Leefbaarheidsproject regio Brugge-Oostende RAPPORT KNOKKE-HEIST

Transcriptie

1 Leefbaarheidsproject regio Brugge-Oostende RAPPORT KNOKKE-HEIST

2

3 Inhoudstafel ALGEMENE INLEIDING LEEFBAARHEID: DE THEORIE Afbakening van het begrip Werken aan leefbaarheid stelt de lokale besturen voor een aantal uitdagingen Wat betekent leefbaarheid in deze regio? LEEFBAARHEID: DE CIJFERS Clusteranalyse van de wijken/dorpen in de regio Cluster 1: Groeiende wijken/dorpen met een meer stedelijk profiel (2 wijken/dorpen) Cluster 2: Stagnerende wijken/dorpen met een oudere bevolking en minder jongeren (3 wijken/dorpen) Cluster 3: Groeiende wijken/dorpen met meer starters, meer jongeren en minder 60+ (4 wijken/dorpen) Cluster 4: Groeiende wijken/dorpen met veel gezinnen met kinderen (18 wijken/dorpen) Cluster 5: Stagnerende wijken/dorpen (36 wijken/dorpen) LEEFBAARHEID IN DE HINTERLANDDORPEN VAN KNOKKE-HEIST Het gemeenterapport van Demografische foto van de gemeente Leefbaarheidsprofiel van de gemeente Wijkindeling Cijfers Wijkprofielen De cijfers van : een samenvatting LEEFBAARHEID: IDEEEN en SUGGESTIES Leefbaarheid in Algemene schets Betaalbaar Wonen... 37

4 3.1.3 Woonomgeving Voorzieningen om het dorp of de wijk levend te houden Sociale cohesie De v van vergrijzing, vereenzaming en vrijwilliger Inspraak en participatie Geef de wijkagent een nieuwe fiets: de wijkwerking van de politie Werken aan leefbaarheid: ondersteuning Cijfermateriaal Cijfers op maat Monitoring leefbaarheidsgegevens Het vergelijkend wijkenonderzoek Het seniorenbehoefteonderzoek Dorpsontwikkeling en beeldkwaliteit Demografische veranderingen Woonzorg Wonen Participatie Dorp in zicht Bewonersplatforms Goede voorbeelden Studienamiddag "Leefbaarheid is maatwerk!" Leefbaarheidscatalogus... 44

5 ALGEMENE INLEIDING Hierbij vindt u het leefbaarheidsrapport voor de regio Brugge-Oostende, met een aantal specifieke aspecten voor de gemeente. Dit rapport werd opgemaakt naar aanleiding van het leefbaarheidsproject regio Brugge-Oostende, dat uitgevoerd werd door het provinciebestuur (gebiedsgerichte werking Welzijn en Steunpunt Sociale Planning) en Howest in Het doel van dit project was samen met de 13 betrokken gemeentebesturen te kijken wat leefbaarheid betekent voor deze regio, waar de knelpunten liggen, hoe een aantal zaken kunnen aangepakt worden en waar er opportuniteiten verschijnen. Het onderzochte gebied is het hinterland van de regio Brugge-Oostende. De centrumsteden en de kustgemeenten werden niet meegenomen in het onderzoek, omdat deze een eigen problematiek kennen op het vlak van leefbaarheid en een eigen instrumentarium hebben dat de leefbaarheid meet (stadsmonitor en leefbaarheidsonderzoek kust). 5

6 Via het rapport willen we aan de besturen en de actoren in de regio een beeld meegeven van wat leefbaarheid is, hoe leefbaarheid zich vertaalt in de regio en wat de gegevens zijn voor de eigen wijken/dorpen. Daarnaast worden een aantal ideeën meegegeven om te werken aan leefbaarheid. We beginnen in deel 1 met een theoretische schets van het begrip leefbaarheid, een afbakening van het begrip en een situering in de regio. Deze schets werd geschreven op basis van een literatuurstudie van diverse leefbaarheidsonderzoeken en artikels over leefbaarheid. 1 In een tweede deel worden cijfergegevens aangeboden. Leefbaarheid is een verhaal van samenleven in een buurt, wijk of dorp. Daarom werd besloten om gegevens op dit wijkenniveau te verzamelen om het geheel levend te maken. Het Steunpunt Sociale Planning nam de verdeling in deelgemeenten als vertrekbasis. Deze werd voorgelegd aan de betrokken gemeentebesturen. Beernem, Damme, De Haan, Middelkerke, Oostkamp, Torhout en Zuienkerke beslisten om een verdere verfijning toe te passen en bijkomende wijken/dorpen af te bakenen. De betrokken gemeentebesturen en het Steunpunt Sociale Planning spraken samen aan de hand van kaarten een verfijnde gebiedsindeling af, die in de toekomst ook kan gebruikt worden voor cijfers op het niveau van dorpen/wijken in de gemeente. 2 Om leefbaarheid in kaart te brengen, heeft het Steunpunt Sociale Planning uit de beschikbare data een aantal relevante indicatoren geselecteerd. De indicatoren werden gekozen omdat ze relevant zijn voor het begrip leefbaarheid en omdat ze kunnen een beeld geven tot op wijken/dorpenniveau. Er werd bewust een beperkte set gekozen. Zo blijft het geheel overzichtelijk, kan gemakkelijk een jaarlijkse update gedaan worden en kan er een clusteranalyse toegepast worden. (zie tabel op de volgende pagina) Er wordt per gemeente een overzicht gegeven van de verschillende indicatoren op gemeente- en op deelgemeentenniveau. De cijfers van de wijk/kern worden telkens afgezet tegen het gemiddelde van de gemeente, zodat men kan zien hoe de deelgemeente zich verhoudt ten opzichte van de gemeente. De indicatoren werden geclusterd, zodat we verschillende types van wijken/dorpen kunnen onderscheiden in de regio. Met deze clusteranalyse worden de wijken/dorpen ingedeeld zodat er subcategorieën ontstaan waarbij de verschillen op al deze kenmerken zo klein mogelijk zijn. 1 De Roo, Niek & Frans Thissen, Leefbaarheidsonderzoek in de plattelandskernen van de Westhoek, eindrapport, Bracke Piet & Meire Mieke, Leefbaarheidsonderzoek voor de Kust, Linseele Wouter & Thissen Frans, Leefbaarheid op het Vlaamse platteland vanuit het perspectief van jonge bewoners, verslag van een onderzoek in de dorpen tussen Leie en Schelde, Oorspronkelijk werden 49 kernen afgebakend. In samenspraak met de besturen werd de verdeling in kernen in sommige gemeenten herzien, waardoor de tot 63 kernen/wijken kwamen. Ondertussen hebben de gesprekken ivm leefbaarheid en de bijbehorende cijfers besturen aan het denken gezet. Na het onderzoek hebben Gistel, Ichtegem, en Oudenburg ook al een aangepaste gebiedsafbakening gevraagd. 6

