Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 2211/Van der Sluijs - Gebr. Jongste I. MELDING 1. Op 17 november 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Van der Sluijs Holding Statendam B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over de activiteiten van Gebr. Jongste Beheer B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 229 van 24 november Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Van der Sluijs Holding Statendam B.V. (hierna: Van der Sluijs) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Van der Sluijs heeft verschillende dochtervennootschappen die actief zijn in onder andere de (groot)handel in, im- en export, vervoer en opslag van aardolieproducten en de bevoorrading en exploitatie van benzinestations. 3. Gebr. Jongste Beheer B.V. (hierna: Jongste) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht, met als enige aandeelhouder Sindoro B.V. Jongste is met een drietal dochtervennootschappen actief in de handel in en het vervoer van aardolieproducten en de bevoorrading en exploitatie van benzinestations. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie is verwerving door Van der Sluijs van alle aandelen in Jongste van Sindoro. Het voornemen hiertoe is neergelegd in het door partijen bij de melding overgelegde concept van een Overeenkomst tot koop en verkoop van aandelen d.d. 2 november IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt ertoe dat Van der Sluijs uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Jongste.

2 6. Betrokken ondernemingen zijn Van der Sluijs en Jongste. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 8. Van der Sluijs is met name actief als groothandelaar in aardolieproducten. Via depots worden de producten verkocht aan handelaren, die tankstations bevoorraden en exploiteren. Jongste en Van der Sluijs zijn beide actief in het bevoorraden en exploiteren van tankstations. De activiteiten van Van der Sluijs als groothandel en die van Jongste als handelaar staan derhalve in een verticale relatie tot elkaar. De activiteiten van partijen als handelaar, het bevoorraden en exploiteren van tankstations, staan in een horizontale relatie tot elkaar. 9. Volgens partijen kan het bevoorraden van tankstations ook los worden gezien van de exploitatie ervan. Dit transport van depot naar tankstation, dat in opdracht van de exploitant van het tankstation plaatsvindt, is volgens partijen een activiteit van tankwagentransport-ondernemingen, waarvan er sterke ondernemingen op de markt actief zijn. Partijen zijn slechts in geringe mate actief op dit gebied, aangezien zij met name transporteren voor bevoorrading van eigen tankstations. Op deze transportactiviteiten, los van exploitatie van tankstations, zal dan ook niet afzonderlijk worden ingegaan. 10. Aangenomen kan worden dat de groothandel in aardolieproducten en de detailhandel via tankstations (de exploitatie van tankstations) tot verschillende productmarkten behoren, gelet op de verschillen in afnemers en wijze van distributie. 11. De detailhandel in aardolieproducten via tankstations zou kunnen worden onderverdeeld naar enerzijds soorten motorbrandstof (benzine, dieselolie en autogas) die worden verkocht en anderzijds de locatie van het verkooppunt (hoofdwegennet of onderliggend wegennet). 12. Met betrekking tot de segmentatie naar brandstofsoort kan worden opgemerkt dat tankstations doorgaans de verschillende soorten brandstof gezamenlijk aanbieden. Voor de tankstations gelegen aan het hoofdwegennet geldt dat deze allemaal zijn uitgerust voor de verkoop van alle gangbare soorten motorbrandstoffen, als gevolg van de gestelde voorschriften op dit punt. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie wordt dan ook uitgegaan van een productmarkt die het gecombineerde aanbod van motorbrandstoffen omvat.[1] 13. Met betrekking tot het onderscheid tussen benzinestations gelegen aan het hoofdwegennet en die gelegen aan het onderliggende wegennet kan worden opgemerkt dat de toepasselijke regulering en het vergunningenbeleid

