Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1831/Compass - Wittenborg I. MELDING 1. Op 9 maart 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Compass Partners European Equity Fund LP voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Wittenborg A/S. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 52 van 14 maart Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Compass Partners European Equity Fund LP (hierna: Compass) is een onderneming naar het recht van Bermuda. Zij is een participatiemaatschappij die in Europese ondernemingen investeert. Haar aandeelhouders zijn Waters International LLL, Marcia Soldatos en the Judy Clark 1999 Revocable, die ieder 33,3% van het kapitaal vertegenwoordigen. Momenteel heeft zij zeggenschap over Zanussi Vending Italia Srl, welke actief is op het gebied van het ontwerpen, produceren en verkopen van verkoopapparaten voor warme en koude dranken, voedingsmiddelen en snacks en van koffieapparaten, over B.C. Components Holdings B.V., die niet-keramische passieve onderdelen produceert (condensatoren en weerstanden), over een onderneming die fitness clubs in Noorwegen exploiteert en over Wolf Limited, een dochtervennootschap. 3. Wittenborg A/S (hierna: Wittenborg) is een onderneming naar Deens recht. Alle aandelen Wittenborg worden gehouden door Incentive A/S. Wittenborg is actief op het gebied van het ontwerpen, produceren en verkopen van verkoopapparaten voor warme en koude dranken en van koffieapparaten. Voorts verkoopt zij verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie is neergelegd in het Share Purchase Agreement van 1 februari 2000, tussen Incentive A/S en Wolf Limited, en behelst de overdracht van alle aandelen Wittenborg, door Incentive A/S, aan Wolf Limited. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat Compass, via haar dochtervennootschap Wolf Limited,

2 uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Wittenborg. 6. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Compass en Wittenborg. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkt(en) 8. Partijen geven aan dat Compass en Wittenborg beide actief zijn op het gebied van de productie en verkoop van verkoopapparaten[1]. Standpunt partijen 9. Partijen zijn van mening dat de benvloede markt de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten betreft. Zij wijzen erop dat producenten van verkoopapparaten doorgaans verschillende soorten verkoopapparaten produceren voor diverse producten, terwijl veel afnemers onafhankelijke operators zijn, die alle soorten apparaten aan derden verhuren. 10. Voorts stellen partijen dat, indien de productmarkt enger afgebakend dient te worden, de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor etenswaren en dranken als relevante markt geldt. Deze markt is volgens partijen eventueel verder te onderscheiden in markten voor enerzijds de productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken[2] en anderzijds de productie en verkoop van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken[3]. 11. Verder zijn partijen van mening dat handmatige koffieapparaten tot de markt voor productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken gerekend behoren te worden. Zij baseren dit op het feit dat deze apparaten een reel alternatief vormen voor verkoopapparaten in fabrieken en kantoren. 12. Een concurrent van partijen die niet alle soorten verkoopapparaten produceert, laat desgevraagd weten dat het technisch gezien mogelijk en organisatorisch redelijk eenvoudig is om over te gaan tot de productie van andere soorten verkoopapparaten, terwijl ook de daarvoor noodzakelijke investeringen op een acceptabel niveau liggen. Beoordeling 13. In onderhavig geval hoeft geen uitspraak te worden gedaan over de nauwkeurige afbakening van de relevante markt. Derhalve wordt in het midden gelaten of de relevante productmarkt de productie en verkoop van verkoopapparaten betreft, of dat een nadere segmentering dient plaats te vinden naar enerzijds productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken en anderzijds productie en verkoop van verkoopapparaten