7 Omschrijving Aantal inwoners 2009 Aantal huishoudens 2009 Evolutie bevolking (indexcijfer) Evolutie huishoudens (indexcijfer) Gemiddelde gezinsgrootte 2009 Aandeel bevolking jonger dan 18 jaar 2009 Aandeel bevolking ouder dan 60 jaar 2009 Interne vergrijzing 2009 (80+/60+) (berekend op bevolking niet in een residentiële setting) Woonstabiliteit 2009 ( inwoners dat op 1/1/2009 op zelfde adres woont als op 1/1/2008) Aandeel verhuis binnen de eigen gemeente Evolutie starters op de huisvestingsmarkt (20-34 jaar) (indexcijfer) Aantal woongelegenheden per hectare 2008 (bewoonde oppervlakte) Aandeel woningen gebouwd vanaf 2000 (tov woongelegenheden 2008) Aandeel kinderen dat in eigen gemeente naar lagere school gaat ( ) Aantal werkzoekenden 2009 Aandeel laaggeschoold en langdurig werkzoekenden 2009 Aandeel werkzoekend gezinshoofd van gezin met kinderen 2009 Aandeel werkzoekend gezinshoofd van eenoudergezin 2009 Migratiesaldo 2007 Immigratie 2008 Bron Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Rijksregister Kadaster Kadaster Departement Onderwijs VDAB VDAB VDAB VDAB ADSEI Rijksregister 7

8 Het derde deel van dit rapport kijkt naar de toekomst en geeft een aantal ideeën en aanbevelingen mee om aan leefbaarheid te werken. Eerst worden enkele aanbevelingen op een rij gezet ivm wonen, woonomgeving, voorzieningen, vergrijzing, participatie, sociale cohesie en de wijkagent. Dit zijn de thema s die het meest uit de gesprekken kwamen. Daarna geven we u een overzicht van de diverse instrumenten en projecten waarop u als lokaal bestuur beroep kunt doen om aan de leefbaarheid in uw gemeente te werken. 8

9 1 LEEFBAARHEID: DE THEORIE 1.1 Afbakening van het begrip Leefbaarheid is de waardering, of het gebrek aan waardering, van het individu voor zijn of haar leefomgeving. (Van de Valk en Musterd, 1998) Dit omvat o.a. 6 thema s waar het lokaal bestuur enige impact op heeft - Wonen (de eigen woonplek) en woonomgeving (de buurt) - Samenleven, sociale cohesie - Voorzieningen (commercieel en openbaar) - Mobiliteit en verkeersveiligheid, veiligheid - Participatie en inspraak Leefbaarheid heeft alles te maken met de relatie tussen bewoners en hun omgeving. Het gaat om de beoordeling die de bewoner heeft over zijn omgeving en de uitrusting van zijn omgeving, niet over de uitrusting zelf. Leefbaarheid is dus geen objectief gegeven, maar is een samenraapsel van feiten en meningen van bewoners. Bovendien heeft leefbaarheid betrekking op collectiviteiten, op de bewoners als sociale groep. Maar die sociale groep is tegelijk zeer divers. We moeten rekening houden met zowel de succesvolle als de meer kwetsbare bewonersgroepen. Wat we onder leefbaarheid verstaan, hangt af van de bril waarmee we kijken. Voor de uitbater van de buurtwinkel bijvoorbeeld zal een leefbare buurt vooral te maken hebben met de economische realiteit van een renderende afzetmarkt. De welzijnswerker zal vermoedelijk eerder aandacht besteden aan de fysische en psychische leefkwaliteit van de bewoners, terwijl de politie de afwezigheid van criminaliteit en onveiligheidsgevoelens als prioritair zal beschouwen. Tenslotte is de meest voor de hand liggende invalshoek uiteraard die van de bewoners zélf. Wat vinden dié van de kwaliteit van de woningen, groenvoorzieningen, spelvoorzieningen, (verkeers-)veiligheid, sociale contacten, enz.? Ook hier moeten we vaststellen dat de leefbaarheid voor de burger niet bestaat, maar dat de beleving van een situatie op een bepaald moment van individu tot individu kan (of beter: zal) verschillen. Dit maakt spreken over leefbaarheid niet makkelijk, maar wel boeiend! Leefbaarheid in het landelijk gebied kan worden bekeken vanuit twee perspectieven, die van het autonome dorp en de oude dorpsbinding enerzijds en die van het woondorp anderzijds. In zo n autonoom dorp bracht je bij wijze van spreken je hele leven door. Je werd er geboren, liep er school, vond er werk, trouwde er en kreeg er kinderen en uiteindelijk werd je er ook begraven. Ook alle voorzieningen waren in het dorp aanwezig. Jongeren waren dan ook niet geneigd de vleugels uit te slaan en naar andere dorpen of regio s te gaan wonen. Maar dergelijke zelfvoorzienende dorpen zijn er niet meer en worden ook niet meer gevraagd door de bevolking, tenzij bij een beperkte groep. In de plaats kwamen woondorpen. Dit zijn dorpen waar mensen komen wonen en slapen. Mensen kiezen om hier te komen wonen omwille van de woningen en de kwaliteit van de woonomgeving. De bewoner van het woondorp heeft veel minder instrumentele bindingen met zijn dorp. Hij/zij werkt elders, zoekt zijn ontspanning op de best geschikte plaats, doet zijn boodschappen in de best gelegen supermarkt Toch merken we nog een zekere emotionele binding met het eigen dorp, een zekere dorpsfierheid. 9

10 De huidige trends leiden tot een paradox van schaalvergroting- en verkleining: mensen zijn mobieler, laten zich niet meer leiden door afstanden: men gaat winkelen, werken, ontspannen, wonen daar waar men het goed vindt en een meerwaarde ziet, afstand speelt veel minder een rol. We spreken van regionale markten en schaalvergroting. Anderzijds is er sprake van een schaalverkleining omdat de individuele woning en de directe woonomgeving een belangrijker waarde krijgen. Een leefbaarheidsbeleid is een complex gegeven dat op verschillende niveaus moet worden gevoerd: - Op het individuele niveau: gericht op de bewoners en de verschillende (groepen van ) mensen die in de kern wonen bv. op vlak van voorzieningen moet er vooral aandacht zijn voor de vervoersafhankelijke bewoners. - Op dorpsniveau: gericht op het dorp, de fysieke kenmerken van het dorp, de kwaliteit van de woningen en de woonomgeving. - Op het streekniveau: de streek is een flexibel gegeven, het is de regio rond de woonplaats waar mensen gaan winkelen, sporten en ontspannen, werken en een nieuwe woning zoeken. 1.2 Werken aan leefbaarheid stelt de lokale besturen voor een aantal uitdagingen Een sociale/demografische mix is essentieel voor het goed samenleven en de leefbaarheid, dat staat buiten kijf. Alle besturen streven dan ook naar een ideale sociale mix in hun gemeente met veel eigendomswoningen en veel jonge gezinnen in een nieuwe verkaveling. Wat is de ideale mix, moet deze gerealiseerd worden op wijken/dorpen- of op gemeenteniveau? Het regionale verdelingsvraagstuk en het omgaan met groei en krimp: een aantal dorpen kent een daling van de bevolking, vergrijzing. Besturen zien vaak maar één oplossing om de terugloop te stoppen: woningen bijbouwen en proberen jongeren aan te trekken. Is dit de oplossing? Moeten we zaken niet op een grotere schaal bekijken en vb. durven een regionale woonbehoeftenstudie of een regionaal woonplan maken? Moeten we blijven streven naar een dorp als zelfstandige samenlevingsentiteit of gaan we naar verschillende woonmilieus die elkaar dan aanvullen? Uiteenlopende referentiekaders en de verschuivende positie van de overheid: de besturen van de gemeenten komen tussen twee schalen te zitten: o Het lokale niveau wordt belangrijker en is de directe link tussen het bestuur en haar bevolking. Hierdoor wordt het gemeentelijk bestuur op een bepaald moment een permanente evenwichtsoefening tussen en een optelsom van lokaal geïnspireerde realisaties. o Anderzijds wordt voor een aantal (gemeenschaps)voorzieningen regionaal gekeken en speelt werkgelegenheid op streekniveau een rol. Woning en woonomgeving als essentiële elementen: bewoners geven aan dat het concept van het autonome dorp, waar je woont, leeft, werkt, geen werkelijkheid meer is. Woning en woonomgeving zijn de belangrijkste elementen die leiden tot een woonkeuze. De woonomgeving wordt bepaald door: o De aantrekkelijkheid van de gebouwde omgeving en het omringende landschap, de cultuurhistorische kenmerken van de bebouwde omgeving, ruimte, de mogelijkheid om gestalte te geven aan een rurale idylle. o Overlast: rust, wegen, milieuoverlast van bedrijven o Verkeers(on)veiligheid, vooral voor voetgangers en fietsers 10

