nemen? Indien ja, welke? 67

69 Indische treven Eurpese antwrden a. EurIndia is een frum waaraan Eurpese en Indische rganisaties deelnemen. Tijdens het frum stellen ze hun innvaties, nieuwe technlgieën, tepassingen en prducten aan elkaar vr. Het is een uitgelezen kans m te netwerken en cntacten te leggen met nderzeksinstellingen f bedrijven. Bvendien vindt er k verleg plaats tussen de Eurpese Cmmissie en de Indische verheid. b. In 2004 werd India een van de strategische partners van de EU. Sinds 2005 wil het EU-India Gemeenschappelijk Actieplan het vlledige ptentieel van dit partnerschap benutten in belangrijke sectren vr India en de EU. Jaarlijks is er in dit kader een EU-India Tp. c. India beschikt ver belangrijke treven: een parlementair stelsel, een uitgebreid en uitstekend universiteitssysteem en het grtste reservir aan hgpgeleide, Engelssprekende arbeidskrachten ter wereld. Die grte intellectuele kracht, gecmbineerd met het verdwijnen van de verstikkende bureaucratie, leidt tt schijnbaar nbegrensde mgelijkheden p het vlak van creativiteit en innvatie. d. In 2007 startten de nderhandelingen vr een vrijhandelsakkrd tussen India en de EU. Tegen het najaar van 2012 zu het akkrd rnd meten zijn. e. Bangalre, de Indiase tegenhanger van Silicn Valley, stelt al infrmatici tewerk, meer dan de techneuten die in het Califrnische walhalla van de sftware werken. Jaarlijks studeren Indiase infrmatici af. Dankzij die vervled aan intellectueel talent heft India niet langer vrede te nemen met call centers, ndersteuningsdiensten en andere laagbetaalde arbeid, maar staat het nu mee aan de tp van de infrmatietechnlgie. En die technlgie is van eigen bdem en niet, zals in China, uit het buitenland ingeverd. f. India behrt tt de tien meest geïndustrialiseerde landen ter wereld, met een hg technlgisch niveau p gebieden als ruimtevaart, kernenergie en satellietcmmunicatie. Opdracht 4: De EU en grei-ecnmieën Lees het uittreksel van de speech van Eurcmmissaris De Gucht p 7 mei 2012 ver de relatie EU-brazilië: EU and Brazil: Allies in a Changing Wrld hier nder. De heveelste plaats neemt Brazilië in p de lijst van grtste (natinale) ecnmieën? Wat bedelt De Gucht met mving up the value chain? Kan je uit de speech afleiden waarm er ng geen vrijhandelsakkrd is tussen de EU en MERCOSUR? Waar zu het schentje vr Brazilië en de andere lidstaten wringen? 68

70 EU and Brazil: Allies in a Changing Wrld [ ] When Brazil hsts the Ri+20 summit next mnth, the Wrld Cup in 2014 and the Olympics in 2016 it will be presenting a new face t the wrld. Already last December, its ecnmy passed a milestne, vertaking the United Kingdm as the wrld's sixth largest natinal ecnmy. S the scale f Brazil's expansin is impressive. [ ] Part f the reasn fr the rise f these new pwers are the great changes we are seeing in the intensity f glbal ecnmic interdependence. Wrld trade nw amunts t nearly half the value f wrld utput, cmpared t under 20% in And the phenmenn f glbal value chains means these figures in fact underestimate the extent f ecnmic integratin. Tday, prducts are n lnger made in ne place frm start t finish. Instead they are put tgether ver a lng series f individual steps in different parts f the wrld. In fact, in many sectrs, n single cuntry has the capacity t make the prducts n its wn any mre. [ ] S what can we d fr each ther specifically? Let's lk first at what Eurpe can ffer Brazil. On ne level f curse, it's simply ecnmic: Eurpe is already Brazil s biggest trading partner, making up 22% f its ttal trade. We are als the largest investr in Brazil, hlding mre than 40% f the ttal in S Brazil wuld clearly benefit greatly frm greater Eurpean investment and frm enhanced access t ur Single Market f 500 millin cnsumers. [ ] A clse ecnmic relatinship with Eurpe als allws Brazil t balance its relatinships with its ther majr partners the United States and, increasingly, China. On tp f this, ecnmic relatins with Eurpe als ffer pprtunities fr Brazil t mve up the value chain. Eurpean investments in Brazil are in key sectrs like banking, telecms and autmtive and in additin t primary prducts Eurpe imprts prducts like jets, sftware and prcessed fds. Eurpean cmpanies are als wrld technlgical leaders in the infrastructure that Brazil needs t take it t the next stage f develpment - whether in transprt, sanitatin, lgistics r il and gas explratin. Many Eurpean cmpanies are already assisting in upgrading Brazil's infrastructure under the Accelerated Grwth Prgramme. This is an area that culd certainly be enhanced. [ ] Lking in the ther directin, what can Brazil d fr Eurpe? Again, ecnmics are at the cre. Brazil, as we have seen, is a nw a leading emerging market that Eurpean cmpanies cannt affrd t ignre. Eurpe's investment stck in Brazil exceeds ur investments in China and India cmbined. Brazil is als an exprt destinatin and a surce f raw materials, cmpnents, finished prducts, and capital. But it is als a cuntry with a rising influence n the wrld stage. As the "B" in BRIC, it has becme a crucial actr in internatinal fra like the G20, the WTO, the Wrld Bank and the IMF. And given the shared values I already mentined, Brazil is a natural ally fr the Eurpean Unin. Our fundamental gal is the same: we bth wish t prmte a fair and predictable internatinal rder based n the rule f law rather than the law f the strngest. There is, then, a lng list f reasns why Eurpe and Brazil shuld wrk mre tgether. Allw me t cnclude by suggesting tw specific actins: The first is n prtectinism. As reginal and glbal leaders, bth the Eurpean Unin and Brazil have respnsibilities n this issue. [ ] The secnd area fr actin is ur n-ging negtiatins t establish a free trade agreement between the Eurpean Unin and MERCOSUR. That they have lasted fr s lng is unfrtunate because a deal wuld deliver real benefits. Our estimates shw that trade between the regins wuld increase by rughly 9 billin eur a year. This wuld be fllwed by enhanced investment in bth directins. 69

71 If this deal is t be dne it is imprtant that we d nt see ur respective interests t narrwly. They are nt limited t agricultural prducts fr Brazil and Mercsur and manufactured nes fr the EU. The reality is that we all want t prduce and trade high value prducts and cmpnents. We all have an interest, therefre, in brad-based pening. [ ] Ladies and Gentlemen, The Eurpean Unin and Brazil are natural partners in a changing wrld. I believe that if we can make prgress n ur ecnmic agenda we will be laying slid fundatins fr a strnger alliance acrss all areas. [ ] (De vlledige speech vind je p Opdracht 5: De EU en de Derde Wereld Lees nderstaande tekst. Met welke landen/regi s wrden EPA s afgeslten? Wat zijn de belangrijkste kritieken p de EPA s? Vind je de EPA s een geie zaak vr de EU en de partnerlanden? Argumenteer. Zek p: He staat het p dit mment met de nderhandelingen? Wat is er mis met EPA's Wat zijn EPA's? EPA's (Ecnmische Partnerschapsakkrden) zijn akkrden die de Eurpese Unie wil afsluiten met de ACP-landen (de landen van Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan/Pacific). Ze mesten tegen 2007 nderhandeld zijn, maar zijn ann 2012 ng altijd niet afgernd. Wie zijn de ACP-landen? De ACP-landen zijn 79 landen uit Afrika (48), de Caraïben (16) en de Stille Oceaan f Pacific (15). Histriek De ACP-landen hebben jarenlang genten van een veel betere tegang tt de Eurpese markt dan andere ntwikkelingslanden (geen f zeer lage invertaksen). Dat was niet in vereenstemming met de regels van de Wereldhandelsrganisatie (WTO). De WTO gaf tijdelijk een telating hiervr (een "waiver" in WTO jargn), met de eis dat de EU dit zu veranderen. De EU besliste in 2000 m vrijhandelsakkrden te nderhandelen met de ACPlanden. Het vrdeel van vrijhandelsakkrden is dat ze van nbeperkte duur zijn, het nadeel dat ze wederkerig zijn. Met andere wrden: de ACP-landen meten vr het behud van hun tegang tt de Eurpese markt betalen dr k Eurpese prducten vrij te te laten p hun eigen markt. De ACP-landen waren daar niet erg enthusiast ver uit vrees vr Eurpese cncurrentie met de eigen lkale prducten en verlies aan duane-inkmsten. Tch begnnen in 2002 de nderhandelingen vr vrijhandelsakkrden nder de benaming "Ecnmische Partnerschapsakkrden" (EPA s). Tegen einde 2007 mesten de nderhandelingen afgernd zijn, want dan zu de waiver van de WTO verstrijken. 70

72 Waarm verlpen de nderhandelingen ver de EPA s z meizaam? Meer dan 85% van de invertaksen van de ACP-landen p EU-prducten mesten ineens verdwijnen. Smmige van de ecnmisch zwakste landen van de wereld zuden met deze akkrden ineens in één vrijhandelszne met de EU belanden, het sterkste handelsblk ter wereld. Ok wil de EU niet alleen vrijhandel vr gederen, maar k vr diensten, investeringen en verheidsaanbestedingen; en daar bvenp een verstrenging van de intellectuele eigendmsrechten, cncurrentieregels enz. Stuk vr stuk dmeinen waarmee de ACPlanden, die vral uit minst-ntwikkelde landen bestaan, geen f weinig ervaring hebben. Bvendien meten EPA's reginale akkrden wrden, tussen de EU en zes ACP-regi's; en k dat vergt bijzndere inspanningen m binnen deze regi's tt gezamenlijke standpunten te kmen. Van hun kant verwachtten de ACP-landen dat de EPA's meer zuden gaan ver partnerschap en he de EU hen zu helpen m hun ecnmische en institutinele infrastructuur te versterken, vr hen een vrwaarde m hun markt te kunnen penstellen. Brn: M Magazine Opdracht 6: Srten handelsblkken Een handelsblk kan verschillende vrmen aannemen. Geef de definitie van nderstaande begrippen. Rangschik ze van weinig integratie naar zeer sterke integratie. 1. een interne markt 2. een duane-unie 3. een ecnmische en mnetaire unie 4. een vrijhandelszne Opdracht 7: Srten handelsblkken Er zijn heel wat handelsblkken in de wereld. Ze krijgen uiteraard niet allemaal eenzelfde invulling. Een handelsblk kan een vrijhandelszne, een duane-unie, een interne markt f een ecnmische en mnetaire unie zijn. Vul nderstaande tekst aan met een van vlgende begrippen: vrijhandelszne, duaneunie, interne markt f ecnmische en mnetaire unie. 1 De EU en de Turkse ecnmie zijn aan elkaar gelinkt dr middel van een. 2 Een wrdt gekenmerkt dr een interne markt en een gemeenschappelijke munt. 3 De Eurpese werd gecreëerd p 1 januari Een ruimte waarbinnen er vrij verkeer is van gederen, persnen, diensten en kapitaal nemen we een. 5 Een is een samenwerkingsverband tussen landen, waarbij de inverrechten tussen de leden afgeschaft wrden. Elk land 71

73 bepaalt zelf het imprttarief vr landen die niet tt het samenwerkingsblk behren. 6 De Eurpese Unie is de enige ter wereld. 7 De NAFTA en de ASEAN zijn vrbeelden van een. 8 Een tlunie is een ander wrd vr.... Het schaft de inverrechten tussen de leden af en heft een gemeenschappelijk invertarief ten pzichte van landen buiten de tlunie. Opdracht 8: Handelsblkken in de wereld In de kadertjes p deze en vlgende pagina vind je een verzicht van enkele reginale handelsblkken. Vul zelf de tabel aan met de gegevens uit de kaders (gebruik de nummering). Duid de reginale samenwerkingsverbanden aan p de kaart. Organisatie 1. APEC (Asia-Pacific Ecnmic Cperatin) 2. Arabische Liga 3. AU (Afrikaanse Unie) 4. ASEAN (Assciatin f Sutheast Asian Natins) 5. EurAsEc f EAEC (Eurasian Ecnmic Cmmunity) 6. Eurpese Unie 7. NAFTA (Nrth American Free Trade Agreement) 8. SAARC (Suth Asian Assciatin fr Reginal Cperatin) 9. UNASUR (Unin f Suth American Natins) Oprichting 1. Opgericht in Opgericht in 1985 p vrstel van de tenmalige president van Bangladesh. 3. De integratie van de Mercsur en de Andes Gemeenschap in deze nieuwe structuur gebeurde in mei 2008 tijdens de tp in Brasilia. 4. Opgericht in 1994 als pvlger van de Amerikaans-Canadese Vrijhandelsvereenkmst. 5. Opgericht in 2000 en vleit vrt uit de duane-unie binnen het GOS. 6. Opgericht in 1951 met de bedeling een nieuwe rlg p het Eurpese cntinent te vermijden. 7. Opgericht in 1989 p vraag van de tenmalige Australische premier. 8. Opgericht in Opgericht in 2002 en de pvlger van de Unie vr Afrikaanse Eenheid. 72

74 Leden 1. 3 leden: Canada, Mexic en de Verenigde Staten van Amerika leden: Algerije, Bahrein, Cmren, Djibuti, Egypte, Irak, Jemen, Jrdanië, Keweit, Libann, Libië, Mauritanië, Markk, Oman, Palestijnse Autriteit, Qatar, Saedi-Arabië, Smalië, Sedan, Syrië, Tunesië en de Verenigde Arabische Emiraten leden: Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, India, de Malediven, Nepal, Pakistan en Sri Lanka leden: alle Afrikaanse landen, behalve Markk leden: Australië, Brunei, Canada, Chili, China, Hng Kng, Indnesië, Japan, Krea, Maleisië, Mexic, Nieuw-Zeeland, Papua Nieuw Guinea, Peru, Filippijnen, Rusland, Singapre, Taipei, Thailand, Verenigde Staten van Amerika en Viëtnam leden: Brunei, Cambdia, Filippijnen, Indnesië, Las, Maleisië, Myanmar, Singapre, Thailand en Viëtnam leden: de leden van de Mercsur (Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay en Venezuela), de leden van de Andes Gemeenschap (Blivië, Clumbia, Ecuadr, Peru), Chili, Guyana en Suriname leden: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Verenigd Kninkrijk, Hngarije, Ierland, Italië, Letland, Lituwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Ostenrijk, Plen, Prtugal, Remenië, Slwakije, Slvenië, Spanje, Tsjechië en Zweden leden: Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan, Kirgizië en Tadzjikistan. Del 1. De liga werkt vral p plitiek vlak samen: ze behartigen gemeenschappelijke belangen. Ok p vlak van ecnmie wrdt heel wat gerealiseerd. Dmeinen die daarbij aan bd kmen zijn bv. handel, telecmmunicatie en visabeleid. 2. Een duane-unie binnen het Gemenebest van Onafhankelijke Staten. De bedeling is m de ecnmische samenwerking in de tekmst te verdiepen. 3. Het samenwerkingsblk wil evlueren naar het vrbeeld van de EU, maar dan vr Zuid- Amerika. Op termijn vrzien ze de prichting van een parlement en de invering van een gemeenschappelijke munt en pasprt. 4. De rganisatie wil ecnmische grei, sciale vruitgang en culturele ntwikkeling stimuleren. Bvendien wil ze vrede en stabiliteit in Zuid-Ost-Azië prmten. 5. Het del is m de ecnmische en plitieke banden tussen de landen rnd de Stille Oceaan te verbeteren. Ze willen de ecnmische grei, handel en investeringen in de regi bevrderen. 6. De Unie startte als vredesidee. Later werkten de lidstaten een ecnmische en mnetaire unie uit. 7. De belangrijkste delstellingen zijn van plitieke aard: het bevrderen van demcratie, mensenrechten en ntwikkeling. Ze zeken k een plssing vr interne cnflicten p het Afrikaanse cntinent. Op termijn willen ze werk maken van een ecnmische en mnetaire unie. 8. Een vrijhandelszne die wil evlueren naar een duane-unie, beperkingen p buitenlandse bezittingen en investeringen wil pheffen en het intellectueel eigendmsrecht van prducten uit de drie lidstaten wil respecteren. 9. De lidstaten willen vral werk maken van ecnmische grei in Centraal-Azië, maar werken k samen rnd mensenrechten, wetenschap en technlgie en de bestrijding van drugshandel en terrrisme. 73

75 Vlag/embleem van de rganisatie Naam Opgericht in Leden Del

76 Kaart: De handelsblkken in de wereld 75

77 Opdracht 9: Verschil tussen WTO WB IMF Hiernder vind je een aantal stellingen. Geef aan ver welke rganisatie het gaat. 1. Venezuela en Brazilië betaalden hun schulden vervregd af. Deze instelling kn z geen streng ecnmisch beleid meer pleggen. 2. Ze bestrijdt de mndiale armede. 3. Deze rganisatie werd sinds haar prichting steeds geleid dr een Amerikaan. 4. De instelling wierp het Verenigd Kninkrijk (1976), Argentinië (2001) en Griekenland (2010) een financiële reddingsbei te. 5. Ze beschermt intellectuele eigendmsrechten, zals medicijnpatenten. 6. Deze rganisatie vrmt samen met de ECB en de Eurpese Cmmissie de trjka die beslist ver de financiering van de eurlanden in meilijkheden. 7. Ze verstrekt leningen p vrwaarde dat het land.m. werk maakt van een ged bestuur, de crruptie bestrijdt en haar ecnmie liberaliseert. 8. Deze rganisatie biedt een frum vr het plssen van handelsgeschillen. 9. De rganisatie neemt strenge anti-crruptiemaatregelen. Opdracht 10: Liberalisering, deregulering en privatisering De WTO, WB en het IMF prmten de glbalisering met als devies liberalisering, deregulering en privatisering zrgen vr meer grei en welvaart vr iedereen. Maar wat betekenen die begrippen nu eigenlijk? Vul het nderstaande schema aan met de definities en vrbeelden die je nderaan het schema terugvindt. Gebruik hiervr de nummering. Liberalisering definitie vrbeeld vrbeeld Deregulering Privatisering Definities en vrbeelden 1. De verheid det afstand van een aantal van haar taken. Staatsbedrijven gaan ver in private handen. 76

78 2. De dienstenrichtlijn van de Eurpese Unie met ervr zrgen dat Belgische bedrijven die in Italië een beurs willen rganiseren geen rekening meer meten huden met duizend en één Italiaanse regeltjes. 3. De verheid schaft regels af die de handel en investeringen bemeilijken. 4. De EU bepaalt dat de burgers een keuze meten hebben tussen verschillende telecm peratren. Er met k vrije cncurrentie zijn tussen deze ndernemingen. 5. Smmige mensen pleiten ervr dat de watervrziening zu geregeld wrden dr de privé-sectr. 6. Vrtaan kan je als cnsument kiezen bij welke energieleverancier je je aansluit. 7. In het Verenigd Kninkrijk beheren verschillende sprwegmaatschappijen het treinverkeer. 8. Men laat meer aan de markt ver en de verheid bemeit zich minder met de ecnmie. 9. Het afschaffen van vrschriften ver verpakkingsfrmaten, bevrdert het vrije verkeer van prducten p de interne markt. Opdracht 11: Vrijhandel versus prtectinisme De Wereldhandelsrganisatie is de prmtr van vrijhandel. Geef een mschrijving vr de term vrijhandel. Geef een mschrijving vr de term prtectinisme. Ken je enkele prtectinistische instrumenten? Opdracht 12: Handelsgeschillen In het drukke handelsverkeer treden uiteraard cnflicten p. In dat geval kmt de geschillencmmissie van de WTO tussen en zekt ze naar een plssing. Hiernder vind je enkele vrbeelden van handelscnflicten. Zek p wat de uitspraak was van de geschillencmmissie van de WTO. Ga je ermee akkrd? Waarm wel/niet? 1. Nadat Frankrijk in 1997 het gebruik van asbest verbd, vreesde Canada dat dit de aanleiding zu zijn vr een algemeen Eurpees verbd. Canada, de grtste exprteur van asbest ter wereld, diende daarp klacht in bij de WTO. Vlgens Canada was het Franse verbd njuist mdat asbest gebruikt kan wrden znder enig meetbaar risic. 2. In 2004 stapte het Caribische staatje Antigua en Barbuda naar de geschillencmmissie m het Amerikaanse verbd p gkken via het internet aan te vechten. Het landje haalt een grt deel van zijn inkmsten uit de gkindustrie en ndervnd een frse aderlating dr het verbd. 2. Tenemende ecnmische integratie 2.1. De interne markt Opdracht 13: EER Waarvr staat de EER (EEA in het Engels)? Geef de uitgeschreven naam en de definitie. Welke niet EU-landen maken er deel van uit? Deze landen genieten dus van serieuze ecnmische vrdelen. Vind je dat ze zuden verplicht meten wrden m te te treden tt de Unie? 77

79 Opdracht 14: Eurpese handel De interne markt zrgt ervr dat de handel tussen de EU-lidstaten (intra EU) erg vlt verlpt. Het handelsverkeer tussen EU-lidstaten nderling bedraagt gemiddeld dan k tweederde van de EU-handel en is cruciaal vr de Eurpese ecnmie. Vr welk land is handel met andere EU-lidstaten het minst belangrijk? Stel dat de interne markt zu afgeschaft wrden. Wat zu dat betekenen vr de Belgische ecnmie? Grafiek: Intra (handel tussen EU-lidstaten nderling) en extra-eu handel (handel met landen buiten de EU) in 2010 Opdracht 15: Vlaamse handel in de EU Ga naar Heveel prcent van de Vlaamse exprt gaat naar EU landen? Vr heveel eur exprteerde Vlaanderen in 2011? Opdracht 16: Interne markt Geef aan ver welk srt vrij verkeer het gaat in de nderstaande uitspraken: gederen, diensten, persnen f kapitaal. Vrij verkeer van gederen: Bedrijven kunnen hun prducten vrij verkpen in alle 27 lidstaten. Het gederentransprt is niet meer nderwrpen aan duanefrmaliteiten aan de grenzen. De duaneheffingen tussen de EU-landen zijn verdwenen. Vrij verkeer van persnen: Als EU-burger kan je gaan studeren f werken in een andere lidstaat, net alsf je dat in je eigen land zu den. Vrij verkeer van diensten: De dienstenmarkt werd geliberaliseerd waardr er meer cncurrentie is, k vr vregere staatsmnplies. De Eurpese cmmissaris vr Cncurrentiebeleid gaat na f de cncurrentieregels niet vertreden wrden. Ok financiële diensten zals betalen in het buitenland behren tt het vrij verkeer van diensten. Vrij verkeer van kapitaal: Je kan veral in de EU eigendm verwerven f investeren, znder dat er beperkingen (vb. extra heffingen) zijn p het kapitaal. 78

80 1. Heel wat Eurpese schlieren lpen in andere EU-lidstaten een stage via het Lenard da Vinci-prgramma. 2. De lagekstenmaatschappij Easyjet verbindt Brussel met Genève. 3. Vrachtwagenchauffeurs heven sinds 2004 niet meer aan te schuiven aan de Duits-Plse grens. 4. Amatus Cmmunicatins, een mbilfniemerk dat zich specialiseert in internatinaal bellen, is sinds 2005 actief in België. 5. Bij een spedpname in een andere EU-lidstaat betaalt de mutualiteit een deel van de ksten terug. 6. Electrabel, Luminus en Nun zijn slechts enkele vrbeelden van energieleveranciers waarp Vlamingen een berep kunnen den. 7. Heel wat EU-ambtenaren wnen permanent in Brussel. 8. Het aantal Vlaamse studenten dat met een Erasmus-beurs studeert in andere Eurpese universiteitssteden is de afgelpen vijf jaar spectaculair gestegen. 9. De Nederlandse bank Delta Llyd heeft vier filialen in Limburg. 10. Ryanair biedt zeer gedkpe vliegtuigtickets aan. 11. De uitbreiding van 2004 bezrgde de Vlaamse vrachtwagenchauffeurs een tijdswinst van gemiddeld drie uur. 12. Driekwart van de Vlaamse bejaarden die verwinteren in Benidrm penen een zichtrekening bij het plaatselijke kantr. 13. Het landschap van gsm-peratren wrdt steeds diverser: de Vlaamse cnsument heeft ndertussen de keuze uit tientallen telefniebedrijven. 14. Wanneer je binnen de EU reist, biedt je autverzekering autmatisch de wettelijk verplichte minimumdekking. 15. Sinds 2003 kunnen we als particulier nze energieleverancier kiezen. Op de website van de VREG kan je uitrekenen welke leverancier vr ju het vrdeligst is. 16. In het Verenigd Kninkrijk zijn er ngeveer 30 verschillende sprwegmaatschappijen. 17. Bij het kunststfverwerkende bedrijf Bubble & Fam in Anzegem heeft ngeveer één vijfde van de werknemers de Franse natinaliteit. 79

