Daltonbeleidsplan

Transcriptie

1 Daltonbeleidsplan De Hobbit is een school waar de kinderen samen leren leren. 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Voor wie is dit document geschreven? 3. Relatie met andere beleidsstukken 4. Waarom daltononderwijs 4.1 Relaties met ouders 4.2 Relatie met voortgezet onderwijs en de maatschappij 4.3 Daltononderwijs op KBS De Hobbit 4.4 Personeelsbeleid 4.5 Kerncompetenties 5. De dagelijkse praktijk op KBS De Hobbit 5.1 Dagkleuren 5.2 Dagritme 5.3 Handelingswijzers en symbolen 5.4 Het takenbord, de dag-/weektaak en het keuzewerk 5.5 Instructietafel 5.6 Correctie 5.7 Uitgestelde aandacht 5.8 Zelfstandig werken en samenwerken 5.9 Materialen 5.10 werkplekken 5.11 Zorg voor de klas, school en schoolomgeving 5.12 Informatie en rapportage 5.13 Daltoncoördinator 5.14 Verdere ontwikkelingen 2

3 1. Inleiding De Hobbit is sinds 2007 een school voor Daltononderwijs. We vinden het belangrijk dat de kinderen leren samen te werken, zelfstandig te zijn en verantwoordelijk voor alles wat zij doen. Daltononderwijs bestaat al 100 jaar. Grondlegger Helen Parkhurst legde het als volgt uit: Dalton is geen methode, geen systeem, maar een manier van leven. Dit komt tot uitdrukking in de drie pedagogische ankerpunten zelfstandigheid, vrijheid/verantwoordelijkheid en samenwerken. Op De Hobbit is dit terug te zien door onder andere de dagkleuren, in het dagritme, aan de handelingswijzers en symbolen, het takenbord, de weektaak, de keuzetaken, de instructietafel, het nakijksysteem, uitgestelde aandacht, zelfstandig werken en samenwerken. Over deze punten leest u in dit daltonbeleidsplan meer. Aan het einde van groep 8 staan de kinderen van De Hobbit stevig in hun schoenen om verder te gaan naar het middelbare onderwijs en later een plek in de maatschappij. Ook daar is immers zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en samenwerken van groot belang. 3

4 2. Voor wie is dit document geschreven? Dit document is bedoeld om de werkwijze vast te leggen en doelen te omschrijven voor de toekomst. Dit plan is een goed middel om een idee te krijgen over het werk op onze school. Het plan is bedoeld voor: sollicitanten, nieuwe leerkrachten en stagiaires ouders die zich willen verdiepen in de werkwijze en achtergronden van het daltononderwijs. Zij hebben met dit document eveneens iets in handen, dat verhelderend kan werken. de visitatiecommissie van de Nederlandse Daltonvereniging de onderwijsinspectie het bestuur van Stichting Delta-onderwijs collega s van andere (dalton-)scholen Niet in de laatste plaats is dit document een leidraad voor alle leerkrachten, die dagelijks in de praktijk brengen wat hier wordt beschreven. Het is een borgingsdocument, dat verworven inzichten en werkwijzen vastlegt voor een lange periode. 4

5 3. Relatie met andere beleidsstukken Het schoolplan Het schoolplan is in vernieuwd en geldt voor de periode t/m Het schoolplan zal raakvlakken hebben met dit daltonbeleidsplan. Het schoolplan beschrijft echter meer. De vakinhoudelijke zaken worden uitgebreider besproken en verder de financiën, huisvesting, kwaliteitszorg en het toelatingsbeleid. Ook zullen in dit schoolplan bovenschoolse procedures en afspraken van Delta-onderwijs in Oosterhout worden vastgelegd. Dit daltonplan beschrijft de praktische zaken, toegespitst op de uitgangspunten van het daltononderwijs. De schoolgids De schoolgids beschrijft de organisatie van de school. Deze gids wordt ieder jaar vernieuwd. Wie na het lezen van de algemene tekst in de schoolgids meer wil weten over de organisatie van dalton kan dit document lezen. Het zorgplan In het zorgplan worden specifieke zaken beschreven over de zorg voor de leerlingen die extra zorg nodig hebben. In dit beleidsstuk is weinig te lezen over het daltononderwijs, maar door onze daltonwerkwijze worden wel mogelijkheden gecreëerd om de leerlingenzorg vorm te geven. 5