11 De aanwezigheid van voorzieningen: er is geen samenhang meer tussen de ontwikkeling van het aantal voorzieningen in een dorp, de ontwikkeling van het aantal inwoners en de leefbaarheid. De toegenomen (auto)mobiliteit van de bewoners maakt het dorp als niveau te klein voor dergelijke zaken. Voorzieningen worden bekeken op regioniveau. Op die manier is de aan- of afwezigheid van een voorziening niet meer het probleem van het ganse dorp, maar wel van een bepaalde groep individuele bewoners: de vervoersafhankelijken, die geen vervoersmiddel hebben om zich een aantal kilometers te verplaatsen om hun boodschappen te doen. De groeiende gemeenschapsinitiatieven worden oorzaak en gevolg van de lokale leefbaarheid. Enerzijds vindt men een dorp leefbaar omdat er een aantal gemeenschapsvoorzieningen zijn bv. een dorpshuis. Anderzijds komen er gemeenschapsvoorzieningen omdat mensen graag in een dorp wonen, er een dorpstrots/dorpsbinding komt en men aan het dorp werkt. Sociaal woonklimaat en sociale cohesie: een goed sociaal woonklimaat en het samenleven in een kern zijn essentiële elementen voor de leefbaarheid van een wijk. In wijken/dorpen waar de sociale cohesie goed is, zal men ook de leefbaarheid positiever beoordelen. 1.3 Wat betekent leefbaarheid in deze regio? In een eerste interview met de lokale besturen werd gepolst naar hun beleving van leefbaarheid. Wat betekent leefbaarheid voor hen en welke problemen/knelpunten ervaren zij? Er zijn geen grote leefbaarheidsproblemen in de regio: het onderzochte gebied is een suburbane regio waar, zeker in vergelijking met de grootsteden, geen noemenswaardige problemen zijn. Uiteraard zijn er vaak aandachtspunten of evoluties die in de (nabije) toekomst tot belangrijke leefbaarheidsvraagstukken kunnen leiden, bijvoorbeeld de gevolgen van de vergrijzing, het verder afkalven van het voorzieningenaanbod in de gemeenten, de slechte bereikbaarheid van één en ander. De lokale ambtenaar is een duizendpoot (m/v): de meerderheid van de 13 gemeenten is relatief klein (tussen en inwoners) en heeft navenant ook een beperkt ambtenarenkorps. Waar grote steden vaak ambtenaren hebben die zich kunnen specialiseren in 1 of enkele beleidsdomeinen, moeten ambtenaren van kleinere lokale besturen zich diverse beleidsthema s eigen maken. Daarnaast horen we vaak de verzuchting dat lokale besturen de laatste jaren meer en meer worden overstelpt met taken, opdrachten en reglementering vanwege de hogere overheden. Dit laat weinig ruimte over voor bijkomende (eigen) initiatieven en thematische verdieping van bestaande initiatieven. Aan wonen wordt (al) gewerkt: wonen is een belangrijk thema in het beleid van de lokale besturen. In de voorbije jaren zijn al heel wat initiatieven opgezet. Er werden een aantal (intergemeentelijke) sociale verhuurkantoren opgericht en er zijn momenteel drie intergemeentelijke woondiensten (voor tien gemeenten). Daarnaast ondersteunen de Provincie en het Agentschap Wonen-Vlaanderen actief de besturen. Er is hier nog heel wat werk aan de winkel, wonen blijft een essentieel onderdeel van de leefbaarheid in onze wijken/dorpen. Gemeentelijke voorzieningen: centraliseren of decentraliseren? Het valt op dat zo goed als elke gemeente in de regio een keuze maakt tussen het decentraal aanbieden van gemeentelijke voorzieningen (= gelijk(w)aardig aanbod in alle kernen of minstens toch basisaanbod in kernen buiten de centrumkern) of het centraliseren van het voorzieningenaanbod in de centrumkern. Uiteraard spelen hier geografische en historische elementen een (vaak bepalende) rol, maar toch is dit ook en vooral een beleidskeuze. De ene keuze is daarbij niet béter dan de andere. Beide hebben voor- en nadelen. Centraliseren vergt minder investeren in locatie(s) en personeel, maar veronderstelt een basismobiliteit die elke inwoner in staat stelt om de centrale voorzieningen vlot te bereiken. Decentraliseren brengt de dienstverlening dichter bij de burger, maar leidt tot een versnippering van de middelen en een kostenverhoging. Het is belangrijk dat een lokaal bestuur een 11

12 consequente keuze maakt en oplossingen zoekt voor de nadelen van de gemaakte keuze. Het hoeft ook niet altijd een zwart-witverhaal te zijn. Zo wordt er bijvoorbeeld in de Westhoek geëxperimenteerd met mobiele ambtenaren die met bescheiden middelen de basisdienstverlening tot bij de verafgelegen burger brengen. De V van Vergrijzing, Vereenzaming, Vrijwilliger: de vergrijzing neemt ook in onze regio toe en zal belangrijke gevolgen hebben voor het lokale beleid in de komende decennia. Maar voldoende rusthuisbedden en andere aangepaste woonvoorzieningen uitbouwen voor senioren zijn niet langer de enige aandachtspunten. Veel senioren kiezen er bewust voor om zo lang mogelijk in hun eigen woning te blijven wonen, wat het beleid voor nieuwe uitdagingen stelt. Verspreide bewoning, het opduiken van fysieke problemen die de mobiliteit van mensen beperken en een afkalving van de mantelzorg zijn elementen die kunnen leiden tot sociaal isolement en verwaarlozing. Andere werkvormen in een combinatie van wonen en zorg zullen hier een oplossing moeten bieden. Zo kan er met vrijwilligers gewerkt worden, kunnen zorgnetwerken of woonzorgzones opgezet worden Het provinciebestuur maakt middelen vrij om projecten te betoelagen die experimenteren met een aanpak die wonen, zorg en welzijn voor verschillende doelgroepen combineert. De (probleem) migrant is een slaapdorper of tweede verblijver: waar leefbaarheid in de centrumsteden òòk te maken heeft met het samenleven met migrantengemeenschappen, is dit in onze regio geen thema. Het gaat in de 13 betrokken gemeenten immers over kleine aantallen mensen van allochtone origine en deze mensen slagen er over het algemeen goed in om zich te integreren in het dorps- en gemeenschapsleven. Dit onderwerp komt dan ook in geen enkel beleidsplan naar voor als een dominant aandachtspunt. De regio wordt wel gekenmerkt door de gevolgen van verdringingseffecten. Enerzijds is er de verdringing vanuit de kustgemeenten. Wie aan de kust wil wonen, vindt meestal geen aangepaste of betaalbare woning meer en zoekt de woonplek verderop in het binnenland. Nabijheid van de kust en/of werk is daarbij waarschijnlijk vaak belangrijker dan de keuze voor een specifieke woonkern. Gerichtheid op het gemeenschapsleven in de woonkern is dan ook geen prioriteit. Anderzijds is er het effect van tweede verblijvers op het gemeenschapsleven. In bepaalde woonkernen leidt dit niet enkel tot een verdringing van de autochtone bevolking door de sterk gestegen grond- en woningprijzen, maar de rust die de tweede verblijver zoekt, wordt dan vaak verstoord door agrarische activiteit of het dorpsleven (bvb. dorpsfeesten). Het is voor lokale besturen een uitdaging om de uiteenlopende wensen te verzoenen en in te passen in het gemeenschapsleven. Geef de wijkagent een nieuwe fiets en tijd om het dorp (opnieuw) te leren kennen : opvallende vaststelling bij het doornemen van de diverse beleidsplannen was de geringe aandacht voor het thema veiligheid. Dit kan uiteraard op het conto van de aparte beleidsplannen voor de politiezones worden geschreven. Maar ook uit de gesprekken bleek dat andere thema s méér aandacht vragen dan veiligheid en het veiligheidsgevoel van de inwoners. Toch werd verschillende malen stil gestaan bij de rol die de wijkagent kan/zou moeten spelen, hij of zij is immers de ogen en de oren van een lokaal beleid, kan vanuit een gezagsfunctie een bemiddelende rol spelen bij samenlevingsproblemen en is ook vaak een belangrijk aanspreekpunt voor die burger die de rechtstreekse weg naar het gemeentebestuur (nog) niet bewandelt. Dit veronderstelt echter voldoende zichtbaarheid en aanwezigheid op het terrein en dit liefst op een manier die het contact met de inwoners bevordert. Besturen met een goede wijkpolitie erkennen de waarde ervan voor de leefbaarheid terwijl andere besturen de politiehervorming op zijn minst op dàt punt verguizen. 12