81 Opdracht 17: Vrij verkeer van gederen Dr de invering van een interne markt is er vrij verkeer van gederen tussen de EUlidstaten. Tch zijn er vr bepaalde prducten ng beperkingen. Zek uit welke via Verbind de aspecten van het vrij verkeer van gederen met de passende vrbeelden hier nder. 1. Afschaffing van fiscale grenzen (duaneheffingen) 2. Verbd p kwantitatieve in- en uitverbeperkingen 3. Afschaffing van fysieke en administratieve grenzen 4. Afschaffing van technische grenzen a. Time is mney Vóór de interne markt een feit was, berekende tenmalig Eurpees cmmissaris Cecchini dat een vrachtwagen p 36 uur km kn afleggen indien hij binnen één lidstaat bleef. Mest de vrachtaut vr dezelfde afstand twee grenzen ver, dan deed hij er 58 uur ver. b. De Eurpese geneesmiddelenwetgeving Bijna alle aspecten van de geneesmiddelenwetgeving zijn Eurpees geregeld: de vrwaarden m ze in de handel te brengen, de prductie, de bijsluiters, de classificatie, de distributie en de reclamevrschriften. De krn p het werk was de centrale vergunningsprcedure, waarbij een geneesmiddel, na het verkrijgen van een Eurpese vergunning, veral in de Eurpese Unie beschikbaar is. Patiënten meten dus veel minder lang wachten p een nieuw (beter) geneesmiddel. c. De Spaanse aardbeienzaak Het Hf verrdeelde Frankrijk mdat het geen actie ndernam tegen de acties van de fruitberen die de inver van landbuwprducten uit andere lidstaten beperkten. De Franse beren nderschepten vrachtwagens met Spaanse aardbeien, de ladingen werden vernietigd en de chauffeurs bedreigd. Supermarkten die landbuwprducten uit andere lidstaten verkchten, werden bedreigd en de prducten in de winkels vernield. d. De Franse belasting p zware bieren In 2003 besliste Frankrijk ver een speciale belasting p bier met een alchlgehalte hger dan 8,5%. Hierdr zu de taks quasi 10 keer zveel bedragen en werden vral de Belgische zware trappisten getrffen. Dit zu vr nbetaalbaar hge prijzen zrgen in Frankrijk, traditiegetruw een grte afzetmarkt vr de Belgische bruwers. De Belgische bruwers velden zich geviseerd dr deze nieuwe regel, aangezien Frankrijk zelf geen zware bieren prduceert. Ze dienden klacht in bij de Eurpese Cmmissie. Uiteindelijk zag Frankrijk af van de taks. Opdracht 18: Btw-tarieven Bekijk het verzicht met btw-tarieven in de verschillende lidstaten p s/vat_rates_en.pdf In welke landen liggen de btw-tarieven het hgst? Kan je dit verklaren? Waarm is Luxemburg z aantrekkelijk? Op welk vlak? Waarm pleit de Eurpese Cmmissie vr btw-harmnisatie? Waarm zijn smmige lidstaten terughudend? 80

82 Opdracht 19: Btw-afspraken Lees nderstaand artikel. Waarm spreekt men hier van een plitiek gevelig dssier? Wat hudt de richtlijn i.v.m. btw-verlaging in? Ga na f de belfde btw-verlaging vr de hreca reeds gerealiseerd werd. EU zet definitief licht p gren vr btw-verlaging 5/05/ De ministers van Financiën van de Eurpese Unie hebben dinsdag tijdens een bijeenkmst frmeel het licht p gren gezet vr een richtlijn die de lidstaten de mgelijkheid biedt m permanent een verlaagde btw-vet te te passen vr restaurants en een reeks arbeidsintensieve diensten. De ministers hadden in maart een plitiek cmprmis bereikt ver dit plitiek gevelige dssier. Vral Frankrijk en België drngen al jaren aan p de mgelijkheid m lagere btwtarieven in te veren vr de hreca, maar die pgingen btsten in het verleden steevast p verzet van Duitsland. De Eurpese regels ver btw-tarieven bepalen dat de lidstaten vr de meeste gederen en diensten een minimaal tarief van 15 prcent meten tepassen. Vr smmige dienstverleners, zals de herstellers van fietsen, schenen en kledij, knden de lidstaten reeds p tijdelijke basis lagere veten tt vijf prcent inveren. Met de nieuwe richtlijn krijgen de regeringen de mgelijkheid m vrtaan p permanente basis lagere tarieven in te veren. Ok werd het aantal diensten uitgebreid. Z kunnen de lidstaten binnenkrt lagere tarieven hanteren vr nder meer restaurants, haarkappers, thuiszrg, glazenwassers, schnmaaksters, de buw en renvatie van private wningen, beken en het herstel van fietsen, schenen en kledij. Brn: De Standaard Opdracht 20: Accijnzen Lees nderstaand artikels. Op welke prducten heft België accijnzen? Kan je uit de artikels afleiden wat de bedeling is van deze belasting? Waarm wil de Eurpese Cmmissie de accijnzen in de EU harmniseren? Wat is hier de meilijkheid? In april 2012 stemde het Eurpees Parlement tegen een verhging van de dieselaccijns. Ga na waarm is tegengestemd. Welke belangengrepen zijn vr en welke zijn tegen? Brussel kmt met frse verhging dieselaccijns 29/01/ De Eurpese Cmmissie stelt vr m de minimumaccijns p diesel vr vrachtwagens frs te verhgen. Het zu gaan m z'n 20 prcent. Het vrstel betekent dat de dieselprijs in Nederland met z n 15 prcent mhg met. Del van de peratie is m de dieselgebruikers te stimuleren tt zuiniger gebruik en tegelijk het tankterisme tegen te gaan. Vlgens een studie van de Eurpese Cmmissie verrzaakt het tankterisme extra milieuvervuiling en files. Een frse verhging van de minimumaccijns leidt er te dat de ver uiteenlpende prijzen van diesel in de EU-landen deels geharmniseerd wrden. Prbleem is wel dat z n maatregel de 81

83 instemming vereist van alle 27 landen. Om dat prbleem te verzachten wil EU-cmmissaris László Kvács (belastingen en duane) de begde verhging geleidelijk aan drveren. Brn: Het Nieuwsblad EU maakt Belgische sigaret 8 prcent duurder 17/07/ Tegen 2014 meten de verschillen in accijnzen in de hele Eurpese Unie sterk verminderen. Het verhgen van de prijs, zij het via de accijnzen, is vlgens de Wereldbank een van de efficiëntste methdes m het rken te bestrijden. En meer harmnie in de accijnzen zal de smkkel en gerganiseerde fraude den afnemen. De Eurpese Cmmissie vangt die twee vliegen in één klap met een nieuwe ntwerprichtlijn. De cnsument zal het meten velen. Tegen 2014 zu de prijs van sigaretten aanzienlijk stijgen. Vral in de nieuwe EU-lidstaten zal het effect duidelijk zijn, tenminste als de lidstaten de maatregel gedkeuren. En daarvr is er unanimiteit ndig. Nu schrijft een Eurpese richtlijn vr dat de accijns p sigaretten minstens 57% van de verkpprijs met bedragen en ten minste 64 eur vr duizend sigaretten. Tegen 2014 met dat percentage stijgen naar 63% van de gemiddelde prijs met een minimum van 90 eur per duizend stuks. Brn: De Standaard Opdracht 21: Vrij verkeer van werknemers Een van de bekendste arresten van het Eurpees Hf van Justitie gaat ver het vrij verkeer van persnen: het arrest Bsman. Ga na waarver de zaak ging. Welke impact heeft dit arrest gehad p de vetbalwereld? Opdracht 22: Vrij verkeer van zelfstandigen Wat det slvit? Kijk p Zek uit p ( wat slvit deed vr een Plse ergtherapeute in Ierland. (Kijk bij successen in het linkermenu). Opdracht 23: Vrij verkeer van diensten: nutsvrzieningen Geef drie vrbeelden van nutsvrzieningen die in België geliberaliseerd werden. Geef twee argumenten vóór en tegen de liberalisering van nutsvrzieningen. Welke nutsvrzieningen wrden in de tekmst ng vrijgemaakt? Vind je dit een gede zaak f niet? Argumenteer. Opdracht 24: Vrij verkeer van diensten: nutsvrzieningen Lees nderstaande tekst. Wanneer zu het natinale persnenverver per trein geliberaliseerd wrden? Waarm is dit ann 2012 ng niet drgeverd? Wat is er wel al geliberaliseerd wat het treinverkeer betreft? 82

84 Opdracht 25: Vrij verkeer van telecmmunicatie Sinds 1998 is de telecmmarkt geliberaliseerd. Aanvankelijk merkte de cnsument maar weinig van een eventuele prijsdaling dr de tegenmen cncurrentie. De Eurpese Cmmissie legde de prviders daarm vanaf 2007 maximum tarieven p vr grensverschrijdend mbiel bellen (raming) en surfen p het web (dataraming). Op 1 juli 2012 werden die ng eens strenger. Heveel betaal je nu maximum per minuut als je naar een andere EU-lidstaat belt? Heveel betaal je als je een prep ntvangt vanuit een andere EU-lidstaat? Nieuwe EU-regels meten cncurrentie p spr bevrderen 16/06/11 - De Eurpese verversministers zijn het vandaag in Luxemburg eens geraakt ver regels die de versterking van de cncurrentie in het Eurpese sprverkeer gestalte meten geven. Eurpa zette het vrbije decennium een aantal stappen m de cncurrentie p de dr staatsbedrijven gedmineerde natinale sprnetten aan te wakkeren. Sinds 2007 is het gederenverver vlledig geliberaliseerd. Ng eens drie jaar later werd k cncurrentie mgelijk p de markt vr internatinaal passagiersverver. De liberalisering p Eurpese schaal is vlgens de Cmmissie de aangewezen manier m het dalende marktaandeel van het spr p te krikken. Obstakels In realiteit blijven echter tal van wetgevende en technische bstakels de liberalisering belemmeren. De Cmmissie heeft een vereenvudiging van de bestaande richtlijnen aangewend m die hinderpalen aan te pakken en nieuwe spelers betere kansen te geven. Z bevat het vandaag gedgekeurde pakket een aantal maatregelen die de nieuwe spelers een betere tegang biedt tt nderhudsfaciliteiten, terminals en passagiersinfrmatie- en treinticketdiensten. Ok krijgen natinale regulatren zeggenschap ver sprgerelateerde diensten. Binnenlands verver Eerder werden reeds pgingen ndernmen m k het binnenlands passagiersverver te penen vr cncurrentie, maar dat stuitte p te veel weerstand bij de lidstaten. De liberalisering van het persnenverver in het Verenigd Kninkrijk zrgde immers vr veiligheids- en kwaliteitsprblemen. De ppulariteit van het treinverkeer nam er enrm af na enkele btsingen van treinen en slechte verbindingen vr passagiers. Pas eind 2012 kmt er een nieuw vrstel m een verdere marktpening mgelijk te maken. Brn: belga/lpb Opdracht 26: Vrij verkeer van financiële diensten De Eurpese betaalruimte SEPA werd gelanceerd in januari Bekijk de website Heveel kunnen we dankzij SEPA besparen vlgens cmmissaris McGreevy? Tegen wanneer meten de verschrijvingen en dmicilieringen ten laatste aan de SEPAnrmen beantwrden? Opdracht 27: Vrij verkeer van kapitaal: De Eurpese spaarrichtlijn Zek p: Wat hudt de Eurpese spaarrichtlijn precies in? Wat wu de Eurpese Cmmissie ermee bereiken? Welke invled heeft het gehad in België? Zwitserland was een cruciale partner in de discussie rnd de spaarrichtlijn. Verklaar. 83

85 2.3. De Ecnmische en Mnetaire Unie Opdracht 28: De eur 1 januari 2002 was een histrisch mment vr de Eurpese Unie. Op die dag verdwenen de natinale munten en bankbiljetten van de meeste van haar leden. De eur, die al in 1999 kn gebruikt wrden vr girale betalingen, werd ten pas echt tastbaar vr vele EU-burgers. Heveel EU-lidstaten maken deel uit van de eurzne? Welke landen verden de eur ng niet in als fficiële munt? Waarm niet? Geef drie vr- en drie nadelen van de eur, vr ju als cnsument f vr de bedrijven. Welke niet-eu lidstaten mgen tch met de eur betalen en bvendien hun eigen natinale zijdes slaan? Wat is juw mening: Vind je de eur een gede zaak f meten we terugkeren naar de natinale munteenheid? Verklaar je antwrd. Wat vind jij van het feit dat niet alle EU-lidstaten de eur inverden? Met dat kunnen f met iedereen daarte verplicht wrden? Opdracht 29: De Maastrichtnrmen De invering van de eur hing af van de beruchte Maastrichtnrmen: Prijsstabiliteit: de inflatie mag maximum 1,5% hger liggen dan die van de 3 lidstaten die het vrafgaande jaar de beste resultaten knden vrleggen. Laag begrtingstekrt: maximaal 3% van het BNP. Beperkte verheidsschuld: maximaal 60% van het BNP. Lage langetermijnrente Stabiele natinale munt In 1998 besliste de Eurpese Raad welke landen mchten tetreden tt de eurzne. Landen die alle vrwaarden vervulden, kregen gren licht. De anderen knden enkel hpen p een deliberatie. Hiernder vind je cijfers van vier EU-lidstaten die in 1998 meedngen naar een plaatsje in de eurzne. Ga, aan de hand van nderstaande tekstjes, na ver welke landen het gaat. België kampte met een zeer zware verheidsschuld. Geef twee redenen waarm ns land tch tegelaten werd tt de eurzne. Tip: België en Luxemburg vrmden sinds 1921 een mnetaire unie Inflatie 1,4% Inflatie 1,4% Begrtingstekrt 2,1% Begrtingstekrt 2,7% Overheidsschuld 122,2% Overheidsschuld 61,3% Inflatie 5,5% Inflatie 1,4% Begrtingstekrt 4% Begrtingsverscht 1,7% Overheidsschuld 108,7% Overheidsschuld 6,7% 84

86 België haalt twee van de drie (hier pgesmde) Maastrichtnrmen. Ons land heeft de hgste verheidsschuld van de EU. Anderzijds was het begrtingstekrt één van de laagste in Eurpa. De Eurpese Raad besliste dat België de eur mcht inveren mdat de verbetering bevredigend was. Luxemburg was de beste leerling van de klas. Ze hadden een begrtingsverscht in plaats van een tekrt en hadden de laagste verheidsschuld van alle EU-lidstaten. Griekenland was dan weer de slechtste leerling. Hun inflatie en begrtingstekrt waren enrm. Hun verheidsschuld was bijna tweemaal z hg als de tegelaten 60%. Griekenland mcht de eur ng niet inveren in Pas in 2001 werd ze tegelaten tt de eurzne. Duitsland drng begin de jaren negentig aan p de strenge Maastrichtnrmen. Zij hadden immers een sterke munt (de Duitse mark) en vreesden dat hun nieuwe munt anders minder waard zu zijn. De Duitse ecnmie verslechterde echter en k zij haalden de Maastrichtnrmen maar met de hakken ver de slt. Opdracht 30: De Eurpese Centrale Bank De Eurpese Centrale Bank (ECB) vert het mnetaire beleid. Geef aan welke van de vlgende uitspraken crrect zijn. 1. a. Op 1 januari 1998 werd het Eurpees Mnetair Instituut vervangen dr de Eurpese Centrale Bank. b. Op 1 januari 2002 werd het Eurpees Mnetair Instituut vervangen dr de Eurpese Centrale Bank. 2. a. Het Eurpese Stelsel van Centrale Banken verenigt de 17 centrale banken van de eurlanden en de ECB. b. Het Eurpese Stelsel van Centrale Banken verenigt de 27 centrale banken van de EUlidstaten en de ECB. 3. a. Het Eursysteem is een andere naam vr de Eurpese Centrale Bank. b. Het Eursysteem verenigt de Eurpese Centrale Bank en de centrale banken van de eurlanden. 4. a. De Eurpese Centrale bank met zrgen vr ecnmische grei in Eurpa. b. De Eurpese Centrale Bank met de prijsstabiliteit garanderen. 5. a. De Eurpese Centrale Bank vert de beslissingen van de Eurpese Cmmissie uit. b. De Eurpese Centrale Bank is vlledig nafhankelijk. De Eurpese instellingen f lidstaten mgen niet prberen haar te beïnvleden. 6. a. Eén van de taken van de ECB is het uitgeven van eurbiljetten. b. Eén van de taken van de ECB is het verstrekken van leningen aan Eurpese multinatinals. 85

87 7. a. De eerste vrzitter van de ECB was de Nederlander Wim Duisenberg. b. De eerste vrzitter van de ECB was de Fransman Jean-Claude Trichet. 8. a. De Amerikaanse tegenhanger van de ECB is het Federal Reserve System. b. De Amerikaanse tegenhanger van de ECB is de American Central Bank. Opdracht 31: Eurkruiswrdraadsel Vul nderstaand kruiswrdraadsel aan. Vertikaal vind je dan de symbliek achter de bruggen die afgebeeld wrden p de eurbiljetten. 1. EU-land dat in 2007 de eur inverde 2. De verhuding tussen munteenheden 3.. betalingen met de eur knden al vanaf 1 januari Natinaliteit van de ntwerper van de Eurpese zijde van de eurmunten 5. Plse munteenheid 6. Enkel landen met een ecnmie mgen de eur inveren 7. Land dat in 2011 tt de eurzne tetrad 8. He de eur eerst zu heten 9. Stad waar de Eurpese Centrale Bank gevestigd is 10. Nederlandse stad waar beslten werd m de eur in te veren 11. Land waar vreger de gulden de fficiële munteenheid was 12. Huidig (2012) vrzitter van de ECB 13. Stadstaat in Eurpa met de eur als fficiële munt Opdracht 32: Eur-dllar-yen Met de invering van de eur had de Unie niet enkel vr gen m de handel in de EU vltter te laten verlpen. Ze wilde k een munt van wereldfrmaat creëren. De eur speelt ndertussen een belangrijke rl in nze handelsrelaties met de rest van de wereld. De waarde van de eur ten pzichte van andere munten heeft immers een enrme impact p de eurzne. Wat zijn de vr- en nadelen van een zwakke eur tegenver de andere wereldmunten? Wat zijn de vr- en nadelen van een sterke eur tegenver de andere wereldmunten? Ga na in welke peride de nderstaande uitspraken gedaan werden. 86

88 Uitspraken a. Dr de zwakke eur vert Eurpa meer dan it uit. b. Dure eur ndermijnt Belgische textielexprt naar de dllarzne. c. Dr de sterke dllar is inver van buiten Eurpa steeds duurder. De lie prijzen swingen de pan uit. d. Autdistributeur Carden imprteert gedkp Japanse Mazda-wagens dr de zwakke yen tegenver de sterke eur. e. De eur staat het zwakst sedert jaren ten pzichte van de yen. Wisselkers ten pzichte van de eur (1 eur = ) Dllar 1,1216 0,9865 0,8766 1,2497 1,2023 1,3184 1,4773 1,3946 1,3275 1,3924 Yen 130,75 105,5 116,07 133,97 140,51 156,56 158,68 130,35 116,52 111,02 3. Handelsbeleid 3.1. Het internatinaal handelsbeleid van de EU Opdracht 33: Anti-dumpingheffingen Lees nderstaande tekst. Maakte het een verschil vr Chinese fabrikanten m mee te werken aan het nderzek van de Eurpese Cmmissie? Waarm is deze anti-dumpingheffing z belangrijk vr Eurpa? Is de Delcurt vr f tegen een sterke Eurpese samenwerking? Waarm? EU treft anti-dumpingmaatregelen tegen Chinese inver van keramische tegels 15/09/ De Eurpese Unie heeft per direct anti-dumpingmaatregelen getrffen tegen Chinese prducenten van keramische tegels p de Eurpese markt. De maatregelen zijn van kracht vr een peride van 5 jaar. De als strafheffing bedelde rechten variëren van 26,3% tt 36,5% vr de meer dan 100 Chinese fabrikanten die vrijwillig medewerking verleenden aan een eerder nderzek van de Eurpese Cmmissie. Vr alle andere exprterende Chinese prducenten geldt een extra inverrecht van 69,7%. De maatregelen hebben betrekking p alle in China gemaakte geglazuurde en ngeglazuurde keramische tegels, verglaasde wandtegels, mzaïek-tegeltjes en vergelijkbare artikelen. Vrnderzek Het anti-dumpingnderzek werd gestart in juni 2010 p verzek van CET, de Eurpese federatie van fabrikanten van keramische tegels. De Eurpese keramische tegelindustrie vertegenwrdigt een mzet van 9 miljard en biedt rechtstreeks werk aan werknemers in de EU (de directe en indirecte werkgelegenheid wrdt geschat p ). De Eurpese keramische tegelindustrie bestaat uit meer dan 500 bedrijven en speelt een essentiële rl vr de werkgelegenheid p lkaal niveau. Het is een mndiaal cncurrerende industrie met een sterke exprt en wereldleider p het gebied van prductntwikkeling, innvatie en design. Echter, de resultaten van het nderzek bevestigden dat er wel degelijk aanzienlijke dumping plaats vindt, en dat neerlijk geprijsde Chinese inver ernstige schade aan de Eurpese tegelindustrie tebrengt. 87

89 De verrdening die dr de Raad p 12 september 2011 is aangenmen, is er niet m Chinese prducten van de Eurpese markt te huden f nndige bescherming te bieden aan de Eurpese prducenten van keramische tegels. "De intrductie van het mandaat dient het herstel van een eerlijke cncurrentie zdat de Eurpese keramische tegelprducenten kunnen blijven cncurreren in Eurpa, met minstens zveel succes als dat ze den p de exprtmarkten", aldus CET President de heer Alfns Panzani. "Het resultaat van de prcedure tnt de tegevegde waarde vr de industrie m p Eurpees niveau samen te werken. Een cmplex en diepgaand nderzek als dit vereist de betrkkenheid van vele actren, zwel aan de kant van de EU-instellingen, EU-lidstaten als de industrie", aldus de president van Cerame Unie, de heer Alain Delcurt. Naar verluidt is de antidumpingprcedure de grtste in haar srt in de Eurpese geschiedenis. Brn: Opdracht 34: Anti-subsidiemaatregelen Lees nderstaande tekst. Waarver gaat het cnflict precies? Waarm, denk je, wrdt dit cnflict p het scherp van de snee geverd? Airbus wint veldslag in subsidie-rlg met Being 12 maart De Amerikaanse vliegtuigbuwer Being ntving tussen 1989 en 2006 tussen 5 en 6 miljard dllar (4,56 miljard eur) nterechte staatssteun. Dat is de mening van de Wereldhandelsrganisatie (WTO) in een al jaren aanslepend handelscnflict tussen de VS en de EU, met de rivaliteit tussen Being en Airbus als inzet. De Eurpese Cmmissie reageert enthusiast p de uitspraak van de WTO. De beslissing van de berepsinstantie van de WTO bevestigt wat de EU al lang beweert, namelijk dat Being massaal verheidssteun kreeg in het verleden en die k ng vandaag ntvangt, aldus Karel De Gucht, cmmissaris verantwrdelijk vr Handel. Dr die nwettige steun heeft de Eurpese luchtvaartindustrie miljarden eur s verlies geleden, meent De Gucht. De Verenigde Staten meten nu stppen met die schadelijke subsidieplitiek die de cncurrentie vervalst. Ok Airbus zelf reageerde al verheugd p de beslissing van de berepsinstanties van de Wereldhandelsrganisatie. Airbus 'Dr die illegale steun heeft Airbus vr 45 miljard dllar mzet aan zijn neus zien vrbijgaan', verzekert de Eurpese vliegtuigbuwer. Airbus zegt dat Being niet in staat zu geweest zijn de B787 'Dreamliner' te buwen znder nwettige subsidies. 'De uitspraak van de WTO bevestigt dat de 787 het zwaarst gesubsidieerde vliegtuig is in de geschiedenis van de luchtvaart, de B787 zu beter mgedpt wrden tt 7aid7'. Being ziet het uiteraard anders. 'We zullen er vr zrgen dat we ns schikken naar de uitspraak van de WTO, iets wat Airbus helemaal niet det. De EU had tt 1 december 2011 m zich in rde te stellen met een beslissing van de WTO maar verzuimde dat'. Eerder had de WTO inderdaad k gerdeeld dat Eurpa vr 15 miljard dllar nwettige steun had gegeven aan Airbus vr het lanceren van nieuwe prgramma's. Brn: De Tijd 88