6 4. Waarom daltononderwijs? De Hobbit heeft gekozen voor daltononderwijs, omdat de leerkrachten en de directie een bepaalde visie hebben op de maatschappij, op hoe je daarin als mens zou moeten staan en functioneren. Die visie is terug te vinden in de algemene uitgangspunten van het daltononderwijs. Daltononderwijs kan worden samengevat in de volgende drie uitgangspunten: Verantwoordelijkheid Wij creëren op school een veilige leeromgeving en in de groepen een gezellige sfeer, gaan respectvol met elkaar, de omgeving en het materiaal om. We bieden structuur, duidelijkheid en rust door samen met de kinderen regels en normen op te stellen waar we ons allemaal consequent aan houden. Leerlingen bepalen zelf de volgorde bij het werken aan de taak Leerlingen houden zelf de dag/weektaak bij Leerlingen hebben regelmatig de mogelijkheid om te kiezen met wie ze werken en waar Leerlingen worden door de leerkracht gecoacht Leerlingen evalueren hun taken; individueel, met hun maatje en de leerkracht Het daltononderwijs ziet een mens/kind als een persoon die zelf mag en kan kiezen, maar die voor de gevolgen van zijn keuzes zelf verantwoordelijkheid draagt. Kinderen mogen in hun leerproces fouten maken, want we kijken vooral naar wat goed gaat. Zelfstandigheid Wij stimuleren de betrokkenheid en het nemen van eigen initiatief waarbij door kinderen zelf keuzes worden gemaakt en waarbij ze zelf delen van hun leerproces plannen en evalueren. Leerlingen hebben hun taak af op het afgesproken tijdstip Leerlingen pakken wat ze nodig hebben en ruimen zelf op Leerlingen kunnen zelf bepalen of zij een maatje, de leerkracht, naslagwerk of ander materiaal raadplegen Leerlingen worden door de leerkracht gecoacht Zelfstandigheid kan slechts succesvol groeien als de kinderen voldoende vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen. Samenwerken Wij leren ze samen te leren, samen te werken en elkaar te helpen met uitleg en verwerking. Wij leren kinderen zorg te dragen voor zichzelf, en respectvol om te gaan met anderen en hun omgeving. Leerlingen helpen elkaar en er is veel communicatie onderling 6

7 Leerlingen organiseren en regelen veel met elkaar Leerlingen maken onderling afspraken over het werk Leerlingen leren samenwerken met elkaar Leerlingen worden door de leerkracht gecoacht De individuele vrijheid eindigt waar de grens van de ander begint. Daarom is het kunnen samenwerken een belangrijke vaardigheid voor het goed kunnen functioneren als mens. Met deze uitgangspunten menen wij de kinderen een duidelijke meerwaarde te verschaffen, waardoor ze met goede bagage de wereld in kunnen trekken. De dalton principes worden ook duidelijk vormgegeven in de volgende afbeelding: Er zijn aan alle begrippen twee kanten: Vertrouwen kun je schenken aan, maar ook krijgen van de ander. Verantwoordelijkheid kun je op je nemen, maar ook overdragen/geven aan de ander. Verantwoording over je handelen dien je af te leggen aan de ander, maar men kan dat ook van de ander vragen. De driehoek die om de basisprincipes van het daltononderwijs is getekend, heeft als basis het woord vertrouwen. Het team wil de verworven inzichten en werkwijzen borgen. Personeelswisselingen mogen er niet de oorzaak van zijn, dat de visie van het onderwijs wordt aangetast en daarmee de manier van werken. Het daltononderwijs in onze school richt zich in de eerste plaats op het bereiken van de einddoelen, die wettelijk zijn vastgesteld. Daarnaast vinden wij de wijze waarop er gewerkt wordt van essentieel belang om die doelen te bereiken. 7

8 4.1 Relaties met ouders Wij willen ouders laten ervaren waarom ons onderwijs kwalitatief goed is. Hiertoe krijgen ouders de gelegenheid in de groepen lessen bij te wonen, waarbij verschillende aspecten van het daltononderwijs worden belicht. Hoe gaat de leerkracht met de leerling om, wat wordt er verwacht van de leerling en op welke wijze worden leerdoelen gehaald? Wij willen onze ouders daar een duidelijk antwoord op geven. 4.2 Relaties met het voortgezet onderwijs en de maatschappij Wij willen met het daltononderwijs een basis leggen, waarmee de leerling goed toegerust in het voortgezet onderwijs verder kan. Tegenwoordig zie je in het voortgezet onderwijs scholen, waarin het studiehuis of een verwante organisatievorm een niet meer weg te denken plaats heeft ingenomen. Hier zullen daltonleerlingen zich snel thuis voelen. Daltononderwijs heeft duidelijk een belangrijke maatschappelijke betekenis. In de meeste beroepen in onze kennismaatschappij worden initiatief, verantwoordelijkheidsgevoel en creativiteit verwacht. Zowel zelfstandigheid als het goed kunnen samenwerken zijn daarbij essentieel. 4.3 Daltononderwijs op KBS De Hobbit Iedere daltonschool heeft de drie hiervoor beschreven uitgangspunten gemeen, maar de uitwerking ervan kan verschillen. Op De Hobbit staan die uitgangspunten in het licht van de volgende aandachtspunten: De leerkracht is het goede voorbeeld voor de leerling. Als professional zal de leerkracht veel vaardigheden kunnen inzetten om leerlingen op diverse gebieden iets te leren. Daarbij staat de leerkracht open voor de inbreng van de leerlingen. Uit deze grondhouding straalt wederzijds respect, dat niet alleen op papier beschreven staat, maar in de dagelijkse omgang waarneembaar is. Elke leerkracht behoort tot een team. Gedurende teambijeenkomsten en scholingen worden meningen en overtuigingen gedeeld en omgezet in beleid. Leerlingen en leerkrachten verschillen in vaardigheden. Van de leerkracht mag worden verwacht, dat die weet waar zijn of haar sterke en minder sterke kanten liggen. De leerkracht moet echter wel rekening houden met de diverse vaardigheden van de leerlingen. Sommige leerlingen zijn verbaal ontwikkeld, andere mathematisch, inter-persoonlijk, beeldend, bewegend of muzikaal. Die verschillende competenties moeten in het 8

