DALTONBELEIDSPLAN Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 1

Transcriptie

1 DALTONBELEIDSPLAN Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 1

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Voor wie is dit document bedoeld? Relatie met andere beleidsstukken Het schoolplan De schoolgids Formatieplan en ondersteuningsplan Waarom Daltononderwijs? Vrijheid en verantwoordelijkheid/gedeelde sturing /zelfstandig werken, zelfstandig leren Samenwerking / tussen samen leren en coöperatief leren Relatie met ouders Relatie met voortgezet onderwijs en de maatschappij Daltononderwijs op de Bongerd Personeelsbeleid Kerncompetenties De dagelijkse praktijk op de Bongerd Zelfstandig werken Dagritme Handelingswijzers en symbolen Het takenbord, de takenkaart en keuzewerk (Zelf)correctie Uitgestelde aandacht Zelfstandig werken en samenwerken Materialen Werkplekken Vertelkring Zorg voor klas, school en schoolomgeving Informatie en rapportage Verdere ontwikkelingen Veranderplan Aanleren daltonvaardigheden middels de ik-doelen Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 2

3 1. Inleiding Vanaf 2007 is de Bongerd Daltonschool. Alle leerkrachten hebben het Daltoncertificaat en de afgelopen jaren hebben de uitgangspunten van Dalton ons steeds alert gehouden bij alle veranderingen in het onderwijsleerproces. Daarbij kijken wij ook kritisch naar de principes van Dalton. Bij samenwerking hebben wij wel ervaren, dat je ook daar moet differentiëren. Niet elk kind kan samenwerken, zoals wij van de meeste kinderen mogen verwachten. Wij denken dan daarbij aan de woorden van onze leermeester Roel Röhner, niets is heilig, waar nodig gebruik je je verstand en pas je Dalton aan bij een bijzondere situatie Zo hebben wij op afgesproken plekken wisselend een stilteweek en een maatjesweek ingevoerd. Tijdens de stilteweek wordt niet gesproken en werken de kinderen individueel. Voor overleg situaties met je maatje blijf je in de groep. Tijdens de maatjesweek wordt er buiten de groep samengewerkt. Om de ouders te betrekken worden één dag in de twee jaar ouders uitgenodigd om met een kijkwijzer in de groep van hun kind te komen observeren. Sommige ouders schrijven een verslag, dat via de nieuwsbrief wordt verspreid of in een Daltoninformatiekrantje wordt geplaatst, dat een paar keer per jaar verschijnt. In de maandelijkse nieuwsbrief staat bij mededelingen Daltonregels van de maand, die duidelijk maken waar wij die maand extra op letten. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 3

4 2. Voor wie is dit document bedoeld? Dit plan is bedoeld om de werkwijze vast te leggen en doelen te omschrijven voor de toekomst. Dit plan is een goed middel om een idee te krijgen over het werk op onze school. Het plan is bedoeld voor : ouders, die zich willen verdiepen in de werkwijze en achtergronden van het Daltononderwijs. Zij hebben met dit document eveneens iets in handen, dat verhelderend kan werken, sollicitanten, nieuwe leerkrachten en stagiaires, de visitatiecommissie van de Nederlandse Daltonvereniging, de onderwijsinspectie, het schoolbestuur, collega s van andere Daltonscholen. Niet in de laatste plaats is dit document een leidraad voor alle leerkrachten, die dagelijks in de praktijk brengen wat hier wordt beschreven. Het is een borgingsdocument, dat verworven inzichten en werkwijzen vastlegt voor een lange periode. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 4

5 3. Relatie met andere beleidsstukken 3.1. Het schoolplan Het schoolplan werd in 2011 vernieuwd en geldt voor de periode tot Dit schoolplan zal raakvlakken hebben met het Daltonbeleidsplan. Het schoolplan beschrijft echter meer. De vakinhoudelijke zaken worden uitgebreider besproken en verder de financiën, huisvesting, kwaliteitszorg en het toelatingsbeleid. Ook zullen in het schoolplan de bovenschoolse procedures en afspraken van het openbaar onderwijs van de stichting Proo worden vastgelegd. Dit Daltonplan beschrijft de praktische zaken, toegespitst op de uitgangspunten van het Daltononderwijs De schoolgids De schoolgids bestaat uit twee delen. Het eerste deel beschrijft de organisatie van de school. Hier wordt ook, in het kort, het Daltononderwijs beschreven. Verder wordt de kwaliteit van de zorg voor kinderen duidelijk gemaakt. Deze gids wordt na drie jaar, waar nodig aangepast. In het tweede deel van de schoolgids staan o.a. de groepsindeling, vakanties, adressen, overblijfmogelijkheid enz. Deze gids wordt ieder jaar vernieuwd. Wie na het lezen van de algemene tekst in de schoolgids meer wil weten over de organisatie van Dalton kan dit document lezen Formatieplan en ondersteuningsplan In het formatieplan wordt uiteengezet hoe de personele formatie voor een schooljaar wordt ingezet. In het zorgplan worden specifieke zaken besproken over de zorg voor leerlingen, die extra aandacht nodig hebben. Dit ondersteuningsplan heeft een school overstijgend uitgangspunt, omdat het in het intergemeentelijk samenwerkingsverband van diverse schoolbesturen tot stand is gekomen. In dit beleidsstuk is niets te lezen over Daltononderwijs, maar door onze Dalton werkwijze worden wel mogelijkheden gecreëerd om de leerlingenzorg vorm te geven. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 5