90 Opdracht 35: Anti-subsidiemaatregelen Zek p: Waarm verlengde de EU de extra heffing p de imprt van Amerikaanse bidiesel in 2011? Vr welk land zijn er nu k heffingen p bi-diesel? Opdracht 36: Textielvrijwaringsmaatregel a) De meest gekende vrijwaringsmaatregel van de afgelpen jaren is ngetwijfeld de textielvrijwaringsmaatregel van de EU t.a.v. Chinese textiel. Lees nderstaande tekst. Tn aan dat de textielvrijwaringsmaatregelen/imprtquta t.a.v. China in België cntrversieel waren. Aan welke kant staat de auteur? Zijn de textielquta, vlgens de auteur, een vrm van prtectinisme? Waarm wel/niet? Textielimprt uit China: minder is meer 16/09/ De Eurpese Unie en China hebben vrige week een principeakkrd bereikt m de eerdere afspraken van inverquta p Chinees textiel definitief te regelen. Daarmee wrdt de netelige kwestie van de gederen die geblkkeerd waren aan de EU-buitengrenzen (z'n 88 miljen stuks) geregeld. Prducenten en distributeurs, zwel in België als in de EU, staan in dit dssier lijnrecht tegenver elkaar. De industrie vindt dat de quta uit het akkrd van 10 juni meten wrden gerespecteerd en dat de vertllige textielprducten eigenlijk de EU niet binnen mgen. Of anders meten er cmpensaties gegeven wrden. De distributeurs van hun kant huldigen het principe vrijheid, blijheid. Ze vinden dat alle geblkkeerde gederen zmaar meten binnen kunnen. Ze begrijpen niet dat er enige cmpensatie vr deze verschrijding ndig is m de Eurpese industrie tegemet te kmen. He dan k, deze discussie is eergisteren met het vrijgeven van de geblkkeerde gederen definitief beslecht. Smmige vragen zich af f inverquta tegen Chinees textiel wel zinvl zijn. Gaat het niet m een nieuwe vrm van prtectinisme? Zijn inverquta wel verenigbaar met vrijhandel? Laat daarver geen twijfel bestaan: inverquta kunnen wel degelijk bijdragen tt meer vrijhandel en meer welvaart. Op 1 januari 2005 werd de internatinale handel in textiel- en kledingprducten vlledig geliberaliseerd, na ruim dertig jaar van textielquta p heel veel lagelnenlanden. Z verdwenen p 1 januari 2005 de ng resterende inverquta vr 14 landen: Hngkng, India, Indnesië, Maca, Maleisië, Pakistan, de Filipijnen, Singapre, Zuid-Krea, Taiwan, Thailand en ng enkele landen uit Azië en Zuid-Amerika. Ok China viel ng nder de textielquta tt eind 2004, vr niet minder dan 26 textiel- en kledingprducten. Die liberalisering had een negatieve weerslag p de industriële activiteit van de Eurpese textiel- en kledingsectr. Maar ged, dat was internatinaal z afgesprken in de Wereldhandelsrganisatie (WTO). De Eurpese textiel- en kledingindustrie heeft die vlledige vrijmaking aanvaard. Onze bedrijven waren daar truwens p vrbereid. Vr de 148 WTO-landen zijn er dus geen kwantitatieve inverbeperkingen meer. De enige uitzndering is China. Dat kmt drdat China pas eind 2001 tt de WTO is tegetreden. Omdat ten al duidelijk was dat China met zijn textielexprt de internatinale handel zu kunnen ntwrichten en de hele prductie in Eurpa nherstelbare schade zu kunnen tebrengen, stemde het land er zelf mee in zijn textieluitver tt 2008 te laten beperken. 89

91 Het is dus vlstrekt njuist te beweren dat het prtectinisme pnieuw de kp psteekt. Op 1 januari 2005 is de wereldhandel in textiel en kleding vlledig vrijgemaakt, met als enige uitzndering de inver uit China. Het gaat daarbij ver niet meer dan tien prductcategrieën. Wat de grtdistributie k wijselijk verzwijgt, is dat ze ndanks die inverbeperkingen tch minstens de helft méér en in bepaalde gevallen zelfs vier keer meer kunnen inveren dan vrig jaar. Eén vrbeeld: er mgen dit jaar ruim 316 miljen pantalns uit China wrden ingeverd (u leest het ged: dat zijn er 3 per 4 EU-inwners!), tegenver 75 miljen in Maar vr de gulzige imprteurs en grtdistributie is dat blijkbaar ng niet vldende, aangezien er daarbvenp ng eens 18 miljen stuks geblkkeerd stnden aan de Eurpese grenzen. Laten we truwens een kat een kat nemen: de vlgende twee jaar kmen er helemaal geen inververminderingen vr China. Er kmt zelfs méér inver uit China, zij het wat minder dan rsprnkelijk vrzien. Om ng eens hetzelfde vrbeeld te nemen: in 2006 zullen er 339 miljen pantalns uit China mgen wrden ingeverd. Het akkrd van Shanghai van 10 juni vrzag rsprnkelijk 348 miljen stuks. Vrwaar geen grte inlevering. Het is in elk geval meer dan de 316 miljen pantalns die vlgens hetzelfde akkrd dit jaar mgen wrden geïmprteerd. Paniekverhalen ver mgelijke schaarste zijn dan k ttaal ngelfwaardig. De distributeurs klagen nu dat ze in andere lagelnenlanden p zek meten gaan naar textielprducten m in te veren. En dan? Dat is tch geen prbleem? Of vrezen ze dat ze minder zullen kunnen prfiteren van de Chinese dumpingprijzen en crrecte prijzen zullen meten betalen aan andere landen in ntwikkeling? De quta tegenver China kwamen er precies mdat het land p een explsieve manier marktaandeel inpalmt met behulp van nietmarktcnfrme prijzen, waar zelfs de gedkpste andere ntwikkelingslanden niet tegenp kunnen. Is het dan z verkeerd dat inverquta erte leiden dat niet alleen China aan de textielhandel wint (en dan vral een beperkte Chinese elite, want een Chinese textielarbeider met ng altijd meer dan zestig uur per week klppen m p het einde van de maand minder dan hnderd eur ver te huden). Is het niet belangrijk dat landen zals Indnesië, India, Zuid- Afrika, Mauritius, Bangladesh, Mexic, Peru, maar k Tunesië, Markk, Remenië en Bulgarije mee kunnen prfiteren van de internatinale handel in textiel en kleding, zdat er een evenwichtige ntwikkeling in de wereld ntstaat? Is het te veel gevraagd aan de imprteurs en de grtdistributie m hier hun verantwrdelijkheid p te nemen in plaats van de laatste eurwinst te willen puren uit Chinese dumpingprijzen? Als ze het niet uit eigen beweging den, dan kunnen inverquta hen daarte inderdaad dwingen. Het wrdt hg tijd dat de mythe wrdt drgeprikt dat al wat ged is vr de distributie k ged is vr de cnsument. Wat ged is vr de distributie is vral ged vr de distributie zelf. Want ndanks de massale kledinginver uit China zakken de winkelprijzen niet. Bvendien is de cnsument k werknemer. Maar als hij werkls wrdt dr de gedkpe Chinese dumpingimprt, dan zal hij p de duur zelf niet geneg geld meer hebben m te cnsumeren. Aan wie zal de distributie dan haar waren ng slijten? De Standaard, Fa Quix, (De auteur is de directeur-generaal van Febeltex, de berepsfederatie van textielprducenten.) 90

92 b) Ondertussen werd de inverbeperking p Chinees textiel stpgezet. Lees nderstaand artikel en antwrd p de vlgende vragen: Waarm werd het Chinese textiel vanaf 1 januari 2008 binnengelaten? In 2005 werd de inverbeperking al eens pgeheven. Ten werd de Eurpese markt verspeld dr Chinees textiel. Wat was er anders in 2008? Vind je dat de EU het Chinese textiel ng langer mest tegenhuden f vind je het einde van de inverbeperking een gede zaak? Vr Chinees textiel meten we niet bang zijn 03/01/ Nu sinds 1 januari in Eurpa de laatste inverbeperkingen van textielprducten uit China zijn weggevallen, vrezen fabrikanten pnieuw dat het land de markt zal verspelen. 'Dat zal niet gebeuren, zegt Fa Quix van de werkgeversrganisatie Fedustria. Ok de twee grte textielvakbnden - Textura en ABVV-Textiel - vingen bij hun leden die in de West-Vlaamse textielbedrijven werken ng geen signalen p ver een nieuw pstekend Chinees gevaar dat hier banen kan ksten. Vr het grs van de prducten waren de inverbeperkingen uit China al een hele tijd geleden weggevallen en er gebeurde niets. Een reeks van cntrlemaatregelen waar Eurpa, in afspraak met China, sinds de jaarwisseling uiterst streng zal p tekijken, met vrkmen dat nieuwe middelen ingezet meten wrden m de dreiging uit China tegen te huden. Eurpa is de eerste belangrijke afzetmarkt die zijn grenzen pnieuw vlledig penstelt. De Verenigde Staten den dat pas in 'Het gaat niet m een vrijmaking znder limieten', zegt Fa Quix van Fedustria. 'Er kmt een wederzijdse cntrle. Het systeem bepaalt dat de Chinese verheid plaatselijke fabrikanten exprtlicenties zal tekennen en dat Eurpa p zijn beurt alles wat aan textiel binnenkmt, streng zal cntrleren'. Vlgens Quix hudt drie vierde van de textielsectr in ns land zich bezig met hgwaardig interieurtextiel zals tapijt en met snelgreiende nichemarkten van het technische textiel. 'Daar hebben de Chinezen veel minder pap van gegeten. Het zijn vral de supergedkpe t- shirts, katenweefsels, damesjurken en breken, tafellinnen en vlasgarens die een mgelijk gevaar kunnen vrmen vr het huishudtextiel, de kledij- en cnfectie en vral de kledingfilières'. In 2005 werden ng hnderden cntainers met dergelijke Chinese prducten aan de grenzen van Eurpa geblkkeerd mdat de pgelegde quta al waren bereikt. 'Dat het wegvallen van de laatste quta een gevaar inhudt vr een vlasverwerkend bedrijf als Libec-Lagae uit Meulebeke is heel nwaarschijnlijk, mdat wat daar wrdt gefabriceerd te situeren is in het hgere vlassegment', zegt Quix ng. 'Sinds 2005, ten de Chinezen nze bedrijven werkelijk verspelden, hebben wij ns geöriënteerd p die niches. Vandaag met Turkije als een veel grtere bsdener vr de sectr wrden gezien dan China'. Brn: De Standaard Opdracht 37: Beschermen van de Eurpese markt Brilliance, Landwind en Geely: mie namen, die hge verwachtingen scheppen. Het zijn de namen van Chinese wagens die sinds enkele jaren ingeverd wrden p de Eurpese markt. Tch wrden ze gecntesteerd. Zek drie redenen waarm de imprt van Chinese wagens vr cntrverse zrgt. 91

93 Opdracht 38: Exprt Op de website kan je achterhalen aan welke vrschriften Eurpese exprteurs meten vlden als ze hun prducten willen uitveren naar derde landen. Zek p aan welke vrwaarden met vldaan wrden, vraleer je Eurpese bananen (cde 0803) kan inveren in Ghana. Opdracht 39: Nn-tarifaire maatregelen Lees nderstaande tekst. De EU werd p de vingers getikt, wegens nterechte nn-tarifaire maatregelen. Wat was het prbleem? Wie diende hiertegen een klacht in bij de WTO? Op welke manier dreef de EU tch haar zin dr? Vind je dat de nn-tarifaire belemmering van de EU terecht was f niet? Argumenteer je antwrd. EU en VS begraven strijdbijl in 'hrmnenrlg' 14/03/ Het Eurpees Parlement heeft wensdag frmeel een einde gemaakt aan het 24 jaar ude handelscnflict met de Verenigde Staten en Canada ver de imprt van met hrmnen behandeld rundvlees. Dr het cnflict werden EU-lidstaten gecnfrnteerd met extra heffingen vr exprtprducten zals rund- en varkensvlees, Rquefrt-kaas, chclade en truffels. Het handelsgeschil gaat terug tt De Eurpese Unie stelde ten een verbd in p de imprt van rundvlees dat met hrmnen is behandeld. De VS en Canada betwistten het verbd vr de Wereldhandelsrganisatie en kregen de testemming m bijkmende heffingen p te leggen p Eurpese landbuwprducten. Vr zwel de Amerikaanse als de Canadese markt mest Eurpa vrtaan strafheffingen phesten ter waarde van 190 miljen eur. Omdat de EU geen verhaal kn halen bij de WTO gide ze het ver een andere beg: bilaterale nderhandelingen mesten vr een drbraak zrgen. In 2009 bereikte de Eurpese Unie een akkrd met de VS, in 2011 werd k met Canada een vereenkmst geslten. Beide akkrden huden in dat de Amerikaanse sancties geleidelijk aan wrden pgeheven, in ruil vr hgere quta vr hrmnenvrij rundvlees uit de VS en Canada. De VS mag vrtaan jaarlijks tn rundvlees heffingsvrij Eurpa inveren, vr Canada gaat het m tn. Dat de tegelaten heveelheid nu meer dan verdubbelt, vrmt vlgens Gren-eurparlementslid Bart Staes geen prbleem. Het vlees dat van ver de Atlantische Oceaan wrdt ingeverd, zal namelijk slechts een aandeel van 0,36 prcent p de Eurpese rundvleesmarkt hebben. Met de stemming in het Parlement is wensdag gren licht gegeven aan de implementatie van beide akkrden. Staes, die het dssier al meer dan 20 jaar vlgt, reageert pgelucht p het einde van het zware cnflict. "Dit bewijst dat je cnsequent je eigen nrmen kan tepassen p ingeverde landbuwprducten", zegt hij. Staes spreekt ng van een win-win situatie aangezien Eurpa de handelssancties ziet verdwijnen terwijl de VS vr niet-hrmnaal behandeld vlees een extra afzetmarkt krijgt. In Eurpa hebben vral Italië, Plen, Griekenland, Duitsland en Denemarken prfijt bij het pheffen van de handelssancties. Brn: Vilt 92

94 Opdracht 40: Nn-tarifaire belemmeringen De milieuwetgeving wrdt vaak aangehaald als nn-tarifaire belemmering. Verduidelijk dit aan de hand van nderstaand vrbeeld. Ga je akkrd met de uitspraak van de WTO? Argumenteer De WTO bepaalde in 2001 dat de Verenigde Staten garnalen mchten weren als die waren gevangen met netten znder nduitgang vr schildpadden. Z weerden de Verenigde Staten (VS) Maleisische garnalen, mdat die gevangen werden in schildpadnvriendelijke netten, in de VS verbden. Maleisië diende hiertegen klacht in bij de WTO. Maleisië vnd dat milieuregels werden misbruikt vr machtsspelletjes f m ngewenste cncurrentie buiten de deur te huden. Z beschuwen ntwikkelingslanden strenge milieuregels wel vaker als middel m hen te weren van de lucratieve westerse markten. Opdracht 41: Nn-tarifaire belemmeringen Zek uit waarvr het CE-teken staat. Vind je dat we kunnen spreken ver een nn-tarifaire belemmering? Opdracht 42: Nn-tarifaire belemmeringen Zek uit waarver de Pitiers-maatregelen gingen. Knden we hier spreken van een nn-tarifaire belemmering? He werd het cnflict pgelst? Opdracht 43: Bescherming van de exprt De Belgische Textielfederatie FEBELTEX maakte in 2000 gebruik van de Trade Barrier Regulatin. Zij waren niet de enigen die met behulp van de TBR een handelsbarrière aanvchten. Tegen welk land kwamen al de meeste klachten? Ga via en zek in de brchure bij 10 years f experience Cnsumentenbeleid Opdracht 44: Eurpese kwaliteitslabels Verbind de mschrijving met het juiste kwaliteitslabel. 1. Milieuvrdelen 2. Gegrafische rsprng 3. Technische harmnisatie 4. Bilgische prducten a. b. c. d. Opdracht 45: Eurpese kwaliteitslabels Zek p: Welke Vlaamse prducten mgen fficieel Eurpese streekprducten wrden genemd? (Zie k 93

95 Opdracht 46: Prductveiligheid en vrzrgsmaatregel Lees nderstaand artikel. Welke maatregelen nam de EU m de prductveiligheid te verhgen? Waarm is dit een vrzrgsmaatregel? Eurpese Cmmissie verbiedt zuigflessen met bisphenl A 26/11/ De Eurpese Cmmissie heeft een verbd aangekndigd p de prductie en verkp van zuigflessen vr baby's die bisphenl A bevatten. Het verbd wrdt in de lp van 2011 van kracht. Bisphenl A is een chemische stf die in allerlei plastieken materialen vr vedingsmiddelen zit. Vlgens de Eurpese Cmmissie kan bisphenl A een invled hebben p de ntwikkeling van jnge kinderen en hun immuunsysteem. De prductie van zuigflessen met bisphenl A zal verbden wrden vanaf 1 maart 2011, de cmmercialisering ervan p 1 juni. In verschillende landen is de stf al verbden, zals in Frankrijk, Denemarken, Canada, Australië en verschillende staten in de VS. Brn: Knack Opdracht 47: Prductveiligheid en vrzrgsmaatregel Lees nderstaande vrbeelden. Waarm zag de EU zich gendzaakt m vrzrgsmaatregelen t.a.v. Chinese prducten te nemen? EU-verbd p Chinese babyveding 26/09/ De Eurpese Unie heeft beslten tt een algeheel verbd p babyveding uit China die k maar spren van melk bevat. Het verbd gaat vandaag in. De maatregelen zijn bedeld m de Eurpese bevlking te beschermen tegen het melamine dat in Chinese melkprducten is aangetrffen. Het gaat daarbij m vrzrgsmaatregelen. Tt dusver is in Eurpa in Chinese vedingswaren geen melamine in schadelijke heveelheden gevnden. Snep en kekjes De EU imprteert geen zuivel uit China, maar er is zrg ntstaan ver levensmiddelen waarin melk f melkpeder uit China is verwerkt. Het EU-agentschap vr vedselveiligheid in Parma meldde dnderdag dat kinderen gevaar kunnen lpen als ze dagelijks grte heveelheden snep f kek eten waarin verntreinigde melk zit. Cntrle p inver verscherpt De EU scherpte vrige week al de cntrle aan p de inver van Chinese prducten waar mgelijk zuivel in is verwerkt. China is verzcht m alleen prducten met melk die uitverig zijn getest, te exprteren. Frankrijk ging een stapje verder en verbd wensdag de verkp van alle Chinese prducten waarin melk is verwerkt. Brn: De Mrgen 94

96 Chinese sfa s kunnen zware allergische reactie verrzaken 21/09/ Duizenden Eurpeanen hebben al eczeem en brandwnden pgelpen dr een zware allergische reactie p relaxzetels die werden geprduceerd in China. Die zetels bevatten kleine zakjes met daarin het antischimmelmiddel dimethylfumaraat, waarp smmige mensen allergisch kunnen reageren, zegt prfessr dermatlgie An Gssens (KULeuven). Ok in ns land dken de jngste maanden al gevallen van deze sfa-allergie p. In Grt-Brittannië, Finland en Frankrijk hebben zich al duizenden slachtffers gemeld die allergisch reageerden nadat ze zich een relaxzetel hadden aangeschaft van het Chinese merk Linkwise. In Frankrijk werden er exemplaren van verkcht dr Cnframa. Ok in ns land duiken slachtffers van de nieuwe cntactallergie p. Antischimmelmiddel De rzaak ligt in de witte zakjes met antischimmelmiddel die zich in de zetels bevinden, zegt prfessr Gssens. Die wrden k curant gebruikt in schenen. De stf die daarin zit, dimethylfumaraat, verdampt cnstant. Dat dringt dr tt de huid van wie in de sfa plaatsneemt en kan bij smmige mensen zware allergische reacties verrzaken. Een deken p de sfa leggen, helpt niet. De stf is z vluchtig dat ze er drheen dringt. Huidkanker De gevlgens zijn niet min: zware brandwnden p rug, billen en benen, eczeem, rde plekken, hevige jeuk en slapelsheid. De 61-jarige Fransman Christian Gibier kreeg zelfs de diagnse huidkanker mee. Brn: Het Belang Van Limburg Opdracht 48: Prductveiligheid Zek uit wat de REACH-richtlijn inhudt. Waarm gaat het hier ver prductveiligheid? Op welke prducten is het van tepassing? Opdracht 49: Vedselveiligheid Het Rapid Alert System fr Fd and Feed kan kennisgevingen ter infrmatie de wereld insturen. Dat betekent dat de lidstaten en de Eurpese Cmmissie p de hgte gesteld wrden van een prbleem. Bij kennisgevingen ter waarschuwing wrdt nmiddellijk gereageerd p de vedselnveiligheid dr bv. het prduct uit de handel te nemen. Surf naar (ga naar RASFF rapprt van 2011) en zek uit welke vedselgrep in 2011 het vaakst slachtffer werd van een kennisgeving ter waarschuwing (ntificatin). Opdracht 50: GGO s Surf naar en zek het antwrd p nderstaande stellingen (zek bij regulatins/labelling). Vr vedingsmiddelen geldt dat, als er GGO s f micr-rganismen gebruikt werden in de prductie ervan, dit duidelijk aangegeven met wrden. Juist/Fut Op smmige prducten heft geen vermelding te staan ver GGO s, zals bij melk, eieren en vlees. Juist/Fut GGO s die verkcht wrden in restaurants heven geen label te krijgen. Juist/Fut Het maakt niet uit he GGO s aangeduid wrden p prducten, als het maar gebeurt. Juist/Fut 95

97 Opdracht 51: Oneerlijke handelspraktijken De Eurpese Unie stelde een zwarte lijst p van neerlijke handelspraktijken. Zek die lijst p via het internet en geef 5 vrbeelden ervan. Licht ze beknpt te. Opdracht 52: Verkp p afstand Zek p f je het cntract in vlgende situaties ngedaan kan maken p basis van de Eurpese regelgeving. Waarm wel/niet? Op een mrgen ben je p zek naar het perrn waar de trein naar Brussel vertrekt. Een verkper klampt je aan en vraagt f je geïnteresseerd bent in een snelcursus Engels die je kan vlgen p afstand. In je haast nderteken je het cntract. Je kpt een vliegtuigticket naar Italië via het internet p maandag 23 juli. Op wensdag 1 augustus bedenk je dat je tch liever naar Egypte zu gaan en je verbreekt nmiddellijk het cntract. Je rechten als cnsument stnden vermeld in het cntract. Opdracht 53: Garanties vr cnsumptiegederen Je krijgt als cnsument twee jaar garantie p cnsumptiegederen. Zek het antwrd p nderstaande vragen. Ga hiervr eventueel naar Wanneer trad deze wet in werking in België? Op welke prducten is ze van tepassing? Op welke niet? Welke van de drie stellingen is crrect? Je kpt een radi, maar na een jaar blijkt die niet meer ged te functineren. 1. Je stapt naar de winkel en vraagt je geld terug. De verkper is verplicht het geld nmiddellijk terug te geven, mits aankpbewijs. 2. De winkel is verplicht een nieuw testel te geven in ruil vr het ude. 3. De winkel is verplicht het testel te herstellen. Als dit nmgelijk blijkt, kan de verkper een krting geven p de aankp van een nieuw testel f (een deel van) de aankpsm terugstrten. Opdracht 54: Privacy Ggle werd al meermaals p de vingers getikt dr de Eurpese Cmmissie. Lees nderstaand artikel en leg uit waar het schentje knelt. Ggle privacybeleid in strijd met EU-wet 05/03/ EU-cmmissaris Viviane Reding heeft zich negatief uitgelaten ver het nieuwe privacybeleid van Ggle. Dit zu in strijd zijn met de geldende EU-regels. Ggle heeft zijn privacybeleid nlangs aangepast m het juist eenvudiger vr de cnsument te maken. Legaliteit Ggle privacybeleid in twijfel getrkken Zwel Reding als de Franse cnsumentenwaakhnd CNIL twijfelen echter aan de legaliteit van het nieuwe privacybeleid. Een krt Eurpees nderzek wijst namelijk uit dat de nieuwe regels in strijd zijn met de Eurpese wetgeving en dat Ggle zich niet aan de regels vr transparantie heeft gehuden. Daarnaast zijn gebruikers verplicht de nieuwe regels te accepteren als ze Ggle-diensten (zals YuTube, Gmail en Ggle+) willen blijven gebruiken. Gevraagd p welke punten Ggle zich niet aan de wetgeving hudt, antwrdt Reding: "Op verschillende punten. Z heeft Ggle geen cntact pgenmen met de Eurpese Unie ver de wijzigingen, vldet het beleid niet aan de geldende transparantie-eisen en hudt Ggle zich het recht vr privégegevens dr te spelen aan derde partijen, znder dat gebruikers hier testemming vr geven." Reding benadrukt ngmaals dat het beschermen van privégegevens een basisregel van de Eurpese Unie is. 96