9 onderwijsleerproces een plaats krijgen, waardoor alle kinderen succeservaringen zullen meemaken. Een kind moet niet slechts op één of twee intelligentievormen worden beoordeeld, maar op meerdere. We spreken daarom van meervoudige intelligentie. Kinderen krijgen de verantwoordelijkheid om, binnen afgesproken kaders, een vrije keus te maken. Daarbij is het noodzakelijk dat de leerkracht altijd tijdens het leerproces terugkoppelt voor reflectie en na afloop evalueert hoe het proces is verlopen. De leerkracht geeft geen pasklare oplossingen, maar laat de leerling actief deelnemen aan de oplossing van een probleem. Het is de taak van het team om te zorgen voor variatie in werkvormen en materialen, zodat het leerproces voor de kinderen voortdurend blijft uitnodigen. Samenwerken staat op De Hobbit in het teken van coöperatief leren en maatjeswerk. Dit houdt in dat de leerkracht weinig individuele vragen aan leerlingen stelt, maar in groepen open vragen laat beantwoorden. Het dynamische groepsproces geeft kinderen meer leerervaringen op het gebied van probleemoplossing en door communicatie wordt de taalontwikkeling bevorderd. 4.4 Personeelsbeleid In het schoolplan wordt het personeelsbeleid voor onze school uitgewerkt. In dit daltonbeleidsplan willen wij vaststellen dat de onderwijskundige uitgangspunten moeten worden veiliggesteld, indien er sprake is van langdurige vervanging en personeelswisseling. Bij de aanstelling van een nieuwe leerkracht wordt verlangd, dat de leerkracht zich gaat certificeren als daltonleerkracht. Bij langdurende vervanging of tijdelijke aanstelling wordt gezocht naar een leerkracht, die affiniteit heeft met onze onderwijskundige uitgangspunten. 9

10 4.5 Kerncompetenties De dalton kerncompetenties die wij als schoolteam hebben vastgesteld: Wij geven kinderen verantwoordelijkheid: Ik geef kinderen ruimte en gelegenheid om keuzes te maken Ik coach regelmatig kinderen in hun leerproces, waarbij ik het proces niet leid Ik geef kinderen gelegenheid geleid of spontaan met elkaar samen te werken Wij leren kinderen zelfstandig te werken: Ik leer kinderen zelf oplossingen bedenken voor een werkprobleem Ik zorg ervoor dat de routines ontwikkeld worden Ik zorg ervoor dat voldoende materiaal duidelijk zichtbaar aanwezig is Wij leren kinderen samenwerken: Ik leer kinderen dat het proces net zo belangrijk is als het resultaat Ik leer kinderen gebruik te maken van elkaars kwaliteiten Ik leer kinderen dat er een verschil is tussen samen werken en samenwerken Wij passen allerlei vormen van differentiatie toe: Ik zie en accepteer verschillen tussen kinderen Ik organiseer het werk zo dat kinderen werken aan haalbare taken en succeservaringen hebben 10

11 5. De dagelijkse praktijk op KBS De Hobbit 5.1 Dagkleuren De dagen van de week hebben een vaste kleur. Deze kleuren structureren de week voor de kinderen, dat hen helpt om een werkplanning te kunnen maken In alle groepen is het voor de kinderen aanschouwelijk gemaakt welke kleuren bij welke dag horen. De dagkleuren zijn: maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid verantwoordelijk voor eigen planning zelfstandigheid zelfstandig administreren samenwerking 5.2 Dagritme Een hulpmiddel om de dag voor de jonge kinderen te ordenen is het dagritme voor peuters en groep 1/2/3 op een bord. Dit bord bestaat uit een aantal kaarten met afbeeldingen, die de verschillende activiteiten voorstellen die voor de bewuste dag staan gepland. Deze activiteiten worden aan het begin van de dag besproken. 11