6 4. Waarom Daltononderwijs? De specifieke werkwijze van Dalton op het gebied van zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en samenwerking willen wij borgen. Personeelswisselingen mogen niet de oorzaak zijn, dat de visie op ons onderwijs wordt aangetast en daarmee de manier van werken. Het Daltononderwijs in onze school draagt bij om de einddoelen te bereiken, die wettelijk zijn vastgesteld. Daarnaast vinden wij de wijze waarop er gewerkt wordt van essentieel belang om die doelen te bereiken. Die visie op het onderwijs heeft een brede en hechte basis in het team. Het is een visie, die parallel loopt met de uitgangspunten van het Daltononderwijs. Die uitgangspunten zijn : 4.1. Vrijheid en verantwoordelijkheid/gedeelde sturing Kinderen hebben er recht op zelf te leren en mogen kiezen. Die vrijheid is verbonden aan de verantwoordelijkheid, die je hebt voor die keuze. Daarbij is het nodig, dat over de grenzen van de vrijheid samen duidelijke en aanvaardbare afspraken worden gemaakt. Op de schaal van: leerkracht gestuurd, gedeelde sturing, kind gestuurd, bevindt de Bongerd zich op het niveau van gedeelde sturing /zelfstandig werken, zelfstandig leren De kinderen worden gestimuleerd en aangezet om problemen zelf op te lossen en het werk zelf te plannen. De kinderen leren ook om hun werk zelf te beoordelen. De leerkracht respecteert de leerling en de leerling krijgt ook respect voor zichzelf. Deze instelling bevordert het zelfvertrouwen van de kinderen. Op de schaal van: zelfstandig werken, zelfstandig leren, zelfverantwoordelijk leren, zelfsturend leren bevindt onze school zich tussen zelfstandig werken en zelfstandig leren 4.3. Samenwerking / tussen samen leren en coöperatief leren De leerling functioneert als lid van de sociale groep, waarin elk vrij individu zich er voortdurend van bewust is, dat hij meewerkt en verantwoordelijk is voor het geheel en dat het daarover verantwoording schuldig is. Leerlingen leren samen in een half uur meer, dan een leerkracht in een uur kan onderwijzen. Hier sluit een citaat van Helen Parkhurst uit 1922 mooi bij aan: Hoe meer de leerkracht de leerling vol propt met kennis, hoe minder hij geneigd zal zijn die kennis op te pakken door eigen inspanning. Hoe meer de leerkracht onderwijst, des te minder leert de leerling Op de schaal van samen werken, samen leren, coöperatief leren, interactief leren bevindt de Bongerd zich tussen samen leren en coöperatief leren. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 6

7 4.4. Relatie met ouders Wij willen ouders laten ervaren dat de Daltonprincipes van ons onderwijs de kwaliteit verhoogt. Hiertoe krijgen ouders de gelegenheid in de groepen lessen bij te wonen, waarbij verschillende aspecten van het Daltononderwijs worden belicht. Hoe gaat de leerkracht met een leerling om, wat wordt er verwacht van de leerling en op welke wijze worden leerdoelen gehaald? Wij zouden graag willen, dat onze ouders hier een duidelijk antwoord op kunnen geven en dat zij de ambassadeurs van de school zijn Relatie met voortgezet onderwijs en de maatschappij Wij willen met Daltononderwijs een basis leggen, waarmee de leerling goed toegerust in het voortgezet onderwijs verder kan. Enerzijds zie je in het voortgezet onderwijs scholen, waarin het studiehuis of een verwante organisatievorm een niet meer weg te denken plaats heeft ingenomen. Hier zullen Daltonkinderen zich snel thuis voelen. Anderzijds zijn er scholen, die moeilijk uit de voeten kunnen met het geven van verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Bij de keuze van voortgezet onderwijs doen ouders er verstandig aan te letten op de manier waarop er onderwijs wordt gegeven. Wij zullen ouders en leerlingen hierover adviseren. Daltononderwijs heeft duidelijk een belangrijke maatschappelijke betekenis. In de meeste beroepen in onze kennismaatschappij worden initiatief, verantwoordelijkheidsgevoel en creativiteit verwacht. Zowel zelfstandigheid als het goed kunnen samenwerken zijn daarbij essentieel Daltononderwijs op de Bongerd Iedere Daltonschool heeft de drie boven beschreven uitgangspunten gemeen, maar de uitwerking ervan kan verschillen. Op de Bongerd staan die uitgangspunten in het licht van de volgende aandachtsgebieden : De leerkracht is het goede voorbeeld voor de leerling. De leerkracht laat zich tegenover de kinderen in de eerste plaats als een niet alwetend mens zien en beschouwt de leerlingen als gelijkwaardig. Als professional zal de leerkracht veel vaardigheden kunnen inzetten om leerlingen op diverse gebieden iets te leren. Daarbij staat de leerkracht open voor de inbreng van de leerlingen en dat betekent, dat leerlingen ook leerkrachten iets leren. Uit deze grondhouding straalt het wederzijds respect, dat niet alleen op papier beschreven staat, maar in de dagelijkse omgang waarneembaar is. Elke leerkracht behoort uiteraard tot een team. Dit team is betrokken op elkaar en deelt onderling de problemen. Gedurende de teambijeenkomsten en scholingen worden meningen en overtuigingen gedeeld en omgezet in beleid. Kinderen krijgen de verantwoordelijkheid om, binnen afgesproken kaders, een vrije keus te maken. Daarbij is het noodzakelijk dat de leerkracht altijd tijdens het leerproces terugkoppelt voor reflectie en na afloop evalueert hoe het proces is verlopen. De leerkracht geeft geen pasklare oplossingen, maar laat de leerling actief deelnemen aan de oplossing van een probleem. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 7

8 Het is de taak van het team om te zorgen voor variatie in werkvormen en materialen, zodat het leerproces voor de kinderen voortdurend blijft uitnodigen. Samenwerken staat op de Bongerd in het teken van coöperatief leren. Dit houdt in dat de leerkracht weinig individuele vragen aan leerlingen stelt, maar in groepen open vragen laat beantwoorden. Het dynamische groepsproces geeft kinderen meer leerervaringen op het gebied van probleemoplossing en door de communicatie wordt de taalontwikkeling beter bevorderd Personeelsbeleid In het schoolplan wordt het personeelsbeleid voor onze school uitgewerkt. Tevens worden de bovenschoolse aspecten hier duidelijk gemaakt. Specifiek beschouwd, in het kader van dit Daltonbeleidsplan, willen wij vaststellen dat de onderwijskundige uitgangspunten moeten worden veiliggesteld, indien er sprake is van langdurige vervanging en bij personeelswisseling. Bij de aanstelling van een nieuwe leerkracht wordt verlangd, dat de leerkracht zich gaat certificeren als Daltonleerkracht. Bij langdurende vervanging wordt gezocht naar een invaller, die affiniteit heeft met onze onderwijskundige uitgangspunten Kerncompetenties Het team van de Bongerd heeft in samenwerking met Roel Röhner van adviesbureau Wenke een viertal kerncompetenties vastgesteld voor de aandachtsgebieden : Verantwoordelijkheid Zelfstandig werken Samenwerken Differentiëren Deze competenties gelden voor alle teamleden. Zij geven daar dagelijks inhoud aan en het is onderwerp bij de evaluatiegesprekken. De competenties zijn uitgewerkt in ik-doelen voor de leerkracht. Per competentie geeft dit het volgende competentieprofiel op Daltonniveau: Wij geven kinderen verantwoordelijkheid o Ik stimuleer verantwoordelijkheid te nemen voor materiaal en werk. o Ik laat de weekkaart plannen. o Ik houd kinderen een spiegel voor bij het zelf oplossen van problemen. o Ik stimuleer leerlingen om te ontdekken wat ze nog niet snappen en daar vragen over te stellen. o Ik geef kinderen vertrouwen. Wij leren kinderen zelfstandig te werken o Ik werk met uitgestelde aandacht. o Ik stimuleer zelfstandig leren. o Ik gebruik handelingswijzers. o Ik zorg ervoor dat in de klas alles op een vaste plek staat. o Ik visualiseer het proces Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 8