98 3.3. Cncurrentiebeleid Opdracht 55: Kartelvrming In 2009 heeft Eurpa vr het eerst energiereuzen zwaar bebet wegens kartelvrming. Het gaat m GDF Suez en E.n. Waarvan werden ze precies beschuldigd? Aan welk bedrijf legde Eurpa it de hgste bete p wegens kartelvrming? Heveel bedreg de bete? Raadpleeg vlgende link: Opdracht 56: Micrsft Lees nderstaande tekst. In 2004 kreeg Micrsft een bete van de Eurpese Cmmissie. Wat was het prbleem? Welke cncurrentieregel vertrad Micrsft (kartelafspraak, machtspsitie, cncentratie, staatssteun, )? Welke twee maatregelen mest Micrsft nemen? Ging het bedrijf in p de eisen van de Cmmissie? Waarm wel/niet? De uitspraak in de zaak Micrsft wrdt als een precedent beschuwd in het Eurpese recht. Vind je het een gede zaak dat de plitiek de bedrijven cntrleert? Mnsterbete vr Micrsft van 899 miljen eur 27/02/ De Eurpese Cmmissie heeft Micrsft pnieuw een superbete pgelegd. Het dagelijks bestuur van de Eurpese Unie legde de sftwaregigant wensdag een bijkmende bete van 889 miljen eur p mdat het bedrijf de cncurrentieregels met veten treedt. De ttale bete is inmiddels pgelpen tt bijna 1,7 miljard eur. 'Micrsft was de eerste nderneming in vijftig jaar Eurpees cncurrentiebeleid die de Eurpese Cmmissie mest bebeten mwille van een weigering m een beslissing na te leven. Wij willen geen belftes, maar daden. Wie de regels vertreedt, zal betrapt wrden, en het zal geld ksten', z verklaarde eurcmmissaris vr Cncurrentie Neelie Kres. Het cnflict tussen Eurpa en de Amerikaanse sftwaregigant barstte ls in maart De Cmmissie rdeelde ten dat Micrsft misbruik maakte van zijn dminante psitie p de markt en de cncurrentie beperkte. De Cmmissie eiste dat het cncern tegen een redelijke prijs technische infrmatie mest vrijgeven die de cncurrenten in staat zu stellen m prducten te ntwikkelen die cmpatibel zijn met Windws, het almtegenwrdige besturingssysteem van Micrsft. Orsprnkelijk vreg Micrsft de cncurrenten 3,87 prcent van de pbrengsten van hun prducten vr een patentlicentie. Vr tegang tt de interperabiliteitsinfrmatie legde Micrsft een percentage van 2,98 prcent p. In mei 2007 verlaagde Micrsft die tarieven in Eurpa. In september van dat jaar werd Micrsft tch vr het Eurpese Hf van Justitie in het ngelijk gesteld en de Cmmissie dwng de nderneming erte m de kstprijs van de licenties te beperken tt een frfaitaire sm van eur. Inmiddels past Micrsft die tarieven k te, maar Kres neemt het niet dat het bedrijf drie jaar lang getalmd heeft. Daarm bedacht ze Micrsft na eerdere betes van 497 en 280 miljen eur wensdag met een bijkmende bete van ng eens 889 miljen eur. En dan heeft de Cmmissie zich vlgens Kres ng van haar milde kant getnd. De bijkmende bete had vlgens een strikte tepassing van de berekeningsfrmules kunnen plpen tt 1,5 miljard eur. Brn: De Standaard 97

99 Opdracht 57: Cncentraties In 2009 wu sftwaregigant Oracle het bedrijf Sun vernemen. In 2010 kreeg het hier eindelijk gren licht vr van de Eurpese Cmmissie. Zek het antwrd p vlgende vragen: Welke prblemen zag de Eurpese Cmmissie in eerste instantie? Welke tegevingen deed Oracle m tch een gedkeuring te krijgen? Opdracht 58: Cncentraties In 2007 sprak de Eurpese Cmmissie zich uit ver de fusieplannen tussen Ryanair en Aer Lingus. Wat was het verdict? Verklaar. Is dit pmerkelijk? Waarm wel/niet? Opdracht 59: Staatssteun Lees nderstaand artikel. He liep dit verhaal af? Ken je andere recente vrbeelden waarbij de EU rdeelde dat een bedrijf nterecht Belgische staatssteun gekregen zu hebben? EU neemt mnplie Electrabel nder vuur 10/07/ De Eurpese Cmmissie neemt Electrabel stevig in de tang. Ze nderzekt f het nucleair akkrd dat de Belgische verheid vrig jaar slt met GDF Suez de dminante psitie van zijn dchter Electrabel p de Belgische markt ng verstevigt. Dat meldt De Tijd zaterdag. De Cmmissie geeft daarmee gevlg aan de klachten die de grenestrmprducenten Electrawinds en Enec in april indienden. De scherpe taal van de brief en de stevige argumenten die de twee cncurrenten de Eurpese Cmmissie aanreikten, laten weinig aan de verbeelding ver, aldus De Tijd. Het nucleair prtcl, dat ng dr tenmalig premier Herman Van Rmpuy werd ndertekend, kan niet dr de Eurpese beugel. De Eurpese Cmmissie gaat na f het akkrd van ktber 2009 geen elementen bevat van dr Eurpa verbden verheidssteun en f Electrabel zijn machtspsitie misbruikt. De deal levert het bedrijf immers een nett-pbrengst van m en bij de 2 miljard eur p, berekende energieregulatr CREG. Vlgens de klagers zal dat nucleair prtcl de dminante psitie van Electrabel p de Belgische markt bijna naanvechtbaar maken. Brn: Knack Opdracht 60: Staatssteun en de financiële crisis Als gevlg van de kredietcrisis kwam Frtis in september 2008 in zware meilijkheden. De Belgische, Nederlandse en Luxemburgse regeringen beslisten miljarden eur s in Frtis te pmpen m de bank te redden. Ga na he de Eurpese Cmmissie rdeelde. Is hier sprake van staatssteun? 98

100 4. De tekmst van de Eurpese ecnmie: Eurpa 2020 Opdracht 61: Grene ecnmische grei Een van de 20/20/20 delstellingen vr een grene ecnmie, is dat de ttale energiecnsumptie in de EU vr minstens 20% uit hernieuwbare energie met bestaan. Deze 20% is verdeeld ver de verschillende EU-landen, vlgens de beginsituatie en mgelijkheden van dat land. Bekijk de kaart hier nder en beantwrd nderstaande vragen. Ligt het Belgische del nder f bven het gemiddelde van 20%? Kan je uitleggen waarm? Welk land is nu al het beste van de klas (en zu dat tegen 2020 k blijven)? 99

101 Opdracht 62: Onderwijsniveau verhgen Lees nderstaand uittreksel uit de Maatschappelijke beleidsnta ver de hervrming van het hger nderwijs in Vlaanderen uit Zek het antwrd p vlgende vragen: Via welke prgramma s wrdt Eurpa 2020 vertaald in Vlaanderen? Wat is het percentage uitvallers (schlverlaters in het SO znder diplma) in Vlaanderen in 2006? Halen we de Eurpa 2020 delstelling hiermee al? Heveel prcent van de leeftijdscategrie (30-34 jaar) in Vlaanderen heeft p dit mment een diplma hger nderwijs? Halen we de Eurpa 2020 delstelling hiermee al? Uittreksel uit de Maatschappelijke beleidsnta ver de hervrming van het hger nderwijs in Vlaanderen, Vr Vlaanderen vindt de strategie Eurpa 2020 vertaling in het prgramma Vlaanderen in Actie (ViA) en het Pact 2020 (2009). Pact 2020 wil een antwrd bieden p de grte maatschappelijke uitdagingen glbalisering, vergrijzing, klimaatverandering enzvrt van vandaag, met als ambitie tegen 2020 te behren tt de allerbeste Eurpese regi s p ecnmisch, eclgisch, sciaal en maatschappelijk vlak. Streefcijfers die vr Vlaanderen en Eurpa genemd wrden, zijn: het percentage van de bevlking in de leeftijdsgrep van jaar met een hgernderwijsdiplma met stijgen van 31% tt ten minste 40% in 2020 (Eurpese Strategie 2020). Het percentage jarigen in het Vlaams Gewest dat een diplma hger nderwijs bezit bedraagt 43,13% in het jaar in Vlaanderen is het aantal krtgeschlden in 2020 p de arbeidsmarkt met de helft verminderd (in 2008 bedreg het aantal krtgeschlden max. LSO 21%): het aantal schlverlaters dat het Secundair Onderwijs verlaat znder vldende startkwalificaties halveert (in 2006 bedreg het aandeel 22-jarigen dat niet beschikt ver een diplma van het hger SO 14,1%; de trend is licht stijgend); het aantal jngeren met een diplma hger nderwijs stijgt aanzienlijk, ngeacht herkmst, werksituatie f pleidingsniveau van hun uders (35,5% van de jarigen behaalden in 2008 een diplma hger nderwijs); kinderen van niet hggeschlde uders bereiken een participatiegraad van ruim 60% in het hger nderwijs; tt 15% van de berepsactieve bevlking neemt deel aan levenslang en levensbreed leren (in 2008 is dit aandeel enkel 7,6%). 20% van de afgestudeerden hebben tegen 2020 een studieperide in het buitenland drgebracht. Dit gebeurt mmenteel vr negen prcent van de hgeschlstudenten en vr veertien prcent van de universiteitsstudenten f, samen beschuwd, vr elf prcent van de studenten in het hger nderwijs. 100

102 3 Het Eurpees sciaal beleid Eurpa in Balans? is een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid. 101

103 Inleiding De delstellingen van het Eurpees sciaal- en werkgelegenheidsbeleid zijn: het creëren van meer werkgelegenheid het creëren van betere levensmstandigheden het creëren van betere arbeidsvrwaarden en kwaliteit van werkgelegenheid dr adequate sciale bescherming, sciale dialg en ntwikkeling van menselijke hulpbrnnen minder uitsluiting Over de vraag Is de EU sciaal geneg? is al heel wat inkt gevleid. Vlgens de ene is de Eurpese samenwerking p zich een sciaal prject. De Unie bracht immers vrede en welvaart, zdat de lidstaten hun eigen sciaal zekerheidssysteem knden uitwerken. Vlgens anderen met er ng heel veel veranderen vraleer er sprake kan zijn van een echt Eurpees sciaal beleid, want de sciale zekerheidssystemen verschillen ng te veel van lidstaat tt lidstaat. Lange tijd bleef de Eurpese integratie vral een ecnmisch verhaal. Tch riep de Unie verschillende fndsen en subsidieprgramma s in het leven m sciale prjecten te ndersteunen. Het reginaal beleid bijvrbeeld geeft financiële middelen aan EU-landen f regi s die achterp hinken. Op die manier prbeert men de welvaart gelijkmatig te spreiden ver de hele Eurpese Unie. Verder investeert ze d.m.v het Eurpees Sciaal Fnds in tewerkstellingsprjecten en det ze nderzek naar gezndheidszrg. Maar k campagnes vr meer sciale rechtvaardigheid en maatregelen vr duurzame ntwikkeling kunnen p de ndige Eurpese steun rekenen. Pas in het begin van de jaren negentig verscheen het sciaal beleid, als apart beleidsdmein, p de Eurpese agenda. Een Sciaal Prtcl mest de weg effenen naar een scialer Eurpa. Z buwde de Eurpese Unie een werkgelegenheidsstrategie uit die streeft naar meer en betere banen. Op die manier wil ze de arbeidsmbiliteit binnen de Unie verhgen. Verder hudt ze zich bezig met welzijn, gezndheid en arbeidsrecht, zals richtlijnen i.v.m. uderschapsverlf, minimumeisen inzake werktijden en bescherming van jngeren p het werk. Vanaf 2000 vrzag de Lissabnstrategie in een sciale pt, dr delstellingen m de werkgelegenheid p te krikken vrp te stellen. De pvlger van de Lissabnstrategie, Eurpa 2020, getuigt van een ng scialere agenda: drie van de vijf delen gaan ver sciale aangelegenheden. Het gaat met name ver bestrijden van de armede, meer werkgelegenheid creëren en sciale delstellingen rnd nderwijs (zie hfdstuk 2, 4. De tekmst van de Eurpese ecnmie: Eurpa 2020). Dr de harde besparingsmaatregelen m de eurcrisis te bezweren, klinkt de rep naar een scialer Eurpa intussen ng harder. De Eurpese Unie heeft echter niet de bevegdheid m sciale wetgeving uit te vaardigen. Nu k het Verdrag van Lissabn bepaalt dat ver sciaal beleid met unanimiteit van stemmen met beslist wrden, blijkt dat er van een vlwaardig Eurpees sciaal beleid ng lang geen sprake is. Glbaal kunnen we stellen dat de Unie het sciaal beleid van de lidstaten ndersteunt en het aanvult. Ze bevrdert de samenwerking tussen de lidstaten en stelt minimumnrmen p waarbij ze rekening hudt met de natinale mstandigheden. 102

104 1. Creëren van meer werkgelegenheid De Eurpese Unie werkte een aantal instrumenten uit m haar werkgelegenheidsbeleid in de praktijk te brengen: het Eurpees Sciaal Fnds, PROGRESS en EURES Het Eurpees Sciaal Fnds De EU wil iedereen die kan werken aan de slag krijgen én huden. Zeker met de tenemende vergrijzing van de bevlking en de ecnmische crisis is dit een must. Het Eurpees Sciaal Fnds trekt daarm geld uit vr initiatieven die de kansen van werkzekenden p de arbeidsmarkt verhgen en die zrgen vr meer en betere banen. Het Fnds heeft vlgende pririteiten: Het activeren van talenten d.m.v. pleiding, werkervaringskansen, traject- f lpbaanbegeleiding en cmpetentiebenadering. Nieuwe arbeidskansen geven aan kwetsbare grepen: krtgeschlden, 50-plussers, allchtnen en persnen met een handicap. Ondernemingen stimuleren m werk te maken van een cmpetentiebeleid. Stimuleren van innvatie. Werken in andere EU-lidstaten. België ntvangt vr de peride miljen eur uit het ESF. Zes miljen is bedeld vr tewerkstellingsinitiatieven en 34 miljen vr prjecten van maatschappelijke integratie. Vrbeeld: het ervaringsbewijs Het ervaringsbewijs is een fficieel dcument van de Vlaamse verheid dat gefinancierd wrdt dr ESF. Het verklaart dat je bewezen hebt het berep in de praktijk te kunnen uitefenen. Vr verschillende berepen werden alle belangrijke vaardigheden p een rijtje gezet. In een gesprek en een praktische pref kun je aantnen dat je die vaardigheden wel degelijk nder de knie hebt. Als je slaagt, krijg je het ervaringsbewijs. Dat fficiële dcument maakt je ervaring tastbaar en is een frmeel bewijs van je vakbekwaamheid. Dat kun je uitspelen p de arbeidsmarkt en dus sta je sterker in je werk

105 1.2. PROGRESS Prgress is, net zals het ESF, een financieel instrument van het Eurpese werkgelegenheidsbeleid. Het subsidieert.m. prjecten die gericht zijn p sciale bescherming, het verhgen van de werkgelegenheid en de gelijkheid van mannen en vruwen Het Eurpees Glbaliseringsfnds Het Eurpees fnds vr aanpassing aan de glbalisering (EFG) helpt werknemers die vanwege de glbalisering ntslagen zijn, z snel mgelijk ander werk te vinden. Als een grt bedrijf gaat sluiten, een fabriek wrdt verplaatst naar een land buiten de EU f in een hele sectr veel banen verlren gaan, dan kan het EFG de ntslagen werknemers steunen. Jaarlijks heeft het fnds maximaal 500 miljen eur ter beschikking. Het EFG kan actieve arbeidsmarktmaatregelen financieren die speciaal bedeld zijn m ntslagen werknemers weer aan het werk te helpen, bv.: hulp bij het zeken van een baan, lpbaanbegeleiding, individuele pleiding en mschling, waarnder IT-cursussen en certificering van pgedane ervaring, ntslagbegeleiding en steun bij het pzetten van een eigen bedrijf f het uitefenen van een zelfstandige activiteit; speciale tijdelijke maatregelen, zals sllicitatietelagen, mbiliteitstelagen, f telagen vr persnen die al dan niet permanent een pleiding vlgen EURES Eures is het Eurpees arbeidsbureau dat gespecialiseerd is in werken in het buitenland. Mensen die in andere EU-lidstaten willen gaan werken, kunnen er terecht vr allerlei vacatures en meer infrmatie ver bijvrbeeld ziekteverzekering, belastingen, enz. Op die manier wil de EU de drempel m in andere lidstaten te gaan werken en wnen verlagen. In Vlaanderen is Eures een afdeling van de VDAB (Vlaamse Dienst vr ArbeidsBemiddeling). Meer inf: 104

106 2. Creëren van betere levensmstandigheden Het Eurpese sciaal beleid laat zich in Vlaanderen k velen p het vlak van vlksgezndheid. Dé heksteen daarvan is absluut preventie De strijd tegen kanker Elk jaar krijgen 3,2 miljen Eurpeanen te hren dat ze kanker hebben. Na hart- en vaatziekten is het dan k de belangrijkste ddsrzaak. Kanker verrzaakt 2 van de 10 verlijdens bij vruwen, en 3 van de 10 bij mannen. Ongeveer één Eurpeaan p vier verlijdt dus aan een f andere vrm van kanker. Daarm stelde de EU de afgelpen jaren een aantal actieprgramma s p die vral fcussen p preventie, zals het pzetten van screening-prgramma s vr bv. brstkanker en de waarschuwing p sigarettenpakjes. Maar k aan nderzek en de pleiding van persneel wrdt de ndige aandacht besteed Tabak Jaarlijks sterven in de EU mensen aan de gevlgen van tabak. De EU wil daarm vermijden dat jngeren beginnen te rken, rkers helpen stppen, mensen beschermen tegen bltstelling aan tabaksrk en de reclame en verkp van tabak aan banden leggen. De EU hpt deze delstellingen te bereiken dr.m. waarschuwingen en ft s p sigarettenverpakkingen te verplichten, dr reclame vr sigaretten te verbieden en dr de lidstaten aan te medigen een rkverbd p te leggen vr restaurants en cafés Hiv/Aids Jaarlijks krijgen mensen in de EU en mringende Eurpese landen de diagnse van HIVbesmetting. Sinds de jaren tachtig vlgt de Eurpese Cmmissie de hiv/aids prblematiek p de vet. Ok hier ligt de klemtn p preventie. Verder werden er prjecten en netwerken pgezet m alle betrkken partners met elkaar in cntact te brengen, nieuwe methden te verspreiden en de prblemen van kwetsbare grepen aan te pakken. De Eurpese Unie is k in de rest van de wereld actief m hiv/aids te vrkmen en te bestrijden. Z kmen 55% van de middelen van het Wereldfnds vr de bestrijding van aids, tuberculse en malaria van de EU Drugsbestrijding De EU telt ngeveer 2 miljen prbleemdruggebruikers en men schat dat er jaarlijks z n à gebruikers sterven aan de gevlgen van een verdsis. Het Eurpese drugsbeleid is gebaseerd p twee pijlers. Enerzijds wil men de drugshandel bestrijden. Dat is de taak van Eurpl (de Eurpese Plitiedienst) en de natinale plitie- en 105

107 justitiediensten. Daarnaast wil ze het druggebruik aanpakken dr te investeren in preventie en de pvang van druggebruikers en hun mgeving Veding en lichaamsbeweging Naast het gebruik van tabak, alchl en drugs hebben veding en lichaamsbeweging een grte invled p de levensduur en de levenskwaliteit. Het bestrijden van besitas is bijvrbeeld een van de speerpunten binnen het gezndheidsbeleid van de EU. EU steunt gratis fruit in schlen In de EU lijden 22 miljen kinderen aan vergewicht, 5 miljen in erge mate. Jaarlijks kmen er een half miljen bij. Daarm steunt de Unie het uitdelen van gratis fruit Andere De EU hudt zich k ng met andere aspecten van vlksgezndheid bezig, zals zeldzame ziekten, geestelijke gezndheid en het milieu. Het huidige gezndheidsprgramma van de EU bestrijkt de peride 2008 tt De delstellingen van 2012 kmen k vr in de strategie Eurpa 2020: priritair zijn investeringen in de gezndheidszrg en het prbleem van de vergrijzing. Meer inf: 106

108 3. Creëren van betere arbeidsvrwaarden en kwaliteit van werkgelegenheid Het sciaal beleid behrt tt de bevegdheid van de lidstaten. Ze geven de Eurpese Unie slechts zeer beperkte bewegingsruimte m sciale initiatieven te nemen. De maatregelen en instrumenten van de Unie ndersteunen het sciaal beleid van de lidstaten en vullen het aan. De EU bevrdert de samenwerking tussen de lidstaten en stelt minimumnrmen p waarbij ze rekening hudt met de natinale mstandigheden. Dat is vr de arbeidsmarkt precies z Gelijke kansen vr mannen en vruwen p de arbeidsmarkt Mannen en vruwen meten gelijke kansen krijgen p de arbeidsmarkt. Dat betekent.m. een gelijk ln vr gelijk werk. Hewel dit principe al vijftig jaar in de Eurpese verdragen pgenmen werd, is er ng steeds een verschil tussen therie en praktijk. In 2011 verdiende de gemiddelde Eurpese vruw ng altijd 16,4% minder dan de gemiddelde Eurpese man. Verder meten k mannen kunnen genieten van uderschapsverlf bij de gebrte f adptie van hun kind. Tt het kind een bepaalde leeftijd heeft, kunnen ze vier maanden uderschapsverlf pnemen. Bvendien heeft de vader binnen de maand na de gebrte recht p minimum tien werkdagen vaderschapsverlf. In België waren dat vreger slechts 3 werkdagen. De EU legt k regels p i.v.m. gelijke behandeling p het werk, zwangere werknemers en bevallingsverlf Gezndheid en veiligheid p het werk De Unie legt een aantal minimumnrmen p die de gezndheid en veiligheid p het werk meten verbeteren. Uit nderzek blijkt dat deze regelgeving vruchten afwerpt, want blijkbaar wrdt ze in de hele EU gerespecteerd. Z mgen arbeiders bijvrbeeld maar aan een beperkte heveelheid decibels bltgesteld wrden, asbest mag maar verwijderd wrden nder strikte veiligheidsvrschriften en de bemanning van een vissersbt met duidelijk geïnfrmeerd wrden ver de gezndheidsrisic s Rechten van werknemers bij aanpassingen in de nderneming De EU nam een aantal maatregelen m de werknemers te beschermen, indien er zich bepaalde veranderingen vrden in een bedrijf, zals rerganisatie, delkalisatie van een deel van de prductie f sluiting. De Renault-richtlijn is daar een mi vrbeeld van. 107

109 De Renaultrichtlijn De richtlijn was een reactie p de prblemen bij Renault-Vilvrde (1997), ten de directie znder vrafgaand verleg de sluiting van het bedrijf meedeelde. De manier waarp wekte verntwaardiging, niet alleen bij de betrkken werknemers en vakbnden, maar k bij de publieke pinie. Op 11 maart 2002 werd richtlijn 200/14 gedgekeurd die bepaalt dat de lidstaten wettelijke minimumrechten vr infrmatie en verleg in bedrijven meten vrzien. Dat met vr alle ndernemingen vanaf 50 werknemers f vr vestigingen met minstens 20 werknemers Arbeidstijd Een werknemer uit de EU mag maximum 48 uur per week werken en heeft recht p minstens vier weken betaalde vakantie per jaar. Bvendien legt de Arbeidstijdrichtlijn nrmen p vr dagelijkse rusttijden, pauzes, wekelijkse rusttijd en nacht- en plegenarbeid. Er zijn specifieke regels i.v.m. arbeidstijd vr de transprtsectr. Eurpese Cmmissie niet akkrd met Belgische regeling jaarlijkse vakantie 24/11/ Het kan niet de bedeling zijn dat vakantiedagen alleen maar pgenmen kunnen wrden in het kalenderjaar nadat werknemers hun recht p vakantie hebben pgebuwd, zals in België vaak het geval is. Dat stelt de Eurpese Cmmissie dnderdag. Ze dreigt er dan k mee ns land vr het EU-Hf van Justitie te slepen als het de arbeidstijdvrschriften niet aanpast aan de Eurpese regels. Wie p 1 januari met een nieuwe baan begint, buwt in de lp van het jaar het recht p m een aantal vakantiedagen p te nemen. Dat aantal staat in verhuding tt het aantal gewerkte dagen. Wie het hele jaar werkt, heeft z recht m minimum vier weken vakantie. In België kunnen smmige werknemers hun vakantie maar het vlgende kalenderjaar pnemen. Neem nu het vrbeeld van de nieuwe werknemer: Dit betekent dat hij pas na twaalf maanden werken zijn eerste dag vakantie kan nemen. Wie bijvrbeeld p 1 september begint te werken, mag in het daarpvlgende kalenderjaar ng altijd maar één week vakantie nemen - f vijf vakantiedagen tijdens een peride van 16 maanden. Deze situatie is vlgens de Cmmissie in strijd met de arbeidstijdrichtlijn. Daarin staat dat een werknemer binnen een redelijke termijn een minimumaantal vakantiedagen met kunnen pnemen. Alle lidstaten mgen de praktische bijznderheden van de richtlijn zelf regelen, "maar ze mgen geen vrwaarden pleggen die zuden betekenen dat de werknemers niet het minimumaantal vakantiedagen mgen pnemen", stelt de Cmmissie. Ons land heeft nu twee maanden m aan de Eurpese regels te vlden. Brn: Knack 3.5. Sciale dialg en participatie van werknemers Met de Eurpese sciale dialg wil de Unie de sciale partners actief betrekken bij het pstellen en uitveren van haar sciaal-ecnmisch beleid. Dr nderhandelingen en raadplegingen kwamen de EU en de Eurpese werkgevers- en werknemersrganisaties tt vijf vereenkmsten 108