12 Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid zelfstandigheid samenwerking De kinderen voelen zich mede verantwoordelijk voor het verloop van de dag. Het stimuleert het taakbesef. Het dagritmepakket is een voorstadium van het leren plannen 5.3 Handelingswijzers en symbolen De handelingswijzer is een instrument, dat kinderen met pictogrammen, foto s en/of tekst duidelijk maakt wat er wordt gevraagd of verlangd. In de groepen 1-2 worden foto s en tekeningen gebruikt. Met een handelingswijzer kunnen leerlingen zonder hulp van de leerkracht een handeling uitvoeren. 12

13 Op verschillende plaatsen in de school worden symbolen gebruikt. Uitgestelde aandacht In de voorschool wordt Pompom geïntroduceerd. Bij de kleuters zit een pop (Pompom) op de stoel van de leerkracht, waarmee duidelijk wordt aangegeven dat de leerkracht niet gestoord mag worden. In de andere groepen wordt gewerkt met drie verschillende kaartjes in de kleuren rood, oranje en groen. Kiesbord bij de voorschool, kleuters en groep 3 De kinderen kunnen aan de pictogrammen op het kies/planbord zien welke taken kunnen en moeten worden uitgevoerd. Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid Symbolen en handelingswijzers verschaffen duidelijkheid, zodat het kind verantwoordelijkheid kan nemen voor de eigen keuzes. Er wordt ook een mate van vrijheid gegeven. zelfstandigheid Kijkend naar de symbolen kan het kind zelfstandig beslissingen nemen, zonder de leerkracht erbij te betrekken. samenwerken Door het respecteren van de afspraken over het gebruik van symbolen, houdt een kind rekening met een ander. 5.4 Het taakbord, de dag-/weektaak en het keuzewerk Het taakbord bij de voorschool In de voorschool wordt gebruik gemaakt van een huishoudelijk takenbord. Op dit takenbord wordt ieder dagdeel door middel van foto s een aantal taakjes aangegeven die het hulpje van dat dagdeel gaat benoemen en uitvoeren. Na het verrichten van de taakjes tekent de peuter af in de kleur van de dag. Op het einde van de dag wordt de peuter beloond met een sticker. Dit is een voorbereiding op het aftekenen in de kleutergroepen. Tevens wordt er in de voorschool gewerkt met een kieskast voor 3- jarigen waarin afwisselend vier spel-/speelmaterialen worden aangeboden. Dit wordt door de leidsters geregistreerd in de map. 13

14 Taken en keuzebord in groep 1-2 Op het takenbord wordt per week d.m.v. plaatjes en/of foto s een aantal activiteiten aangegeven. De taken zijn omkaderd met een kleur. Die kleur correspondeert weer met dezelfde kleur op de aftekenkaart en dezelfde kleur mandjes waarin de benodigdheden voor die taak klaar liggen. Voor groep 1 zijn het 2 á 3 taken en voor groep 2 zijn dat 4 á 5 taken per twee weken. Deze taken zijn de zogenaamde moet-taken en de kleuter leert dat deze werkjes in de betreffende weken gemaakt/gedaan moeten worden. Keuzebord Op hetzelfde bord als het takenbord hangen ook de vrije keuze taken. Deze kaartjes zijn echter niet omkaderd met een kleur. Na de taak mag het kind nog een ander werkje kiezen en dat is dan de keuzetaak. Het aantal vrije velden geeft aan hoeveel kinderen een bepaalde activiteit kunnen doen. De keuzetaken hoeven door de kinderen niet afgetekend te worden. Regel is wel: iets dat je s morgens kiest, mag je s middags niet meer doen. Zo leren de kinderen toch gevarieerd te kiezen. Organisatie Naast het taak- en kiesbord hangen de naamkaartjes van de kinderen. Dit kaartje is voor de herkenbaarheid voorzien van een foto van het kind en van de kleur van de groep waarin ze zitten. Op de blauwe dag mag de blauwe groep beginnen met kiezen en zo maken we dan het rijtje af. Hij of zij plaatst een naamkaartje onder de activiteit en pakt de spullen die hij/zij daarvoor nodig heeft. Als iedereen gekozen heeft mogen de kinderen met hun werk beginnen. Iedere dag is er een ander groepje dat mag beginnen met kiezen. Op maandag bespreekt de leerkracht alle taken met de kleuters. Materiaal dat nodig is ligt klaar in mandjes of staat pakklaar onder het taak/kiesbord. Zodra de taak klaar is, wordt deze afgetekend op de taakkaart die onder het bord hangt. De groep 1 leerlingen worden hier nog mee 14