9 Wij leren kinderen samenwerken o Ik pas verschillende vormen van samenwerken toe. o Ik zorg ervoor dat de structuur van samenwerken helder is. o Ik hanteer het begrip maatjes. o Ik leer kinderen dat ze gebruik kunnen maken van elkaars kwaliteiten. o Ik leer kinderen respect te hebben voor elkaar. Wij passen allerlei vormen van differentiatie toe o Ik differentieer n.a.v. observaties, methodegebonden toetsen en citoresultaten. o Ik differentieer de opdrachten van de dag/weekkaart. o Ik geef kinderen zoveel mogelijk werk op niveau. o Ik pas vormen van pedagogische differentiatie toe. o Ik kom zo mogelijk aan de wensen van het kind tegemoet. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 9

10 5. De dagelijkse praktijk op de Bongerd In dit beleidsplan kunt u verder lezen hoe het team inhoud geeft aan het onderwijs. De volgende onderwerpen komen aan de orde : Zelfstandig werken Dagritme Handelingswijzers en symbolen Het takenbord, de takenkaart en het keuzewerk Correctie Uitgestelde aandacht Zelfstandig werken en samenwerken Materialen Werkplekken Vertelkring Zorg voor de klas, school en schoolomgeving Informatie en rapportage Verdere ontwikkelingen 5.1. Zelfstandig werken Dagkleuren De dagen van de week hebben een vaste kleur. Deze kleuren structureren de week voor de kinderen, wat hen helpt om een werkplanning te kunnen maken. In de onderbouw is het voor de kinderen aanschouwelijk gemaakt welke kleuren bij welke dag horen. Deze kleuren worden gebruikt om aan te geven, wanneer een taak af is. De dagkleuren zijn : maandag --- blauw dinsdag --- rood woensdag --- groen donderdag --- geel vrijdag --- oranje Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Verantwoordelijkheid voor de eigen planning Zelfstandig administreren Niet van toepassing Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 10

11 5.2. Dagritme Een hulpmiddel om de dag voor de jonge kinderen te ordenen is het dagritme voor groep 1 / 2 en 3 op een bord. Dit bord bestaat uit een aantal kaarten met afbeeldingen, die de verschillende activiteiten voorstellen die voor de bewuste dag staan gepland. Deze activiteiten worden aan het begin van de dag besproken. In groep 3/4 worden de activiteiten aangeven met pictogrammen of een geschreven dagritme op het bord Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt De kinderen voelen zich medeverantwoordelijk voor het verloop van de dag. Het stimuleert het taakbesef. Het dagritmepakket is een voorstadium van het leren plannen Niet van toepassing 5.3. Handelingswijzers en symbolen De handelingswijzer is een instrument, dat kinderen met pictogrammen, foto s en/of tekst duidelijk maakt wat er wordt gevraagd of verlangd. In de onderbouw worden foto s gebruikt en in andere groepen pictogrammen en tekst. Gedurende korte tijd wordt een handelingswijzer zichtbaar getoond. Daarna is er een map met handelingswijzers, waarnaar kan worden verwezen. Dit proces is in ontwikkeling. Met een handelingswijzer kunnen leerlingen zonder hulp van de leerkracht een handeling uitvoeren. Op verschillende plaatsen in de school worden symbolen gebruikt. Wc gebruik In de groepen 1 en 2 regelen gekleurde kettingen de gang naar de wc. In de groepen 3 t/m 8 bepalen de leerlingen zelf een bezoek aan de toilet, middels een aanduiding bezet/vrij. Tijdens de uitleg of bespreking gaat in principe niemand naar de wc. Uitgestelde-aandacht-tekens Bij de kleuters zit er een pop op de stoel, waarmee duidelijk wordt dat de leerkracht niet gestoord mag worden. In de andere groepen bestaan afspraken over uitgestelde aandacht. Keuzebord bij de kleuters en groep 3. De kinderen kunnen aan de pictogrammen op het keuzebord en takenbord zien welke taken kunnen en moeten worden uitgevoerd. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Symbolen en handelingswijzers verschaffen duidelijkheid, zodat het kind verantwoordelijkheid kan nemen voor de eigen keuzes. Er wordt ook een mate van vrijheid gegeven. Kijkend naar de symbolen kan het kind zelfstandig beslissingen nemen, zonder de leerkracht erbij te betrekken. Door het respecteren van de afspraken over het gebruik van symbolen, houdt een kind rekening met een ander. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 11

12 5.4. Het takenbord, de takenkaart en keuzewerk Groep 1 en 2 Weekmaatjes Door middel van foto s wordt aangegeven welke kinderen elkaars maatje zijn. Elke week wordt gewisseld van maatje. Keuzebord In groep 1 en 2 hebben we het keuzebord. Per dag wordt op dit bord door middel van plaatjes en/of pictogrammen aangeven welke activiteiten gekozen kunnen worden tijdens het vrije spel. Het aantal vrije velden geeft aan hoeveel kinderen een bepaalde activiteit kunnen doen. Op dit bord kan ook te zien zijn welk taakje er die dag gedaan moet worden. Organisatie Naast het keuzebord hangt een lijst met alle namen van de kleuters. Voor de herkenbaarheid zijn deze namen voorzien van een pasfoto. Door een gele magneet wordt aangeven wie die dag hulpje is. Dit hulpje mag als eerste een keuze maken. Hij of zij plaats een naamkaartje onder de activiteit. Daarna kunnen de kinderen zelf de volgorde van de lijst volgen en steeds een activiteit kiezen. Takenbord Voor groep 2 is er naast het keuzebord ook een takenbord. Hierop worden per week wordt d.m.v. pictogrammen en/of plaatjes een aantal activiteiten aangeven. Een aantal taken krijgt een zwarte magneet. Deze taken zijn zgn. moet-taken en de kleuter leert dat deze werkjes in de betreffende week gemaakt/gedaan moeten worden. Naast deze taken zijn er ook nog keuzetaken, de zgn. mag-taken Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 12