110 i.v.m. uderschapsverlf, deeltijds werken, arbeidsvereenkmsten van bepaalde duur, telewerk en een stelsel vr uitzendkrachten. Bvendien wil de EU de participatie van werknemers versterken. Multinatinals zijn daarm verplicht een Eurpese ndernemingsraad p te richten. Het is een verleg- en cnsultatiergaan vr de werknemers ver prblemen met een Eurpese dimensie die van belang zijn vr de hele nderneming f vr enkele vestigingen Sciale zekerheid Er bestaat vandaag de dag (ng) geen Eurpees sciaal zekerheidsrecht. Deze materie behrt ng steeds tt de bevegdheid van de natinale lidstaten. Elk EU-land heeft dus zijn eigen, natinale sciale zekerheid. Tch nam men maatregelen m te vermijden dat deze verschillende natinale regels zuden leiden tt een belemmering van het vrij verkeer van werknemers. Een mi vrbeeld daarvan is de Eurpese ziekteverzekeringskaart (zie afbeelding hier naast). De kaart bewijst dat je verzekerd bent en geeft je recht p geneeskundige verzrging in een andere EU-lidstaat. De medische ksten wrden, net zals de dktersksten in eigen land, terugbetaald. Meer inf: 109

111 4. Minder uitsluiting 4.1. De anti-discriminatierichtlijn Het bestrijden van discriminatie is niet nieuw in de Unie. Aanvankelijk lag de klemtn p het vrkmen van discriminatie p grnd van natinaliteit en geslacht. Nu wil ze k discriminatie p grnd van ras f etnische afstamming, gdsdienst f vertuiging, handicap, leeftijd f seksuele geaardheid aanpakken Persnen met een handicap Ongeveer 45 miljen EU-burgers binnen de berepsbevlking (16-64 jaar) heeft een handicap en 15 miljen kinderen hebben speciale nderwijsbeheften. Dr de vergrijzing en de verbetering van de gezndheidszrg zal het aantal persnen met een handicap blijven tenemen. Slechts 42% van de mindervaliden is aan het werk. De EU neemt maatregelen m ervr te zrgen dat persnen met een handicap dezelfde rechten hebben p het werk, in het nderwijs, de gezndheidszrg en bij de tegang tt gederen en diensten. Bvendien mgen de lidstaten maatregelen nemen m gehandicapten psitief te discrimineren, zals het geven van directe en indirecte steun (bv. lastenverlaging) aan ndernemingen die persnen met een handicap aanwerven. Meer inf: Ouderen en vergrijzing De EU staat vr een ngeziene demgrafische verandering: Omwille van betere levensmstandigheden, verbeterde medische verzrging, een verminderde vruchtbaarheid en lagere migratiegraad wrden we gecnfrnteerd met een tenemende vergrijzing. Dit heeft een directe impact p ns huidige sciaal mdel, waarbij de berepsbevlking betaalt vr de pensienen en de gezndheidszrg. De EU stelt sedert 2006 vijf beleidspririteiten vr m de demgrafische veranderingen het hfd te bieden: demgrafische vernieuwing stimuleren dr betere mstandigheden vr gezinnen en een beter evenwicht tussen werk en privé Werkgelegenheid creëren: meer banen en langere en kwaliteitsvllere lpbanen De prductiviteit en ecnmische vruitgang verbeteren dr investeringen in nderwijs en nderzek Migranten ntvangen en integreren in Eurpa Overheidsfinanciering verzekeren, m adequate pensienen, gezndheidszrg en langetermijnzrg te garanderen. Meer inf: 110

112 5. Opdrachten Opdracht 1: Sciaal Eurpa - algemeen De glbalisering betekent een grte uitdaging vr de EU. Om cmpetitief te blijven zeker in tijden van crisis- wrdt er in vele Eurpese landen nagedacht ver een hervrming van hun sciaal mdel. De drie meest bekende zijn het Angelsaksisch, het Scandinavisch en het Rijnland mdel. Verbind het sciaal mdel met de juiste definitie. 1. Angelsaksisch mdel a. Mdel dat erp gericht is een ged ndernemingsklimaat te creëren en waarbij sciale zekerheid beschuwd wrdt als het ultieme vangnet. 2. Scandinavisch mdel b. Mdel dat steunt p vlwaardig werk, gede sciale bescherming en sciaal verleg. 3. Rijnland mdel c. Mdel waarbij het systeem van sciale zekerheid bestaat uit egalitaire en uitgebreide uitkeringen in cmbinatie met een beleid gericht p gelijkheid en maximalisatie van arbeidsparticipatie. Opdracht 2: Reginaal beleid = sciaal beleid? Via diverse fndsen en prgramma s ndersteunt de Eurpese Unie de ntwikkeling van de minder welvarende regi s. Verbind ze met de juiste uitleg en het bijhrende prjectvrbeeld. Eurpees Fnds vr Reginale Ontwikkeling (EFRO) Eurpees Sciaal Fnds (ESF) 1. Dit fnds subsidieert vrnamelijk werkgelegenheidsprjecten. 2. Met dit fnds geeft de EU steun aan prjecten p vlak van milieu en verversinfrastructuur in de minder welvarende EUlidstaten. a. Met het prject Respnsible Yung Starters wil het departement Onderwijs en Vrming het ndernemerschap bij jngeren stimuleren. b. In Krtrijk Xp wrdt sterk geïnvesteerd m er een gespecialiseerd businesscentrum van te maken en z de ecnmische dynamiek p te krikken. Chesiefnds 3. Prbeert reginale welvaartsverschillen weg te werken en steunt prjecten die cncurrentievermgen vergrten en werkgelegenheid stimuleren. c. In Spanje werden kilmeters autsnelweg aangelegd. 111

113 Opdracht 3: Eurpees Sciaal Fnds Surf naar en zek vijf vrbeelden van Vlaamse prjecten die gespnsrd werden met geld uit het Eurpees Sciaal Fnds. Omschrijf wat de bedeling ervan is. Opdracht 4: Eurpees Glbaliseringsfnds Wat is de bedeling van het Glbaliseringsfnds? Welke maatregelen wrden cncreet gesteund? Vind je het ged dat het Glbaliseringsfnds wellicht blijft bestaan? Argumenteer. Steun uit EU-glbaliseringsfnds vr werknemers in 2010 verdrievudigd tt meer dan 83 miljen eur 22/08/2011 Bijna werknemers die zijn ntslagen wegens de ecnmische crisis en belangrijke structurele veranderingen in de mndiale handelspatrnen zijn afgelpen jaar gehlpen dr het Eurpees Fnds vr aanpassing aan de Glbalisering (EFG) meer dan dubbel zveel werknemers dan die welke dr het fnds in 2009 zijn gehlpen. Het dr het EU-glbaliseringsfnds aan negen lidstaten uitbetaalde bedrag van 83,5 miljen eur is bedeld m de natinale autriteiten te helpen bij het verlenen van steun aan ntslagen werknemers m nieuwe arbeidsmgelijkheden te vinden. László Andr, EU-cmmissaris verantwrdelijk vr Werkgelegenheid, sciale zaken en inclusie, zei bij de publicatie van het jaarverslag: Sinds de lancering in 2007 van het Eurpees Glbaliseringsfnds als instrument vr slidariteit in de EU heeft het de steun aan degenen die hun baan hebben verlren, gestaag pgeverd. Het fnds heeft bijstand vr de pleiding en het zeken naar werk aan duizenden Eurpese werknemers verleend en zal een cruciale rl blijven spelen bij de bestrijding f de preventie van werklsheid." Hij vegde eraan te: "Het EFG weerspiegelt de ndzaak m aandacht te besteden aan de uitdagingen van dit decennium, drdat het grte investeringen p gebieden zals pleiding, innvatie en Eurpese infrastructuur veilig stelt." Deze verdrievudiging van de uitbetaalde bijdragen uit het EFG weerspiegelt het pltse effect van de wereldwijde financiële en ecnmische crisis die tt een dramatische tename van de aanvragen in 2009 heeft geleid. In 2010 werden in vergelijking met 2009 drie keer zveel dssiers gedgekeurd en de aan de lidstaten verleende medefinanciering uit het EFG nam met 60% te. De bijdragen uit het EFG waren bestemd vr werknemers die waren ntslagen in negen lidstaten (Denemarken, Duitsland, Ierland, Lituwen, Nederland, Plen, Prtugal, Slvenië, Spanje) en het ttale steunbedrag uit het EFG bedreg eur. De cncrete maatregelen vr de werkzekenden mvatten intensieve, gepersnaliseerde bijstand bij het zeken naar werk, verschillende vrmen van berepspleidings-, bij- en herschlingsmaatregelen, tijdelijke prikkels en uitkeringen vr de duur van de actieve maatregelen, en andere vrmen van steun zals de prichting van bedrijven en arbeidsvrzieningsregelingen. Het EFG, een initiatief van Cmmissievrzitter Barrs, is eind 2006 dr het Eurpees Parlement en de Raad ingesteld. Als deel van haar vrstel vr het vlgende meerjarige financiële kader na 2013 heeft de Cmmissie vrgesteld dat de EU k in de tekmst via het EFG haar slidariteit met blijven betuigen met de werknemers en de getrffen regi's. Brn: Eurpese Cmmissie 112

114 Opdracht 5: EURES Ga na p de website van EURES: welke regels er gelden in Slvenië, indien je er gaat wnen en je je wagen wilt meenemen. he de sciale zekerheid er gerganiseerd is. welke verlfregels er gelden in Letland? he je er best een jb vindt? Opdracht 6: Kankerbestrijding Lees nderstaande tekst. Wat is de lange termijn delstelling van het Eurpees partnerschap vr de strijd tegen kanker? He willen ze dat del bereiken? Wat is het vrdeel van samenwerking p Eurpees niveau? Kanker: EU bindt nieuwe strijd aan 25/06/ Hngaarse mannen hebben tweemaal zveel kans m te verlijden aan kanker als Finnen f Zweden. Vr vruwen is het risic dan weer het grtst in Denemarken, bijna dubbel z grt als in Griekenland f Spanje. Het cijfer vr darmkanker in Duitsland is bijna het dubbele van dat in Griekenland, terwijl brstkanker vaak vrkmt in België en Frankrijk en minder vaak in Letland, Lituwen f Remenië. Die grte verschillen tussen EU-landen zijn niets nieuws. Er spelen allerlei factren mee, zeker k het feit dat ieder land p zijn eigen manier statistieken maakt. Maar juist dat die verschillen z grt zijn en blijven, det vermeden dat de gezndheidszrg niet veral in de EU-landen even deltreffend is. Onder andere vanwege die ngelijkheid en het grte aantal gevallen van kanker wil de EU dat landen beter gaan samenwerken. Kankerbestrijding is al lang een pririteit in het EU-beleid vr vlksgezndheid. In het najaar gaat het Eurpees partnerschap vr de strijd tegen kanker van start. Daarvr wrden vier werkgrepen pgericht met zwel nderzekers en artsen als beleidsmakers en patiëntenverenigingen. Iedere grep zal zich ver een eigen thema buigen: kankerpreventie, behandeling, nderzek en gegevensverzameling. De kmende vijf jaar zullen de grepen nagaan he de kankercijfers mlaag kunnen wrden gebracht, bijvrbeeld dr meer screening p brst-, baarmederhals- en darmkanker f dr meer cördinatie in het kankernderzek. Ze meten k zrgen vr meer nauwkeurige en vergelijkbare gegevens. De Cmmissie zal de werkgrepen aansturen en de ndige administratieve en wetenschappelijke bijstand verlenen. De hp is dat de EU-landen dr hun kennis, capaciteit en ervaring te delen, de ziekte beter kunnen vrkmen en behandelen. Samenwerking kan in ieder geval dubbel werk vrkmen en het helpt m de beschikbare middelen ptimaal te benutten. De EU heeft zichzelf een duidelijk del gesteld: 15% minder nieuwe gevallen tegen Dat zu gevallen minder betekenen. En mdat het aantal gevallen dr de vergrijzing alleen ng maar teneemt, is dat een grte uitdaging. Brn: Eurpese Cmmissie 113

115 Opdracht 7: Tabak Onderstaand beeld behrt definitief tt het verleden. Verklaar. Zek p: sedert welk jaar zijn de rkwagns in de Belgische treinen afgeschaft? sedert welk jaar is er een rkverbd in alle penbare gebuwen in België? sedert wanneer is er een rkverbd in cafés in België? Ga naar Wat is de slgan (in het nl)? Heveel van de Eurpeanen steekt er ng regelmatig een p vlgens deze website (kijk bij vr rganisaties)? Opdracht 8: Hiv/Aids Bekijk nderstaande afbeelding en geef per cntinent aan he het gesteld is met de aidsprblematiek. Zek p he de prblematiek de afgelpen 20 jaar geëvlueerd is in Eurpa. Is het aantal besmettingen tegenmen f gedaald? Zijn er verschillen in evlutie tussen (grepen van) de lidstaten? Kan je die eventuele veranderingen verklaren? 114

116 Opdracht 9: Drugsbestrijding Bijna drie vierde van de Eurpeanen vindt dat er nd is aan méér Eurpa p vlak van drugsbeleid. Tch zien we p dat vlak weinig vruitgang. Lees nderstaande artikels. Waarm staat de EU zwak p vlak van drugsbestrijding? Zek p wat de taken van het EU-drugsagentschap zijn (Eurpean Mnitring Centre fr Drugs and Drug Addictin). Wat is het grtste prbleem vlgens Wlfgang Götz? EU staat vrij machtels 04/03/ De Eurpese Cmmissie en haar diensten kunnen als zdanig vrijwel niet ingrijpen als een lidstaat niet naar behren presteert in de strijd tegen drugs. Er zijn meerdere aspecten aan het prbleem: de duane, de plitiestrijd tegen drugs en het preventiebeleid. De duanediensten van de lidstaten werken weliswaar in het kader van een 'duane-unie', tch zijn ze binnen dat kader vlledig autnm. Ze passen Eurpese regels te maar den dat zelfstandig (en ze willen dat z huden). De EU kan dus nit bven en ls van de lidstaten ptreden. De regeringen zijn vlledig verantwrdelijk vr de diensten, k al werken ze in feite vr de hele Unie. De plitiediensten werken eveneens autnm. Maar in het kader van de EU kunnen ze een berep den p Eurpl vr 'inlichtingen' (preventief) en Eurjust vr een gecördineerd ptreden als gerechtelijke plitie (repressief). Brn: De Standaard Ontwikkelingen p de drugsmarkt stellen drugsbestrijding EU p de pref 17/11/ Drugs in Eurpa, het is een situatie die steeds erger wrdt. Dit is alvast de cnclusie van Wlfgang Götz, directeur van het EU-drugsagentschap in Lissabn. Het jaarverslag wijst erp dat het aantal druggebruikers niet stijgt maar dat er wel veranderingen zijn in levering en gebruik. Cannabis blijft de meest ppulaire drug, gevlgd dr ccaïne. Vlgens het jaarverslag van het EU-drugsagentschap gebruiken 4 miljen Eurpeanen bijna dagelijks cannabis. Vrig jaar telde men in ttaal 23 miljen cannabisgebruikers in de EU. Wat betreft cannabis is grtschalige huisteelt duidelijk een prbleem, maar k de link met de gerganiseerde misdaad mag niet ver het hfd wrden gezien. Ccaïne wint aan ppulariteit met 4 miljen gebruikers in Deze stijging is zrgwekkend, aangezien ccaïnegebruik tt ernstige gezndheidsprblemen kan leiden. Jaarlijks wrden in Eurpa immers een duizendtal verlijdens vastgesteld te wijten aan ccaïnegebruik. Götz vreg m meer aandacht vr het gevaar van autrijden nder invled van drugs en beklemtnde de effecten van de ecnmische crisis: "indien besparingen nvermijdelijk zijn, met ver de deltreffendheid van bepaalde maatregelen nagedacht wrden". In 2009 werd k een recrdaantal nieuwe drugs gecnstateerd. De innvatieve en zeer snel evluerende markt stelt de huidige mdellen vr drugscntrle stevig p de pref. Vral het illegaal gebruik van medicijnen m neurlgische aandeningen te behandelen zals ADHD (hyperactiviteitstrnis), de zgenaamde smartdrugs, kennen een grt succes. Brn: Eurpees Parlement 115

117 Opdracht 10: Geznde veding Het aantal besitaspatiënten is de afgelpen jaren spectaculair gestegen in Eurpa. De Eurpese Unie wil daarm een aantal acties ndernemen m vergewicht en besitas te bestrijden. De EU zette de grtste prducenten van sftdrinks (Unesda) nder druk m hun steentje bij te dragen in deze strijd. Welke maatregelen namen ze? Bekijk de website Opdracht 11: Andere sciale maatregelen Hiernder vind je een lijstje van andere sciale/milieumaatregelen die de EU nam. Zek uit wat die beslissingen inhuden. Zwemwaterrichtlijn REACH Richtlijn inzake mgevingslawaai Nitraatrichtlijn Opdracht 12: Gelijk ln vr gelijk werk De Eurpese Unie streeft naar gelijk ln vr gelijk werk. Er mag dus geen discriminatie zijn tussen mannen en vruwen als het gaat ver verlning. Bekijk nderstaande tabel. Is er vlgens ju een lnklf tussen mannen en vruwen in België? Heveel prcent bedreg die in 2009? Zek p: Wat is equal pay day? Op welke dag viel die in 2012? Opdracht 13: Gelijke kansenbeleid Het Eurpees Hf van Justitie deed de afgelpen jaren belangrijke uitspraken p vlak van gelijke kansenbeleid. Zek uit waarver het arrest Defrenne en het arrest Barber gingen. Schets telkens het prbleem en geef de uitspraak van het Hf. 116

118 Opdracht 14: Veiligheid p de werkvler Zek p: Zijn vlgende uitspraken juist f fut? Verklaar. Schilders-, buw-, installatie- en glazenwasbedrijven mgen sinds 2004 geen ladders meer gebruiken bij het uitveren van hun werk. Bij het buwen f verbuwen van een wning met een veiligheidscördinatr aangesteld wrden. Werkgevers in de hele EU zijn verplicht hun werknemers te beschermen tegen znnebrand. Zwangere vruwen mgen geen nachtarbeid verrichten. Een jbstudent van 19 jaar mag met een heftruck rijden. Opdracht 15: Rechten van werknemers bij aanpassingen in de nderneming Zek p: Kan een werknemer bij vername van zijn bedrijf, een verminderd ln krijgen dr de nieuwe werkgever? Opdracht 16: Arbeidstijd Lees nderstaande teksten en beantwrd daarna de vragen. Op wie is deze wet van tepassing? Wat hudt ze in? Wanneer trad ze in werking? Wat hpt men ermee te bereiken? Eurparlementslid Saïd El Khadraui had de regeling liefst anders gezien. Verklaar. Kmt er beterschap? Dr welk prbleem wil men in 2012 een digitale slimme tachgraaf inveren? Zelfde regels vr truckers in hele EU 03/02/ Vanaf 1 mei meten alle nieuwe trucks en bussen in de hele Eurpese Unie een tachgraaf hebben. Met de regelmaat van een klk zitten Eurpese autsnelwegen vast na een ngeval waarbij een truck betrkken is. En geregeld ligt de rzaak van dat ngeval bij vermeidheid van de chauffeur. De reeks maatregelen waaraan het Eurpees Parlement gisteren zijn zegen gaf, met de Eurpese wegen veiliger helpen maken. En, zegt SP.A- Eurparlementslid Saïd El Khadraui, de nieuwe regels zullen neerlijke cncurrentie helpen vermijden. Vanaf mei 2006 meten alle nieuwe trucks en bussen in de hele EU een digitale tachgraaf hebben. In België werd die verplichting al in augustus 2005 ingeverd. De chauffeur die een truck van 3,5 tn f meer bestuurt, met dagelijks minimum 11 uur rusten. De maximale rijtijd per dag kmt p 9 uur en per week p 56 uur. Om de twee weken met een trucker minstens 45 uur na elkaar uitrusten. Het aantal cntrles met naar mhg en in 2008 minstens 2% van het aantal werkdagen bedragen. Vanaf 2010 met dat pgetrkken zijn tt 3%. De cntrles zullen gebeuren p de weg én bij de bus- f transprtbedrijven zelf. Z wrdt de kans grter dat de rij- en rusttijden veral in Eurpa p dezelfde manier wrden tegepast. Er kmt vr het eerst een lijst met 'zware vertredingen'. Een vertreding waarbij een trucker de maximale rijtijden met 20% verschrijdt, zal in alle lidstaten als 'zwaar' gelden. Wij wilden verder gaan en dezelfde straffen inveren, maar dat werd dr de lidstaten afgeblkt, zegt Khadraui. Het SP.A-Eurparlementslid ziet niet alleen vrdelen vr de 117

119 verkeersveiligheid. Naarmate de rij- en rusttijden én de cntrles in heel Eurpa dezelfde zijn, wrdt de cncurrentievervalsing meilijker. De transprtsectr in de EU wrdt dus eerlijker. Maar de verschillen in lnksten zullen natuurlijk blijven. Khadraui betreurt wel dat de regels alleen gelden vr vrachtwagens van meer dan 3,5 tn. Bij de keriersdiensten die met lichtere vrachtwagens rijden, is de tijdsdruk ng grter. Brn: De Standaard EU-parlement wil truckers p afstand vlgen 3 juli Vrachtwagens en bussen meten een 'slimme' digitale tachgraaf krijgen die p afstand is af te lezen. Chauffeurs die de rij- en rusttijden aanhuden, krijgen dan niet meer te maken met tijdrvende cntrles. Dat vindt het Eurpees Parlement. Een meerderheid stemde dinsdag in Straatsburg vr aanpassing van de huidige regels m het wegtransprt veiliger te maken en fraude tegen te gaan. Ok gaat het erm neerlijke cncurrentie te bestrijden. Transprtndernemingen wrden vrtaan verantwrdelijk gesteld vr geknei met de tachgraaf. Daarnaast meten vertuigen vanaf 2,8 tn het apparaat krijgen. Nu geldt ng een grens van 3,5 tn. Er kmen wel uitznderingen vr bijvrbeeld ldgieters en marktkplieden die in de buurt van hun vestigingsplaats werken. Overtredingen Het parlement wil verder dat de handhavers in heel Eurpa een unifrme training gaan vlgen. Ok is er een lijst met ernstige vertredingen pgesteld. Dit zal ervr zrgen dat de handhaving van de rij- en rusttijden in Eurpa beter wrdt geharmniseerd en dat chauffeurs in Eurpa gelijkwaardig wrden behandeld", stelt CDA-Eurparlementariër Crien Wrtmann in een verklaring. Bussen en vrachtaut's zuden uiterlijk in 2020 met de nieuwe tachgraaf meten zijn uitgerust. Het vrstel van het parlement gaat nu naar de EUlidstaten. TLN Transprt en Lgistiek Nederland (TLN) zegt het del van Eurpa te steunen m echte vertreders hard aan te pakken. Maar TLN vreest dat de EU-lidstaten de nieuwe cntrletechniek k zullen aangrijpen vr het pleggen van trenhge betes vr kleine vertredingen van de rij- en rusttijden. Opdracht 17: Wachtdienst In de praktijk blijkt de arbeidstijdrichtlijn niet altijd even duidelijk. Het Eurpees Hf van Justitie heeft daarm al een aantal keren de wet meten verduidelijken. Lees nderstaande tekst. Beschuwt het Hf aanwezigheidsdienst van medisch persneel als arbeidstijd f niet? Verklaar. Tip: het Hf sprak zich hierver uit in het arrest Jaeger. Als gevlg van de uitspraak van het Hf drng een aanpassing van de arbeidstijdrichtlijn zich p. Wat hield het vrstel van de ministers van Sciale Zaken in? Keurde het parlement dit vrstel ged? Waarm wel/niet? Eurpa is tegen versepeling arbeidstijden 17/12/ Het Eurpees Parlement heeft het vrstel van de lidstaten ver een versepeling van de maximale arbeidstijden in de Eurpese Unie verwrpen. De pleitbezrgers van een sciaal Eurpa trimferen, de werkgevers zijn ntstemd dat het halfrnd "in tijden van ecnmische crisis" de bedrijven meer flexibiliteit ntzegt. 118