3 voor verpakte etenswaren en dranken, daar dit geen verschil uitmaakt voor de materile beoordeling (zie de punten 16 tot en met 23). Relevante geografische markt(en) 14. Partijen hebben geen van beide een vestiging in Nederland, maar zetten vanuit Duitsland wel producten af in Nederland. Zij wijzen erop dat alle grote aanbieders van verkoopapparaten actief zijn in geheel Europa, of ten minste in een aantal Europese landen. Daarnaast geven zij aan dat ook verschillende operators van de verkoopapparaten, zoals Selecta, Autobar en Maas International, in geheel Europa actief zijn. Voorts wijzen partijen erop dat de prijzen in de Europese landen min of meer gelijk zijn. Een concurrent geeft desgevraagd aan vanuit n productiepunt in een groot gedeelte van Europa verkoopapparaten te verkopen, en ook buiten Europa actief te zijn op het gebied van de verkoop van verkoopapparaten. 15. Op basis van het voorgaande wordt geconcludeerd dat de geografische omvang van de bovenstaande productmarkt(en) ten minste nationaal en waarschijnlijk ruimer van omvang is. In onderhavige zaak hoeft geen uitspraak te worden gedaan of de markt(en) voor de productie en verkoop van verkoopapparaten nationaal dan wel Europees afgebakend dient/dienen te worden, aangezien de uiteindelijke materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 16 tot en met 23). B. Gevolgen van de concentratie Nationale markt(en) 16. Uit door partijen overgelegde gegevens blijkt dat indien wordt uitgegaan van nationale markten, Compass slechts in beperkte mate actief is in Nederland, met marktaandelen op ieder van de hiervoor beschreven productmarkten van minder dan 5%, terwijl Wittenborg haar gehele Nederlandse omzet behaalt uit n leveringsovereenkomst met Douwe Egberts Coffee Systems B.V. (hierna: Douwe Egberts)[4]. Aangezien Douwe Egberts n van de grootste koffieproducenten van Europa is, leidt deze overeenkomst tot een sterke positie voor Wittenborg op de Nederlandse markt. Eenduidige cijfers met betrekking tot de marktomvang zijn niet aanwezig. Er zijn echter geen aanwijzingen dat de gezamenlijke marktaandelen van partijen groter zijn dan in het navolgende is aangegeven (zie ook de punten 20 en 21). De gezamenlijke marktaandelen van Compass en Wittenborg[5] in Nederland bedragen volgens partijen op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor etenswaren en dranken circa [20-30][6]%, op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken circa [20-30]% en op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken circa [0-10]%. Op basis van de door een concurrent geschatte Nederlandse marktomvang zouden deze percentages naar beneden worden bijgesteld tot respectievelijk circa [10-20]%, circa [10-20]% en circa [0-10]%. 17. Van marktpartijen is vernomen dat concurrenten van partijen internationaal opererende ondernemingen zijn. Indien sprake is van (een) nationale markt (en), dan ondervinden partijen concurrentie van De Jong DUKE, Automatic Products International, Maas International, ETNA, Coffeetek en Veromatic (allen actief op het gebied van verkoopapparaten voor warme en koude dranken) en Vendo, Dixie-Narco, Sielaff, Maas International, FAS en

4 Automatic Products International (allen actief op het gebied van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken). Europese markt(en) 18. Indien wordt uitgegaan van een Europese omvang van de markt(en), dan stellen partijen dat het gezamenlijke marktaandeel van Compass en Wittenborg op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor etenswaren en dranken circa [20-30]% bedraagt, op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken circa [30-40]% bedraagt en op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken circa [10-20]% bedraagt. Naast de Nederlandse omvang van de markt(en) schatte de concurrent ook de omvang van de Europese markten op basis waarvan de marktaandelen van partijen uitkomen op respectievelijk circa [20-30]%, circa [30-40]% en circa [10-20]%. Deze concurrent laat desgevraagd weten geen directe gevolgen van de concentratie aan te kunnen geven, anders dan dat de prijsdruk zal toenemen. 19. Indien sprake is van (een) Europese markt(en) dan ondervinden partijen concurrentie van de ondernemingen als genoemd in punt 17, aangevuld met sterke concurrenten als Crane/Stentorfield en Rhea Vendors (beide actief op het gebied van verkoopapparaten voor warme en koude dranken) en Crane/Stentorfield (tevens actief op het gebied van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken). 20. Partijen hebben aangegeven dat de gezamenlijke marktaandelen van Compass en Wittenborg niet de verkopen aan de horeca bevatten, omdat hiervan geen cijfers beschikbaar zijn. Zij stellen zich op het standpunt dat indien de verkopen aan de horeca waren meegenomen, de gezamenlijke marktaandelen van partijen kleiner zouden zijn, omdat beide partijen op dat gebied slechts in beperkte mate actief zijn, zowel in Nederland als in Europa. 21. Uitgaande van voornoemde marktaandelen hebben partijen, zowel op nationaal als op Europees niveau, een sterke positie op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken. Indien deze beschouwd zou worden als een afzonderlijke relevante markt dan ondervindt zij sterke concurrentiedruk van de aanpalende markten voor de productie en verkoop van andere verkoopapparaten. Ter onderbouwing hiervan wordt verwezen naar de opmerkingen van een concurrent in punt 12 van dit besluit, alsmede naar de opmerkingen van partijen in punt 9 van dit besluit. Partijen benadrukken ook de aanwezigheid van handmatige koffieapparaten die, indien zij al niet tot de relevante markt gerekend dienen te worden,[7] dan toch wel voor een sterke concurrentiedruk op deze markt(en) zorgen. 22. Indien sprake zou zijn van n markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten, dan zijn de gezamenlijke marktaandelen van Compass en Wittenborg op zowel de nationale markt als de Europese beduidend lager dan op de markt voor de productie en verkoop van verkoopapparaten voor koude en warme dranken. Dit volgt uit het feit dat partijen niet actief zijn op het gebied van de productie en verkoop van verkoopapparaten voor hygineproducten en sigaretten en het gezamenlijke marktaandeel van partijen op het gebied van de productie en verkoop van verkoopapparaten voor verpakte etenswaren en dranken relatief laag is. Conclusie