15 geholpen, de groep 2 leerlingen zijn inmiddels zover dat ze het al zelf kunnen. Elke dag wordt er een bepaalde tijd aan de taken van het takenbord gewerkt. We maken hierbij gebruik van een kleurenklok. De leerkracht bepaalt hoe lang dat minstens is. De taak moet wel af zijn voor er iets anders gekozen mag worden. Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid Door het gebruik van het takenbord wordt bij de kleuter taakbesef ontwikkeld. De leerling leert een eigen verantwoordelijkheid te hebben voor het afmaken van een opdracht. Daarbij heeft het de vrijheid om een opdracht vandaag of op een andere dag te doen. zelfstandigheid De weg naar zelfstandigheid is bij de jongste leerlingen een weg, die door de leerkracht consequent geleid moet worden. Aanvankelijk is het zelfstandig administreren van afgemaakte taken best moeilijk. Het zelfstandig pakken, schoonmaken en opruimen van materialen is een belangrijk element van het werken in de kleutergroep. samenwerken Na de uitleg van de taken door de leerkracht hebben sommige leerlingen moeite de afspraken te onthouden. Met hulp van andere leerlingen worden onduidelijkheden opgelost. 15

16 Weektaken groep 3 t/m 8 De weektaak is een instrument waarmee de kinderen leren plannen. Op de weektaak staat alleen het werk wat de kinderen maken tijdens het zelfstandig werken. De dagplanning met daarin de klassikale (instructie-) momenten en de zelfstandig werktijd staan op het bord. Tijdens de zelfstandig werktijd heeft de leerkracht tijd om aan de instructietafel te werken met kinderen die extra hulp/zorg/uitdaging nodig hebben. Groep 3 begint het schooljaar zoals in groep 2 geëindigd is: per groepje leerlingen een overzicht van de verplichte (week)taken. Deze taken, per dag aangegeven, worden op dat overzicht afgetekend. Na de herfstvakantie werkt elk kind met een individuele weektaak. De taken worden hierop afgetekend, maar ook op een klassikale aftekenlijst. Wanneer de kinderen hun werk mogen nakijken of wanneer ze mogen samenwerken staat dat aangegeven op de weektaak. Groep 4 t/m 8 werkt met weektaken, hierin is een duidelijke opbouw te zien. Keuzetaken staan in een apart blokje op de weektaak en worden op een klassikale aftekenlijst afgetekend. Op de weektaak van groep 4 t/m 8 is het werk verdeeld per vakgebied. In de klas hangen klassikale aftekenlijsten per vakgebied, waarop de leerkracht kan zien hoeveel taken binnen een vakgebied de leerling al heeft gemaakt en op welke dag. Dit geeft een goed beeld van de leer- en planstrategieën van de leerlingen. Bij elke taak staat aangegeven of de leerling de taak al dan niet zelf na mag kijken en of de taak samen met een maatje of teamgenoot gemaakt mag worden. In groep 4 t/m 8 plannen de kinderen hun werk. De kinderen geven met de kleur van de dag aan op welke dag ze iets gaan maken, dit doen ze in een aparte kolom. Door het werk te nummeren geven ze aan waarmee ze beginnen, welke taak als tweede, enz., In een tweede kolom geven ze met de kleur van de dag aan op welke dag het daadwerkelijk gemaakt is. Omdat dit niet voor alle kinderen even makkelijk is bestaat er ook de mogelijkheid om het werk aan het begin van elke dag te plannen. Voor sommige leerlingen is er zelfs een lege weektaak die een verdeling per dag heeft, zodat het werk overzichtelijk kan worden opgeschreven. Om een opbouw te waarborgen bestaat de mogelijkheid voor de leerkracht om in een kolom aan te geven op welke dag iets af moet zijn. Dit is weer een extra steuntje in de rug. In groep 4 wordt dit voor vrijwel alle taken gedaan, in groep 5 nog voor een paar, en in groep 6 incidenteel. In groep 7 en 8 zijn deze steuntjes vrijwel verdwenen. 16