120 48 urenweek Na jarenlange nderhandelingen hadden de ministers van Sciale Zaken van de 27 lidstaten van de Eurpese Unie de vrbije zmer een akkrd bereikt ver een gemiddelde maximale arbeidsduur van 48 uren per week, te berekenen ver een peride van twaalf maanden. Een mstreden pt-ut bd lidstaten echter de mgelijkheid m werknemers nder bepaalde vrwaarden tt 60 f in smmige gevallen 65 uren te laten werken. Cmprmis verwrpen Het meizaam bereikte cmprmis werd in Straatsburg van tafel geveegd. Een dag na een manifestatie van de Eurpese vakbnden steunden 421 Eurparlementsleden het standpunt dat de pt-ut na een vergangsperide van drie jaar met uitdven. Met de steun van een deel van de christendemcraten en liberalen haalde de linkerzijde van het halfrnd z makkelijk de drempel van 393 stemmen die ndig was m het cmprmis nderuit te halen. Daarbvenp kantten 576 Eurparlementsleden zich tegen het standpunt van de lidstaten dat slapende wachtdiensten van bijvrbeeld dkters f brandweerlui niet aanzien meten wrden als arbeidstijd. Het halfrnd vindt dat "de plicht m p een dr de werkgever aangewezen plaats aanwezig te zijn en ter beschikking te staan vr dienstverlening" als werktijd beschuwd met wrden, tenzij er in cllectieve arbeidsvereenkmsten andere afspraken wrden gemaakt. "Histrische verwinning" Eurparlementslid Anne Van Lancker (sp.a) gewaagt van een "histrische verwinning". "Het Eurpees Parlement kiest hiermee resluut vr een sciaal Eurpa, met aandacht vr de sciale rechten van Eurpese werknemers en vr een vltte cmbinatie van arbeid en gezinsleven", stelt Van Lancker. "Het zu nacceptabel geweest zijn als we de veiligheid en gezndheid van vele Eurpese werknemers p het spel hadden gezet", zei cllega Bart Staes (Gren!). "Geef mensen de keuze" Ok CD&V zette zich p de lijn van de meerderheid van het Eurpees Parlement. Dirk Sterckx (Open VLD) daarentegen steunde het standpunt van de lidstaten ver de wachtdiensten. Hij vreest dat de ziekenhuizen anders in zware prblemen zullen kmen. Ok ks de liberaal vr het behud van de pt-ut. "Het mag uiteraard geen verplichting zijn, maar mensen die meer willen werken, meten dat k kunnen", stelde Sterckx. Werkgevers ntgcheld De werkgevers reageren zeer ntgcheld. "Een desastreuze beslissing", luidt het rdeel van Eurchambres, de kepel van de Eurpese kamers van kphandel. Vlgens secretarisgeneraal Arnald Abruzzini lijkt het halfrnd in Straatsburg "de ernstige gevlgen van deze stemming p de Eurpese ecnmie niet te begrijpen, en dat p een mment dat de ecnmie zwaar getrffen wrdt dr de crisis". Ok de Eurpese werkgeverskepel BusinessEurpe is ntstemd. "De stemming in het Eurpees Parlement ntneemt de bedrijven de flexibiliteit die ze ndig hebben en ntneemt werknemers de mgelijkheid m meer geld te verdienen", stelt directeur-generaal Philippe de Buck. Definitieve plssing p lange baan Dr deze stemming wrdt een definitieve plssing vr de maximale arbeidstijden en de wachtdiensten in ieder geval pnieuw p de lange baan geschven. Brn: De Mrgen 119

121 Opdracht 18: Sciale dialg De Eurpese sciale dialg resulteerde in vijf vereenkmsten i.v.m. uderschapsverlf, deeltijds werken, arbeidsvereenkmsten van bepaalde duur, telewerk en werkgerelateerde stress. Zek vr elk van deze vijf p wat de kernvereenkmst is. Recent kwamen twee nieuwe kadervereenkmsten tt stand. Over welke gaat het en zijn deze al in werking getreden? Opdracht 19: Sciale zekerheid De Eurpese Unie werkt aan een Eurpees beleid inzake aanvullende pensienen. Definieer aanvullend pensien. Ga in nderstaand artikel na wat de EU p dat vlak wil realiseren. Zek p: Is er intussen al scht in de zaak? Aanvullend pensien meeneembaar De Eurpese Cmmissie wil de mbiliteit van werknemers binnen de Eurpese Unie verbeteren. Een nderdeel daarvan is dat werknemers hun aanvullende pensienrechten meten kunnen meenemen naar een nieuwe werkgever, óók als die werkgever is gevestigd in een ander land van de EU. Daarnaast meten verstappende werknemers beter wrden geïnfrmeerd ver de effecten daarvan p het pensien. De Eurpese Cmmissie heeft in 2007 een vrstel gedaan vr nieuwe regelgeving p Eurpees niveau ver de meeneembaarheid van aanvullende pensienrechten. Het vrstel is met amendementen van het Eurpees Parlement en wijzigingen van de Cmmissie besprken in de Raad van Ministers, maar de lidstaten hebben daarver destijds geen vereenstemming bereikt. Het vrstel is tt p heden niet pnieuw p de agenda geplaatst. Brn: Eurpa Nu Opdracht 20: Anti-discriminatie Lees nderstaande tekst en beantwrd de vlgende vragen. Waarm riskeerde Italië een mnsterbete? Schets het prbleem. Waarm maakte het Eurpees Hf van Justitie er z n belangrijke zaak van? Zek p: Heeft de Eurpese regelgeving rnd lndiscriminatie een invled p de Belgische rechtszaak ver het verschil in pzegtermijn vr arbeiders en bedienden? Italië riskeert EU-mnsterbete wegens lndiscriminatie 06/02/ De Eurpese Cmmissie heeft het Eurpees Hf van Justitie pgedragen m Italië zwaar te straffen wegens blijvende lndiscriminatie van buitenlandse dcenten aan de Italiaanse universiteiten. De gevraagde sanctie, eur per dag, is een recrdstrafmaat in EU-kringen. Het nu al achttien jaar aanslepend cnflict draait rnd de verschillende behandeling van binnenlandse en buitenlandse taaldcenten. Italiaanse lesgevers krijgen van de universiteiten een hger ln en genieten van betere vrwaarden qua sciale zekerheid dan niet-italiaanse dcenten. Z'n discriminatie is in strijd met de Eurpese wetgeving. In 1995 al prbeerde de Italiaanse regering het dispuut te ntmijnen dr vr buitenlandse lesgevers nieuwe type-cntracten p te stellen. Die vereenkmst gaf niet-italiaanse dcenten hetzelfde statuut als labratrium-assistenten. Wie dat verbeterde cntract niet 120

122 wu ndertekenen, werd ntslagen f niet aangenmen. De blijvende discriminatie leidde tt z'n duizend gerechtelijke klachten van gedupeerde lesgevers tegen de universiteiten. Ok het Eurpees Hf van Justitie bg zich in 2001 al ver de zaak. Het verrdeelde de ngelijke wedde- en rechtenbehandeling en vreg Italië m de verschillen weg te werken. Omdat een nieuwe aanpassing dr Rme vr de EU nvldende bleef, wil de Eurpese Cmmissie nu de frcing veren met een ngezien hge bete per dag dat Italië geen eind maakt aan de ngelijkheid. Het Italiaanse ministerie van Onderwijs weigerde fficieel cmmentaar. Een recent wetsvrstel m de discriminatie weg te werken, werd dr de vereniging van buitenlandse dcenten pnieuw als nvldende afgewezen. Brn: De Standaard Opdracht 21: Anti-discriminatie Lees nderstaand artikel. Wat is de bedeling van de zrgverzekering? Vr wie was ze rsprnkelijk bedeld? Vlaanderen met nu de zrgverzekering aanpassen. Waarm? Vlaanderen met zrgverzekering aanpassen 21/01/ Het Grndwettelijk Hf heeft vandaag beslist dat Vlaanderen de zrgverzekering met penstellen vr Eurpese buitenlanders die in Wallnië wnen, maar in Vlaanderen werken. Die wrden uitgeslten van de zrgverzekering, wat vlgens de Franse Gemeenschap en het Waals Gewest een vrm van discriminatie is. De Vlaamse zrgverzekering werd in 2001 gelanceerd. Via de verzekering krijgen zwaar zrgbehevende patiënten een deel van hun niet-medische ksten frfaitair terugbetaald. De zrgverzekering kst 25 eur per jaar en is verplicht vr Vlamingen en buitenlanders die in Vlaanderen wnen en werken. Brusselaars kunnen vrijwillig aansluiten bij het systeem. Eurpese buitenlanders die in Wallnië wnen, maar in Vlaanderen werken, wrden echter uitgeslten. Grndwettelijk Hf vlgt Eurpees Hf van Justitie De Franse Gemeenschap en het Waalse Gewest vchten de wettigheid van de Vlaamse wetgeving aan vr het Grndwettelijk Hf. Dat wendde zich tt het Eurpees Hf van Justitie vr advies. Op 1 april 2008 rdeelde het Eurpees Hf dat de uitsluiting een inbreuk vrmt p het vrij verkeer van werknemers en de vrijheid van vestiging. Die redenering wrdt nu gevlgd dr het Grndwettelijk Hf. Het grndwettelijke territrialiteitsbeginsel belet vlgens het Hf niet dat de Vlaamse Gemeenschap maatregelen treft vr migrerende EU-nderdanen. Geen discriminatie Het Hf vlgt evenwel de stelling van de Waalse regering niet als zu de zrgverzekering een discriminatie inhuden. Als er al sprake is van discriminatie, vindt die haar rsprng niet in de Vlaamse zrgverzekering, maar in het ntbreken van een dergelijke regeling in het andere landsdeel, aldus het Hf. Vlaams minister van Welzijn Veerle Heeren reageert verheugd p die nuancering. Vlaanderen krijgt nu tt 31 december 2009 m de regelgeving aan te passen. Minister 121

123 Heeren kndigt aan dat de uitbreiding van het tepassingsgebied er ng deze legislatuur kmt. Vlgens cijfers van Heeren genieten zrgbehevende persnen intussen een uitkering via de zrgverzekering. Brn: De Mrgen Opdracht 22: Anti-discriminatie Lees nderstaande tekst. De uitspraken van de bedrijfsleider van Feryn deed in ns land heel wat stf pwaaien. Waarver ging dit precies? Uiteindelijk leidde dit tt een verrdeling dr het Eurpees Hf van Justitie. Wat zijn de gevlgen vr Feryn? Werkgever die geen allchtnen wil aanwerven, discrimineert 10/07/ Publieke verklaringen waarmee een werkgever aangeeft dat hij geen werknemers van een bepaalde etnische afkmst zal aanwerven, vrmen een directe discriminatie. Dat rdeel heeft het Eurpese Hf van Justitie dnderdag geveld in een geding van het Centrum vr Gelijkheid van Kansen en vr Racismebestrijding tegen de firma Feryn. De directeur van het bedrijf, gespecialiseerd in de installatie van garageprten, had in de media verklaard dat hij geen allchtnen in dienst kn nemen mdat zijn klanten er bezwaar tegen hadden deze werknemers tijdens de werkzaamheden tegang te geven tt de wning. Vlgens het Hf betreft dit een geval van directe discriminatie, ngeacht f er al dan niet een geïdentificeerde klager is. Bvendien kunnen dergelijke publieke verklaringen vr bepaalde mensen een ernstige reden zijn m niet te slliciteren, z meent het Hf van Justitie. Brn: De Mrgen Opdracht 23: Vergrijzing Een van de speerpunten van het gezndheidsprgramma van de EU is het prbleem van de vergrijzing. Lees nderstaand artikel en beantwrd vlgende vragen. Wat is het dreigende prbleem van de vergrijzing? Waarm is de Eurpese Cmmissie niet slagkrachtig in deze materie? Welke maatregelen stelt het witbek vrp? Eurpese Cmmissie pleit p haar beurt vr langer berepsleven 17/02/ Te midden het debat ver de Belgische pensienhervrmingen heeft k de Eurpese Cmmissie haar licht laten schijnen ver de tekmst van de pensienen. In een witbek pleit het dagelijks bestuur van de Eurpese Unie nder meer vr een langer berepsleven en het stimuleren van aanvullende private pensienregelingen. De cntext van de vergrijzing is bekend. Nu zijn er in Eurpa vr elke 65-plusser ng ngeveer vier mensen in de berepsactieve leeftijd, tegen 2050 zal die verhuding slinken tt twee p één. De pensienen verhgen dus de financiële druk p de natinale begrtingen en de crisis maakt de uitdaging alleen maar grter. In het witbek wrdt dan k gepleit vr een langer berepsleven. Inspraak in natinale pensienstelsels heeft de Cmmissie echter niet. Ze met zich beperken tt het aanmedigen 122

124 van de lidstaten m "de pensienleeftijd te kppelen aan de levensverwachting" en "systemen vr vervregde uittreding in te perken". De lage werkzaamheidsgraad nder udere werknemers blijft vlgens de Cmmissie immers een grt prbleem. In 2010 was minder dan de helft van de 55- tt 64-jarige Eurpeanen aan het werk. In België werkte slechts 37,3 prcent van de werknemers in deze leeftijdscategrie. Enkel in Malta, Italië, Slvenië, Plen en Hngarije lag de werkzaamheidsgraad ng lager. De Cmmissie neemt zich vr het Eurpees Sciaal Fnds aan te wenden m uderen langer aan het werk te huden. Ok vraagt ze de sciale partners m de praktijken p de werkplek en arbeidsmarkt aan te passen m udere werknemers meer kansen te geven. Daarnaast fcust het witbek p aanvullende pensienregelingen. De Cmmissie vraagt aan de sciale partners m aanvullende private pensienstelsels p te zetten en aan de regeringen m deze regelingen fiscaal te prikkelen. De Cmmissie gaat zelf k wetgevend ptreden, nder meer m de verdraagbaarheid te verzekeren van aanvullende pensienrechten van mensen die in verschillende landen hebben gewerkt. De Cmmissie wil private pensienstelsels k beter beveiligen. De financiële crisis heeft immers de kwetsbaarheid aan het licht gebracht. Her en der bestaat ngerustheid ver de mgelijke kapitaalsvereisten die de Cmmissie wil pleggen, maar eurcmmissaris Laszl Andr verzekerde dnderdag dat de Cmmissie de pensienfndsen niet ver dezelfde kam zal scheren als verzekeringsmaatschappijen. Brn: Belga 123

125 4 Studeren en werken in de EU Eurpa in Balans? is een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid. 124

126 1. Studeren in Eurpa 1.1. Het nderwijsbeleid van de EU Schlieren in Malta starten hun schljaar eind september en eindigen half juni. Franse kinderen beginnen p hun 11 jaar aan de middelbare schl. In Ierland is het leren van een tweede taal niet verplicht. De verschillen p vlak van nderwijs in Eurpa zijn grt. Elk Eurpees land (f zelfs regi, vb. Vlaanderen) heeft een eigen nderwijssysteem. Pgingen m van nderwijs een Eurpese bevegdheid te maken, werden steeds afgeblkt dr de lidstaten. Ze wilden p dit vlak hun eigenheid behuden. Begin jaren 90 kreeg de EU dan tch een rlletje tebedeeld. De regeringsleiders spraken af dat de Unie het nderwijsbeleid van de lidstaten kan ndersteunen, samenwerking tussen de lidstaten kan aanmedigen en de kwaliteit van het nderwijs kan bevrderen. De eindtermen f de rganisatie van het nderwijs bepalen kan dus niet. Met de Lissabnverklaring (2000) kwam het Eurpese nderwijsbeleid in een strmversnelling terecht. Vlgens die verklaring mest de EU tegen 2010 de grtste en meest dynamische kennisecnmie ter wereld wrden. Om dat del te bereiken, mesten meer jngeren en vlwassenen van beter nderwijs en vrming kunnen genieten. Een dynamische ecnmie betekent ged pgeleide werknemers en persneel dat zich vrtdurend bijschlt. Een leven lang leren is dus het mtt. De pvlger van de Lissabnstrategie, Eurpa 2020, buwt hier p vrt. De delstellingen die de Unie zich stelt m dit mtt in de praktijk te brengen, zijn dan k niet min. Z wil ze meer jngeren en vlwassenen laten deelnemen aan Eurpese uitwisselingsprgramma s zals Erasmus, Cmenius en Lenard da Vinci. Deze prgramma s bieden jaarlijks de kans aan duizenden leerlingen, studenten en dcenten m in het buitenland te studeren. Alleen al met een Erasmusbeurs gaan er jaarlijks studenten ver de grens. Verder wil de EU werk maken van een betere kwaliteit van het nderwijs, meer mensen meten afstuderen in het hger nderwijs en er met meer aandacht besteed wrden aan kansarmen. De lidstaten prberen deze delstellingen te halen dr gede praktijkvrbeelden uit te wisselen. Het nderwijsbeleid met er niet alleen vr zrgen dat de EU-burgers hun leven lang gaan leren. Het wil werknemers k aanspren m in andere EU-lidstaten een jb te zeken. Daar mest de hervrming van het hger nderwijs te bijdragen. De ministers van Onderwijs van Eurpa spraken af dat er in heel Eurpa een eenduidige structuur vr het hger nderwijs mest kmen. Met de bachelr-master structuur is het nu gemakkelijker m diplma s uit verschillende landen met elkaar te vergelijken. Z weet een werkgever in een andere lidstaat beter wat juw diplma waard is BaMa: harmnisering van het hger nderwijs De ministers van nderwijs van 29 Eurpese landen zetten in 1999 hun handtekening nder de Blgna-verklaring. Daarmee spraken ze af m het hger nderwijs te harmniseren. Tt de ndertekenaars behren alle EU-lidstaten, behalve Cyprus. Daarnaast slten k IJsland, Nrwegen en Zwitserland zich bij het initiatief aan. Ondertussen is het ledenaantal al sterk uitgebreid, en maakt k Cyprus er deel van uit. 125

127 De delstelling van Blgna was m tegen 2010 een drie-cyclussensysteem in te veren (bachelr/master/dctraat), de kwaliteit van het hger nderwijs te verbeteren en de wederzijdse erkenning van berepskwalificaties te regelen. In 2009 zetten de Eurpese ministers van Onderwijs in Leuven nieuwe delstellingen vrp: Tegen eind 2020 met minstens 20% van de studenten een studieperide in het buitenland vlbrengen. De 20%-grens geldt enkel vr de Blgna-grep in zijn geheel, niet vr elk land individueel. De Verklaring van Leuven gaf k de universiteiten en hgeschlen huiswerk mee. Ze meten een vldende breed publiek aanspreken en inspanningen den m ndervertegenwrdigde grepen zals allchtnen aan te trekken BaMa-structuur in Vlaanderen Het hger nderwijs maakt in heel Eurpa gebruik van de BaMa-structuur en wrdt z veel verzichtelijker. In Vlaanderen kent de BaMa-structuur frmeel vier verschillende graden: De graad van prfessinele bachelr: een pleiding van minstens drie jaar met de bedeling na de pleiding p de arbeidsmarkt terecht te kunnen. De graad van academische bachelr: een pleiding van minstens drie jaar met de bedeling de stap naar de arbeidsmarkt te zetten f verder te studeren in een masterpleiding. De graad van master: een pleiding van 1 f 2 jaar, waarvr een bachelr-diplma vereist is. De graad van dctr. Het laat studenten en dcenten k te m pleidingen met elkaar te vergelijken. De nderwijsinstellingen werken hmgene berdelingscriteria en eenzelfde quteringssysteem uit via het Eurpean Credit Transfer System (ECTS). Studiepunten zijn daardr verdraagbaar, zdat studenten gemakkelijker aan andere universiteiten f hgeschlen kunnen gaan studeren Erkenning van berepskwalificaties Met de erkenning van berepskwalificaties wil de Eurpese Unie werk maken van een Eurpese arbeidsmarkt. Hewel het vrij verkeer van persnen en diensten al in 1993 ingeverd werd, is het ng steeds niet evident m in een andere EU-lidstaat te gaan werken en wnen. Vlgens de EU meten de burgers als zelfstandige f als werknemer kunnen gaan werken in een andere lidstaat dan die waar zij hun berepskwalificaties hebben behaald. Om dit vltter te laten verlpen, werden er drie systemen vr de erkenning van berepskwalificaties ingeverd: Een systeem vr autmatische erkenning van diplma's. Ben je architect, verlskundige, aptheker, arts, tandarts, verpleegkundige f dierenarts, dan wrdt je diplma autmatisch erkend. Een systeem vr de erkenning van kwalificaties dr berepservaring. Vr een hele reeks berepssectren, zals drukkerij, buw f htelwezen, legt de Unie vast na heveel jaar ervaring in de sectr iemand in een andere lidstaat erkend wrdt vr dat berep. Een algemeen systeem vr de erkenning van diplma's. Deze regeling is van tepassing p alle berepen die niet nder de twee vrgaande regelingen vallen. Een lidstaat kan aan iemand die m een erkenning van zijn/haar diplma vraagt een pref van bekwaamheid f een aanpassingsstage pleggen als er een grt verschil is tussen de erkenning in het land van rsprng en dat van bestemming. 126

128 Om de erkenning van diplma s en studieperides in de Eurpese lidstaten te vergemakkelijken, richtte de Eurpese Cmmissie het NARIC-netwerk (Natinal Academic & Prfessinal Recgnitin Infrmatin Centre) p Kwaliteit van het hger nderwijs Het Eurpees nderwijsbeleid legt k nrmen p inzake kwaliteit. De pleidingen in de verschillenden landen meten aan vergelijkbare kwaliteitsstandaarden vlden: de cnstante verbetering van de kwaliteit van het nderwijs verantwrding afleggen aan de verheid ver het gebruik van publieke middelen infrmatie verstrekken aan studenten en uders ver de kwaliteit van het nderwijs Het sluitstuk van de kwaliteitszrg is het Eurpees kwaliteitslabel, de accreditatie, dat de garantie biedt dat de kwaliteit van een pleiding ged is. In Vlaanderen wrdt de accreditatie verleend dr de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie ( Onderwijsprgramma s De EU reserveert een ruim budget vr jngeren en vlwassenen met plannen m in het buitenland te studeren f zich bij te schlen. De Unie wil niet enkel het levenslang leren aanmedigen, maar k werknemers aanspren in andere lidstaten een jb te zeken Een leven lang leren Het nderwijsprgramma Een leven lang leren, dat vrtvleit uit de Lissabnverklaring, telt vier pijlers, vlgens de delgrep: Erasmus, Cmenius, Lenard da Vinci en Grundtvig. In de tekmst vrziet de Cmmissie een hervrming van dit prgramma. Enkel de nieuwe naam is al bekend, namelijk Erasmus fr all. Op dit mment lpt ng steeds het Leven Lang Leren prgramma. Erasmus Het Erasmusprgramma is wellicht het bekendste nderwijsprgramma van de EU. Studenten f dcenten uit het hger nderwijs kunnen een beurs krijgen m enkele maanden tt een jaar in een andere EU-lidstaat te studeren, stage te lpen, er te dceren f in een bedrijf te werken. Ongeveer Vlaamse studenten maakten er in 2011 al gebruik van. Op Eurpees niveau ging het in 2011 al m studenten. In 2012 viert dit prgramma haar 25-jarig bestaan. 127

129 Brn: Eps vzw Cmenius Via het Cmeniusprgramma kunnen leerlingen en leerkrachten uit het basis- en secundair nderwijs deelnemen aan uitwisselingen, studiebezeken f naschlingen. Op die manier wil de Unie jngeren en leerkrachten in cntact brengen met de andere Eurpese culturen en de Eurpese gedachte versterken. Lenard da Vinci Lenard da Vinci is een prgramma vr het berepsnderwijs f vr instellingen die berepspleidingen aanbieden. Het maakt geld vrij vr buitenlandse stages vr jngeren f vlwassenen. De bedeling ervan is vral m de band tussen de nderwijs- en de bedrijfswereld aan te halen en de pleidingen beter te den aansluiten p de arbeidsmarkt. Grundtvig Dit prgramma biedt dcenten en cursisten uit het vlwassenennderwijs de kans m een Eurpese uitwisseling p pten te zetten. Deze actie past vlledig in de filsfie van een leven lang leren. Met Grundtvig-steun kunnen er prjecten pgestart wrden m het afstandsnderwijs te bevrderen, maar net z ged kunnen cursisten, die zich in hun vrije tijd bijschlen, uitwisselen. 128

130 elearning en etwinning elearning De EU creëerde het elearning-platfrm, waarbij leerlingen gebruik maken van het internet m hun leerstf te verwerken en te cmmuniceren met hun leerkrachten. etwinning Via de etwinningwebsite van de Eurpese Unie kunnen schlen uit alle Eurpese windstreken met elkaar in cntact kmen. De schlen krijgen z de kans m met en van elkaar te leren, ideeën uit te wisselen en gezamenlijk prjecten p te starten Samenwerking met derde landen Erasmus mundus Dit prgramma geeft beurzen aan studenten van buiten de EU die in de Unie een masterpleiding kmen vlgen. Op die manier wil men de EU prmten als een centre f excellence. Ok EU-studenten kunnen een beurs krijgen m een masterpleiding in een niet-eu-land te vlgen. Tempus Tempus ndersteunt de mdernisering van het hger nderwijs in de GOSlanden, Centraal-Azië, de Westelijke Balkan en het Middellands Zeegebied. 129

