Non VKA Oral AntiCoagulants. implicaties voor de operatieve ingreep in electieve - en urgente setting. Dr S. Vanden Daelen Prof Dr E.
|
|
- Ruth Hermans
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Non VKA Oral AntiCoagulants implicaties voor de operatieve ingreep in electieve - en urgente setting Dr S. Vanden Daelen Prof Dr E. Vandermeulen
2 Non-Vitamin K anticoagulants Selectieve factor Xa inhibitoren Parenteraal Fondaparinux (Arixtra ) Oraal Rivaroxaban (Xarelto ) Apixaban (Eliquis ) Directe trombine inhibitoren (DTI s) Parenteraal Bivalirudine (Angiox ) Argatroban Oraal Dabigatran (Pradaxa )
3 NOAC s Directe thrombine inhibitoren f II (Thrombine) : splitst fibrinogeen + activatie stollingsfactoren en plaatjes Selectieve factor Xa inhibitoren f X : thrombine generatie (via prothrombine + f V)
4 Voordelen van NOAC s
5 Directe thrombine inhibitor Dabigatran etexilate ( mg 1x/d) Indicaties: Preventie van VTE na orthopedische heelkunde Preventie cardiogeen embolisme bij non-valvulaire VKF Behandeling van longembool Farmacokinetiek:
6 Dabigatran etexilate Monitoring: Electieve setting: geen monitoring noodzakelijk Gedaalde nierfunctie, hoge leeftijd, laag gewicht: beste kwantitatieve monitoring: gedilueerde Thrombine Tijd of (dtt via Haemoclot Thrombin Inhibitor HTI, lineaire relatie) Urgente se;ng: HTI te langdurig kwalita=eve monitoring via aptt (curvilineaire relatie) Verhoogde aptt: verhoogd risico op bloeding
7 Dabigatran -Monitoring aptt Enkel een kwalitatieve meting Nuttig om de aanwezigheid van een overdosis te detecteren bij patiënten met een verhoogd bloedingsrisico of die bloeden Beperkte sensitiviteit en niet geschikt voor een kwantitatieve bepaling van het ontstollend effect (vooral in aanwezigheid van hogere plasmaspiegels van dabigatran) From Douxfils J et al. Thromb Haemost 2012; 107,
8 Dabigatran -Monitoring Trombine Tijd (TT) and Haemoclot Thrombin Inhibitor (HTI) Normale TT waarden wijzen op de afwezigheid van klinisch belangrijke plasmaspiegels van dabigatran TT is te gevoelig bij plasmaspiegels > 25 ng/ml Een gedilueerde trombine tijd (dtt) specifiek gekalibreerd voor dabigatran is aangewezen bij de monitoring van dabigatran plasmaspiegels Een lineaire correlatie tussen dabigatran plasmaspiegels en de HTI maakt deze test uitermate geschikt voor kwantitatieve bepalingen van dabigatran Douxfils J et al. Thromb Haemost 2012; 107,
9 Dabigatran -Monitoring ECT PT Ecarin clotting Time (ECT) ECT levert eveneens een lineaire correlatie met de DTI plasmaspiegels PT/INR Onbetrouwbaar in de aanwezigheid van dabigatran Douxfils J et al. Thromb Haemost 2012; 107,
10 Dabigatran en electieve heelkunde Nierfunctie (CrClin ml/min) T ½(u) Aantal dagen therapiestop bij electieve ingreep (hoog bloedingsrisico ) Aantal dagen therapiestop bij electieveingreep (laag bloedingsrisico) 60 +/-14 2 dagen 24u 30 - < 60 +/ dagen 1-2 dagen 15 - < 30 +/-28 4 dagen 2-3 dagen (>48u)
11 Bloedingsrisico procedures Beperkte procedures met gering bloedingsrisico Mineure tandheelkundige procedure Vullingen, kanaalvullingen, tandsteen verwijderen Enkelvoudige tandextractie: VKA titreren tot INR evt. Tranexaminezuur(Exacyl ) mondspoelingen Mineure dermatologische procedures Oftalmologische procedures: cataractheelkunde Diagnostische gastroscopie Diagnostische bronchoscopie zonder biopsiename of naaldaspiratie Coronarografie of percutane coronaire interventie via radiale weg Vervanging van pacemaker en ICD (INR < 2,5) Procedures met laag bloedingsrisico Endoscopie met biopsie Prostaat-en blaasbiopsie Flebologische procedures Angiografie Implantatie van pacemaker of ICD (hoogrisico zo complexe anatomie) Electrofysiologische studie of radiofrequente catheter ablatie
12 Selectieve f Xa inhibitor Rivaroxaban (20 mg 1x/d, 15 mg 2x/d) Indicaties: Preventie VTE na orthopedische heelkunde Acute en chronische behandeling van DVT Behandeling van longembool Preventie van cardiogeen embolisme bij non-valvulaire VKF Preventie van atherothrombotische events na ACS Farmacokinetiek
13 Rivaroxaban Monitoring Electieve setting: geen monitoring noodzakelijk Gedaalde nierfunctie, hoge leeftijd, laag gewicht: beste kwantitatieve monitoring: chromogene anti-xa activiteit Urgente setting: anti-xa test niet altijd beschikbaar Kwalitatieve monitoring via PT/INR (afhankelijk van reagens)
14 Rivaroxaban -Monitoring Douxfils J et al. Thrombosis Research 2012; 130 (Suppl 2),
15 Rivaroxaban -Monitoring Douxfils J et al. Thrombosis Research 2012; 130 (Suppl 2),
16 Rivaroxaban en electieve heelkunde Nierfunctie (CrClin ml/min) T1/2 (u) Aantal dagen therapiestop voor electieve ingreep (hoog bloedingsrisico) Aantal dagen therapiestopvoor electieve ingreep (laag bloedingsrisico) 60 +/ u u 30 - < 60 +/-9,5 >3d 2-3d 15 - < 30 +/-10 > 4d 4d