3 verschillen vertonen. Ook de marktposities van de aanbieders vertonen verschillen indien een onderscheid wordt gemaakt tussen het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet.[2] De vraag of deze verschillen tot gevolg hebben dat aparte relevante markten afgebakend dienen te worden, kan voor de beoordeling van de onderhavige concentratie echter onbeantwoord blijven, aangezien de uiteindelijke beoordeling daardoor niet wordt benvloed (zie punt 20). Relevante geografische markten 14. Volgens partijen dient de positie van een groothandelaar in aardolieproducten te worden beoordeeld in zijn eigen verzorgingsgebied, wat het gebied is waarin zijn afnemers actief zijn. Volgens partijen betekent dit dat de positie van Van der Sluijs dient te worden beoordeeld op een relevante geografische markt die bestaat uit geheel Nederland, het noordelijk deel van Belgi en het westelijk deel van het midden van Duitsland. 15. Het is aannemelijk dat leveringen door groothandelaren vanuit een depot vooral aan afnemers gevestigd in een bepaalde regio rondom het depot plaatsvinden. Doordat verzorgingsgebieden van depots overlappen en groothandelaren verschillende depots hebben, is het denkbaar dat de relevante geografische markt waarop de positie van een groothandelaar dient te worden beoordeeld groter is dan regionaal. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie kan een definitieve afbakening van de relevante geografische markt waarop groothandel in aardolieproducten plaatsvindt in het midden blijven, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 18). 16. Volgens partijen is de relevante geografische markt waarop de positie van een exploitant van tankstations dient te worden beoordeeld het eigen (gezamenlijke) verzorgingsgebied van de tankstations. Dit is volgens partijen doorgaans een regionale markt. De positie van Van der Sluijs dient volgens partijen te worden beoordeeld op een relevante geografische markt die bestaat uit het midden van de provincie Noord-Brabant en het zuidelijk deel van de provincie Gelderland; de positie van Jongste op een relevante geografische markt die bestaat uit de Randstad. 17. De relevante geografische markt van een tankstation is vanuit het perspectief van de klant beperkt tot het verzorgingsgebied van het tankstation. Aangezien de verzorgingsgebieden van tankstations elkaar kunnen overlappen, is het niet uitgesloten dat door een keten van substitutie de concurrentieomstandigheden in een groter gebied homogeen worden.[3] Ook het voeren van merken van (inter)nationaal opererende oliemaatschappijen door veel tankstations, met veelal nationaal georinteerde reclamecampagnes en loyaliteitssystemen zou hieraan kunnen bijdragen. In het onderhavige geval kan een exacte afbakening van de relevante geografische markt echter achterwege blijven en kan in het midden blijven of de relevante geografische markt uit geheel Nederland bestaat of uit een kleiner gebied, aangezien de uiteindelijke beoordeling daardoor niet door wordt benvloed (zie de punten 19 en 20). B. Gevolgen van de concentratie 18. Als gevolg van de concentratie wordt de verticale relatie tussen de bevoorradings- en exploitatieactiviteiten van Jongste en de groothandelsactiviteiten van Van der Sluijs genstitutionaliseerd. Voorafgaand

4 aan de concentratie is Jongste reeds afnemer van Van der Sluijs. Deze leveringen maken volgens partijen ongeveer 50% uit van de inkoop van Jongste en ongeveer 3% van de omzet van Van der Sluijs. Van der Sluijs heeft als groothandel grote concurrenten als Esso, BP en Shell. Gelet hierop en op de positie van Jongste en Van der Sluijs op het gebied van de detailhandel in aardolieproducten via tankstations (zie hierna) is er daarom geen reden om aan te nemen dat de concentratie marktafsluitingseffecten heeft als gevolg waarvan een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 19. Indien ten aanzien van de detailhandel in aardolieproducten via tankstations wordt uitgegaan van regionale markten ter grootte van het verzorgingsgebied van de tankstations van Jongste en Van der Sluijs, dan is niet of nauwelijks sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen, aangezien Jongste met name in de Randstad (Noord- en Zuid-Holland) actief is en Van der Sluijs met name in het midden van de provincie Noord-Brabant en het zuidelijk deel van de provincie Gelderland. 20. Van der Sluijs exploiteert via haar dochterondernemingen in totaal 74 tankstations. Jongste exploiteert er ongeveer 35. In Nederland zijn er in totaal ongeveer 4000 tankstations.[4] Op basis van deze aantallen hebben partijen een gezamenlijk marktaandeel in Nederland van ongeveer 3%. Het is niet aannemelijk dat indien wordt uitgegaan van behaalde omzetten of geleverde volumes het gezamenlijke marktaandeel van een geheel andere orde van grootte zal zijn. Het is niet aannemelijk dat dit gezamenlijke marktaandeel van partijen van een andere orde van grootte zal zijn indien onderscheid wordt gemaakt tussen tankstations gelegen aan het hoofdwegennet en die gelegen aan het onderliggende wegennet. 21. Gelet op het bovenstaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. NEVENRESTRICTIES 22. Partijen hebben verzocht om een verklaring dat een tussen hen overeengekomen non-concurrentiebeding, zoals opgenomen in artikel 10.1 van de overgelegde concept-overeenkomst, aangemerkt kan worden als nevenrestrictie. Het beding bepaalt dat het de verkoper gedurende vijf jaar te rekenen vanaf de overdrachtsdatum, verboden is (verkort weergegeven) (a) betrokken te zijn bij groothandelsactiviteiten, productleveringen en exploitatieactiviteiten in de oliebranche, (b) werknemers van Jongste in dienst te nemen en (c) informatie met betrekking tot Jongste omtrent financin, werkwijze, leveranciers en afnemers en anderszins vertrouwelijke gegevens met betrekking tot Jongste aan derden te verstrekken. 23. Volgens partijen dient het in het vorige punt omschreven beding ertoe om te waarborgen dat de waarde van de door Van der Sluijs verworven activiteiten ten volle aan hem worden overgedragen en zou zonder het beding de verkoop