131 2. Werken in Eurpa De pen grenzen binnen de Eurpese Unie hebben werken in andere EU-lidstaten veel gemakkelijker gemaakt. Dr het vrij verkeer van persnen en diensten kan een EU-burger in gelijk welke andere EU-lidstaat gaan wnen en werken. De meeste maatregelen m dit vlt te laten verlpen, werden binnen de Eurpese interne markt geregeld. Maar enkele specifieke initiatieven meten het werken in het buitenland ng extra ndersteunen, namelijk Eures en de actie Eurpees vrijwilligerswerk Eures Eures is het Eurpees arbeidsbureau dat gespecialiseerd is in werken in het buitenland. Mensen die in andere EU-lidstaten willen gaan werken, kunnen er terecht vr allerlei vacatures en meer infrmatie ver bijvrbeeld ziekteverzekering, belastingen, enz. Op die manier wil de EU de drempel m in andere lidstaten te gaan werken en wnen verlagen. In Vlaanderen is Eures een afdeling van de VDAB (Vlaamse Dienst vr ArbeidsBemiddeling) Eurpees vrijwilligerswerk Sinds 2001 werkte de Unie een actie vr het Eurpees vrijwilligerswerk uit. De bedeling is dat jngeren uit de EU tussen de twee en twaalf maanden naar een andere EU-lidstaat gaan m er als vrijwilliger mee te werken aan een lkaal prject. Alle nn-prfitrganisaties kunnen jngeren uitsturen f ntvangen. De keuze is nuitputtelijk. Het kan gaan m hulp bij archelgische pgravingen, m het uitwerken van activiteiten in een kindertehuis f wrkshps begeleiden in een jngerencentrum. Maar k educatieve prgramma s uitwerken p een kinderberderij f een theaterprductie maken behren tt de mgelijkheden

132 5 Infrmatiebrnnen Eurpa in Balans? is een realisatie van Ryckevelde vzw Ryckevelde vzw 2012 in pdracht van Eurpe Direct van het Prvinciebestuur West-Vlaanderen en met steun van de Vlaamse verheid. 131

133 De juiste infrmatie vinden ver Eurpese prjecten, wetgeving en prgramma s lijkt een meilijke pdracht. De argels zekende wrdt gecnfrnteerd met zeer veel beschikbare infrmatie, maar die is dikwijls pgesteld in meilijk begrijpbare taal. Om maar te zwijgen van de vele letterwrden. Wat zijn Erasmus, Lenard, REACH, OLAF, Interreg, enz.? He beïnvledt Eurpa ns dagelijks leven? En eenmaal we dat weten, waar vinden we de specifieke infrmatiebrnnen? In dit deel leggen we uit he je de infrmatie kan terugvinden, welke types infrmatie er zijn en he je de gevnden infrmatie met interpreteren en begrijpen. 1. He vind ik infrmatie? Zals bij elke zekactie is een gede vrbereiding het halve werk. Om een antwrd te vinden kan het helpen de vraag in deelvragen p te splitsen. Weet k dat er altijd meer dan één manier is m de dcumenten te vinden. Samengevat: Stel de juiste vragen. Naar welk srt infrmatie ben ik p zek? Weet ik al bepaalde zaken die mij kunnen helpen? Zek ik vrbeelden, algemene infrmatie, statistieken, brchures, juridische uitspraken, wetgeving? Weet ik welke instelling de infrmatie verstrekt / prduceert? Indien ja: ga naar deze instelling f naar haar databank. Leer verschillende stukjes infrmatie te cmbineren. Of raadpleeg een externe zekrbt. Deze levert vaak meteen het juiste resultaat p. Tegang tt dcumenten De Eurpese Unie streeft ernaar zveel mgelijk infrmatie publiek te maken en ter beschikking te stellen. Deze tegang is geregeld in een aantal juridische besluiten, waarvan de belangrijkste zijn: Verrdening (EG) nr. 1049/2001 van het Eurpees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 inzake de tegang van het publiek tt dcumenten van het Eurpees Parlement, de Raad en de Cmmissie Besluit 2004/338/EG van de Raad van 22 maart 2004 (Publicatieblad L 106, , blz. 22) De Eurpese Cmmissie heeft de tegang tt haar dcumenten uiteengezet p de website van het Transparantie Initiatief : De website geeft k een wrdje uitleg ver de tegang tt dcumenten in de afznderlijke lidstaten. De dcumenten van de Eurpese Raad vind je via de site van de Raad. Indien de dcumenten niet direct beschikbaar zijn, kan je een schriftelijk verzek indienen f het elektrnisch frmulier gebruiken. Dit kan je terugvinden p &lang=nl&cmsid=

134 2. Startpunten en snelkppelingen 2.1. De Eurpa-server: thuishaven van alle fficiële infrmatie Met bijna alle infrmatie beschikbaar in alle fficiële talen van de EU (en minimaal in het Frans, Duits en Engels) is de Eurpa-server ( waarschijnlijk de grtste webserver van het mment. Je vindt er een schat aan infrmatie terug ver Eurpa en de EU. Het is handig m te weten he je p de Eurpa-server met zeken. Hiernder vind je een paar interessantste tepassingen Algemene infrmatie Op de pagina De EU in het krt kan je al veel algemene infrmatie terugvinden, met links naar meer gedetailleerde infrmatie. Je vindt er nder meer: Een algemene inleiding ver he de EU werkt. Kaarten en beschrijvingen van elke lidstaat. De tijdslijnen en meer infrmatie ver de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van de EU. Infrmatie vr de burger ver reizen binnen de Unie. Eurjargn en de verdragen. Een statistisch verzicht van de belangrijkste kerncijfers (ver de ecnmie, sciecnmische feiten, demgrafie etc.). Verder geeft de site je een verzicht van wat de EU in het afgelpen jaar cncreet realiseerde vr haar burgers Eurpees recht en jurisprudentie Het Eurpees recht vind je p het prtaal van EUR-Lex, een nderdeel van de Eurpa-server. Het kan p twee manieren Eurpese juridische dcumenten terugvinden. Daarnaast geeft EUR-Lex k infrmatie ver het wetgevend prces en vind je snelkppelingen naar bepaalde teksten zals de verdragen, parlementaire vragen, internatinale akkrden,... EUR-Lex heeft een zekpagina die beschikbaar is in alle fficiële talen van de EU. Op EUR-Lex vind je: het publicatieblad van de EU (vergelijkbaar met het Belgische staatsblad) de verdragen de geldende wetgeving en de wetgeving die wrdt vrbereid de rechtspraak van het Hf van Justitie parlementaire vragen dcumenten van algemeen belang

135 2.4. Waar vind ik infrmatie ver wat de EU en de Cmmissie den? Ieder cmmissariaat (f DG, Directraat-Generaal) heeft een eigen website. Je krijgt er een verzicht van het beleid, snelkppelingen naar de websites met meer infrmatie en relevante juridische teksten. Vaak hebben de cmmissarissen k een eigen website f weblg Waar vind ik meer infrmatie ver he de Cmmissie zelf werkt en wat haar plannen zijn? Het secretariaat-generaal (S-G) van de Cmmissie cördineert de verschillende cmmissariaten. De infrmatie die ze ter beschikking stelt, is dikwijls zeer technisch. Om ze ged te kunnen begrijpen, met je al wat vrkennis hebben. Maar je er kan er veel interessante infrmatie vinden, zals de jaarplanning van de instelling Waar vind ik persberichten en -infrmatie? Via de nline Press Rm van de Eurpa-server krijg je een up-t-date verzicht van de laatste persberichten die dr de Cmmissie en haar diensten de wereld wrden ingestuurd. Is er een crisis in een ander deel van de wereld, dan zal je hier de fficiële reactie van de Cmmissie terugvinden. Is er een nieuwe piniepeiling dr Eurbarmeter? Eén adres Waar vind ik audivisuele infrmatie? Naast de perskamer beschikt de Cmmissie k ver een nline audivisuele biblitheek, en een via satelliet verspreid televisiekanaal. De Cmmissie heeft k haar eigen kanaal p Yutube: Naast dit alles is er k het televisiekanaal Eurnews, beschikbaar in verschillende talen en te vinden p Waar vind ik de databanken van de EU? Via nderstaande link naar de Eurpa-server vind je een verzicht van de verschillende databanken. Deze zijn thematisch gerangschikt. Je vindt er bv. databanken ver hernieuwbare energie (AGORES), humanitaire hulp (ECHO-databank) en databanken die alle gegevens ver het reginaal beleid verzamelen (Infregi) Wat is Eurspeak? Eurjargn! In de EU wrden vele afkrtingen gebruikt. Waarvr ze staan is niet altijd duidelijk. Daarm is er de databank Inter Active Terminlgy fr Eurpe Waar vind ik statistieken? 134

136 Alle statistische gegevens ver Eurpa kan je terugvinden p de site van Eurstat. De cllectie is ingedeeld per nderwerp, bijvrbeeld ecnmische data, reginale data, demgrafische data, etc. Met wat zekwerk vind je zeker de statistische gegevens die je zekt. Let wel: Eurstat haalt gegevens van de natinale statistische diensten, dus het lnt wel de meite m de vergelijkbaarheid van de data te cntrleren. Niet alle landen gebruiken dezelfde criteria, maar Eurstat prbeert m hier verbetering in te brengen He vind ik iemand die vr de instellingen werkt? Op deze wh is wh kan je zeken p naam, p instelling en via de hiërarchische zekrbt. Let wel: de rbt zekt enkel tt bepaalde niveau s. Vr meer diepgaande infrmatie kan je altijd de Cmmissie cntacteren via het algemeen nummer: 02/ Waar vind ik infrmatie ver en links naar de agentschappen van de Unie? De Eurpese Cmmissie det niet alles zelf. Daarvr heeft ze niet geneg persneel en expertise. Vr bepaalde gespecialiseerde pdrachten heeft de Unie dan k agentschappen pgericht. Stel: je schrijft een werk ver de bewaking van de grenzen van de Unie. Je weet dat daar een agentschap vr bestaat, maar dat is het zwat. In dat geval kan je p de nderstaande website een verzicht vinden en de directe links naar de verschillende agentschappen Een prbleem met de werking van de interne markt? Slvit! Te bereiken van p de hmepage van de Eurpa-server (via het tabblad diensten ). Slvit! is een dienst die prbeert znder zware interventies en via directe bemiddeling een cncreet prbleem p te lssen. Een vrbeeld: iemand wil naar een ander land verhuizen en daar gaan werken, maar kmt tt de vaststelling dat ndanks het feit dat zijn f haar diplma erkend is, er tch ng bijkmende vrwaarden bestaan. Slvit! zal uitzeken f dit vlgens de Eurpese regels kan en waar ndig een plssing zeken en nderhandelen Wat zijn en waar vind ik Eurpese penbare aanbestedingen? Op Eurpees niveau zijn er regels die stellen dat alle penbare aanbestedingen die aan bepaalde criteria vlden, pengesteld meten wrden vr bedrijven in de hele EU. Deze wrden gepubliceerd in een supplement van het publicatieblad van de EU, genaamd Tenders Electrnic Daily (f: TED). Je kan deze vinden via de indexpagina van alle databanken f via nderstaande site

137 2.15. Wat is een Eurbarmeter? De Eurbarmeters zijn peilingen bij de Eurpese bevlking die p vaste tijdstippen gerganiseerd wrden. Hiermee prbeert de EU te weten te kmen he de Eurpese bevlking denkt ver bepaalde nderwerpen. Er zijn vaste (f standaard) Eurbarmeters, deze peilen regelmatig naar zaken zals het Eurpees gevel van de Eurpeaan, de perceptie van de meest dringende sciale en plitieke prblemen f de plaats van de EU als wereldspeler. Daarnaast zijn er de speciale Eurbarmeters. Deze peilen naar actuele nderwerpen, zals gsm-ksten f nucleaire veiligheid. De Eurbarmeter kan je vinden via de Eurpa-server, tabblad diensten, en dan piniepeilingen, fwel rechtstreeks via 3. De Eurpese instellingen en hun infrmatiebrnnen 3.1. De Eurpa-server De meeste infrmatie kan je terugvinden p de Eurpa-server. Maar daarnaast beschikken de andere instellingen k ver eigen websites met extra infrmatie ver hun samenstelling en werking, bevegdheden en cntactgegevens. De startpagina bestaat uit een aantal delen: Over de EU Hiernder vind je basisinfrmatie ver de Eurpese Unie. Uw leven in de EU (je rechten, studeren, werken en reizen) Tip: vergeet k zeker niet de autriteiten en bevegde rganisaties in Vlaanderen en België én in het land van bestemming te cntacteren indien je p zek bent naar deze inf. Zij kunnen je ng wat gerichte en praktische infrmatie geven, verdere uitleg ver ng bestaande frmaliteiten verschaffen, etc. 136

138 Dcumentatiecentrum Ben je p zek naar bijvrbeeld statistieken f brchures met meer infrmatie ver een bepaald beleidsdmein van de EU, dan kan je hier terecht. Beleid en activiteiten Via deze link ga je direct naar de verschillende beleidsdmeinen van de EU. Wil je meer weten ver het landbuwbeleid? Klik p landbuw en je krijgt een verzicht van de meest relevante infrmatie, een stand van zaken, de bijhrende juridische dcumenten en de websites die ver dit thema gaan. De mee Deze linken hebben tt del de burger actiever bij het Eurpese besluitvrmingsprces te betrekken. Mediacentrum Link naar inf vr de pers. Snelle links naar de EU-instellingen Via deze link krijg je snelkppelingen naar de verschillende instellingen van de EU. Dit is een zeer handig instrument als je de URL s van de afznderlijke instellingen niet kent. Je vindt er niet alleen de Raad, het Parlement en de Cmmissie, maar k de gespecialiseerde instellingen zals de Eurpese Centrale Bank. Cntact Cntactgegevens vr het geval je cncrete vragen hebt ver de EU. Mediacentrum Link naar inf vr de pers. Nieuws Rechts nder vind je de laatste nieuwsberichten. Snelle links vr Infrmatie ver de EU per delgrep gegrepeerd. 137

Europa in balans? Didactisch pakket over het sociaal en economisch beleid van de Europese Unie voor hogescholen in West-Vlaanderen

Europa in balans? Didactisch pakket over het sociaal en economisch beleid van de Europese Unie voor hogescholen in West-Vlaanderen Ryckevelde vzw Beweging vr Eurpees burgerschap T 050 35 27 20 www.ryckevelde.be inf@ryckevelde.be Eurpa in balans? Didactisch pakket ver het sciaal en ecnmisch beleid van de Eurpese Unie vr hgeschlen in

Nadere informatie

Samenvatting Docentenhandleiding

Samenvatting Docentenhandleiding Samenvatting Dcentenhandleiding Cursus Selecteren znder vrrdelen: Vr de beste match! Mdule 4 Wettelijke kaders & Regelgeving: handreikingen vr tepassing in de praktijk Dit pleidingsaanbd is tt stand gekmen

Nadere informatie

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020.

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020. Handleiding Handleiding Cmmunicatie vr Prmtren Eurpees Fnds vr Reginale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020 1 Eurpese Unie Inhud 1 Inleiding... 1 2 De minimale cmmunicatieverplichtingen... 1 a) Weergave

Nadere informatie

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD Sinds 1 september 2004 kan elke schl een uderraad prichten vlgens het participatiedecreet. Het schlbestuur is verplicht m een uderraad p te richten als 10% van de uders er

Nadere informatie

10824/2/19 REV 2 1 GIP.1

10824/2/19 REV 2 1 GIP.1 Raad van de Eurpese Unie Brussel, 3 juli 2019 (OR. en) 10824/2/19 REV 2 OJ CRP2 25 VOORLOPIGE AGENDA HET COMITÉ VAN PERMANENTE VERTEGENWOORDIGERS (2e deel) Eurpagebuw, Brussel 3 en 4 juli 2019 (10.00,

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Openbare raadpleging over de evaluatie van de Europese strategie inzake handicaps 2010/2020

Openbare raadpleging over de evaluatie van de Europese strategie inzake handicaps 2010/2020 Openbare raadpleging ver de evaluatie van de Eurpese strategie inzake handicaps 2010/2020 Er zijn in de EU ngeveer 80 miljen mensen met een handicap. Vr deze mensen is het, dr allerlei belemmeringen, vaak

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen.

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen. Checklist berdeling adviesaanvraag 1. De adviesaanvraag Heeft de r een adviesaanvraag gehad? Let p: een rapprt is in principe geen adviesaanvraag. Met een adviesaanvraag wrdt bedeld: het dr de ndernemer

Nadere informatie

POLITIEK EN IK? 3 DE GRAAD LO 1 STE GRAAD A-STROOM + B-STROOM

POLITIEK EN IK? 3 DE GRAAD LO 1 STE GRAAD A-STROOM + B-STROOM POLITIEK EN IK? 3 DE GRAAD LO 1 STE GRAAD A-STROOM + B-STROOM INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT Delgrep Duur Materiaal Delstellingen 3 de graad lager nderwijs en 1 ste graad A-strm + B-strm 2 u Dit materiaal

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

GOVERNANCE MVO PLATFORM

GOVERNANCE MVO PLATFORM Gvernancedcument MVO Platfrm, 22 nvember 2012 GOVERNANCE MVO PLATFORM Inleiding Het MVO Platfrm is een in 2002 pgericht infrmeel samenwerkingsverband van maatschappelijke rganisaties 1 en vakbndsrganisaties

Nadere informatie

AGE Algemene Vergadering 2013 Declaratie 17 May 2013

AGE Algemene Vergadering 2013 Declaratie 17 May 2013 AGE Algemene Vergadering 2013 Declaratie 17 May 2013 De Eurpese Unie is p een cruciaal mment gekmen en nderzekt de hervrming van haar visie en haar bij vrrang belangrijkste dmeinen, in het licht van de

Nadere informatie

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016 Reglement Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeurs Onderzeksbeurs & Uitwisseling 2016 In 2016 kennen de Vlaamse en Nederlandse verheid pnieuw de Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeur(zen) (VNJB) te aan Nederlandse

Nadere informatie

Onderwerp Wijziging van de Verordening tot het kunnen verlenen van een alleenrecht voor Concern voor Werk. Aan de raad. Status: ter besluitvorming

Onderwerp Wijziging van de Verordening tot het kunnen verlenen van een alleenrecht voor Concern voor Werk. Aan de raad. Status: ter besluitvorming N. 218419-1 Emmelrd, 14 januari 2014. Onderwerp Wijziging van de Verrdening tt het kunnen verlenen van een alleenrecht vr Cncern vr Werk. Advies raadscmmissie [ ] Aan de raad. Status: ter besluitvrming

Nadere informatie

ALLE DIENSTEN DIE U NODIG HEBT, WAAR U OOK BENT

ALLE DIENSTEN DIE U NODIG HEBT, WAAR U OOK BENT ALLE DIENSTEN DIE U NODIG HEBT, WAAR U OOK BENT De Dienstenrichtlijn met de cnsument een ruimere keuze bieden, meer waar vr zijn geld geven en een vlttere tegang tt diensten in de hele EU verzekeren WAAROM

Nadere informatie

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

CPR305/2011/EU VERORDENING BOUWPRODUCTEN

CPR305/2011/EU VERORDENING BOUWPRODUCTEN XCDC Trading & Cnsultancy B.V.B.A. B-8780 Ostrzebeke 1. Algemeen CPR305/2011/EU VERORDENING BOUWPRODUCTEN Vanaf 1 st juli 2014 is de CE MARKERING van buwprducten die nder een geharmniseerde nrm vallen,

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

HOE WERKT HET INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC)?

HOE WERKT HET INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC)? HOE WERKT HET INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC)? Wat is IPCC en wat is het niet? Het Intergvernmental Panel n Climate Change van de VN is pgericht dr de Wrld Metelgical Organizatin ( WMO)

Nadere informatie

Lokale subsidies voor energiebesparing en duurzame energie

Lokale subsidies voor energiebesparing en duurzame energie RETS RESpedia Lkale subsidie vr energieprjecten Ec Centre Wales Jake Hllyfield Lkale subsidies vr energiebesparing en duurzame energie Diverse lkale verheden in Wales hebben uiteenlpende maatregelen genmen

Nadere informatie

Aanvraag verlening eenmalige subsidie gemeente Wageningen

Aanvraag verlening eenmalige subsidie gemeente Wageningen Aanvraag verlening eenmalige subsidie gemeente Wageningen Dit aanvraagfrmulier is bedeld vr een eenmalige subsidie. Een eenmalige subsidie wrdt verleend vr een eenmalige activiteit f ander incidenteel

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V.

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V. Vrijwilligersbeleid vetbalvereniging N.B.S.V.V. Waarm deze richtlijn? Geen enkele amateur-sprtvereniging kan tegenwrdig ng bestaan znder de inzet en bijdrage van (veel) vrijwilligers. Ok binnen nze vereniging

Nadere informatie

Kijktip: Een tijdlijn in filmpjes

Kijktip: Een tijdlijn in filmpjes Kijktip: Een tijdlijn in filmpjes Krte mschrijving werkvrm Aan de hand van enkele fragmenten leren uw leerlingen wat de huidige financiële en plitieke situatie in Griekenland is. Leerdel Leerlingen weten

Nadere informatie

Eenheidsstatuut arbeiders - bedienden

Eenheidsstatuut arbeiders - bedienden Eenheidsstatuut arbeiders - bedienden Al twee jaar wachten we p een grte stap in het dssier ver het eenheidsstatuut arbeiders en bedienden. Dit sinds het fameuze arrest van het Grndwettelijk Hf van 7 juli

Nadere informatie

Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren betreffende de toepassing van ISQC 1 11.08.2014

Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren betreffende de toepassing van ISQC 1 11.08.2014 Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisren betreffende de tepassing van ISQC 1 11.08.2014 Algemene beschuwingen 1. De Raad van het IBR is zich bewust van de meilijkheden die de cnfraters ndervinden

Nadere informatie

Privacy Statement andere betrokkenen (niet zijnde studenten of medewerkers)

Privacy Statement andere betrokkenen (niet zijnde studenten of medewerkers) Privacy Statement andere betrkkenen (niet zijnde studenten f medewerkers) Hgeschl Leiden respecteert de privacy van haar bezekers en externe cntacten en gaat zrgvuldig en vertruwelijk m met uw persnsgegevens.

Nadere informatie

LOGBOEK van: klas: 1

LOGBOEK van: klas: 1 LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke

Nadere informatie

BIJLAGE. Bevindingen en aanbevelingen van de auditors van DG REGIO

BIJLAGE. Bevindingen en aanbevelingen van de auditors van DG REGIO BIJLAGE Bevindingen en aanbevelingen van de auditrs van DG REGIO In september 2011 heeft de auditeenheid van Directraat-generaal Reginaal Beleid (DG REGIO) van de Eurpese Cmmissie een derdelijnscntrle

Nadere informatie

FAQ Innovatieve bedrijfsnetwerken versie 18 november 2015

FAQ Innovatieve bedrijfsnetwerken versie 18 november 2015 FAQ Innvatieve bedrijfsnetwerken versie 18 nvember 2015 Wanneer kan het IBN effectief van start gaan? De steun aan een innvatiecluster kan p zijn vregst starten p de eerste werkdag van de maand die vlgt

Nadere informatie

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN RVB10004.dc 1/5 RVB 2010/04 INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN Situering GEZONDHEID OP HET WERK : EEN GESTRUCTUREERDE AANPAK Preventie en Interim heeft in 2008, in het kader

Nadere informatie

Projectformulier ten behoeve van Openbare Instellingen

Projectformulier ten behoeve van Openbare Instellingen Prjectfrmulier ten beheve van Openbare Instellingen Praktische infrmatie naam van penbare instelling die het prject heeft ingediend: Federale Overheidsdienst Infrmatieen Cmmunicatietechnlgie (Fedict).

Nadere informatie

1) Voorstel tot afschaffing belasting op drankslijterijen

1) Voorstel tot afschaffing belasting op drankslijterijen 1) Vrstel tt afschaffing belasting p drankslijterijen Een tijd geleden werd er dr de regering een hrecaplan vrgesteld. Hierin stnden een aantal maatregelen die dr de betrkken sectr tegejuicht werden, in

Nadere informatie

De burgemeester, het college en de raad van de gemeente Muiden;

De burgemeester, het college en de raad van de gemeente Muiden; Vrbeeld handvest De burgemeester, het cllege en de raad van de gemeente Muiden; Gelet p artikel 169, tweede en derde lid, en artikel 180, tweede en derde lid, Gemeentewet; Hebben de vlgende uitgangspunten

Nadere informatie

KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD

KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD Onderzek van de SP Breda Oktber 2010 VOORWOORD De SP heeft nderzek gedaan nder de winkeliers in de binnenstad van Breda ver de kpzndagen. Het RetailPlatfrm Breda

Nadere informatie

1. Basisvorming verblijfsrecht en hulpverlening Asielprocedure (en opvang asielzoekers) Mensen zonder wettig verblijf 2

1. Basisvorming verblijfsrecht en hulpverlening Asielprocedure (en opvang asielzoekers) Mensen zonder wettig verblijf 2 3 MA ART 20 17 Thematische vrmingen Inhud 1. Basisvrming verblijfsrecht en hulpverlening 1 2. Asielprcedure (en pvang asielzekers) 2 3. Mensen znder wettig verblijf 2 4. Verblijf burgers van de Unie 3

Nadere informatie

Huurdersvereniging In De Goede Woning ACTIVITEITENPLAN

Huurdersvereniging In De Goede Woning ACTIVITEITENPLAN ACTIVITEITENPLAN 2014 Activiteitenplan 2014 : INLEIDING In 1997 werd de in Zetermeer pgericht met als del het behartigen van de belangen van huurders van de cmplexen van R.K. Wningbuwstichting De Gede

Nadere informatie

Beleidsplan 2014 tot en met 2016

Beleidsplan 2014 tot en met 2016 Blessed Generatin Nederland Falkejacht 25 9254 EJ Hurdegaryp Beleidsplan 2014 tt en met 2016 Blessed Generatin Nederland (0511) 47 21 37 - www.blessedgeneratin.nl - inf@blessedgeneratin.nl KvK 01100560

Nadere informatie

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en

Nadere informatie

Statenvoorstel nr. PS/2014/341

Statenvoorstel nr. PS/2014/341 Statenvrstel nr. PS/2014/341 Initiatiefvrstel Cde Maatschappelijke Participatie Datum Inlichtingen bij 23 april 2014 mevruw G.J. Overmeen-Bakhuis Aan Prvinciale Staten Onderwerp Initiatiefvrstel Cde Maatschappelijke

Nadere informatie

WAT BEPAALT DE EUROPESE RICHTLIJN INZAKE HET RECHT OP TOEGANG TOT EEN ADVOCAAT?