17 Test Rivaroxaban Apixaban Dabigat ran Prothrombin time Qualitative screening test, dependent on the reagent used INR should not be used Low sensitivity Modified prothrombin time shows higher sensitivity Insensitive Activated partial thromboplastintime Low sensitivity, must not be used Low sensitivity, must not be used Sensitive for a qualitative screening, depending on the assay that is used Chromogenic anti-xa assay Standard assay for quantitative measurements of rivaroxaban High sensitivity Standard assay for quantitative measurements of apixaban High sensitivity Insensitive Thrombin time Insensitive Insensitive Oversensitive (standard TT) Dilute TT Insensitive Insensitive Standard assay for quantitative measurements of dabigatran High sensitivity Ecarin clotting time Insensitive Insensitive Good sensitivity, not routinely available Activated clotting time Good sensitivity, poor reproducibility No data Low sensitivity Thromboelastography Good sensitivity, specific reagents need to be developed No data Sensitive, additional studies are necessary Thrombin generation assay TT: Thrombin time. Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available Cave: Maat van afwijking PT of aptt maat van ontstolling! Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available VandenDaelenS et al. Expert Rev. Cardiovasc. Ther. 2014;13:
18 Test Rivaroxaban Apixaban Dabigat ran Prothrombin time Qualitative screening test, dependent on the reagent used INR should not be used Low sensitivity Modified prothrombin time shows higher sensitivity Insensitive Activated partial thromboplastintime Low sensitivity, must not be used Low sensitivity, must not be used Sensitive for a qualitative screening, depending on the assay that is used Chromogenic anti-xa assay Standard assay for quantitative measurements of rivaroxaban High sensitivity Standard assay for quantitative measurements of apixaban High sensitivity Insensitive Thrombin time Insensitive Insensitive Oversensitive (standard TT) Dilute TT Insensitive Insensitive Standard assay for quantitative measurements of dabigatran High sensitivity Ecarin clotting time Insensitive Insensitive Good sensitivity, not routinely available Activated clotting time Good sensitivity, poor reproducibility No data Low sensitivity Thromboelastography Good sensitivity, specific reagents need to be developed No data Sensitive, additional studies are necessary Thrombin generation assay TT: Thrombin time. Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available Cave: Maat van afwijking PT of aptt maat van ontstolling! Good sensitivity, but high interindividual variability, long turnaround time and not routinely available VandenDaelenS et al. Expert Rev. Cardiovasc. Ther. 2014;13:
19 NOAC s Neutraliseren van effect NOAC s: kort halfleven, minder complicaties/bloedingen? Urgente setting Levensbedreigende bloeding? Urgente operatieve ingreep met hoog bloedingsrisico? Specifiek protocol noodzakelijk!
20 Dabigatran Neutraliseren van effect Stop inname (korte halfwaardetijd, maar functie van nierfunctie) Fresh frozen plasma (FFP) Weinig prohemostatische waarde, geen voordeel aangetoond in studies Bevat te laag aantal/concentratie stollingsfactoren Risico op allergie, infectie, TRALI Enkel te verdedigen bij hypovolemie Recombinant f VIIa (Novoseven ): Weinig evidentie (klinische studies op mens en dier: vrijwel geen effect) Verhoogd trombotisch risico
21 Dabigatran Neutraliseren van effect (Geäctiveerd) Prothrombin Complex Concentrate (apcc of Factor eight inhibitor bypassing activity (FEIBA ); PCC (of PPSB )) Bevatten hoge concentraties v. stollingsfactoren die het inhiberend effect v. thrombine inhibitoren overtreffen Studies 4 factor PCC: geen effect op TT of aptt Studies apcc: verkorting PT, geen effect aptt Case report: ablatie-geïnduceerde bloeding: gunstig effect Actieve kool 99% absorptie Hemodialyse 62-68% removal na 2 u dialyse Anti-fibrinolytische agentia
22 Dabigatran In de toekomst Monoclonaal antilichaam: a-dabi Fab (idarucizumab) Thrombine analoog (affiniteit voor dabigatran > 350 x dat van trombine) Inhibitie dabigatran in vitro + in vivo Geen procoagulerend effect Dierenstudies: onmiddellijke reversal Patiëntenstudies: lopende in UZL (P.I.: Prof. P. Verhamme BLV) Referentie: Reversal of Dabigatran Anticoagulant Effect with Idarucizumab. Available from: clinicaltrials.gov/show/nct [Accessed on 16 Sept 2014]
23 Dabigatran Neutraliserenvan effect Schiele F et al. Blood 2013; 121,
24 Rivaroxaban Neutraliseren van effect Stop inname (korte halfwaardetijd) FFP: - geen ondersteunende data Recombinant f VIIa (Novoseven ): - Klinische studies (dieren): geen evidentie (Geäctiveerde); Prothrombin Complex Concentrates (PCC (PPSB )); apcc (FEIBA )) - PCC: goede resultaten op PT, TGA, TEG in vitro en in dierenstudies. Patiëntenstudies ontbreken - apcc: reeds kleine dosis positief effect op PT, aptt, f Xa activiteit in vitro. Geen patiëntenstudies in vivo
25 Rivaroxaban Neutraliseren van effect Actieve kool: geen data Hemodialyse: geen effect Anti-fibrinolytische agentia
26 Rivaroxaban in de toekomst? R-antidote (andexanet alpha): universal antidote fxainhibitor Afgesplitst deeltje van inactieve f Xa, waarin mutatie met als gevolg inactivatie enzymatische activiteit Inhibitie f Xa-inhibitor of LMWH zonder activiteit op f Xa zelf Momenteel in dierenstudies + fase II patiëntenstudies PER 977 (onder ontwikkeling) Binding en neutralisatie van zowel f Xa-inhibitoren, thrombine inhibitoren en heparines
27 Rivaroxaban Neutraliserenvan effect Lu G et al. Nature Medicine 2013; 19,