13 Echte inspraak en participatie van de inwoners is niet zo evident: zo goed als elk lokaal bestuur in de regio maakt in zijn beleidsplannen melding van vormen van informatie aan en inspraak van de bevolking. Er is vooral aandacht voor gemeentelijke infobladen en websites, de oprichting en werking van diverse adviesraden (gelinkt aan doelgroepen) en het houden van hoorzittingen of informatievergaderingen, meestal bij concrete (openbare) werken. Soms volstaat dit voor een positieve betrokkenheid van de inwoners bij het beleid. Soms echter kan er méér gebeuren, maar dit wordt door de besturen als niet evident ervaren. Een andere aanpak kan nodig zijn om te vermijden dat de losliggende-trottoirtegel-voor-de-eigen-deur het belangrijkste thema wordt van de dialoog tussen burger en beleid. 13

14 2 LEEFBAARHEID: DE CIJFERS 2.1 Clusteranalyse van de wijken/dorpen in de regio De gegevens werden verzameld op dorpen-/wijkenniveau. Het Steunpunt Sociale Planning van het provinciebestuur nam de verdeling in deelgemeenten als vertrekbasis. In Beernem, Damme, De Haan, Middelkerke, Oostkamp, Torhout en Zuienkerke werd deze verdeling verfijnd op vraag van de gemeente. Om de leefbaarheid in kaart te brengen, heeft het Steunpunt Sociale Planning uit de beschikbare data een aantal relevante indicatoren geselecteerd. De indicatoren werden gekozen omdat ze relevant zijn voor het begrip leefbaarheid en omdat ze een beeld kunnen geven tot op wijken-/dorpenniveau. Er werd bewust een beperkte set indicatoren gekozen. Zo blijft het geheel overzichtelijk, kan gemakkelijk een jaarlijkse update gedaan worden en kan er een clusteranalyse toegepast worden. De indicatoren werden geclusterd, zodat we verschillende types van wijken/dorpen kunnen onderscheiden in de regio. Met deze clusteranalyse worden de wijken/dorpen ingedeeld zodat er subcategorieën ontstaan waarbij de onderlinge verschillen op al deze kenmerken zo klein mogelijk zijn. 14

15 2.1.1 Cluster 1: Groeiende wijken/dorpen met een meer stedelijk profiel (2 wijken/dorpen) Torhout en Westende Dorp hebben een meer stedelijk profiel. Er is een sterke groei van de bevolking en een sterke groei van het aantal huishoudens vergeleken met De gemiddelde gezinsgrootte is eerder laag. Het alleenstaanden is in beide gemeenten relatief hoog. Het jongeren ligt relatief laag, het 60-plus relatief hoog. Het gezinnen met kinderen schommelt rond de 20%. De woonstabiliteit ligt, in vergelijking met het onderzoeksgebied wat lager. deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Torhout Centrum 110,28 116,06 2,08 23,72 108,40 85,52 43,35 13,95 33,45 19,79 86,50 Westende Dorp 109,28 117,74 2,15 15,09 91,63 78,06 30,82 14,51 36,33 19,37 89,72 15

16 2.1.2 Cluster 2: Stagnerende wijken/dorpen met een oudere bevolking en minder jongeren (3 wijken/dorpen) Het aantal huishoudens in de drie wijken/dorpen neemt minder snel toe dan in het onderzoeksgebied. Het kinderen dat in de eigen gemeente naar school gaat ligt in de drie gemeenten zeer laag. Het alleenstaanden ligt in Lekkerbek rond het gemiddelde van het onderzoeksgebied, maar Damme en Wilskerke hebben een groter. Het jongeren ligt veel lager dan in het onderzoeksgebied, het 60-plussers ligt heel wat hoger (opm. groot in Wilskerke door de aanwezigheid van een rusthuis). De woonstabiliteit ligt rond het gemiddelde van het onderzoeksgebied. deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Damme 90,73 94,58 2,36 23,05 92,97 52,38 36,10 12,41 36,86 19,77 92,46 Wilskerke 103,80 103,70 2,43 21,88 73,91 50,00 25,00 15,18 45,55 33,93 91,62 Lekkerbek 100,00 103,28 2,14 1,96 63,64 20,00 23,81 14,81 37,78 22,22 93,33 16

17 2.1.3 Cluster 3: Groeiende wijken/dorpen met meer starters, meer jongeren en minder 60+ (4 wijken/dorpen) Deze cluster wordt gekenmerkt door een iets grotere index van interne vergrijzing, de vier wijken/dorpen liggen boven het gemiddelde van het onderzoeksgebied. De gemiddelde gezinsgrootte is relatief groot. Het starters is in 3 dorpen (Houtave, St-Pieters-Kapelle en Mannekensvere) heel sterk toegenomen in vergelijking met Het aantal starters is in Meetkerke stabiel gebleven, terwijl het aantal starters in het onderzoeksgebied afgenomen is. Het kinderen dat in de eigen gemeente lager onderwijs volgt ligt relatief laag in deze vier dorpen. Houtave, St-Pieters-Kapelle en Mannekensvere lijken nog sterker op elkaar dan Meetkerke voor volgende kenmerken: het jongeren en het 60-plussers. Het jongeren ligt hoger in deze 3 dorpen, het 60+ ligt lager. De woonstabiliteit ligt lager in Houtave, St-Pieters-Kapelle en Meetkerke dan in het onderzoeksgebied. deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Houtave 111,72 105,30 2,82 17,53 116,47 34,62 15,72 21,65 21,65 35,22 89,06 St Pieters Kapelle 114,52 117,78 2,68 19,61 133,33 60,00 27,36 24,65 17,96 32,08 90,85 Mannekensvere 102,42 110,23 2,62 24,07 137,50 11,11 22,68 20,87 21,26 37,11 95,67 Meetkerke 104,83 108,50 2,48 18,75 100,00 21,74 22,89 18,93 27,18 28,31 82,28 17