5 23. Hoewel de gezamenlijke marktaandelen van Compass en Wittenborg niet gering zijn, blijkt uit door marktpartijen overgelegde informatie dat partijen op zowel de Nederlandse als de Europese markt(en) sterke concurrentie ondervinden van verschillende internationaal opererende ondernemingen. Daarnaast wordt erop gewezen dat de gezamenlijke marktaandelen van partijen afnemen indien rekening wordt gehouden met leveringen aan de horeca en indien de handmatige koffieapparaten tot de markt behoren. Voorts wordt gewezen op de aanwezigheid van concurrentiedruk van aanpalende markten. Gelet op het bovenstaande wordt geconcludeerd dat er geen reden is om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. NEVENRESTRICTIES 24. Partijen hebben aangegeven dat in de koopovereenkomst is bepaald dat het Incentive A/S verboden is om gedurende een periode van 3 jaar na totstandbrenging van de transactie betrokken te zijn bij een onderneming die concurreert met een onderneming van de Wittenborg-groep, met dien verstande dat het Incentive A/S wel toegestaan is haar leasingactiviteiten met betrekking tot andere producten dan verkoopapparaten voort te zetten. Daarnaast is bepaald dat het Incentive A/S, binnen een periode van 2 jaar na totstandbrenging van de transactie, niet toegestaan is om actief werknemers te werven van de verkochte onderneming. 25. De koper van een onderneming zal tot op zekere hoogte beschermd moeten worden tegen concurrerend handelen van de verkoper. De in punt 24 genoemde clausules kunnen als rechtstreeks verbonden aan en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie en derhalve als nevenrestrictie worden beschouwd, voorzover het wervingsverbod werknemers betreft die beschikken over belangrijke knowhow. VII. CONCLUSIE 26. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 27. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 28. Gelet op de overwegingen in de punten 24 en 25 is de directeur-generaal van oordeel dat, voorzover de in punt 24 omschreven clausules overeenkomsten vormen als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomsten, voorzover het wervingsverbod werknemers betreft die

6 beschikken over belangrijke knowhow. Datum: 5 april 2000 De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] Partijen rekenen hiertoe verkoopapparaten voor alle soorten producten, zoals etenswaren, dranken, hygineproducten en sigaretten. [2] Partijen rekenen hiertoe zowel professionele automatische als halfautomatische apparaten voor de distributie van warme dranken, zoals koffie, thee en chocolade, en koude dranken, zoals water en limonades. [3] Partijen rekenen hiertoe verkoopapparaten voor onder andere hartige en zoete snacks, sandwiches, ijsjes, popcorn, en blikjes en flesjes met gekoelde dranken. [4] Partijen wijzen erop dat Douwe Egberts eigenaar is van de intellectuele eigendomsrechten van de verkoopapparaten die Wittenborg aan haar levert en dat zij betreffende apparaten onder eigen merknaam doorverkoopt. [5] In de omzetcijfers van Wittenborg zijn niet de aan Douwe Egberts verkochte apparaten opgenomen die vervolgens worden gerexporteerd over de hele wereld, als gevolg waarvan de omzet van Wittenborg ongeveer is gehalveerd. [6] Het betreffende marktaandeel is omwille van vertrouwelijkheid aangegeven met een bandbreedte. Dergelijke passages worden in onderhavig besluit aangegeven met rechte haken. [7] Als gevolg waarvan de gezamenlijke marktaandelen van partijen aanzienlijk zullen dalen, aldus partijen.

7 Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.