28 Patient bleeding on NOAC? Stop NOAC Standard rescuscitation procedures: *Assure hemodynamic stability *Search for source of bleeding *Determine blood formula (hemoglobin, platelets), creatinine, aptt (dabigatran), PT (rivaroxaban) *Assess time since last dose of NOAC. If necessary and available determine NOAC activity Mild bleeding: *Local hemostatic measures *Delay next dose of NOAC Clinically significant bleeding: *General measures including fluid resucitation *Local or procedural hemostatic measures *Transfusion support if necessary (RBC, platelets) *Pro-hemostatic agents if bleeding persists and the patient becomes hemodynamically unstable Life-threatening bleeding: *General supportive and local/procedural hemostatic measures as for clinically significant bleeding. Fluid rescucitation and transfusion support Charcoal if intake <2 h ago *Pro-hemostatic agents: - PCC (25 50 IU/kg) - apcc ( IU/kg) - fviia (90 µg/kg) *Antifibrinolytic therapy (e.g., tranexamic acid mg/kg) *Dialysis in case of dabigatran-associated bleeding *Antidote if available (clinical studies) Figure 1. Recommended management in acute bleeding in patients taking a non-vitamin K antagonist oral anticoagulant. NOAC: Non-vitamin K antagonist oral anticoagulant; PCC: Prothrombin complex concentrates; PT: Prothrombin time. VandenDaelenS et al. Expert Rev. Cardiovasc. Ther. 2014;13:
29 VRAGEN?
AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA
AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA Dr. Anna Vantilborgh Hematologie - UZ Gent 13 september 2013 ALGEMENE PRINCIPES IN BEHANDELING VAN BLOEDINGEN AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER ORALE DIRECTE
Nadere informatiePerioperatief beleid. van patiënten behandeld met bloedverdunners
Perioperatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners Perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers Aspirine en/of ADP receptor inhibitor (Plavix of clopidogrel, Efient of
Nadere informatieMonitoring van dabigatran
Monitoring van dabigatran CRITICALLY APPRAISED TOPIC 23/04/ 15 Dr. Delphine Labaere ASO Klinische Biologie Diagnostic scenario Nieuwe orale anticoagulantia: NOAC ( DOAC, TSOC, ) Directe inhibitie van specifieke
Nadere informatieMini symposium. VHL 18 juni 2013 An Stroobants
Mini symposium VHL 18 juni 2013 An Stroobants Programma Introductie: An Stroobants Evaluatie van screeningstests Rol van PT en in screening op NOAC gebruik: Harry de Wit Evaluatie van specifieke tests
Nadere informatieLaboratoriumtesten voor het meten van DOACs
Laboratoriumtesten voor het meten van DOACs Moderator A.B. Mulder 1st author / speaker A.K. Stroobants Co-authors VHL werkgroep hemostase Stollingslaboratorium AMC Belangenverklaring In overeenstemming
Nadere informatieNOACs in de dagelijkse praktijk. Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl
NOACs in de dagelijkse praktijk Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl Belangen Voordrachten tijdens wetenschappelijke verenigingen ondersteund door farma; honoraria
Nadere informatiePerioperative management of NOACs
Perioperative management of NOACs Peter Verhamme Bloedings- en Vaatziekten Erik Vandermeulen Anesthesie Perioperatieve Antitrombotic Therapy 2000 Vitamine K antagonists (Marcoumar, Marevan, Sintrom) Aspirine
Nadere informatieLaboratoriummonitoring van directe orale anti-coagulantia. Dr Jan Emmerechts 11/03/17
Laboratoriummonitoring van directe orale anti-coagulantia Dr Jan Emmerechts 11/03/17 Inleiding Stolling en anticoagulantia TF FVII FIX FX FV FII (trombine) fibrinogeen fibrine Inleiding Stolling en anticoagulantia
Nadere informatieDOACs in 15 dia s Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen
DOACs in 15 dia s - 2018 - Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen Wat zijn DOACs? DOACs zijn bloedverdunners: Directe Orale Anti Coagulantia Die worden gebruikt bij atriumfibrilleren (AF) en
Nadere informatiecasuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen
casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen Dr. Marieke JHA Kruip Internist- hematoloog Erasmus MC inhoud casus indica>es nieuwe orale middelen risico
Nadere informatieAanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia
Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia dr. Tom Vydt, cardioloog AZ Sint-Maarten GR0034AV versie 04-2014 ALGEMEEN YK Perioperatief beleid van patiënten
Nadere informatiePradaxa (dabigatran etexilaat) en het specifieke antidotum, Praxbind (idarucizumab) Educational slide kit for users
Pradaxa (dabigatran etexilaat) en het specifieke antidotum, Praxbind (idarucizumab) Educational slide kit for users Pradaxa is geregistreerd voor meerdere indicaties1 CVA preventie bij non- valvulair atrium
Nadere informatieNOACs: PERI-OPERATIEVE AANDACHTSPUNTEN: EEN UPDATE. prof. dr. Erik Vandermeulen Anesthesiologie UZ Leuven
NOACs: PERI-OPERATIEVE AANDACHTSPUNTEN: EEN UPDATE prof. dr. Erik Vandermeulen Anesthesiologie UZ Leuven NOACs: Aanpak bij bloedingscomplicaties en dringende heelkunde prof. dr. Peter Verhamme Bloedings-
Nadere informatieIndicatie antistolling. NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Indicaties VKA in NL Wat gebruikten we. Het stollingsmechanisme
Indicatie antistolling NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Behandeling DVT/ longembolie Atriumfibrilleren Mechanische hartklep Arterieel vaatlijden Hartfalen met kamerdilatatie ( alleen
Nadere informatieAntitrombotica en locoregionale anesthesie
Antitrombotica en locoregionale anesthesie prof. dr. Erik Vandermeulen dienst anesthesiologie Diagnose van spinale bloedingen Eerste symptoom: Spierzwakte: 51% Rugpijn (gordelvormig): 39% Sensorisch deficiet:
Nadere informatieWat is nieuw in Antistollingswereld?