5 van de onderneming niet op bevredigende wijze kunnen geschieden. Partijen geven aan dat van de voorgenomen overdracht tevens de door de verkoper verworven knowhow behelst, onder meer in de vorm van bedrijfsgevoelige informatie over Jongste en specifieke bedrijfsprocessen. 24. Het is begrijpelijk dat de koper tot op zekere hoogte beschermd wenst te worden tegen concurrerend handelen van de verkoper, teneinde in staat te zijn de volledige waarde van de overgedragen activiteiten te verwerven. Het nonconcurrentiebeding kan als rechtstreeks verbonden aan de concentratie en noodzakelijk voor de verwezenlijking daarvan worden beschouwd, voorzover deel (a) van het beding betrekking heeft op daadwerkelijk met de huidige activiteiten van Jongste concurrerende activiteiten en op het geografische gebied waarin Jongste nu actief is en voorzover het geen betrekking heeft op het verstrekken van leningen of ander krediet en voorzover deel (b) van het beding betrekking heeft op het actief werven van werknemers met belangrijke kennis betreffende de onderneming van Jongste. Met inachtneming van het voorgaande kan het beding als rechtstreeks verbonden aan de concentratie en noodzakelijk voor de verwezenlijking daarvan en derhalve als nevenrestrictie worden beschouwd tot twee jaar na totstandbrenging van de concentratie. Partijen hebben niet aannemelijk gemaakt dat de bedoelde informatie over Jongste en specifieke bedrijfsprocessen knowhow is die ertoe moet leiden dat de duur van bescherming tegen concurrerend handelen van de verkoper langer dan twee jaar dient te zijn. VII. CONCLUSIE 25. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 26. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 27. Gelet op de overwegingen in punt 24 is de directeur-generaal van oordeel dat, voorzover de in punt 22 omschreven clausule een overeenkomst vormt als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomst, voorzover omschreven in punt 24. Datum: 29 december 2000 De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze:

6 w.g. Mw. mr. M.G. Esteruelas Berlinguer Wnd. plv. hoofd sectie Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] Zie ook het besluit van 22 april 1999 in zaak 1281/Fina Shell, punt 13, en de beschikkingen van de Europese Commissie van 9 februari 2000 in zaak COMP/M.1628 TotalFina/Elf, paragraaf en van 26 maart 1999 in zaak IV/M.1464 Total/Petrofina. [2] Zie ook de beschikking van de Europese Commissie in zaak COMP/M.1628 TotalFina/Elf, reeds aangehaald, paragraaf [3] Zie ook de beschikking van de Europese Commissie in zaak COMP/M.1628 TotalFina/Elf, reeds aangehaald, paragraaf [4] Zie bijvoorbeeld (december 2000). Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.