17 In alle groepen werken we op verschillende niveaus. Dit niveau is op de dag- of weektaak van de kinderen over het algemeen niet te zien. Met de kinderen worden afspraken gemaakt over wat er gemaakt moet worden. Het kan zijn dat er op een bepaald vakgebied verschil wordt gemaakt. Dit alles om zo goed mogelijk aan de behoefte van de individuele leerling te voldoen. De leerkracht houdt in het logboek bij welke afspraken met welke leerlingen gemaakt zijn. Voor rekenen geldt dat er weektaken op drie niveaus zijn in verband met de differentiatie binnen de methode. Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid Verantwoordelijkheid in de eigen planning en de uitvoering daarvan. Verantwoordelijkheid nemen voor de eigen gemaakte keuzes. Vrijheid om wel of niet de instructie te volgen en de verantwoordelijkheid daarvoor te dragen. zelfstandigheid Zelfstandig administreren. Kritisch het eigen werk evalueren. samenwerken Opdrachten in tweetallen of grotere groepen uitvoeren. Onderlinge hulp. 5.5 Instructietafel Begrip instructietafel: dit is een aparte tafel in de groep waar kinderen terecht kunnen met hun vragen. Vanaf groep 3 heeft iedereen 4 soorten tafels in de groep: tafel voor de leerkracht, voor de leerling, instructietafel en nakijktafel. Als de zelfstandig werktijd is begonnen loopt de leerkracht een ronde door de klas om te kijken of alle leerlingen aan de slag kunnen. Hierna gaat de leerkracht aan de instructietafel werken. Er wordt in verschillende rondes aan de instructietafel gewerkt. Aan de instructietafel wordt onder andere verlengde instructie gegeven, gewerkt met leerlingen met een handelingsplan, gewerkt met leerlingen die verrijking nodig hebben en met de leerlingen die door middel van de hulpbak hebben aangegeven extra uitleg nodig te hebben. In het logboek is aangegeven wat er op welk moment met welke leerlingen gedaan wordt aan de instructietafel. Dit schema wordt 17

18 ook zichtbaar opgehangen in de klas, zodat het zowel voor de leerkracht als de leerling duidelijk is. Tijdens het werken aan de instructietafel is de leerkracht niet beschikbaar voor de groep. De leerkracht geeft met een teken aan op welke manier de leerlingen om hulp kunnen vragen. Dit kan zijn dat de leerling de vraag even niet kan stellen of dat de leerling de vraag aan een medeleerling mag stellen. Tussen de rondes aan de instructietafel door loopt de leerkracht door de klas en helpt waar nodig. 5.6 Correctie Leerling of leerkracht Zowel voor de opdrachten binnen de taak als daarbuiten hechten wij grote waarde aan het zelf corrigeren door de leerlingen. De voordelen van zelfcorrectie zijn: de leerling krijgt direct feedback op zijn werk. Hij/zij hoeft niet te wachten tot het werk via de leerkracht terugkomt. Het heeft een duidelijk leereffect, omdat de leerling, als het een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout kon ontstaan. Het geeft de leerlingen hierdoor een beter inzicht in wat ze kunnen en bij welke zaken ze hulp moeten vragen bij de leerkracht. Vanaf groep 3 mogen de leerlingen gemaakt werk zelf nakijken. Zij gebruiken hiervoor een groene pen, de leerkracht kijkt met rood na. De leerkracht geeft op de dag/weektaak aan welk werk de leerlingen zelf na mogen kijken. Het werk wordt daarna in de nakijkbak of de 18

19 hulpbak gelegd. Dit of naar aanleiding van het aantal gemaakte fouten of als de leerling zelf een hulpvraag heeft over het gemaakte werk. De leerlingen waarvan de schriften in de hulpbak liggen worden voor extra uitleg aan de instructietafel ingepland. Voor het corrigeren gelden de volgende regels: Toetsen worden door de leerkracht nagekeken Regelmatig corrigeert de leerkracht het werk van alle leerlingen om goed de vorderingen te kunnen bepalen De leerkracht neemt steekproeven om te kijken of het corrigeren goed is gebeurd Het ene kind blijkt al heel zelfstandig en goed te kunnen nakijken, terwijl de ander onzorgvuldig is. De laatste kan minder vrijheid aan en moet meer ondersteund en gecontroleerd worden Ook andere correctievormen kunnen worden toegepast, zoals nakijken in tweetallen, leerkracht en leerling kijken ieder de helft na, klassikale correctie Corrigeren moet je leren Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van de leerlingen. Zij moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk krulletjes in je schrift te hebben. De leerkrachten moeten voortdurend aandacht geven aan dit proces. Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid zelfstandigheid samenwerken Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen manier van corrigeren. Hulp/uitleg vragen, als je merkt dat er veel fouten zijn gemaakt. Zelfstandig nakijken. In de varianten waarbij je elkaar of samen corrigeert. 19