Wat is nieuw in Antistollingswereld? Peter Verhamme Bloedings- en vaatziekten UZ Leuven NOACs/DOACs - Antistolling bij VKF: Waarom we NOACs verkiezen! - Peri-operatief beleid 1 Nieuwe orale anticoagulantia
Nadere informatieMEDISCH PROTOCOL Peri-operatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners
JESSA ZIEKENHUIS MEDISCH PROTOCOL 09.01.01.19.01 Peri-operatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners Datum opmaak: 01/12/2010 Datum laatste herziening: 15/10/2014 Pagina s protocol: 16 Pagina
Nadere informatieNieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs)
Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs) Regionaal Formularium Zwolle Daphne Bertholee, ziekenhuisapotheker i.o. Douwe van der Meer, coördinator Regionaal Formularium Zwolle FTO 15 oktober 2013 Isala Inleiding
Nadere informatieUrgente aanpak van bloedingen. Kathelijne Peerlinck Bloedings- en Vaatziekten UZ Gasthuisberg Leuven
Urgente aanpak van bloedingen Kathelijne Peerlinck Bloedings- en Vaatziekten UZ Gasthuisberg Leuven Casus: J-B H, 84 jaar Gezwollen blauwe tong en slikproblemen Ochtend van spoedopname : Consult huisarts
Nadere informatiePerioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten. Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden
Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden Anticoagulantia Vitamine K antagonisten (VKA) Trombocytenaggregatieremmers
Nadere informatieHet werkingsmechanisme van recombinant factor VIIa (NovoSeven)
Het werkingsmechanisme van recombinant factor VIIa (NovoSeven) Ton Lisman Chirurgisch Onderzoekslaboratorium, UMC Groningen Behandeling van hemofilie A/B Suppletie FVIII/FIX Remmende antistoffen? Bypassing
Nadere informatieHoe coupeer je anticoagulantia?
Hoe coupeer je anticoagulantia? COIG klinische farmacologie 18-6-2019 Jenneke Leentjens, internist-vasculair geneeskundige klinisch farmacoloog DISCLOSURE BELANGEN (potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatiePatiënten met een intracraniële bloeding onder de nieuwe orale anticoagulantia: aanwijzingen voor de praktijk
Neurochirurgie Patiënten met een intracraniële bloeding onder de nieuwe orale anticoagulantia: aanwijzingen voor de praktijk Patients with an intracranial hemorrhage who are treated with the new oral anticoagulants:
Nadere informatieDr. Bart Oris h.-hartziekenhuis Lier
De klassieke voorstelling van de stollingscascade met een intrinsieke en extrinsieke arm strookt niet met de in vivo stolling Essentieel bij een normale stolling is de aanwezigheid van de fosfolipidenmembraan
Nadere informatieInfospot. Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) Oktober - November - December 2014
Infospot Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) Oktober - November - December 2014 Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) - Oktober - November - December 2014 1 I. Definitie Nieuwe Orale Anticoagulantia
Nadere informatieNieuwe orale anticoagulantia: hoe monitoren? Wat zijn de effecten op routine stollingstesten?