18 2.1.4 Cluster 4: Groeiende wijken/dorpen met veel gezinnen met kinderen (18 wijken/dorpen) Onderstaande wijken/dorpen hebben een relatief sterke bevolkingstoename en huishoudentoename gemeen. Het aantal inwoners en gezinnen nemen matig tot sterk toe. De meeste wijken/dorpen hebben een groter van gezinnen met kinderen dan gemiddeld in het onderzoeksgebied. De woonstabiliteit ligt in de meeste wijken/dorpen rond het gemiddelde van het onderzoeksgebied. deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Waardamme 110,20 111,33 2,58 15,45 86,49 81,12 18,73 22,62 20,33 38,05 91,32 Leffinge 108,64 111,44 2,58 13,80 96,37 70,71 20,18 21,30 22,09 34,55 92,62 Hertsberge 105,24 108,32 2,71 13,28 94,98 76,69 18,65 23,05 21,71 35,58 92,07 Maria Assumptia 111,53 108,56 2,70 14,68 109,55 78,64 16,67 23,10 18,18 40,77 92,66 Vivenkapelle 103,83 105,10 2,63 12,12 77,50 74,29 15,76 22,35 22,81 38,79 90,32 St Rita/De Hoorn 104,43 104,88 2,74 24,78 92,23 72,62 18,35 21,70 23,21 37,73 93,77 Zerkegem 105,31 104,98 2,56 20,94 93,11 66,43 22,67 23,59 22,14 36,00 93,80 Zevekote 103,27 106,48 2,61 25,41 92,24 70,21 23,48 24,33 21,50 37,39 89,83 Ramskapelle 104,55 110,20 2,64 16,36 73,58 95,83 20,74 22,16 23,14 36,30 95,93 Westkapelle 100,47 104,87 2,58 14,52 87,60 95,36 21,36 18,12 27,31 30,70 92,34 Wijnendale 105,00 112,14 2,41 17,34 109,60 86,54 22,88 17,52 21,59 29,35 94,36 Torhout Oost 100,04 109,43 2,50 16,37 104,83 90,84 23,14 17,45 18,65 30,76 94,11 Gistel 102,95 107,02 2,47 18,45 99,65 82,43 25,63 21,01 23,45 33,47 89,77 Eernegem 103,11 108,39 2,46 18,36 99,92 76,74 24,41 19,72 23,29 31,45 92,39 Lombardsijde 108,49 112,93 2,42 15,96 95,98 75,00 24,87 21,63 24,25 31,53 92,30 Stalhille 108,57 111,81 2,41 20,86 107,14 84,78 28,87 20,61 23,83 34,15 93,71 Zuienkerke 101,12 108,25 2,42 18,96 82,30 72,62 29,15 20,20 19,56 30,94 92,96 Vlissegem 108,07 117,15 2,38 21,84 100,00 79,49 27,73 18,61 22,80 32,71 93,18 18

19 2.1.5 Cluster 5: Stagnerende wijken/dorpen (36 wijken/dorpen) Over het algemeen daalt het aantal inwoners of stijgt het aantal slechts lichtjes. Ook het aantal huishoudens stijgt over het algemeen minder dan in het onderzoeksgebied. De gemiddelde gezinsgrootte verschilt over het algemeen niet sterk met het onderzoeksgebied. Over het algemeen daalt het aantal starters relatief sterk. De woonstabiliteit ligt relatief hoog: slechts in 1 wijk ligt de woonstabiliteit onder de 90%. deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Oudenburg 99,61 103,78 2,48 15,93 84,33 66,23 24,03 19,77 26,76 30,67 93,20 Westkerke 102,40 106,01 2,42 16,01 86,28 65,63 23,73 18,92 28,10 30,60 93,47 Oostkamp 105,00 109,27 2,47 13,30 94,22 62,81 23,33 19,54 25,03 30,98 91,95 Oedelem 102,68 106,32 2,54 20,40 88,79 78,68 23,21 20,92 21,61 33,74 92,78 Aartrijke 102,37 105,31 2,49 20,40 87,27 70,55 22,89 19,88 23,16 32,48 93,00 Ruddervoorde 100,96 106,52 2,49 19,01 92,36 77,65 22,63 19,18 25,15 30,20 93,03 Ichtegem 98,95 104,98 2,45 17,39 85,78 71,54 23,09 20,42 23,08 32,10 92,05 Baliebrugge 103,66 105,52 2,55 16,58 84,80 81,75 22,38 23,46 21,30 35,03 92,20 Zedelgem 101,30 105,54 2,52 15,88 89,18 79,83 20,75 20,51 22,89 33,33 93,57 Jabbeke 101,53 105,15 2,48 16,60 80,43 79,70 23,11 20,93 23,14 33,46 92,09 Beernem 100,52 106,27 2,64 17,87 93,33 82,38 23,68 18,57 25,37 30,41 92,49 Veldegem 100,37 104,88 2,56 15,76 92,70 78,37 19,71 20,83 22,69 34,09 91,88 Oostveld 100,78 102,61 2,63 17,93 97,78 96,61 21,88 19,71 24,25 33,59 93,91 St-Joris 98,20 103,01 2,43 18,65 82,40 87,76 22,56 19,12 24,91 30,50 93,28 Goede Herder 97,26 101,60 2,46 16,63 88,36 89,47 22,82 19,65 23,16 30,95 93,28 Sijsele 94,06 102,17 2,55 16,96 84,48 70,82 20,60 18,89 23,26 30,41 93,59 St Henricus 95,89 102,05 2,61 12,11 97,11 78,13 17,90 18,18 21,96 31,77 93,91 19

20 deelgemeente/ wijk evolutie bevolkings index evolutie huishoudens index gemiddelde gezinsgrootte interne vergrijzing (80+/60+) zonder rusthuis starters index kind in eigen gemeente nr LO % alleen staanden 0-17 jarigen 60+ gezinnen met kinderen woon stabiliteit Roksem 101,15 105,69 2,52 12,88 96,98 67,11 15,66 18,65 24,40 31,65 93,52 Don Bosco 104,60 104,86 2,58 12,00 105,35 89,32 18,31 20,52 24,97 33,38 92,98 Drie Koningen 103,22 107,29 2,63 15,87 87,11 90,44 18,41 20,95 22,51 34,70 94,99 Moerbrugge 98,66 102,46 2,48 22,99 100,33 78,43 28,85 20,99 22,42 32,21 91,73 Ettelgem 99,65 101,13 2,51 20,33 94,04 69,88 25,89 20,75 21,91 32,81 92,79 Moerkerke 101,38 104,24 2,61 23,06 107,60 76,23 21,76 19,85 22,00 32,06 92,46 Schore 109,34 105,26 2,49 18,00 100,00 69,23 25,00 22,11 25,13 31,25 92,96 Lapscheure 102,51 98,64 2,54 20,65 80,60 64,71 23,45 21,20 25,00 36,55 88,86 Klemskerke 98,37 98,14 2,57 16,82 56,30 63,83 25,59 24,68 19,71 36,97 93,37 Snaaskerke 100,37 106,47 2,47 20,45 98,78 67,35 23,39 20,43 20,06 34,07 93,96 Bekegem 100,27 102,44 2,62 18,88 91,67 65,43 17,62 21,02 21,20 37,86 95,18 Nieuwmunster 92,33 97,71 2,63 20,31 89,06 51,72 21,88 20,47 18,99 34,38 94,07 Oostkerke 95,71 100,00 2,52 19,62 82,24 57,78 25,56 18,39 23,62 29,70 96,11 Snellegem 97,71 102,87 2,71 18,37 72,73 77,93 18,58 23,37 18,97 39,47 95,31 Slijpe 96,42 100,92 2,69 20,87 68,52 84,51 17,27 22,16 23,17 36,06 95,39 Varsenare 95,18 103,21 2,73 13,64 84,82 76,90 17,91 18,91 25,91 32,82 95,54 Loppem 94,87 101,25 2,68 13,67 75,13 75,07 19,16 21,11 23,19 34,85 94,95 Moere 97,50 99,15 2,59 14,00 74,68 78,16 19,96 22,85 25,00 36,05 95,70 Vagevuur 92,14 98,61 2,64 14,63 49,33 58,33 11,97 20,27 21,87 35,21 93,87 20