WAT BEPAALT DE EUROPESE RICHTLIJN INZAKE HET RECHT OP TOEGANG TOT EEN ADVOCAAT? WAT BEPAALT DE EUROPESE RICHTLIJN INZAKE HET RECHT OP TOEGANG TOT EEN ADVOCAAT? Vicky De Suter, FOD Justitie, DGWL, Directie Strafwetgeving Een krte terugblik - CPS - studiedag 27 maart 2013 - Eurpese

Nadere informatie

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015 Beleidsregels vrziening jbcaching Participatiewet 2015 1-7-2015 Jbcaching Reginale beleidsregels jbcaching Participatiewet regi Achterhek Inleiding Jbcaching gaat ver het ndersteunen van mensen bij het

Nadere informatie

Het bewind. Inleiding

Het bewind. Inleiding Het bewind Inleiding Wanneer iemand meerderjarig is, wrdt hij juridisch zelfstandig. De persn kan bijvrbeeld cntracten afsluiten, een bankrekening penen, Smmigen zijn hierte echter niet in staat. Deze

Nadere informatie

Vooraf. Operationeel programma ESF. 01.01.2014 t/m 31.12.2020

Vooraf. Operationeel programma ESF. 01.01.2014 t/m 31.12.2020 Subsidieregeling ESF 2014-2020 De Subsidieregeling ESF 2014-2020 (ESF) is gericht p de ndersteuning van prjecten p het gebied van actieve inclusie en actief en geznd uder wrden. Algemene infrmatie Aanvraagtermijn:

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 24 juni 2003 (30.06) 9948/03 ADD 1 PV/CONS 34 AGRI 170 PECHE 128

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 24 juni 2003 (30.06) 9948/03 ADD 1 PV/CONS 34 AGRI 170 PECHE 128 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 24 juni 2003 (30.06) 9948/03 ADD 1 PV/CONS 34 AGRI 170 PECHE 128 ADDENDUM BIJ DE ONTWERP-NOTULEN 1 Betreft: 2511e zitting van de Raad van de Eurpese Unie (LANDBOUW EN

Nadere informatie

Sociaal akkoord arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Stedendriehoek en Noord-Veluwe

Sociaal akkoord arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Stedendriehoek en Noord-Veluwe Sciaal akkrd arbeidsmarkt Zrg en Welzijn Stedendriehek en Nrd-Veluwe De aanleiding tt het vrmen van een sciaal akkrd In 2013 waren ruim 57860 (brn: WGV Zrg en Welzijn) inwners in de regi s Stedendriehek

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 juni 2006 (12.09) 10145/06 ADD 1 PV/CONS 31 SOC 299 SAN 167 CONSOM 48. ADDENDUM bij de ONTWERP-NOTULEN 1

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 juni 2006 (12.09) 10145/06 ADD 1 PV/CONS 31 SOC 299 SAN 167 CONSOM 48. ADDENDUM bij de ONTWERP-NOTULEN 1 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 juni 2006 (12.09) 10145/06 ADD 1 PV/CONS 31 SOC 299 SAN 167 CONSOM 48 ADDENDUM bij de ONTWERP-NOTULEN 1 Betreft: 2733e zitting van de Raad van de Eurpese Unie (WERKGELEGENHEID,

Nadere informatie

Programma Welzijn en Zorg. Nieuwe Zorg en Domotica

Programma Welzijn en Zorg. Nieuwe Zorg en Domotica Prgramma Welzijn en Zrg Nieuwe Zrg en Dmtica Aanleiding De mgelijkheden vr het langer zelfstandig thuis blijven wnen, meten wrden verbreed. Technlgische ntwikkelingen die zrg p afstand en het participeren

Nadere informatie

HANDLEIDING: AANVRAAG VOOR EEN SUBSIDIE IN HET ZUIDEN INVULFORMULIER

HANDLEIDING: AANVRAAG VOOR EEN SUBSIDIE IN HET ZUIDEN INVULFORMULIER 1 JUNI 2015 HANDLEIDING: AANVRAAG VOOR EEN SUBSIDIE IN HET ZUIDEN INVULFORMULIER SEYS VEERLE PROVINCIEBESTUUR WEST-VLAANDEREN Hug Verriesstraat 22 8800 ROESELARE Vrwrd Sinds 1971 ndersteunt de prvincie

Nadere informatie

Leidraad voor het aantonen van de modules als landelijk georganiseerde jeugdvereniging

Leidraad voor het aantonen van de modules als landelijk georganiseerde jeugdvereniging Departement Cultuur, Jeugd, Sprt en Media Afdeling Jeugd Arenbergstraat 9 1000 Brussel subsidiedssierjeugd@cjsm.vlaanderen.be Leidraad vr het aantnen van de mdules als landelijk gerganiseerde jeugdvereniging

Nadere informatie

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor.

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor. Tussenrapprtage: plan van aanpak raadsenquête grndexplitatie Duivenvrdecrridr. Enquêtecmmissie grndexplitatie Duivenvrdecrridr 16 februari 2015 Inhudspgave: 1. Inleiding 2. Organisatie 3. Verfijning nderzeksvraag

Nadere informatie

Lokale participatieregeling

Lokale participatieregeling Lkale participatieregeling 1. Algemene principes p het vlak van participatief bestuur p schl Schlbesturen en alle nderwijsparticipanten (persneel, uders, leerlingen) hebben een zrgplicht m verschillende

Nadere informatie

Richtlijnen functioneringsgesprek evangelist. Versie 1.0

Richtlijnen functioneringsgesprek evangelist. Versie 1.0 Richtlijnen functineringsgesprek evangelist Versie 1.0 Datum: mei 2015 1. Inleiding In deze brchure krijgt u een praktische handreiking met betrekking tt het huden van een functineringsgesprek met een

Nadere informatie

Reglement betreffende een Provinciale herkenbaarheid bij elke vorm van provinciale subsidie.

Reglement betreffende een Provinciale herkenbaarheid bij elke vorm van provinciale subsidie. Reglement betreffende een Prvinciale herkenbaarheid bij elke vrm van prvinciale subsidie. DE PROVINCIERAAD VAN WEST - VLAANDEREN, Overwegende dat het belang van de prvinciale herkenbaarheid, naar aanleiding

Nadere informatie

Stap 4: 6. Droomsessie handleiding

Stap 4: 6. Droomsessie handleiding Stap 4: 6. Drmsessie handleiding 1 Del De drmsessie is een brainstrmtechniek die als del heeft m de deelnemers vlledig ut f the bx te laten denken. De deelnemers mgen hun fantasie de vrije lp laten gaan,

Nadere informatie

A. Campagnethema's... 2 B. Bekendheid van de verkiezingsdatum en mate van interesse... 3 C. Waarschijnlijkheid dat men gaat stemmen...

A. Campagnethema's... 2 B. Bekendheid van de verkiezingsdatum en mate van interesse... 3 C. Waarschijnlijkheid dat men gaat stemmen... Directraat-Generaal Cmmunicatie Directraat C Betrekkingen met de burgers Eenheid mnitring publieke pinie EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 11/12/2008 Standaard Eurbarmeter (EB 70 1 ) - Najaar 2008 Eerste resultaten:

Nadere informatie

Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn

Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn Infrmatiebrief ver deelname aan het nderzek Fd2Learn Beste leerlingen, uders en/f wettelijk vertegenwrdigers, Dat het eten van vis (rijk aan mega- 3 vetzuren) ged is vr het functineren van de hersenen

Nadere informatie

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten Beschermd Wnen met een pgb nder verantwrdelijkheid van gemeenten Een factsheet vr cliënten, cliëntvertegenwrdigers en familievertegenwrdigers 1 februari 2016 Sinds 1 januari 2015 valt Beschermd Wnen (vrheen

Nadere informatie

Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas.

Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas. Onderzek Ouderbetrkkenheid V.U. : Lieve Van Daele, Grte Markt 1, 9100 Sint-Niklaas Succesvl samenwerken met uders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flb.sint-niklaas.be ONDERZOEK GOK-PROJECT

Nadere informatie

Aanvraagformulier cofinanciering LEF

Aanvraagformulier cofinanciering LEF Aanvraagfrmulier cfinanciering LEF 1. Aanvraag vr delstelling: Welke delstellingen uit het Ecnmisch Actieprgramma 2016 2019 zijn delstellingen die u met uw prject gaat realiseren f aan bij gaat dragen?

Nadere informatie

Verklaring de-minimissteun

Verklaring de-minimissteun Verklaring de-minimissteun Verklaring in het kader van het verlenen van de-minimis steunbedragen als bedeld in de de-minimis verrdening (PbEU 2006, L 379). Aanbevlen wrdt m vr het invullen van deze verklaring

Nadere informatie

De derde betaler en het persoonlijke aandeel van de patiënt

De derde betaler en het persoonlijke aandeel van de patiënt De derde betaler en het persnlijke aandeel van de patiënt 14/10/2010 Cntext huidige situatie Het hnrarium betreffende de geneeskundige verstrekkingen, bepaald dr de wet van 14 juli 1994, bestaat uit 2

Nadere informatie

Hoe kan uw overheidsorganisatie professionalisering en verduurzaming van het inkoopproces bewerkstelligen

Hoe kan uw overheidsorganisatie professionalisering en verduurzaming van het inkoopproces bewerkstelligen He kan uw verheidsrganisatie prfessinalisering en verduurzaming van het inkpprces bewerkstelligen He kan uw verheidsrganisatie prfessinalisering en verduurzaming van het inkpprces bewerkstelligen UITWERKING

Nadere informatie

E. Mondiale verantwoordelijkheid

E. Mondiale verantwoordelijkheid E. Mndiale verantwrdelijkheid Interesse Kerk in Actie gaat in het bijznder uit naar Mensenrechten 1 Maatschappelijk verantwrd ndernemen met integrale aandacht vr sciale & eclgische waarden en vr transparante

Nadere informatie

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen Samenvatting Deelprjecten Ouderen Samen Vughtse Ouderen aan het Wrd In januari 2007 zijn dr het Prject Ouderen Samen vier bijeenkmsten gerganiseerd waarvr alle Vughtse inwners van 55 jaar en uder waren

Nadere informatie

Addendum stappenplan plaatsing

Addendum stappenplan plaatsing Addendum stappenplan plaatsing In het kader van de aangekndigde (vrgenmen) rerganisatie d.d. 4 december 2012 heeft er nader verleg plaatsgevnden tussen de betrkken vakbnden en de werkgever ver de inhud

Nadere informatie

Procedures rond ongewenst gedrag binnen de provincie Zeeland: 1. Hulp van buiten 2. Begeleidingscommissie 3. Vertrouwenspersonen

Procedures rond ongewenst gedrag binnen de provincie Zeeland: 1. Hulp van buiten 2. Begeleidingscommissie 3. Vertrouwenspersonen Prcedures rnd ngewenst gedrag binnen de prvincie Zeeland: 1. Hulp van buiten 2. Begeleidingscmmissie 3. Vertruwenspersnen 1. Hulp van buiten Werknemers kunnen k hulp van buiten de rganisatie inrepen. Veelal

Nadere informatie

BIJLAGE B SUBSIDIEPROGRAMMA PROEFTUINEN DUURZAME MOBILITEIT: RIJDEN OP BIOGAS EN HOGERE BLENDS BIOBRANDSTOFFEN

BIJLAGE B SUBSIDIEPROGRAMMA PROEFTUINEN DUURZAME MOBILITEIT: RIJDEN OP BIOGAS EN HOGERE BLENDS BIOBRANDSTOFFEN BIJLAGE B SUBSIDIEPROGRAMMA PROEFTUINEN DUURZAME MOBILITEIT: RIJDEN OP BIOGAS EN HOGERE BLENDS BIOBRANDSTOFFEN Verklaring de-minimissteun Verklaring in het kader van het verlenen van de-minimis steunbedragen

Nadere informatie

Onderwerp Vervolg Programma Eigen Kracht - het stimuleren van laagopgeleide vrouwen naar werk

Onderwerp Vervolg Programma Eigen Kracht - het stimuleren van laagopgeleide vrouwen naar werk Cllegevrstel Openbaar Onderwerp Vervlg Prgramma Eigen Kracht - het stimuleren van laagpgeleide vruwen naar werk Prgramma / Prgrammanummer Werk & Inkmen / 1061 BW-nummer Prtefeuillehuder T. Tankir Samenvatting

Nadere informatie

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563 Inspectie Werk en Inkmen Tezicht Gemeentelijk Dmein De Gemeenteraad Pstbus 11563 2502 AN Den Haag Prinses Beatrixlaan 82 2595 AL Den Haag Telefn (070) 304 44 44 Fax (070) 304 44 45 www.lwiweb.nl Cntactpersn

Nadere informatie

PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN

PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 25 april 2013 Verslag van de deputatie Bevegd deputatielid: Luk Lemmens Telefn: 03 240 52 65 Agenda nr. 1/1 Prvinciaal Biblitheekcentrum. Aanpassing van het

Nadere informatie

Maaschappelijke aspecten van GMO voor biomassa

Maaschappelijke aspecten van GMO voor biomassa Maaschappelijke aspecten van GMO vr bimassa Huib de Vriend LIS Cnsult 4 nvember 2005 1 Opmerkingen vraf 1. Wie/wat is maatschappij? Burgers Cnsumenten Gerganiseerde partijen Plitiek Media 2. Gaat m percepties

Nadere informatie

Dalende steun voor Europese project. Dalende steun voor Europese project. De Unie en het spook van het euroscepticisme.

Dalende steun voor Europese project. Dalende steun voor Europese project. De Unie en het spook van het euroscepticisme. De Unie en het spk van het eurscepticisme Structuur van de presentatie eursceptische hudingen/meningen: de cijfers geschiedenis van eurscepticisme mgelijke verklaringen eursceptische partijen srten eurscepticisme

Nadere informatie

Reglement Geschillencommissie Wonen Zuid-Holland Zuid

Reglement Geschillencommissie Wonen Zuid-Holland Zuid Reglement Geschillencmmissie Wnen Zuid-Hlland Zuid DEFINITIES Artikel 1: Dit reglement verstaat nder: crpratie: de bij de Geschillencmmissie Wnen Zuid-Hlland zuid aangeslten rganisatie p wiens handelen

Nadere informatie

Bankoverstapdienst - reglement

Bankoverstapdienst - reglement versie 3.0-1/7/2011 Bankverstapdienst - reglement Dit reglement vrmt het algemeen kader waarbinnen de deelnemende banken in België een bankverstapdienst vr zichtrekeningen aanbieden aan de cnsument. De

Nadere informatie

ORGANOGRAM INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN

ORGANOGRAM INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN ORGANOGRAM INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN Managementcmité Integrale Jeugdhulp (MC) De uitvering van de delstellingen uit het decreet Integrale Jeugdhulp (art. 8) wrdt aangestuurd

Nadere informatie

Dossier Ecocheques. Bron: Lex4you op www.securex.eu. BOL BUDIV vzw Kerkstraat 108 9050 Gentbrugge 09 324 38 77. helpdesk@bol budiv.be www.bol budiv.

Dossier Ecocheques. Bron: Lex4you op www.securex.eu. BOL BUDIV vzw Kerkstraat 108 9050 Gentbrugge 09 324 38 77. helpdesk@bol budiv.be www.bol budiv. Dssier Eccheques Brn: Lex4yu p www.securex.eu BOL BUDIV vzw Kerkstraat 108 9050 Gentbrugge 09 324 38 77 helpdesk@bl budiv.be www.bl budiv.be Dssier Eccheques Wat is een eccheque? Eccheques zijn een initiatief

Nadere informatie

Obesitas Een onderschatte bedreiging: Publieke perceptie van obesitas in Europa

Obesitas Een onderschatte bedreiging: Publieke perceptie van obesitas in Europa Obesitas Een nderschatte bedreiging: Publieke perceptie van besitas in Eurpa SAMENVATTING PER LAND BELGIË Uitgeverd dr Opinium, een nafhankelijk bureau vr strategische inzichten, in samenwerking met de

Nadere informatie

TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS. september 2014

TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS. september 2014 TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS september 2014 INHOUD Inleiding 4 1 Del en uitvering van het tezicht 5 1.1 Wat willen we bereiken? 5 1.2 Werkwijze 5 1.3 Waarderingskader 7 2 Relatie met

Nadere informatie

Rapport. Bekend maakt bemind Onderzoek naar de bekendheid van en waardering voor het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak

Rapport. Bekend maakt bemind Onderzoek naar de bekendheid van en waardering voor het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Rapprt Bekend maakt bemind Onderzek naar de bekendheid van en waardering vr het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Over het CAOP Het CAOP is hét kennis- en dienstencentrum p het gebied van arbeidszaken

Nadere informatie

BETER IN BEDRIJF. Voel je Beter in Bedrijf! Uw organisatie Beter in Bedrijf. Verzuimbegeleiding & Arboadvies

BETER IN BEDRIJF. Voel je Beter in Bedrijf! Uw organisatie Beter in Bedrijf. Verzuimbegeleiding & Arboadvies BETER IN BEDRIJF Vel je Beter in Bedrijf! Uw rganisatie Beter in Bedrijf Verzuimbegeleiding & Arbadvies Beter in Bedrijf levert, naast reguliere arbdienstverlening, vral maatwerk in verzuimbegeleiding

Nadere informatie

D i e n s t v e r l e n i n g s d o c u m e n t

D i e n s t v e r l e n i n g s d o c u m e n t D i e n s t v e r l e n i n g s d c u m e n t Ons kantr hudt zich bezig met financiële dienstverlening en heeft zich gespecialiseerd in schade- en levensverzekeringen en is daarbij actief p de zakelijkeen

Nadere informatie

I. INLEIDING. Waarover handelt Boek III? 21/03/2014. Pierre de Bandt

I. INLEIDING. Waarover handelt Boek III? 21/03/2014. Pierre de Bandt Pierre de Bandt 1 I. INLEIDING Waarver handelt Bek III? 1) Detegangttdemarktisvrij(titel1) 2) Inschrijving bij KBO via ndernemingslketten(titel 2) 3) Algemene verplichtingen vr ndernemingen(titel 3) 2

Nadere informatie

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE WET VERPLICHTE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING GEMEENTEN NOORDOOST-BRABANT

IMPLEMENTATIE WET VERPLICHTE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING GEMEENTEN NOORDOOST-BRABANT BIJLAGE 1 IMPLEMENTATIE WET VERPLICHTE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING GEMEENTEN NOORDOOST-BRABANT 1. Inleiding Op 1 juli 2013 is de Wet verplichte meldcde huiselijk geweld en kindermishandeling

Nadere informatie

Agendanummer: Begrotingswijz.: Onderwerp : doorontwikkeling windenergie. Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 18 september 2012

Agendanummer: Begrotingswijz.: Onderwerp : doorontwikkeling windenergie. Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 18 september 2012 Agendanummer: Begrtingswijz.: CR2 Onderwerp : drntwikkeling windenergie Kenmerk: 12-0024868 Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 18 september 2012 0. Samenvatting Uw Raad heeft vr de ambitie

Nadere informatie

Beleidsplan 2014 Versie Zomer 2014

Beleidsplan 2014 Versie Zomer 2014 Beleidsplan 2014 Versie Zmer 2014 Pagina 1 van 6 Beleidsplan 2014 Supprt t Cnnect Vraf Vr u ligt het beleidsplan van de Stichting SUPPORT TO CONNECT. Het plan mvat een verzicht van de delstellingen, activiteiten

Nadere informatie

Federatiestatuut. Walburggroep. -concept -

Federatiestatuut. Walburggroep. -concept - Federatiestatuut Walburggrep -cncept - Federatiestatuut pagina 1/12 Inhud 1 Overwegingen 3 2 Naam en delstelling van de federatie 4 2.1 Naam 4 2.2 Delstelling 4 3 Bestuur 5 3.1 Federatiebestuur, beneming

Nadere informatie

Convenant brancheorganisatie beroepsverenigingen in het kader van: Versterking beroepsvereniging Beroepenregister en Beroepsregistratie

Convenant brancheorganisatie beroepsverenigingen in het kader van: Versterking beroepsvereniging Beroepenregister en Beroepsregistratie Cnvenant brancherganisatie berepsverenigingen in het kader van: Versterking berepsvereniging Berepenregister en Berepsregistratie De ndergetekenden, I. De rganisatie van brancherganisatie MOgrep Jeugdzrg

Nadere informatie

De Unie en het spook van het euroscepticisme

De Unie en het spook van het euroscepticisme De Unie en het spk van het eurscepticisme Prf. Steven Van Hecke & Wuter Wlfs Lessen vr de XXIste eeuw Leuven/Brugge 31 maart 2014 S. Van Hecke & W. Wlfs 1 S. Van Hecke & W. Wlfs 2 Structuur van de presentatie

Nadere informatie

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Jaarverslag 2016 Cliëntenraad Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Vrwrd Gewaardeerde lezer, Graag bieden we u hierbij ns jaarverslag 2016 aan zdat u geïnfrmeerd bent ver nze inbreng in het beleid

Nadere informatie

Privacy Statement Studenten

Privacy Statement Studenten Privacy Statement Studenten Hgeschl Leiden respecteert de privacy van haar studenten en gaat zrgvuldig en vertruwelijk m met juw persnsgegevens. Daarbij vldet de hgeschl aan de eisen van de Algemene Verrdening

Nadere informatie

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers Oprep erkenning en subsidiëring van grepsgericht aanbd pvedingsndersteuning dr vrijwilligers In het kader van het versterken van aanbd pvedingsndersteuning in de Huizen van het Kind lanceert Kind en Gezin

Nadere informatie

Voorstel aan de raad. Nummer: A15-03705. Steller: M. Stel Afdeling: Griffie Telefoon: 0320-278450 E-mail: m.stel@lelystad.nl

Voorstel aan de raad. Nummer: A15-03705. Steller: M. Stel Afdeling: Griffie Telefoon: 0320-278450 E-mail: m.stel@lelystad.nl Vrstel aan de raad Nummer: A15-03705 Steller: M. Stel Afdeling: Griffie Telefn: 0320-278450 E-mail: m.stel@lelystad.nl Punt 8 van de agenda vr de vergadering van 10 februari 2015. Onderwerp: Gedragscde

Nadere informatie

Actieplan leeftijdsbewust personeelsbeleid 2013-2023

Actieplan leeftijdsbewust personeelsbeleid 2013-2023 Nvember 2013 Actieplan leeftijdsbewust persneelsbeleid 2013-2023 Actie 1: Ontwikkelen van een stagebeleid. Stagiaires zijn ptentiële nieuwe cllega s. Een stageperide kunnen we aanzien als een inwerkperide.

Nadere informatie

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van Testamenten check Streep dr wat niet van tepassing is VRAAG 1 Is uw testament van vóór 2003? De kans is grt dat uw testament niet vldet aan uw wensen, geen gebruik maakt van de mgelijkheden sinds de invering

Nadere informatie

IKZ DEEL II : De informatieronde

IKZ DEEL II : De informatieronde Vanuit het standpunt van de zn is de schaduw nzichtbaar (Gethe) IKZ DEEL II : De infrmatiernde Het is méér dan een cliché f butade: m aan een breed kwaliteitsbeleid te werken, heb je écht steun, inbreng

Nadere informatie

Het interfederaal Centrum dient te evolueren naar een volwaardig algemeen mensenrechtenorgaan

Het interfederaal Centrum dient te evolueren naar een volwaardig algemeen mensenrechtenorgaan Aan de heer Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Kning Albert II-laan 15 - Cnsciencegebuw 1210 BRUSSEL cntactpersn ns kenmerk Brussel Liseltte Hedebuw DIVER_ADV_20130916_CGKR

Nadere informatie

EU-subsidies voor gemeentes

EU-subsidies voor gemeentes EU-subsidies vr gemeentes Organiseren van de verwerving 12 januari 2010 In deze presentatie 1. Intrductie: De EU-regelingen 2. Het nderzek van BB / PNO Cnsultants 3. EU-subsidieverwerving dr gemeenten

Nadere informatie