1 Nieuwe orale anticoagulantia: hoe monitoren? Wat zijn de effecten op routine stollingstesten? Marieke Criel 2 Indeling 1. Inleiding 2. Nieuwe orale anticoagulantia 1. Dabigatran 2. Rivaroxaban 3. Monitoring:
Nadere informatieVernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren. Joep Hufman, Medical Scientific Liason
Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren Joep Hufman, Medical Scientific Liason Agenda/ Content Atrium fibrilleren & Stollingscascade Heden Toekomst Discussie Atrium fibrilleren en Stollingscascade
Nadere informatieProblematiek 17/01/2011. Dr. Patrick Schoeters PREVENTIEF ANTISTOLLINGSBELEID BIJ ENDOSCOPISCHE PROCEDURES
Preventief antistollingsbeleid bij endoscopische procedures : een bloedstollend verhaal PREVENTIEF BIJ ENDOSCOPISCHE PROCEDURES Dr. Patrick Schoeters Problematiek Thrombusvorming cruciaal in cardiovasculaire
Nadere informatieInleiding op de fysiologie en pathologie van de bloedstolling
Inleiding op de fysiologie en pathologie van de bloedstolling Dr. Anna Vantilborgh Hematologie - UZ Gent 2010 Universitair Ziekenhuis Gent 2 2 3 4 4 5 5 6 6 7 8 8 1) INITIATION HEMOSTASIS Endothelial cells
Nadere informatieVerworven stollingsinhibitoren. Marc Jacquemin
Verworven stollingsinhibitoren Marc Jacquemin 1 AUTO-immune respons tegen eigen eiwitten Verworven stollingsinhibitor Lupus anticoagulans Copyright Excorim 2 AB Coagulation in a blood vessel: fibrin stabilises
Nadere informatieCouperen van anticoagulantia bij bloedingen en acute interventies (VKA, DOAC, heparine/lmwh, trombocytenaggregatieremmers) Versie 4, aug 2016
Couperen van anticoagulantia bij bloedingen en acute interventies (VKA, DOAC, heparine/lmwh, trombocytenaggregatieremmers) Versie 4, aug 2016 INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMEEN 2. VITAMINE K ANTAGONISTEN 3. DIRECTE
Nadere informatieartseninformatie Richtlijnen voor beleid van bloedverdunners in een peri-operatieve fase GezondheidsZorg met een Ziel
i artseninformatie Richtlijnen voor beleid van bloedverdunners in een peri-operatieve fase GezondheidsZorg met een Ziel 2 Inhoud 1 Richtlijnen voor beleid van bloedverdunners in een peri-operatieve fase...
Nadere informatieDr. Bart Oris h.-hartziekenhuis Lier
De klassieke voorstelling van de stollingscascade met een intrinsieke en extrinsieke arm strookt niet met de in vivo stolling Essentieel bij een normale stolling is de aanwezigheid van de fosfolipidenmembraan
Nadere informatieAntistolling in het pijncentrum
Antistolling in het pijncentrum Dr. Veerle Dirckx mariaziekenhuis.be Mensen zorgen voor mensen Overzicht Ter opfrissing de stollingscascade Wat is er allemaal op de markt? Wat werkt waarop in? Hoelang
Nadere informatieNieuwe anticoagulantia Ze komen er echt aan. Saskia Middeldorp Vasculaire Geneeskunde AMC, Amsterdam
Nieuwe anticoagulantia Ze komen er echt aan Saskia Middeldorp Vasculaire Geneeskunde AMC, Amsterdam Classes of new anticoagulants I Initiation Recombinant TFPI (tifacogin) NAPc2 II Xa formation Direct:
Nadere informatieNOAC s. Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog
NOAC s Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog Antistollingsmedicatie Toegepast ter preventie en behandeling van arteriële en
Nadere informatieAntitrombotica tijdens de peri-operatieve fase. Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge
Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge Hemostase Anticoagulantia / anti-aggregantia: allebei bloedverdunners PRIMARY AGGREGATION Platelet Aggregation
Nadere informatieVoorkamerfibrillatie: ontstolling anno Frank Provenier
Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno 2014 Frank Provenier 26/4/2012 Voorkamerfibrillatie, definitie eerste episode voorkamerfibrillatie paroxysmale voorkamerfibrillatie persisterende voorkamerfibrillatie
Nadere informatieStolling & Leverziekten: is het nu te dik of te dun?
DEPARTMENT OF HEPATOLOGY AND GASTROENTEROLOGY Stolling & Leverziekten: is het nu te dik of te dun? Xavier VERHELST, MD, PhD Dienst Maag-, Darm- en Leverziekten Postgraduaat 28 Maart 2019 Pellicoro et al.,
Nadere informatieVoorkom bloedingen. de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren. Eindhoven, 19 juni 2014
Voorkom bloedingen de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren Eindhoven, 19 juni 2014 dr. M.R. Nijziel, internist-hematoloog Indeling stollingssysteem oude antistollingsmiddelen
Nadere informatieEén van de meest gevreesde complicaties van een neuraxiaal block is een de ontwikkeling van een spinaal (epiduraal of subarachnoïdaal) hematoom en
1 Eén van de meest gevreesde complicaties van een neuraxiaal block is een de ontwikkeling van een spinaal (epiduraal of subarachnoïdaal) hematoom en daaruit voortvloeiende paraplegie. Initieel werd de
Nadere informatieGids voor voorschrijvers
Gids voor voorschrijvers De risico-minimalisatie materialen voor LIXIANA (edoxaban), zijn beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Deze materialen beschrijven aanbevelingen
Nadere informatieVoortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden
Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Traditionele behandeling van VTE UFH LMWH Fondap. Vitamin-K antagonists Vitamin-K
Nadere informatieAntistolling: stand van zaken. R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen
Antistolling: stand van zaken R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen Epidemiologie Landelijke afspraken Directe orale anti-coagulantia: DOAC s 10-4-2017 Voettekst
Nadere informatieDe Thrombine Generatie Test: Theorie en Praktijk
De Thrombine Generatie Test: Theorie en Praktijk J. Rosing Cardiovascular Research Institute Maastricht The Netherlands Dia 1 Vroeger was de stolling erg eenvoudig Morawitz 1905: Thrombokinase Prothrombine
Nadere informatieNieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek
Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek Dr. P.W. Kamphuisen - internist Universitair Medisch Centrum Groningen Nieuwe orale antistollingsmiddelen in
Nadere informatieNOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016
NOAC en coronairlijden Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Geen