13 Organisatie Op maandag bespreekt de leerkracht alle taken met de kleuters. Materiaal dat nodig is ligt klaar op een speciale tafel. Op dit takenbord staan naamkaartjes van alle kleuters in groep 2 en eventueel van oudste kinderen uit gr. 1. Achter de naam hangen de kleuters een witte magneet bij de activiteit die ze gaan doen. Witte magneet betekent: aan deze taak wordt aangewerkt en is nog niet klaar. Zodra de taak klaar is wordt de witte magneet vervangen door een magneet in de kleur van de dag, waarop het werk af is. Het kiezen gaat op dezelfde manier als bij het keuzebord. Eerst het hulpje en daarna op volgorde de andere kleuters. Elke morgen wordt er een bepaalde tijd aan de taken van het takenbord gewerkt. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Door het gebruik van het takenbord wordt bij de kleuter taakbesef ontwikkeld. Het kind merkt een eigen verantwoordelijkheid te hebben voor het afmaken van een opdracht. Daarbij heeft het de vrijheid om een opdracht vandaag of op een andere dag te doen. De weg naar zelfstandigheid is bij de jongste kinderen een weg, die door de leerkracht consequent geleid moet worden. Aanvankelijk is het zelfstandig administreren van afgemaakte taken best moeilijk. Het zelfstandig pakken, schoonmaken en opruimen van materialen is een belangrijk element van het werken in de kleutergroep. Na de uitleg van taken door de leerkracht hebben sommige kinderen moeite de afspraken te onthouden. Met hulp van andere kinderen worden onduidelijkheden bij voorkeur opgelost. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 13

14 Groep 3 Het dagelijkse zelfstandige werk wordt in het eerste deel van het schooljaar in groep 3 aangegeven op een takenbord. Daarna werken ze met een takenbrief. Als het werk af is, wordt het gekleurd of afgehangen. Het zelf nakijken en het werk bespreken wordt in de loop van leerjaar 3 in gang gezet. Keuzewerk staat in de vensterbank. In de tweede helft van het schooljaar schrijft het kind op de taakbrief, wat het heeft gedaan. Groepen 4 t/m 8 De kinderen krijgen per week een taak om zelfstandig te verwerken. Deze taak staat op de weekkaart. In de groepen 3/4 hebben de kinderen wel zo n weekoverzicht, maar wordt de taak in dagtaken verdeeld. Als een taak volbracht is, wordt dat op de weekkaart aangegeven door een vakje te kleuren. Hiervoor worden de dagkleuren gebruikt. Zo is eenvoudig vast te stellen of een kind sneller werkt of er juist langer over doet. De kinderen wordt aangeleerd vooraf een planning te maken. Ook dit kan gekleurd worden in een hiervoor afgesproken vakje. De taken kunnen verschillen. Dit hangt af van de mogelijkheden en capaciteiten van de kinderen. De kinderen werken ongeveer 1 tot 1 ½ uur per dag aan de takenkaart. (er zijn individuele verschillen) Naast de verplichte oefenstof is er op de kaart ook ruimte voor keuzewerk en extra opdrachten. Als de kinderen klaar zijn met de verplichte taken gaan zij verder met extra en keuzewerk. Omvang en inhoud van de taak Alle vakken, met uitzondering van bewegingsonderwijs zijn geschikt om op te nemen in de taak. Toetsen worden niet in de taak opgenomen. Keuzewerk is een vast onderdeel van de basistaak. In eerste instantie lijkt het, dat de taak voor alle kinderen hetzelfde is. Dit is echter niet het geval. Er wordt voor sommige kinderen maatwerk geleverd. Voor het ene kind kan de leerkracht besluiten de taak te verlichten en voor het andere kind kan besloten worden de makkelijke onderdelen te vervangen door moeilijkere. In het omgaan met tempo en niveauverschillen binnen de taak schuilt het vakmanschap van de leerkracht. Keuzewerk Keuzewerk is niet even iets voor je zelf doen. Keuzewerk is : Een uitdagende, educatieve activiteit De scheidslijn educatief / recreatief is niet altijd scherp te trekken. ( ganzenbord is in groep 3 een educatieve telactiviteit, maar niet meer in groep 6) Een vast onderdeel van de basistaak, bijv. omschreven als werk 30 min aan je keuzewerk (gr. 5 t/m 8) Een activiteit, die de kinderen zelf mogen kiezen, binnen aangegeven kaders In principe zelfcorrigerend, al volgt de leerkracht wel het proces. Ook samen werken aan een opdracht. Samenwerken in de taak Samenwerken is een belangrijk aspect van Daltononderwijs en coöperatief leren een belangrijk uitgangspunt in het onderwijs op de Bongerd. Er wordt naar gestreefd, waar mogelijk kinderen opdrachten samen of in een groepjes te laten uitvoeren. Samenwerken wordt nadrukkelijk aangeleerd. Dit begint al op het moment dat kinderen in groep 1 komen. Kinderen met beperkingen op dit gebied van samenwerken krijgen een aangepaste werkwijze. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 14

15 Evaluatie en beoordeling Het leren van de vaardigheden, die het kind nodig heeft om goed met de taak om te kunnen gaan, gaat niet altijd vanzelf. Het is daarom nodig dat de leerkracht het proces van het taakwerken regelmatig met de kinderen bespreekt : Voor welke problemen kwam je staan en hoe heb je ze opgelost. De leerkracht bespreekt dit groepsgewijs en individueel. Er wordt gesproken over thema s als planning, samenwerking, netheid, inzet, zelfstandig problemen oplossen, rekening houden met elkaar. Het is belangrijk dat de leerlingen een kritische houding ontwikkelen t.o.v. de eigen resultaten. De leerstof moet begrepen zijn en het werk voldoende. Door middel van zelf nakijken en verbeteren en door middel van werkbesprekingen met de leerkracht wordt van de kinderen op termijn verwacht, dat ze zelf aangeven wanneer ze meer uitleg nodig hebben. Natuurlijk begeleidt en bewaakt de leerkracht dit proces. Lay-out Over de indeling van de takenkaart zijn door het team afspraken gemaakt. (basisstof, keuzewerk, speciale taken) Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Vrijheid in de eigen planning en de uitvoering daarvan. Verantwoordelijkheid nemen voor de eigen gemaakte keuzes. Vrijheid om wel of niet de instructie te volgen en de verantwoordelijkheid daarvoor te dragen Zelfstandig administreren. Kritisch het eigen werk evalueren Opdrachten in tweetallen of grotere groepen uitvoeren. Onderlinge hulp 5.5. (Zelf)correctie Kind of leerkracht Zowel voor de opdrachten binnen de taak als daarbuiten hechten wij grote waarde aan het zelf corrigeren door de kinderen. De voordelen van zelfcorrectie zijn : Het kind krijgt direct feedback op zijn werk. Hij hoeft niet te wachten tot het werk via de leerkracht terugkomt. Het heeft een duidelijk leereffect, omdat het kind, als het een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout kon ontstaan. Het geeft de kinderen hierdoor een beter inzicht in wat ze kunnen en bij welke zaken ze hulp moeten vragen bij de leerkracht. In groep 3 t/m 8 is zelf corrigeren opklimmend in moeilijkheid. Naar mate de leerlingen ouder worden, is er steeds meer mogelijk. Het streven is, om kinderen zo veel als mogelijk is en zo veel als zij aankunnen, zelf te laten corrigeren. De groepsleerkracht is degene, die het beste kan inschatten welk werk door welke kinderen geschikt is om zelf na te laten kijken. Hierbij gelden de volgende afspraken : Toetsen worden door de leerkracht nagekeken. Regelmatig corrigeert de leerkracht het werk van alle kinderen om goed de vorderingen te kunnen bepalen. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 15