21 21

22 2.2 LEEFBAARHEID IN DE HINTERLANDDORPEN VAN KNOKKE-HEIST Het gemeenterapport van In het kader van het leefbaarheidsonderzoek Brugge-Oostende werden per betrokken gemeente een aantal cijfers verzameld. Een twintigtal gegevens worden op een rij gezet en vormen samen het leefbaarheidsprofiel voor de gemeente. De eerste cijfers geven ons een beeld van de bevolking. Hoeveel mensen wonen er in de gemeente, hoe oud zijn ze en hoe evolueert dit? We krijgen ook een beeld van de gezinnen: hoeveel zijn er, hoe groot zijn ze, zijn er jonge gezinnen, wordt er veel verhuisd? Daarnaast staan we stil bij de woningen. We kijken vooral naar de leeftijd van de woningen en het aantal woongelegenheden per ha. Dit laatste geeft ons een beeld van hoe de gemeente eruit ziet. Hoe minder woningen per ha een dorp telt, hoe meer verspreid de bewoning is. Het percentage kinderen dat naar school gaat in de eigen gemeente biedt ons een beeld van de verbondenheid van de bevolking met haar gemeente. Een laatste groep cijfers zegt iets over de economische positie van de bewoners en geeft het aantal werkzoekenden mee in verschillende categorieën. De cijfers van de gemeente worden vergeleken met de gemiddelden van het onderzoeksgebied. Op die manier ziet men hoe de gemeente scoort ten opzichte van haar omgeving, zonder hierbij een vertekening te hebben van de kust of de centrumgemeenten. In een tweede stap wordt de vergelijking geschetst met West-Vlaanderen. Daarna wordt ook dieper ingegaan op de situatie per deelgemeente/dorp. Die cijfers worden dan vergeleken met de gegevens van de (fusie)gemeente. De indeling van de wijken/dorpen werd telkens vooraf besproken met de gemeentebesturen. Tot slot wordt een samenvatting meegegeven van de gegevens voor de gemeente Noot: sommige dorpen kennen een zeer gering aantal inwoners (<500), waardoor aandelen en percentages soms zeer relatief worden. Vaak worden ze hier om die reden gewoon weggelaten. Maar waar ze wel worden vermeld, is het raadzamer geen verregaande conclusies te trekken. 22

23 Demografische foto van de gemeente Onderzoeksgebied West- Vlaanderen % Jongeren 13,86 19,87 18,88 % 60-plussers 37,35 24,12 26,62 % Alleenstaanden 37,89 23,21 29,88 % Gezinnen met kinderen 19,42 33,87 28,24 Gezinsgrootte 2,06 2,51 2,35 Bovenstaande tabel toont enkele demografische gegevens van, het onderzoeksgebied 3 en West-Vlaanderen. De bevolking van bestaat voor 13,9% uit jongeren (0 t.e.m. 17 jaar), terwijl dit 19,9% is in het onderzoeksgebied en 18,9% in West-Vlaanderen. De 60-plussers daarentegen vormen een grote groep: maar liefst 37,4% van de inwoners van is ouder dan 60. In het onderzoeksgebied is dit 24,1% en in West-Vlaanderen is dit 26,6%. telt eveneens veel alleenstaanden: 37,9%, tegenover 23,2% in het onderzoeksgebied en 29,9% in West-Vlaanderen. Het grote alleenstaanden in valt gedeeltelijk te verklaren door de omvangrijke aanwezigheid van senioren (57,1% van de alleenstaanden in is 60 jaar of ouder). Het gezinnen met kinderen ligt in (19,4%) lager dan in het onderzoeksgebied (33,9%) en in West-Vlaanderen (28,2%). De gezinsgrootte is kleiner in Knokke- Heist omdat het alleenstaanden relatief hoog is en het gezinnen met kinderen relatief laag. De gezinsgrootte bedraagt 2,1 mensen per gezin. Deze resultaten worden grafisch voorgesteld in de volgende figuur: deze toont in welke mate op een aantal demografische kenmerken verschillen of gelijkenissen vertoont met het onderzoeksgebied en West-Vlaanderen. De horizontale lijn geeft het voor West- Vlaanderen weer, de balkjes tonen en het onderzoeksgebied. 3 Het onderzoeksgebied van het leefbaarheidsonderzoek bestaat uit volgende gemeenten: Beernem, Damme, De Haan, Gistel, Ichtegem, Jabbeke,, Middelkerke, Oostkamp, Oudenburg, Torhout, Zedelgem en Zuienkerke. Deelgemeenten of wijken die aan de kust zelf liggen worden niet opgenomen in het onderzoeksgebied omdat ze te sterk verschillen van de andere gebieden. Zo wordt voor De Haan enkel Klemskerke en Vlissegem mee in rekening gehouden, voor Knokke- Heist enkel Ramskapelle en Westkapelle en voor Middelkerke worden Wilskerke, Westende-dorp, Lombardsijde, Leffinge, Slijpe, Sint-Pieters-Kapelle, Mannekensvere en Schore weerhouden in het onderzoeksgebied. 23

24 Op deze grafiek valt nogmaals te zien hoe sterk verschilt van zowel het onderzoeksgebied als van West-Vlaanderen. Het jongeren ligt meer dan 25% onder het West-Vlaamse gemiddelde. Het 60+ ligt 40,3% hoger in dan in West-Vlaanderen en het alleenstaanden ligt 44,4% hoger in. Het aantal gezinnen met kinderen ligt 31,2% onder het West-Vlaamse gemiddelde, en de gezinsgrootte ligt 12,4% onder het West-Vlaamse gemiddelde % Jongeren % 60-plussers % Alleenstaanden % Gezinnen met kinderen Gezinsgrootte Onderzoeksgebied West-Vlaanderen 24