Nadere informatieOLV Ateljee antico Els Bailleul, MD klinisch bioloog mei 2016
OLV Ateljee antico 2016 Els Bailleul, MD klinisch bioloog mei 2016 Overzicht antistollingsmedicatie Vitamine K antagonisten Warfarine, phenprocoumon, acenocoumarol Heparine en derivaten: AT afhankelijke
Nadere informatieAntitrombotica en LRA
Antitrombotica en LRA Antitrombotica en regionale anesthesie prof. dr. Erik Vandermeulen anesthesiologie Orale-anticoagulantia Antiplaatjesmedicatie Acetyl-salicylzuur, NSAIDS en Coxibs (In)Directe Glycoproteïne
Nadere informatiePRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten
PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard
Nadere informatieAnticoagulatie in veneuze thromboembolie: Dr Mathias Leys Pneumologie AZ Groeninge - Kortrijk
Anticoagulatie in veneuze thromboembolie: nieuwe concepten Dr Mathias Leys Pneumologie AZ Groeninge - Kortrijk Na een diepe veneuze thrombose (DVT) of longembolen (LE) zijn recidieven frequent, vooral
Nadere informatieChecklist 1 e aflevering Eliquis
Checklist 1 e aflevering Eliquis 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal
Nadere informatieAntistolling anno Peter Verhamme Bloedings- en Vaatziekten Uz Leuven
Antistolling anno 2016 Peter Verhamme Bloedings- en Vaatziekten Uz Leuven XII PK HK XIIa HK Positive feedback Phospholipids (PL) Tissue Factor Pathway Inhibitor (TFPI) Prekallikrein (PK) High-molecular-weight
Nadere informatieChecklist 1 e aflevering Xarelto
Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal
Nadere informatiestolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog 15 maart 2019
stolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog m.kruip@erasmusmc.nl 15 maart 2019 Wat ga ik bespreken? Hoe werkt de stolling ook alweer?? Wat is trombose en waardoor ontstaat het? Hoe
Nadere informatieHeelkunde en antitrombotische medicatie Enkele gevalstudies. Dr. K. von Kemp
Heelkunde en antitrombotische medicatie Enkele gevalstudies Dr. K. von Kemp Casus 1: het eenvoudige geval. 2 Man, 76 jaar, met chronische VKF op hypertensief hartlijden. Ventriculaire respons bevredigend
Nadere informatieChecklist 1 e aflevering Pradaxa
Checklist 1 e aflevering Pradaxa 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal
Nadere informatieProtocol bij behandeling met non-vitamine K antagonisten orale anticoagulantia (NOAC s)
Protocol bij behandeling met non-vitamine K antagonisten orale anticoagulantia (NOAC s) Opgesteld door: M.P.A. Brekelmans, M. Coppens, S. Middeldorp Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum,
Nadere informatieTabel 1. Dabigatran en aptt Dabigatran dosering: Afwezig effect: Therapeutisch effect: Te hoog / overdosering:
Onderwerp Bloedingen tijdens dabigatran (Pradaxa ) gebruik Operatieve ingrepen tijdens dabigatran (Pradaxa ) gebruik Auteurs Dr. N.R. Bijsterveld, Cardioloog Dr. M. Ten Wolde, Internist-Vasculair Geneeskundige
Nadere informatieMedicamenten die de stolling beïnvloeden
Medicamenten die de stolling beïnvloeden Auteur: Karel Zuur Anesthesioloog/Intensivist Datum: 11 mei 2015 Doel Overzicht, aandachtspunten, handvatten ---. Beleid / How we do it 2 Arsenaal Thrombocyten(functie)
Nadere informatieEndoscopie en anticoagulantia: een update.
Endoscopie en anticoagulantia: een update. Dr. Koen Van Dycke, Prof. Dr. Isabelle Colle, Prof. Dr. Martine De Vos. Dienst Gastro-enterologie UZ Gent. De Pintelaan 185 9000 Gent Abstract: Door de toenemende
Nadere informatieAANBEVELINGEN VOOR VOORSCHRIJVERS VAN PRADAXA (dabigatran etexilaat) OM HET RISICO OP BLOEDINGEN TE VERKLEINEN
AANBEVELINGEN VOOR VOORSCHRIJVERS VAN PRADAXA (dabigatran etexilaat) OM HET RISICO OP BLOEDINGEN TE VERKLEINEN 2 3 AANBEVELINGEN VOOR VOORSCHRIJVERS VAN PRADAXA (dabigatran etexilaat) OM HET RISICO OP
Nadere informatiePraxbind (idarucizumab) productbeschrijving. Het specifieke antidotum voor Pradaxa (dabigatran) 1,2
Praxbind (idarucizumab) productbeschrijving Het specifieke antidotum voor Pradaxa (dabigatran) 1,2 Indicatie 1 Praxbind is een specifiek antidotum voor dabigatran en is geïndiceerd bij volwassen patiënten
Nadere informatieAnticoagulantia en anti-aggregantia: consequenties bij endoscopie. D. De Looze
Anticoagulantia en anti-aggregantia: consequenties bij endoscopie D. De Looze 28 maart 2019 Anticoagulantia en anti-aggregantia: consequenties bij endoscopie 1. Wat een endoscopist / endoscopieverpleegkundige
Nadere informatieStolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie
Stolling en antistolling Esther Kragten, arts trombose en trombofilie Inhoud Antistolling peri-operatief onderbreken continueren Risico op trombose Arterieel Veneus Risico op bloeding: Peri-operatief Nabloeding
Nadere informatieStolling en antistolling. Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen
Stolling en antistolling Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen Wat gaan we doen? Wat willen jullie? Achtergrond Antistollingsmedicatie Achtergrond
Nadere informatieHet kind met een stolsel
Het kind met een stolsel Heleen van Ommen EKZ AMC, Amsterdam Casus: meisje 15 jr Anamnese Sinds een aantal dagen benauwd en pijn op de borst, vastzittend aan de ademhaling, mn links Voorgeschiedenis: Week
Nadere informatieBloeding: wat nu? Workshop Antistolling: oh FAQ! Take home:
Bloeding: wat nu? Workshop Antistolling: oh FAQ! Monique Tjon-A-Tsien, kaderhuisarts HVZ Paula Ypma, hematoloog HagaZiekenhuis 5 februari 2014 Congressponsoren AstraZeneca Bayer BoehringerIngelheim Pfizer/BMS
Nadere informatieNOAC s: New Oral Anticoagulants
NOAC Safety protocol NOAC s: New Oral Anticoagulants Willem Bax, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Namens Werkgroep NOAC s Werkgroep safety protocol NOAC s Matthijs Westerman, Internist Hematoloog
Nadere informatieAnticoagulantia en regionale anesthesie. prof. dr. Erik Vandermeulen anesthesiologie
Anticoagulantia en regionale anesthesie prof. dr. Erik Vandermeulen anesthesiologie Anticoagulantia en LRA Orale-anticoagulantia Acetyl-salicylzuur, NSAIDS en Coxibs Directe Glycoproteïne IIb/IIIa antagonisten
Nadere informatieAnticoagulantia en regionale anesthesietechnieken.