16 De leerkracht neemt steekproeven om te kijken of het corrigeren goed is gebeurd. Het ene kind geeft er blijk van al heel zelfstandig en goed te kunnen nakijken, terwijl de ander onzorgvuldig is. Dit laatste kind kan minder vrijheid aan en moet meer ondersteund en gecontroleerd worden. Ook andere correctievormen kunnen worden toegepast, zoals nakijken in tweetallen, leerkracht en kind kijken ieder de helft na, klassikale correctie. Corrigeren moet je leren Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van kinderen. De kinderen moeten zich realiseren, dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk krulletjes in je schrift te hebben. De leerkrachten moeten voortdurend aandacht geven aan dit proces. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen manier van corrigeren. Hulp/ uitleg vragen, als je merkt dat er veel fouten zijn gemaakt Zelfstandig nakijken In de varianten waarbij je elkaar of samen corrigeert 5.6. Uitgestelde aandacht Met uitgestelde aandacht bedoelen we een periode dat de leerkracht niet meteen beschikbaar is voor vragen en problemen van kinderen. In elke groep hangt hiervoor een handwijzer. De twee belangrijkste redenen om te werken met uitgestelde aandacht zijn : Het biedt de leerkracht de gelegenheid om ongestoord met individuele of met kleine groepjes kinderen te werken Kinderen leren in deze periode zelfstandig probleempjes op te lossen en zijn op elkaar aangewezen voor hulp. Als een kind een probleem of vraag heeft, waarbij het niet bij de leerkracht terecht kan, dan zal het kind als volgt een oplossing moeten zoeken: Goed zelf nadenken over mogelijke oplossingen Navraag doen bij de eigen tafelgroep Navraag doen bij andere tafelgroepen Via een afgesproken methode zich laten melden Het is belangrijk dat kinderen bij het zoeken naar een oplossing anderen zo weinig mogelijk storen. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt De vrijheid om zelf oplossingen te bedenken voor gerezen problemen. Tevens de verantwoordelijkheid voor de gevolgen daarvan. De vrijheid om hulp te zoeken en te geven. De hulp van de leerkracht wordt pas gegeven als niet het kind, maar de leerkracht daartoe het initiatief neemt Oplossingen door middel van samenwerking worden gestimuleerd Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 16

17 5.7. Zelfstandig werken en samenwerken Samenwerken is een belangrijke component om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Onze aandacht gaat daarbij ook, in niet mindere mate, uit naar het samen werken. Samenwerken vindt op vele manieren plaats : In de taak In de instructielessen Binnen het bewegingsonderwijs In de creatieve vakken, bij groepswerkstukken. Samenwerken komt ook tot uiting in de groepsoverstijgende activiteiten. Er is een gerichte instructie voor alle groepen over de werkwijze, waarop je samen tot resultaten komt. Kinderen uit alle groepen werken samen op het gebied van lezen en rekenen. De kinderen uit de bovenbouw, die prentenboeken lezen met een maatje uit groep 1 en 2 krijgen van te voren instructie, waar zij op moeten letten bij het voorlezen, hoe ze vragen moeten stellen en complimenten kunnen geven. Deze handelingen worden vervolgens met de leerkracht geëvalueerd. Samen werken betekent dat, al werk je individueel, je rekening houdt met elkaar. Rekening houden met elkaar is elkaar niet storen of onnodig afleiden. Wel belangstelling voor elkaar. Het moet vanzelfsprekend zijn om elkaar te helpen. Het is ook normaal om hulp te vragen. Niet alle kinderen bezitten deze vaardigheden van nature. De leerkracht heeft daarom hier een belangrijke taak. Tijdens het werken aan de weektaken mogen de kinderen ook samenwerken. Dit moet dan volgens een vaste afspraak. Om de beurt beantwoorden de kinderen een vraag. Als beide leerlingen akkoord zijn met een antwoord, dan wordt het opgeschreven. In de schriften staat dus hetzelfde en tijdens tussentijdse controle moeten de kinderen even ver zijn. Ook in groep 1/2 wordt samengewerkt tijdens het werken met ontwikkelingsmateriaal. Bij het coöperatief leren let de leerkracht op zijn rol. Hij/zij richt zich op : Open vragen stellen Bedenktijd geven en geen vingers laten opsteken De leerling laten uitpraten en geen beoordeling geven Andere leerlingen laten reageren op groepsgenoot De interactie van leerling naar leerling laten gaan (dus niet via leerkracht) De kinderen in groepjes naar oplossing laten zoeken Kinderen, die in tweetallen werken om beurten een opdracht laten uitvoeren Bij een verslag van een groepje of duo andere groepen elkaars mening laten verwoorden. Aan het eind van een les terug te blikken op het leerproces. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Verantwoordelijkheid nemen voor de fysieke en sociale omgeving. De vrijheid om hulp te zoeken en te geven Zelf een maatje kiezen. Zelfstandig hulp te zoeken en te geven Verantwoordelijk voor elkaars werk. Leren om met verschillende partners om te gaan. Leren van elkaar en luisteren naar elkaar. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 17

