RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK STICHTING NEDERLANDSE TAAL EN CULTUUR BARCELONA, SPANJE

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK STICHTING NEDERLANDSE TAAL EN CULTUUR BARCELONA, SPANJE School : Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona, Spanje Plaats : BARCELONA - SPANJE BRIN-nummer : 28FC Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 15, 17 en 19 november 2008 Datum vaststelling : 17 maart 2009

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT

4

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona, Spanje in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, de voorwaarden voor kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de onderwijsinspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Deze lesbezoeken vonden plaats in verschillende groepen op de drie locaties. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en een afvaardiging van het bestuur. Op uw school zijn verder gesprekken gevoerd met leerlingen en ouders. 5

6 Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en een afgevaardigde van het bestuur. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. 6

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona, Spanje Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding/het NTC-bestuur stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals geformuleerd in het schoolplan. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.8 De school biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 7

8 Tijd 4.1 De school heeft voldoende onderwijstijd gepland (120 uur per jaar). 4.2 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 4.3 De school heeft maatregelen genomen om ongeoorloofd verzuim tegen te gaan. 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. 8

9 Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na De school betrekt de ouders/verzorgers van leerlingen bij de zorg van hun kind. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 9

10

11 3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant, tussen de indicatoren en de context van de school en eerdere inspectiebezoeken. Uitgangssituatie van de school De Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Barcelona is in 1992 opgericht. De school heeft ongeveer 120 leerlingen. Daarvan volgen veertien leerlingen voortgezet onderwijs. De lessen worden verzorgd op drie locaties. Twee daarvan liggen in Castelldefels. Op de hoofdlocaties aldaar wordt Nederlandse les gegeven aan leerlingen die Nederlands als tweede of derde taal hebben. Hier wordt ook voortgezet onderwijs gegeven. In een kleine nevenvestiging krijgen vijf leerlingen, die Nederlands als eerste taal hebben, les. In Sant Cugat krijgen circa dertig leerlingen met Nederlands als tweede of derde taal, les. De school maakt gebruik van lokalen in een schoolgebouw, een cultureel centrum en een taleninstituut. De ruimtes moeten met anderen gedeeld worden. Dit betekent dat er weinig tot geen bergruimte is, materialen niet kunnen blijven hangen en dat er geen computers beschikbaar zijn. Op twee locaties is het meubilair niet afgestemd op de leerlingenpopulatie. De huisvestingssituatie is dan ook niet optimaal te noemen. De school wil het aantal leerlingen uit een taal-drie situatie terugbrengen omdat is gebleken dat de vorderingen veelal gering zijn, omdat in de thuissituatie het gebruik van de Nederlandse taal niet gestimuleerd wordt. De school heeft daarom een aannamebeleid geformuleerd. Nieuw aangemelde leerlingen doen een instaptoets om het niveau te bepalen en om te bepalen of er enige basale kennis van de Nederlandse taal aanwezig is. Wanneer deze basis ontbreekt krijgen ouders het advies daar eerst aan te werken. De school onderhoudt goede contacten met het Nederlandse consulaat in Barcelona. De consul maakt deel uit van het bestuur en hij is tevens vertrouwenspersoon. Het consulaat steunt de school onder meer bij culturele activiteiten. De school heeft een ambitieus bestuur, dat zich in de afgelopen periode sterk geprofessionaliseerd heeft. Algemeen beeld In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het onderwijs van de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Barcelona van voldoende kwaliteit is. De inspectie constateert dat, ondanks de inspanningen en de betrokkenheid van de leraren, de kwaliteit van het onderwijs op enkele essentiële onderdelen te wensen overlaat. Deze tekortkomingen gelden met name het leerstofaanbod, de onderwijstijd, de leerlingbegeleiding en de leerlingenzorg en in mindere mate het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren. 11

12 Bij het didactisch handelen valt op dat eigentijdse inzichten en didactische werkvormen, zoals werken met aanschouwelijk materiaal, dagritmekaarten, taakbrieven, instructietafel, stoplichtmethode en de computer geen ingang hebben gevonden. Er bestaat ook geen structurele aandacht voor de tussendoelen voor beginnende geletterdheid. Daarnaast zijn de lessen sterk gericht op schriftelijke taalvaardigheid. De oordelen van de inspectie geven aanleiding tot een aangepast toezichtarrangement. Over twee jaar zal de inspectie de school opnieuw bezoeken. De inspectie heeft het bestuur geadviseerd ondersteuning van de Stichting NOB te vragen. Hieronder licht de inspectie haar oordeel toe. Toelichting op het kwaliteitsprofiel Opbrengsten De school kan in onvoldoende mate aannemelijk maken dat leerlingen zich 'naar verwachting' ontwikkelen. Voor dit laatste is namelijk nodig dat de school per doelgroep R1, R2 en R3 expliciet doelen stelt, en bepaalt of deze zijn gerealiseerd. De school heeft deze doelen vastgelegd, maar de resultaten van de leerlingen worden niet gerelateerd aan deze doelen. Daarom is niet vast te stellen, of de vooruitgang van de leerlingen overeenkomt met de verwachtingen. Kwaliteitszorg Het bestuur is wat de kwaliteitszorg betreft vooral gericht op professionalisering van het bestuurlijk functioneren. Op dit moment legt het bestuur haar werkwijze vast in een 'bestuurshandboek'. Binnenkort zal het bestuur door middel van een zelfevaluatie-instrument het eigen functioneren in kaart brengen en ook zal zij aan ouders vragen hoe zij tegen de school aankijken. De inspectie heeft gesuggereerd om ook de leraren te betrekken bij de zelfevaluatie. Op schoolniveau heeft de kwaliteitszorg nog te weinig vorm gekregen. De kwaliteit van onderwijzen en leren wordt niet systematisch in beeld gebracht. De resultaten van de individuele leerlingen worden voor enkele gebieden in kaart gebracht, maar op schoolniveau worden de opbrengsten niet met een vaste regelmaat geëvalueerd. De school werkt echter wel degelijk aan verbeteractiviteiten, maar het ontbreekt aan een planmatige aanpak. Ook de borging van gemaakte afspraken en verworven kennis is een aandachtspunt, evenals de informatievoorziening naar ouders over de kwaliteit van het onderwijs. Onderwijspraktijk Het merendeel van de indicatoren die betrekking hebben op de onderwijspraktijk, is als voldoende gewaardeerd. De leraren gaan respectvol met de leerlingen om en de omgang tussen de leerlingen onderling is eveneens respectvol te noemen. De leerlingen vinden het over het algemeen leuk om naar de Nederlandse les te gaan. De ouders zijn lovend over de inzet, betrokkenheid en toegankelijkheid van de leraren en de directie. 12