Anticoagulantia en regionale anesthesietechnieken. Prof. Dr. Erik. Vandermeulen Inleiding Het uitvoeren van een epidurale of spinale anesthesie, of een diep perifeer zenuwblok zoals dat van de plexus lumbalis,
Nadere informatieNieuwe orale anticoagulantia in de praktijk
Overzichtsartikelen 8 Nieuwe orale anticoagulantia in de praktijk New oral anticoagulants in daily practice M.J.H.A. Kruip en K. Meijer Samenvatting Nieuwe orale anticoagulantia worden steeds vaker voorgeschreven.
Nadere informatieRichtlijnen voor tromboseprofylaxie
Richtlijnen voor tromboseprofylaxie s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) informatiebrochure artsen e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be meer info
Nadere informatieProtocol bij behandeling met directe orale anticoagulantia (DOAC s)
Protocol bij behandeling met directe orale anticoagulantia (DOAC s) Opgesteld door: M.P.A. Brekelmans, M. Coppens, S. Middeldorp Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Versie:
Nadere informatieCases Stolling. BVMLT 17 november 2015
Cases Stolling BVMLT 17 november 2015 Vraag 1: welke factoren kan je meten met een aptt test? A. FVII, FV, FX, FII, fibrinogeen B. FVIII en FIX C. FXII, FXI, FVIII en FIX D. FXII, FXI, FVIII, FIX, FV,
Nadere informatiePraktische aspecten van de nieuwe bloedverdunners. Cardio december 2012
Praktische aspecten van de nieuwe bloedverdunners Cardio 2013 1 december 2012 Inhoud Nieuwe orale anticoagulantia () bij VKF Dabigatran 2012 Rivaroxaban 2012 Nieuwe plaatjes anti-aggregantia bij ACS Prasugrel
Nadere informatiehoofdstuk 1 Hoofdstuk 2
Samenvatting In dit proefschrift wordt het gebruik van de trombinegeneratie test beschreven voor het controleren van therapie met antistollingsmiddelen (anticoagulantia). De trombinegeneratie (TG) test
Nadere informatieVolume 3, Issue 3 mei 2013 Dienst Laboratoriumgeneeskunde Campus Sint-Jan AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
Volume 3, Issue 3 mei 2013 Dienst Laboratoriumgeneeskunde Campus Sint-Jan AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Intro Met deze nieuwsbrief wensen we u op de hoogte te brengen van enkele belangrijke nieuwe testen:
Nadere informatieHypercoagulopathie. Peter Verhamme Vasculaire Geneeskunde & Hemostase UZ Leuven
Hypercoagulopathie Peter Verhamme Vasculaire Geneeskunde & Hemostase UZ Leuven 1 Hypercoagulopathie Arteriele / Veneuze / Microvasculaire Trombose Aangeboren vs. Verworven Cutane Manifestaties van hypercoagulopathie
Nadere informatieRisico minimalisatie materiaal betreffende Eliquis (apixaban) Gids voor de voorschrijver
Risico minimalisatie materiaal betreffende Eliquis (apixaban) Gids voor de voorschrijver Dit materiaal dient u te gebruiken bij patiënten die Eliquis voorgeschreven krijgen. Zoals bij andere antistollingsmiddelen
Nadere informatieBloedstolling. Disclaimer. Laboparameters Geneesmiddelen. Ziekenhuisapotheker, geen klinisch bioloog. Hemostase = complex; focus op stolling
Bloedstolling Laboparameters Geneesmiddelen Lorenz Van der Linden (UZLeuven) PUO, VZA, 09/10/2012 Disclaimer Ziekenhuisapotheker, geen klinisch bioloog Hemostase = complex; focus op stolling PT, aptt/act
Nadere informatieNOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie
NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie Dr. Eric A. Dubois, cardioloog Thoraxcentrum Erasmus MC Nationale Antistollingsdag 1 oktober 2015 Casus 1 59 jarige man, bekend met portale hypertensie
Nadere informatieGeneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren
27-10-2016 Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren Wobbe Hospes, ziekenhuisapotheker Agenda Waarom en wanneer antistolling? Stollingscascade en aangrijpingspunten geneesmiddelen
Nadere informatieChecklist 1 e aflevering Xarelto
Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal
Nadere informatieRegionaal document bij introductie Nieuwe orale anticoagulantie (NOAC s)
Regionaal document bij introductie Nieuwe orale anticoagulantie (NOAC s) 1 Regionaal document bij introductie NOACs 1 Inleiding en doel... 3 2 Algemeen... 3 3 Indicatiestelling NOAC... 4 4 Contra-indicaties
Nadere informatieAntitrombotica. Nederlands Vasculair Forum Melvin Lafeber. AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie)
Antitrombotica Nederlands Vasculair Forum 2017 Melvin Lafeber AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie) DISCLOSURES AIOS Interne Geneeskunde Consulent BENU apotheken Nederland Redactiecommissie
Nadere informatiePlaats van de collageen binding analyse in de VWD diagnostiek?