18 5.8. Materialen De inrichting van de klassen is zo, dat alle kinderen alle materialen die nodig zijn, zelfstandig kunnen pakken, eventueel schoonmaken en opruimen. Vooral in de kleutergroep ligt er veel nadruk op deze vorm van zelfstandigheid. In de hogere groepen wordt deze zelfstandigheidbevordering voortgezet. Veel kinderen zijn vertrouwd met de inrichting van de school en kunnen zelfstandig materialen halen. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt De vrijheid om zonder te vragen materialen te gebruiken, die nodig zijn. Zelf bepalen wat nodig is en dat halen Ook de ander moet de spullen weer gebruiken, dus laat het schoon achter, maak niet alles op en overleg over het gebruik van schaarse spullen Werkplekken De kinderen hebben een zekere vrijheid in het kiezen van een werkplek in de school. In de gang zijn hoekjes gemaakt en de personeelskamer kan ook worden gebruikt als werkplek. Door het werken met taken, zijn kinderen in het klaslokaal vaak gelijktijdig bezig met verschillende opdrachten. Hier zitten kinderen samen te werken, daar krijgt een groepje extra uitleg van de leerkracht en weer ergens anders maakt iemand een creatieve opdracht. Er zijn in de school verder diverse plekken waar kinderen individueel en samen kunnen werken. In een daltonschool moeten de kinderen in de klas wennen aan een zeker werkgeruis, maar een kind kan er ook voor kiezen om een rustig plekje te zoeken. De belangrijkste werkafspraak is : Rustig werken en elkaar helpen, waar nodig Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt De vrijheid om zelf de werkplek te bepalen. De verantwoordelijkheid om je werk te maken en dus om een gunstige werkplek te kiezen ligt (bij voldoende keuze) voor het kind Bij het maken van deze keuze moet het kind aanvankelijk met de leerkracht overleggen, maar uiteindelijk maakt het deze keuze zelfstandig. Rustig zijn bij het samenwerken Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 18

19 5.10. Vertelkring De weekopeningen in de verschillende groepen zijn niet hetzelfde. Op verschillende momenten kunnen activiteiten worden gedaan, die meer zijn dan de traditionele kringgesprekken. Enige voorbeelden : kaartjes met cijfers, de kinderen krijgen de opdracht om met twee kaartjes een afgesproken getal te maken. De kinderen met dat getal gaan elkaar iets vertellen. traditionele kringopstelling, waarbij kinderen elkaar iets vertellen lopen op muziek, als de muziek stopt vertel je aan een oogmaatje, wat je interessant vindt om te vertellen. Na elke muziekstop vertel je het verhaal aan een ander. Na afloop evalueert de leerkracht met de kinderen het proces. Buiten- en binnenkring, waarbij de leerlingen elkaar iets vertellen. Op een afgesproken teken schuiven de kinderen in de binnenkring een plaats op. De kinderen vertellen in groepjes van vier elkaar iets over een onderwerp. De uitkomsten worden door een woordvoerder aan een andere groep meegedeeld. De verschillende vormen van communicatie zijn de moeite waard voor verdere ontwikkeling. Met de vaststelling van ons leesbeleidsplan starten sommige dagen ook met uiteenlopende leesvormen. Het is de bedoeling een afwisseling te zoeken tussen enerzijds de bovenbeschreven vertelkringoefeningen en het lezen. Vrijheid/verantwoordelijkheid Samenwerking Dalton uitgangspunt Het kind is verantwoordelijk voor het naleven van de afspraken en zo voor de goede sfeer in de groep. Het is voor het samenwerken van groot belang dat kinderen duidelijk gedachten verwoorden en leren luisteren naar elkaar. Deze vaardigheid wordt geoefend in de kring en de andere vormen, zoals beschreven Zorg voor klas, school en schoolomgeving Verantwoordelijkheid dragen door kinderen, betekent ook, dat zij zorg leren hebben voor hun fysieke omgeving : de klas, de school als geheel en het terrein om de school heen. Hulpjes / klassendienst In alle groepen hebben de kinderen een taak om bij allerlei dagelijkse zaken (uitdelen enz.)maar ook om te helpen opruimen en schoonmaken van het lokaal. Tijdens de periodieke evaluatie in de groep wordt besproken hoe de taken worden uitgevoerd. In en om de school is een aantal schoolregels van kracht. Deze regels staan in de schoolgids en worden, indien nodig, extra onder de aandacht gebracht in de nieuwsbrief. Vrijheid/verantwoordelijkheid Dalton uitgangspunt Al deze activiteiten zijn gericht op het stimuleren van het verantwoordelijkheidsgevoel Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 19

20 Samenwerking De hier genoemde activiteiten vinden meestal in groepjes, vaak in tweetallen, plaats, zodat er altijd werkoverleg nodig zal zijn Informatie en rapportage De Bongerd is een Daltonschool en dat wordt uitgedragen naar ouders, kinderen en leerkrachten, stagiaires en invalleerkrachten. Algemene informatie over het onderwijs op onze school wordt kenbaar gemaakt op de volgende manieren : Informatieavonden van de groepen Voorlichting aan aspirant-ouders Op de website De schoolgids Het schoolplan Dit Daltonbeleidsplan De maandelijkse nieuwsbrief voor de ouders Daltonkrant voor de ouders De Daltonvaardigheden, sociale- en cognitieve vaardigheden worden aan de ouders gerapporteerd tijdens de spreekavonden en in het rapport. De kinderen vullen een keer per jaar ook hun eigen rapport in. Het is ook belangrijk om de kinderen regelmatig te herinneren aan het hoe, maar ook het waarom van de werkwijze op onze school. De groepsleerkracht brengt met regelmaat tijdens evaluatie van weektaken en de wijze van samenwerken de Daltonprincipes onder de aandacht van de kinderen. In de maandelijkse Nieuwsbrief aan de ouders wordt regelmatig aandacht besteed aan onze Daltonwerkwijze Verdere ontwikkelingen De ontwikkeling van dit beleidsplan is gestart in 2012, het is in oktober 2013 vastgesteld en geldt voor een periode van 4 jaar. Door de afname van geboorten neemt het aantal kinderen af. In de komende jaren zullen wij dus blijven werken in combinatiegroepen. Deze komende periode zullen wij met de Daltongedachte voorop gaan zoeken naar creatieve oplossingen om de kwaliteit van het onderwijs hoog te houden. Wij controleren en evalueren regelmatig de opbrengsten van het onderwijs. De komende jaren willen wij de kwaliteitskaarten van Kees Bos blijven gebruiken om de kwaliteit te waarborgen. Alle scholen van Proo hebben het opbrengst en handelingsgericht werken ingevoerd. Dat betekent dat het leerproces van sommige individuele kinderen en groepen kinderen nauwgezet wordt beschreven. Hoe wordt de stof aangeboden, hoe worden de vorderingen vastgelegd, wanneer vindt evaluatie plaats en hoe is het vervolg. De zelfverantwoordelijkheid van de leerling voor zijn leerproces wordt bij deze vorm van werken zeker benadrukt. Hierbij betrekken wij de ouders, die ook van groot belang zijn voor een succesvolle leerweg. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 20

21 6. Veranderplan 6.1. Aanleren daltonvaardigheden middels de ik-doelen De school heeft haar ambitieniveau vastgesteld voor wat betreft zelfstandigheid, vrijheid/verantwoordelijkheid en samenwerken. Om dit niveau te halen moet de daltonvaardigheden doelbewust worden aangeleerd. Het ambitieniveau is voor zelfstandigheid vastgesteld op: De aan te leren daltonvaardigheden zijn dan: Zelfverantwoordelijk leren Ik durf initiatieven te nemen (nieuwe dingen te doen) stel vragen over de taken maak een taakkeuze voer een taakje alleen uit verzamel materiaal speel / werk ook buiten het lokaal praat en werk rustig controleer -samen met juf- mijn eigen werk praat mee over een opdracht kan omgaan met dat ik de juf/meester niet kan storen Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 21