25 Leefbaarheidsprofiel van de gemeente Onderzoeksgebied West-Vlaanderen Bevolking Aantal gezinnen Index bevolkingsevolutie ,28 101,62 101,91 Index huishoudenevolutie ,09 106,33 106,16 Gemidd. gezinsgrootte 2,06 2,51 2,35 % 0-17 jaar ,86 19,87 18,88 % 60-plussers ,35 24,12 26,62 Interne vergrijzing (excl. 19,02 17,00 18,70 rusthuisbewoners) Woonstabiliteit ,85 92,59 90,85 % verhuis binnen de gemeente 49,80 31,57 41,69 Evolutie starters op de huisvestingsmarkt-index ,01 91,35 93,11 Aantal woongelegenheden per ha ,67 10,50 19,45 % recente woongelegenheden ,28 9,74 10,76 % volgt lager onderwijs in eigen 93,08 76,50 83,42 gemeente Aantal werkzoekenden % langdurig wzk & laaggeschoold 16,86 25,09 25,58 % werkzoekend gezinshoofd met kinderlast % werkzoekend gezinshoofd eenoudergezin 10,76 13,02 15,79 5,09 5,02 6,41 25

26 telt inwoners op 1 januari 2009, wat een lichte stijging (index:101,28) betekent tegenover We zien eveneens een lichte toename in het onderzoeksgebied (101,62) en in West-Vlaanderen(101,91). Het aantal huishoudens in (105,1) neemt ook toe sinds 2002, maar net iets minder dan in het onderzoeksgebied (106,3) en West-Vlaanderen (106,2). Zoals voordien gesteld, zien we dat veel senioren telt: nog amper 1 persoon op 7 is minderjarig, terwijl dit in het onderzoeksgebied 1 persoon op 5 is. Meer dan een derde van de bevolking van is minstens 60 jaar oud, terwijl in het onderzoeksgebied en in West- Vlaanderen een vierde van de bevolking tot deze leeftijdscategorie behoren. De interne vergrijzing (verhouding 80+/60+met uitzondering van mensen in residentiële settings) verschilt dan weer veel minder van het onderzoeksgebied en West-Vlaanderen. De woonstabiliteit ligt iets lager in als in het onderzoeksgebied: bijna 10% van de bevolking die op in woont, had een ander adres het voorgaande jaar. Dit is gelijklopend met West-Vlaanderen. Opvallend is wel de interne migratie: bijna de helft van de mensen die verhuizen, doen dit binnen zelf. In het onderzoeksgebied bedraagt dit 31,6% en in West- Vlaanderen gemiddeld 41,7%. Hoewel het aantal starters op de huisvestingsmarkt (20 t.e.m. 34 jarigen) in heel het onderzoeksgebied en West-Vlaanderen daalt, is die daling nog sterker merkbaar in : het aantal starters daalt in 2009 met 22% sinds 2002, terwijl de daling in het onderzoeksgebied en West- Vlaanderen nog geen 10% bedraagt. is een gemeente met veel woongelegenheden per hectare: het aantal woningen per ha (87,7) ligt er veel hoger dan in het onderzoeksgebied (10,5) en in West-Vlaanderen (19,5). 16,3% van de woningen in is nieuw (vanaf 2000 gebouwd), wat iets meer is dan in het onderzoeksgebied (9,7%) en in West-Vlaanderen (10,8%). Het kinderen dat naar de lagere school gaat in de gemeente zelf ligt hoger in (93,1%) dan in het onderzoeksgebied (76,5%) en in West-Vlaanderen (83,4%). Ook de samenstelling van werklozen in verschilt van het onderzoeksgebied en West-Vlaanderen. 16,9% van de werkzoekenden is laaggeschoold en langdurig werkloos, terwijl dit in de andere twee gebieden rond de 25% ligt. Het werklozen dat gezinshoofd is met kinderlast ligt eveneens lager in (10,8% in tegenover 13% in het onderzoeksgebied en 15,8% in West- Vlaanderen). Het werkzoekenden dat gezinshoofd is van een eenoudergezin (5.1%) is vergelijkbaar met het onderzoeksgebied (5%), maar ligt iets lager dan het West-Vlaamse gemiddelde (6,4%). 26

27 Wijkindeling 27

28 Cijfers Opmerking: Indien er minder dan tien waarnemingen zijn, worden de gegevens niet vermeld. Bevolkingsaantal Aantal gezinnen Bevolkingsindex Huishoudenindex Gemiddelde gezinsgrootte 2009 % 0-17-jarigen ,28 105,09 2,06 13,86 HEIST ,50 104,07 2,09 14,77 KNOKKE ,06 101,84 1,90 11,31 RAMSKAPELLE ,55 110,20 2,64 22,16 WESTKAPELLE ,47 104,87 2,58 18,12 % Interne vergrijzing 2009 (uitz. rusthuizen) Woonstabiliteit 2009 Verhuis binnen de eigen gemeente Starters index Aantal woongelegenheden per hectare ,35 19,02 89,85 49,80 78,01 87,67 HEIST 33,58 16,88 90,39 51,76 80,46 145,78 KNOKKE 44,74 21,10 89,75 46,67 68,50 125,43 RAMSKAPELLE 23,14 16,36 95,93 58,62 73,58 8,63 WESTKAPELLE 27,31 14,52 92,34 59,73 87,60 12,33 4 De fusiegemeente telt inwoners, maar voor 884 inwoners is de deelgemeente waar ze woonachtig zijn niet gekend. De som van de deelgemeenten telt bijgevolg inwoners. 5 Deze opmerking geldt eveneens voor het aantal gezinnen: telt gezinnen, maar 475 gezinnen kunnen niet aan een deelgemeente toegewezen worden. De som van de deelgemeenten bedraagt gezinnen. 28

29 % recente woningen 2008 (bouw vanaf 2000) Aandeel in eigen gem. lager onderw Aantal werkzoekenden 2009 % laaggeschoold en langdurig wzk 2009 % wzk gezinshoofd met kinderen 2009 % wzk gezinshoofd van eenoudergezin ,28 93, ,86 10,76 5,09 HEIST 15,32 92, ,45 13,42 5,75 KNOKKE 17,18 91, ,76 8,49 < 10 waarnemingen RAMSKAPELLE 14,29 95,83 < 10 waarnemingen < 10 waarnemingen < 10 waarnemingen < 10 waarnemingen WESTKAPELLE 11,97 95,36 81 < 10 waarnemingen < 10 waarnemingen < 10 waarnemingen 29

30 Wijkprofielen Profiel Heist HEIST Gemeente Het aantal inwoners is in Heist gestegen met 0,5%, wat net iets minder is dan in de fusiegemeente. Het aantal huishoudens stijgt eveneens net iets minder dan in. De gemiddelde gezinsgrootte is net iets groter in Heist dan in. Heist telt 6,5% meer jongeren (0 t.e.m. 17-jarigen) en 10,1% minder 60-plussers dan. De interne vergrijzing (verhouding 80+/60+, met uitzondering van mensen in residentiële settings) ligt 11,2% lager in Heist dan in. De woonstabiliteit is gelijkaardig in Heist als in. Het starters op de huisvestingsmarkt ligt iets hoger (3,1%) in Heist dan in. Er zijn heel wat meer woongelegenheden per hectare in Heist: 66,3% meer dan in. Het recente woningen ligt iets lager in Heist dan in (nl. 5,9%). Het kinderen van Heist dat in naar de lagere school gaat is quasi gelijkaardig met. Wanneer we de werkzoekenden bekijken, zien we dat in Heist een groter van de werkzoekenden langdurig werkzoekend en laaggeschoold is (+21,3%), er eveneens meer werkzoekenden gezinshoofd zijn met kinderlast (+24,8%) en dat er meer werkzoekenden gezinshoofd zijn van een eenoudergezin (+13%). 30