Plaats van de collageen binding analyse in de VWD diagnostiek? Van Aelst Sophie Prof. Dr. M. Jacquemin 08/03/2016 INLEIDING Ziekte van Von Willebrand (VWD) Meest voorkomende erfelijke bloedingsziekte Prevalentie
Nadere informatieAnticoagulantia en regionale anesthesietechnieken.
Anticoagulantia en regionale anesthesietechnieken. Prof. Dr. Erik. Vandermeulen Inleiding Het uitvoeren van een epidurale of spinale anesthesie, of een diep perifeer zenuwblok zoals dat van de plexus lumbalis,
Nadere informatieNOAC S E N D E H U I S A R T S.
NOAC S EN DE HUISARTS. NOAC/ DOAC/ NOAC? CADO/DOCA/NOCA/CANO/ONAC/ACDO? NOAC = New oral anticoagulant DOAC = Direct oral anticoagulant t Nieuwe is er wel vanaf, werken direct NOAC = Non vitamin K
Nadere informatieAntistolling in de Amsterdamse regio
Farmacotherapeutisch Overleg Antistolling in de Amsterdamse regio Wie doet wat in een tijd vol verandering? Ontwikkeld door Michiel Coppens, Trombose en Antistolling Expertisecentrum AMC, i.s.m. Ilona
Nadere informatieFTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn
FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn Publicatiedatum: maart 2019 1 Casus: mevrouw AF Hart 79 jaar Mevrouw komt op uw spreekuur voor controle van haar bloeddruk Anamnese: Sinds enkele maanden
Nadere informatieBloedingen onder antitrombotische medicatie
Bloedingen onder antitrombotische medicatie Timing van herstarten Marieke Gimbel, arts-onderzoeker cardiologie 06-11-2018 Disclosure belangen spreker Marieke Gimbel - St. Antonius ziekenhuis Geen (potentiële)
Nadere informatieAntistolling in de tandheelkunde. J. Vincent Internist hematoloog-oncoloog Medisch leider trombosedienst Elkerliek ziekenhuis
Antistolling in de tandheelkunde J. Vincent Internist hematoloog-oncoloog Medisch leider trombosedienst Elkerliek ziekenhuis Een hematoloog die iets over tandartsen gaat vertellen? Telegraaf 23-09-2017
Nadere informatieInformatie voor de voorschrijver van Xarelto (rivaroxaban)
Informatie voor de voorschrijver van Xarelto (rivaroxaban) De risico minimalisatie materialen voor Xarelto zijn beoordeeld door het College ter beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Deze materialen beschrijven
Nadere informatieCAT Critically Appraised Topic. Titel: Monitoring van dabigatran in de praktijk
CAT Critically Appraised Topic Titel: Monitoring van dabigatran in de praktijk Author: Dr. Delphine Labaere Supervisor: Prof. M. Jacquemin Search/methodology verified by: prof. P. Vermeersch Date: 23/04/2015
Nadere informatieAtriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel
Atriumfibrilleren & NOAC s Dionne van Kessel S Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of
Nadere informatieBoekje over de nieuwe orale anticoagulantia. Wat u moet weten voor het veilig gebruik ervan
Boekje over de nieuwe orale anticoagulantia Wat u moet weten voor het veilig gebruik ervan GEGEVENS PATIËNT Naam Adres Tel HUISARTS Naam Adres Tel SPECIALIST Naam Ziekenhuis Tel ANTISTOLLINGSMEDICATIE
Nadere informatieWorkshop 27 april ROTEM voor perioperative monitoring van de stolling
Workshop 27 april 2010 ROTEM voor perioperative monitoring van de stolling Dr. Christa Boer Research Manager Perioperative Care Afdeling Anesthesiologie Thromboelastometrie Diagnostiek Educatie Onderzoek
Nadere informatieUniversity of Groningen. Hemostasis and anticoagulant therapy in liver diseases Potze, Wilma
University of Groningen Hemostasis and anticoagulant therapy in liver diseases Potze, Wilma IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieRichtlijn gebruik nieuwe orale anticoagulantia (NOACs) regio Leiden, Den Haag, Gouda - versie 25 februari 2013
Richtlijn gebruik nieuwe orale anticoagulantia (NOACs) regio Leiden, Den Haag, Gouda - versie 25 februari 2013 Dit hoofdstuk is mede gebaseerd op de Leidraad begeleide introductie nieuwe orale antistollingsmiddelen,
Nadere informatie