22 verzorg mijn eigen werkplek ken het gebruik van materialen deel mijn eigen werk in (volgorde) controleer mijn eigen werk werk taakgericht kan verschillende soorten instructie (uitleg) aan werk in wisselende groepsgrootte laat mij niet afleiden administreer mijn eigen werk verwoord eigen oplossingsstrategieën gebruik de tijd goed deel mijn eigen tijd in controleer het materiaal verwoord mijn eigen mening weet waar ik goed en minder goed in ben (leerstof) Het ambitieniveau is voor vrijheid/verantwoordelijkheid vastgesteld op: Zelfverantwoordelijk leren De aan te leren daltonvaardigheden zijn dan: Ik durf kleine vrijheden aan maak de afgesproken taak af houd mij aan regels/afspraken ga zorgvuldig met materiaal om houd mij zonder controle aan afspraken kom afspraken na ben persoonlijk aanspreekbaar op mijn gedrag heb oog voor een maatje sta achter een gemaakte keuze kan tegen kritiek heb inbreng in het groepsgebeuren denk mee bij het opstellen van plannen leg verantwoording af over mijn doen en laten kan, waar nodig, emoties beheersen draag zorg voor een goede sfeer kan begrip opbrengen voor de situatie neem initiatieven om de ander te leren kennen denk mee bij het opstellen van plannen draag verantwoordelijkheid voor mijn maatje uit groep 1 / 2 Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 22

23 Het ambitieniveau is voor samenwerken vastgesteld op: Coöperatief leren De aan te leren daltonvaardigheden zijn dan: Ik gebruik namen van groepsgenoten kijk een ander aan tijdens het spreken geef een ander de kans om mee te doen durf een inbreng te hebben spreek verstaanbaar speel / werk mee aan groepsopdrachten luister naar een ander laat een ander uitpraten accepteer de inbreng van een ander blijf bij een groepje deel materialen met anderen speel / werk in groepjes van verschillende grootte samen reageer vriendelijk op een ander stel vragen aan een ander reageer op wat een ander zegt moedig een ander aan mee te doen bied aan om iets uit te leggen vraag hulp aan een ander herinner een ander aan de taak of opdracht kan omgaan met verschillen in de groep geef een ander een complimentje verzamel samen met anderen materialen ben samen met anderen verantwoordelijk voor een positief taalgebruik maak ondersteunende opmerkingen kom afspraken en beloften na werk met alle groepsgenoten samen help een ander zonder voor te zeggen zeg op vriendelijke wijze er niet mee eens te zijn bepaal met anderen de plaats van werk wil en durf initiatief te nemen kan coachen (tutoren) van andere kinderen aan los samen met een ander problemen op verdeel taken wissel informatie uit kan samen met anderen een taak afmaken accepteer verschil van mening behoud op lange termijn een goede relatie kan het eens worden met een ander bouw samen ideeën verder uit breng wat ik geleerd heb over op anderen houd een gesprek met anderen maak zelf groepjes zeg tegen een ander op de juiste wijze wat ik ervan vind of van hem/haar vind wil en durf leiderschap te tonen Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 23

24 heb inbreng in discussies kan buiten de groep samenwerken (tutoren) Actiepunt: Doel: Resultaat: Planning: Evaluatie en borging: Initiatiefnemer(s) Betrokkene(n) Uitvoerder(s): Inzet middelen of consequenties voor organisatie of professionalisering en inzet personeel: Verantwoording: Communicatie: Ik-doelen Doelbewust aanleren van daltonvaardigheden op het gebied van samenwerken, zelfstandigheid en vrijheid verantwoordelijkheid Daltongedrag is in elke groep zichtbaar in de school Schooljaar vaststellen ambitieniveau en verdeling doelen over de groepen, schooljaar aanleren doelen De resultaten worden besproken in de teamvergadering. Eventuele verdere afspraken worden vastgelegd in groepsboek en/of daltonbeleidsplan Vaststellen ambitieniveau - team Verdeling doelen team Aanleren doelen - team Voorstel inhoud kijkwijzer daltoncoördinator en directie Besluitvorming hierover in teamvergadering - team N.v.t. De voortgang van het proces wordt bijgehouden in dit document Ouders worden geïnformeerd middels de nieuwsbrief 6.2. Groepsboek en kijkwijzer Doorgaande lijnen en heldere afstemming is een steeds doorgaand proces binnen dalton. Om dat mogelijk te maken moeten er eerst duidelijke afspraken zijn. Hiervoor willen we een groepsboek gaan gebruiken. In een groepsboek staat te lezen hoe het onderwijs in de groep wordt vorm gegeven. In de bijlage staat een voorbeeld van een hoofdstukindeling van een groepsboek. Het groepsboek kan tevens worden gebruikt als informatiemiddel aan de ouders van de groep. In het schooljaar wordt de hoofdstukindeling met het team afgestemd. Daarna kan de inhoud worden gevuld in de tweede helft van het schooljaar Aan het groepsboek wordt een kijkwijzer gekoppeld die gebruikt kan worden bij collegiale consultatie of prévisitatie. Een voorbeeld van z n kijkwijzer is te vinden in de bijlagen. In het groepsboek staan ook de voor die groep geldende ik-doelen vermeld en de wijze waarop daaraan gewerkt wordt. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 24