20 5.7 Uitgestelde aandacht In alle groepen hangt een magneetbord waarop de kinderen kunnen zien wie er met de leerkracht aan de instructietafel werkt. Op dat magneetbord is ook het teken voor uitgestelde aandacht te zien: kaartjes met daarop pictogrammen in de kleuren rood (stilte), oranje (overleg) en groen (leerkracht is beschikbaar). Deze kaartjes zijn van groep 1 t/m 8 terug te zien. In de groepen 1-2 wordt gebruik gemaakt van Pompom als teken voor uitgestelde aandacht. 5.8 Zelfstandig werken en samenwerken Zelfstandig werken Onder zelfstandig werken verstaan we het zelf zoeken naar oplossingsmethoden en zelf leren problemen op te lossen en opdrachten uit te voeren. Deze manier van zelfstandig werken bevordert de motivatie van leerlingen. Leerlingen willen graag actief bezig zijn. Een ander voordeel is dat leerlingen zelfstandig kunnen werken op hun eigen niveau. Daarnaast heeft de leerkracht meer tijd om tijdens het zelfstandig werken juist die leerlingen te helpen die hulp nodig hebben. De weektaak is het middel bij uitstek om het principe van zelfstandigheid te stimuleren. Op bepaalde tijden van een dag wordt in elke groep gewerkt aan de weektaak. Op deze taak staan opdrachten die een kind binnen een week af moet hebben. Iedere leerling mag bij het werken aan de weektaak zelf kiezen aan welk onderdeel gewerkt wordt. Ze kunnen elkaar om hulp vragen als bepaalde opdrachten niet duidelijk zijn, dit wordt aangegeven met geluidskaarten. Het werken met taken en het opbouwen van zelfstandigheid begint bij ons al bij de voorschool. Leerlingen krijgen veel gelegenheid om zelf te leren door ontdekkend bezig te zijn of door zelfstandig te oefenen. Bij het werken met weektaken begeleidt de leerkracht de leerlingen stap voor stap in de richting van geheel zelfstandig werken (voortgezet onderwijs). Leerlingen kunnen kennis verbreden door extra taken op zich te nemen. Voor leerlingen die instructie nodig hebben, volgt een andere uitleg (aan de instructietafel) of er wordt gebruik gemaakt van ander materiaal. 20

21 Praktijk: Op het bord is iedere dag de dagindeling te zien. De tijd voor het werken met de taakkaart wordt aangegeven met de noemer zelfstandig werken of z.w. De leerlingen kunnen op deze manier zien hoe lang ze die dag tijd hebben om aan hun taken te werken. Bij het starten van het zelfstandig werken is het de bedoeling dat de leerlingen minimaal het eerste kwartier in stilte werken en proberen zelf tot een oplossing te komen. Pas daarna mogen de leerlingen elkaar om hulp vragen als ze er niet uit komen. De leerkracht is pas het laatste redmiddel. Deze mag niet gestoord worden als er aan de instructietafel wordt gewerkt. uren van zelfstandig werken per dag 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 groep 1-2 x groep 3 x x groep 4 x x x groep 5 x x x x groep 6 x x x x groep 7 x x x x x groep 8 x x x x x Samenwerken Op het gebied van samenwerken maken wij het volgende onderscheid: Samenwerken uit oogpunt van sociale vorming De sociale vorming op school dient gezien te worden als een echte leerschool voor het latere leven. Respect is hierbij een kernbegrip. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat de leerlingen leren dat ze niet met iedereen bevriend hoeven te zijn, maar wel moeten proberen om met iedereen samen te werken. Het ontwikkelen van omgangsvormen loopt als een rode draad door ons onderwijs heen. Didactisch samenwerken Hieronder verstaan we dat leerlingen elkaar helpen bij het verwerken van de leerstof. Bv leerlingen krijgen de opdracht gezamenlijk, in tweetallen of met een team een bepaalde taak uit te voeren. Bij individuele taken kan een leerling uitleg vragen aan een medeleerling. Leerlingen bieden elkaar, indien nodig, een helpende hand. Belangrijk is dat andere leerlingen niet gestoord worden. Praktijk: Tijdens het zelfstandig werken kunnen de leerlingen ook samenwerkingsopdrachten inplannen. Deze samenwerkingsopdrachten staan aangegeven op de weektaak. De samenwerkingsopdrachten worden in de onderbouw samen met een wisselend 21

22 maatje gedaan. In de bovenbouw worden de maatjes soms voor langere tijd aangehouden of wordt er gewerkt met teams. Omdat samenwerkingsopdrachten voor onrust in de groep kunnen zorgen worden deze over het algemeen buiten de klas gemaakt in de daarvoor aangewezen ruimtes. De samenwerkingsopdrachten dienen van te voren ingepland te worden. Er is een maximumgrens aan het aantal leerlingen dat buiten het klaslokaal in een bepaalde ruimte mag gaan werken Op onze school hebben we verschillende vormen van samenwerken: werken met maatjes werken met een team tutor/mentor/coach presenteren sport- en spelactiviteiten creatieve activiteiten tutorleren VORMEN VAN SAMENWERKEN rol welke taak welke inzet MAATJE Groep 1 t/m 4 (voorschool is in ontwikkeling) Keuzetaken In de rij Elkaar helpen Kringactiviteiten (binnenbuitenkring) Zelfstandig werken Taalactiviteiten Sociaal TEAM Groep 5 t/m 8 Gym Samenwerkingsopdrachten Hulp en overleg Nadruk op didactisch 22