31 Profiel Knokke KNOKKE Gemeente Knokke is de enige gemeente waar er sprake is van een bevolkingsafname, waardoor de evolutie van de bevolking onder het gemiddelde zit van. Knokke is ook de plaats waar het aantal huishoudens het minst stijgt en waar de gemiddelde gezinsgrootte het laagst is, wat ervoor zorgt dat deze waarden uit Knokke lager liggen dan in. In Knokke is de vergrijzing het meest zichtbaar: er zijn bijna 20% minder jongeren dan in, en bijna 20% meer 60-plussers aanwezig. De interne vergrijzing (verhouding 80+/60+) ligt eveneens 11% hoger in Knokke dan in. De woonstabiliteit in Knokke is nagenoeg gelijk aan die van. Het aantal starters op de huisvestingsmarkt daalt in Knokke nog sterker (periode ) dan in. Deze index ligt nog 12,2% lager dan in. Het aantal woongelegenheden per hectare ligt 43,1% hoger dan het gemiddelde van. Het recente woningen ligt 5,5% hoger dan. Het kinderen dat in de eigen gemeente naar de lagere school gaat ligt iets lager in Knokke (bijna anderhalf procent). Wanneer we tenslotte de werkzoekenden bekijken, zien we dat in vergelijking met, een kleiner werkzoekenden laaggeschoold en langdurig werkloos is en dat er minder werklozen gezinshoofd zijn van een gezin met kinderen. 31

32 Profiel Ramskapelle RAMSKAPELLE Gemeente Vergeleken met de grafiek hiervoor van Knokke, zien we dat Ramskapelle bijna helemaal het omgekeerde patroon volgt. Ramskapelle heeft de hoogste index van de bevolkingsevolutie, de hoogste huishoudenindex van 2002 tot 2009 en de grootste gezinsgrootte van. Deze liggen respectievelijk 3,2%, 4,9% en 28,3% hoger dan in. Ramskapelle bestaat, vergeleken met, gemiddeld uit een jongere populatie: het jongeren ligt bijna 60% hoger en het 60-plussers ligt bijna 40% lager. En tot slot van deze demografische variabelen zien we dat de interne vergrijzing 13,8% lager ligt dan in. De woonstabiliteit is 6,8% hoger in Ramskapelle dan in. Het aantal woongelegenheden per hectare ligt tien keer lager dan het gemiddelde aantal in. De daling van de starters op de huisvestingsmarkt is nog iets sterker merkbaar in Ramskapelle dan in (index ligt 5,7% lager in Ramskapelle). Het woningen dat recent gebouwd werd, ligt 12,2% lager in Ramskapelle dan in. Vergeleken met Knokke- Heist, is het kinderen dat in de eigen gemeente lager onderwijs volgt 3% hoger. Er kunnen geen uitspraken gemaakt worden over het werklozen dat langdurig werkzoekend is en laaggeschoold, gezinshoofd is met kinderlast of gezinshoofd van een eenoudergezin daar de aantallen te laag zijn. 32

33 Profiel Westkapelle WESTKAPELLE Gemeente Westkapelle lijkt meer op Ramskapelle dan op Knokke of Heist. De index van zowel de bevolkingsevolutie als van de huishoudenevolutie verschilt weinig tot niet van maar de gemiddelde gezinsgrootte ligt 25,5% hoger. Net zoals Ramskapelle kunnen we stellen dat Westkapelle uit een jongere populatie bestaat dan : het jongeren ligt iets meer dan 30% hoger en het 60-plussers ligt 26,9% lager dan in. De interne vergrijzing ligt bijna 25% lager dan in. De woonstabiliteit ligt 2,8% hoger in Westkapelle. Het starters op de huisvestingsmarkt is in Westkapelle het minst sterk gedaald en is bijgevolg 12,2% hoger in Westkapelle dan in Knokke- Heist. Net zoals in Ramskapelle is het aantal woongelegenheden per hectare veel kleiner dan het gemiddelde van : het aantal woongelegenheden per hectare ligt 85,8% lager in Westkapelle dan. Het recente woongelegenheden ligt iets meer dan 25% lager in Westkapelle dan in. Het kinderen dat in lager onderwijs volgt ligt 2,5% hoger. Het aantal werkzoekenden dat langdurig werkloos en laaggeschoold is, dat gezinshoofd is met kinderlast of dat gezinshoofd is van een eenoudergezin ligt te laag, waardoor een vergelijking met zinloos is. 33

34 2.2.2 De cijfers van : een samenvatting Hierbij vindt u een samenvattend overzicht van de voorgaande gegevens - fusiegemeente is met inwoners de grootste gemeente van de regio 6. Vanaf 2002 steeg de bevolking licht, terwijl het aantal gezinnen sterker toenam. Een gezin in telt gemiddeld 2,06 personen, wat zeer laag is. Bijna 1 inwoner op 5 is alleenstaand, wat een stuk hoger ligt dan het gemiddelde in de provincie. Ruim de helft van die alleenstaanden is trouwens ouder dan 60 jaar. Het gezinnen met kinderen is dan weer flink lager dan elders, wat niet hoeft te verwonderen. Qua bevolking is immers een sterk vergrijzende gemeente. Het jongeren ligt zeer laag: slechts 1 inwoner op 7 is minderjarig, terwijl dit in het onderzoeksgebied en de Provincie toch bijna 1 op 5 is. Daartegenover staat een zeer groot senioren: bijna 4 op 10 inwoners zijn ouder dan 60, terwijl dat elders gemiddeld 2,5 op 10 is. Opmerkelijk is toch dat het hoogbejaarden (80+) niet buitensporig groot is. Meer dan 9 op de 10 lagere schoolkinderen lopen school in zelf. Dat is het hoogste cijfer van de hele regio. Mensen verhuizen even veel in als in West-Vlaanderen (iets meer dan in het onderzoeksgebied): bijna 90% woonde in 2009 op hetzelfde adres als in Wel opvallend is dat de helft van wie verhuist, dit doet binnen de fusiegemeente. Ook dit is het hoogste cijfer van de hele regio. Het jonge gezinnen tussen de 20 en 34 jaar (starters op de huisvestingsmarkt) daalt en is zeer laag in vergelijking met de regio en de Provincie. Het aantal woongelegenheden per ha ligt extreem hoog ten opzichte van de regio, uiteraard omwille van de talrijke appartementen. Veel woongelegenheden zijn ook sinds 2000 gebouwd. Ook wat betreft werkzoekenden wijkt af van de regio en de provincie. 1 op 6 werkzoekenden was in 2009 langdurig werkzoekend en laaggeschoold, wat opvallend lager is dan de 1 op 4 die gemiddeld elders wordt opgetekend. - deelgemeenten/-kernen Zoals hierboven al vermeld wordt de volgende afbakening in 4 deelgemeenten/-kernen gehanteerd: Knokke (met Het Zoute), Heist (met Duinbergen), Ramskapelle en Westkapelle. Volgens de meest recente officiële bevolkingscijfers neemt Knokke bijna de helft en Heist een groot derde van de inwoners voor zijn hun rekening. Westkapelle en Ramskapelle zijn heel wat minder bevolkt. Wat bevolkings- en gezinskenmerken betreffen, zien we een duidelijke opdeling tussen de 2 badplaatsen Heist en Knokke enerzijds en de 2 hinterlandkernen Rams- en Westkapelle anderzijds. Vooral de vergrijzing en de gezinsverdunning liggen een stuk hoger in de badplaatsen dan in het hinterland. Op andere vlakken lopen de cijfers meer gelijk. 6 Exclusief de centrumsteden Brugge en Oostende. Aantallen op basis van de officiële bevolkingscijfers op