25 Het groepsboek kan ook gebruikt worden al informatiedocumentje naar ouders. Actiepunt: Daltononderwijs beschreven in een groepsboek Doel: Een beschreven leidraad voor elke groep Resultaat: Elke groep heeft zijn eigen groepsboek Planning: Ingebruikname in schooljaar Evaluatie en borging: Jaarlijks aan het eind van elk schooljaar Initiatiefnemer(s) Voorbereiden hoofdstukindeling daltoncoördinator en directie Betrokkene(n) Uitvoerder(s): Besluitvorming hierover in teamvergadering door team Vullen van de tekst door team Controle op afstemming door locatieleider en daltoncoördinator Inzet middelen of consequenties voor organisatie of professionalisering en inzet personeel: Verantwoording: Communicatie: Layout door administratief medewerker N.v.t. De voortgang van het proces wordt bijgehouden in dit document Ouders krijgen digitaal een groepsboek van de groep van hun kind 6.3. Externe contacten Daltonschool De Bongerd is lid van de Daltonregio Oost Nederland. Deze regio bevat vooral grote scholen waardoor er minder te halen is. In de Daltonregio Groot Zwolle zijn vooral kleine scholen vertegenwoordigd. Deze regio is erg actief en heeft een grote betrokkenheid van daltoncoördinatoren onderling. In het schooljaar moet besloten worden of er per overgestapt gaat worden naar deze regio. Bijkomend voordeel is dat heel veel daltonscholen van Stichting Proo vertegenwoordigd zijn in deze regio. Actiepunt: Overgang andere daltonregio Doel: Meer samenwerking met andere gelijksoortige scholen Resultaat: Daltonschool De Bongerd is aangesloten bij Daltonregio Groot Zwolle Planning: Besluit eind schooljaar Overgang per Evaluatie en borging: N.v.t. Initiatiefnemer(s) Besluitvorming door het team Betrokkene(n) Uitvoerder(s): Inzet middelen of consequenties voor organisatie of N.v.t. professionalisering en inzet personeel: Verantwoording: Het lidmaatschap van een regio wordt door de NDV gecontroleerd bij de visitatie. De voortgang van het proces wordt bijgehouden in dit document Communicatie: Ouders worden geïnformeerd middels de nieuwsbrief Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 25

26 Bijlage 1 Voorbeeld hoofdstukindeling groepsboek Inhoudsopgave Inleiding Groep 4 Dagprogramma Gemengde groep Daltononderwijs Planbord De dagkleuren De taak Verantwoordelijkheid/ Vrijheid Samenwerken Uitgestelde aandacht Stilwerken Extra- en keuzewerk Extra ondersteuning Lokaalinrichting Einddoelen voor het daltononderwijs Samenwerken Verantwoordelijkheid Tot slot Bijlage 2 Voorbeeld kijkwijzer Dagprogramma o Er is een vast dagprogramma; o Het dagprogramma staat op het planbord; o Aan het eind van de dag wordt er met de kinderen geëvalueerd. Lokaalinrichting o De leerlingen zitten per jaargroep samen aan groepstafels; o In het lokaal staat ook een instructietafel waaraan extra of verlengde instructie wordt gegeven; o in het lokaal hangt een planbord, geluiddempers en een maatjesbord; o Buiten het lokaal hebben de leerlingen de beschikking over werkplekken op de gang en in het samenwerk- en stiltelokaal; o In het lokaal en op de gang hebben de leerlingen de beschikking over computers waarop computerprogramma s voor hen zijn geïnstalleerd; o De kinderen vinden op de gang het keuzekastmateriaal. Werkwijze o Zelf pakken en opruimen van de spullen; o Zelf bedenken in welke volgorde je wat wil gaan doen. Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 26

27 Verantwoordelijkheid/vrijheid o Ruimte voor eigen initiatief en inbreng; o Keuze met wie je wilt werken; o Keuze waar je wilt werken. Samenwerken o Samen werken aan een taak; o Samen een spel spelen; o Werken met een maatje. Planbord o Er wordt gewerkt met het planbord; o Er wordt gewerkt met dagkleuren; De taak o Op de taak staat de daltonafspraak van de week; o Op de taak kunnen de leerlingen hun werk plannen; o Op de dag- en weektaak staan verschillende tekens: i = instructie en m = maatjeswerk; o Op de taak staan smiley s; o De weektaak wordt bewaard in een mapje; o De taak gaat mee naar huis en komt ondertekend terug naar school; o Het taakwerk wordt geëvalueerd. Zelfstandig werken o Zelf verzamelen, pakken en opruimen van de materialen; o Zelf bedenken wat je wilt en gaat doen; o Het kind doet wat gedaan moet worden; o Het kind maakt het werk op tijd af en leveren dit in; o Het kind kijkt het werk zelf na; o Het kind beoordeelt zijn werk kritisch; o Het kind kleurt zijn taak af; o Het kind plan zijn taak in; o De kinderen vragen eerst hulp aan hun maatje, dan aan een medeleerling en dan de juf; o Het kind stoort een ander niet ; o Het kind kan zonder direct toezicht werken, bijvoorbeeld op de gang, in het stilte- of in het samenwerklokaal; o Het kind houdt zich aan de taak die het middels de taakkaartjes toegewezen krijgt; o Het kind reguleert samen met zijn klasgenoten de taakkaartjes in de groep. Zelfstandig leren o Het kind controleert het werk o Het kind verwoordt eigen mening o Het kind weet waar het goed en minder goed in is (leerstof) Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 27

28 Verantwoordelijkheid/vrijheid o Het kind mag kiezen in welke volgorde het de opdrachten gaat maken; o Het kind mag kiezen om alleen of samen te werken; o Het kind mag kiezen uit een aantal extra opdrachten als het klaar is met de dag- of weektaak; o Het kind mag kiezen of het gebruik maakt van de geluidsdempers; o Het kind mag kiezen uit opdrachten uit de keuzekast. o Het kind kijkt het werk eerlijk na; o Het kind beoordeelt het eigen werk eerlijk; o Het kind onderneemt actie naar aanleiding van de beoordeling; o Het kind stelt een eerlijke evaluatie op; o Het kind neemt verantwoordelijkheid voor de (eigen) materialen; o Het kind houdt zich aan de taak die het middels de taakkaartjes toegewezen krijgt; o Het kind houdt zich houdt aan de kanjerafspraken. o De leerkracht straalt een houding van vertrouwen uit naar het kind. Samenwerken o Samen werken aan een taak (door elkaar te helpen en te overleggen); o Werken met een maatje (aan maatjeswerk, dit zijn de verplichte samenwerkopdrachten); o De kinderen werken aan groepsopdrachten; o De kinderen doen leerspelletjes samen; o De kinderen werken samen met materialen uit de keuzekast. De doelen tot en met groep 8 Samenwerken Samenwerken (spelen) o Kind gebruikt namen van groepsgenoten; o Kind kijkt een ander aan tijdens het spreken; o Kind geeft een ander de kans om mee te doen; o Kind durft een inbreng te hebben; o Kind spreekt verstaanbaar; o Kind werkt mee aan groepsopdrachten; o Kind luistert naar een ander; o Kind laat een ander uitpraten; o Kind accepteert de inbreng van een ander; o Kind blijft bij een groepje; o Kind deelt materialen met anderen; o Kind werkt in groepjes van verschillende grootte samen; o Kind reageert vriendelijk op een ander. o Kind stelt vragen aan een ander o Kind reageert op wat een ander zegt o Kind moedigt een ander aan mee te doen o Kind biedt aan om iets uit te leggen Daltonbeleidsplan Daltonschool De Bongerd Pagina 28