13 In het leerstofaanbod doen zich knelpunten voor. Voor de jongste kinderen is het aanbod weinig inspirerend en het ontbreekt aan een heldere planning en registratie van het aanbod in termen van tussendoelen. Voor de oudere groepen is er geen systematisch aanbod voor begrijpend lezen en er is ook weinig aandacht voor voortgezet technisch lezen. In de groepen wordt aandacht besteed aan Nederlandse cultuur, maar dit heeft in een aantal groepen een ad hoc karakter. De leerlingen zijn vooral bezig met schriftelijke oefeningen die niet uit de hoofdmethode maar uit aanvullende materialen komen. Het lesmateriaal ziet er niet altijd uitnodigend uit (kopieerbladen) en de aanwezige leesboekjes zijn overwegend gedateerd. Verder zijn er geen stimulerende dvd's of computerprogramma's voorhanden. Wat betreft de onderwijstijd maakt de hoofdlocatie het meeste aantal uren. Toch haalt deze locatie op jaarbasis geen honderd uur Nederlandse taal, omdat structureel een half uur wordt gepauzeerd. Op de andere locaties zijn nog minder uren gepland. Van de geplande tijd gaat in de praktijk over het algemeen nog enige tijd af, omdat de lessen later beginnen dan de geplande aanvangstijd. De leerlingen krijgen niet structureel huiswerk mee, dus op deze wijze wordt het gemis aan uren niet goed gemaakt. Uit de schoolgids wordt voorts niet duidelijk hoeveel tijd er aan cultuur wordt besteed. Verder acht de inspectie het wenselijk dat de school helder maakt hoe de lestijd in de verschillende groepen of bouwen wordt verdeeld over de verschillende onderdelen van Nederlandse taal (mondelinge taalvaardigheid, spellen, stellen, woordenschat, technisch lezen, begrijpend lezen) omdat de aandacht nu overwegend op schriftelijke taal lijkt te liggen. Hoewel in alle groepen sprake is van grote onderlinge verschillen wordt daar in het merendeel van de groepen te weinig rekening mee gehouden, zowel bij de instructie als bij de verwerking. Wat betreft het klassenmanagement valt op dat de leerlingen overwegend individueel aan het werk zijn en dat de leraren vooral reageren op de vragen van leerlingen. De leraar helpt bij verwerking van de opdrachten en is minder gericht op instructie aan (groepjes) leerlingen. De uitleg aan de leerlingen is voldoende duidelijk, de leerlingen weten wat ze moeten doen en hoe ze dit moeten doen. De leraren informeren de leerlingen aan het begin van de les echter niet over de bedoeling van een opdracht of het doel van de les en een terugkoppeling naar dit doel, aan het eind van de les ontbreekt. Door dit wel te doen zal de stof beter beklijven. De vorderingen van de leerlingen worden gevolgd op het gebied van fonemen, woordenschat en spelling. Voor technisch lezen gebruikt de school geen methodeonafhankelijke toetsen en voor begrijpend lezen start de school dit jaar in de middenbouw met de afname van actuele toetsen. De inspectie acht het van wezenlijk belang dat de taalontwikkeling van de jongste leerlingen en het technisch en begrijpend lezen worden gevolgd. Omdat de school niet aan deze eisen voldoet is het systematisch volgen van de vorderingen als onvoldoende beoordeeld. De inspectie plaatst kanttekeningen bij de instaptoets die de school zelf heeft ontwikkeld. Ze pleit ervoor hiervoor een actuele, genormeerde toets te hanteren. Wat betreft de leerlingenzorg blijkt dat voor leerlingen met een D of E score geen handelingsplannen worden gemaakt. De maatregelen die de school neemt, komen neer op het herhalen van de leerstof. 13

14 De school beschikt daarenboven niet over leerlingendossiers waarin de gegevens over de leerlingen systematisch worden bewaard. De inspectie beschouwt het ontbreken van goede procedures voor het volgen van de vorderingen en de ontwikkeling van leerlingen en het ontbreken van handelingsplannen voor leerlingen die daarvoor in aanmerking komen, als een tekortkoming. 14

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school wordt door de inspectie als zwak beoordeeld. In beginsel volgt over twee jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In het komend jaar vindt een digitaal onderzoek plaats. 15