23 soort welke taak welke inzet MENTOR Oudste/jongste kleuterhulp Hulp plannen weektaak Werkstuk Gr 2 leerling is mentor van peuter 3 mnd voordat hij/zij 4 wordt Eind groep 7 worden de lln mentor voor oudste kleuter, dus in het nieuwe schooljaar lln groep 8 voor de lln groep 3 Bij organisatorisch kennisverschil Met name op het gebied van procedure soort welke taak welke inzet TUTOR Leren groepsdoorbrekend Begeleiden peuter door oudste kleuter bij instroom Bouwhoek Groepsdoorbrekend Bij niveauverschil op leerinhoud soort welke taak welke inzet COACH Knutselmiddag Sportdag Kanjerspeurtocht Groepswerkstuk Bv groep 7 plant weektaak met groep 5 Begeleiding Letterlijk coach ROL MAATJE TEAM MENTOR BASIS AFSPRAKEN Niemand mag iemand anders uitsluiten Wordt gevisualiseerd op het maatjesbord Iedere week wisseling van de maatjes 1 x per week keuzeopdracht Vanaf groep 3 verplichte opdracht 1 x per week In groep 3 en 4 af en toe ook teamopdrachten Teams worden samengesteld door de leerkracht op basis van didactische en sociale aspecten Wordt gevisualiseerd op het maatjesbord De teams worden minimaal 4x per jaar gewisseld Binnen de teams is een rolverdeling, deze wisselt regelmatig. Leerkracht bepaalt de mentor Er is sprake van een organisatorisch Horizontaal Zowel horizontaal 23

24 TUTOR COACH kennisverschil De mentor helpt bij procedures Het mentorschap is niet vrijblijvend Leerkracht bepaalt de tutor Er is sprake van een kennis of niveauverschil De tutor heeft een ondersteunende rol Het is niet vrijblijvend Is letterlijk een begeleider Leerkracht bepaalt Niet vrijblijvend Wordt in de toekomst verder uitgediept als vertikaal Overwegend vertikaal Zowel horizontaal als vertikaal HORIZONTAAL : leerlingen binnen de zelfde groep VERTIKAAL: groepsdoorbrekend 5.9 Materialen De inrichting van de lokalen is zo, dat alle leerlingen alle materialen die nodig zijn, zelfstandig kunnen pakken, eventueel schoonmaken en opruimen. Vooral in de voorschool en kleutergroepen ligt er veel nadruk op deze vorm van zelfstandigheid. In de hogere groepen wordt deze zelfstandigheidbevordering voortgezet. Veel leerlingen zijn vertrouwd met de inrichting van de school en kunnen zelfstandig materialen halen en opruimen Werkplekken De leerlingen hebben de mogelijkheid om op verschillende plekken binnen de school te werken. Zoals in de mediatheek, de aula en een extra lokaal. In de computernis kunnen de leerlingen van groep 3 t/m 8 gebruik maken van de computers voor allerlei computeropdrachten. Groep 3 en 4 maken hiervoor gebruik van de mediatheek. Groep 1-2 maakt gebruik van twee lokalen. Daarnaast staan op verschillende plaatsen in de school tafeltjes waar de leerlingen kunnen (samen)werken. Als de leerlingen buiten de klas gaan werken nemen ze twee smiley s mee. Deze kunnen door iedere leerkracht worden ingenomen bij niet gepast gedrag. Als allebei de smiley s zijn afgenomen moet de leerling terug naar de klas. 24

25 5.11 Zorg voor de klas, school en schoolomgeving Verantwoordelijkheid dragen door kinderen, betekent ook, dat zij zorg leren hebben voor hun fysieke omgeving: de klas, de school als geheel en het terrein om de school heen. In alle groepen hangt een huishoudelijk takenbord. Hierop is aangegeven wie welke taak heeft. Iedere week vindt er een wisseling plaats. In en om de school gelden een aantal regels. Deze regels worden besproken in de groep en, indien nodig, extra onder de aandacht gebracht in de nieuwsbrief. 25

26 Dalton uitgangspunten verantwoordelijkheid zelfstandigheid samenwerken Al deze activiteiten zijn gericht op het stimuleren van het verantwoordelijkheidsgevoel. De activiteiten op het huishoudelijk takenbord vinden meestal in groepjes, vaak in tweetallen plaats, zodat er altijd werkoverleg nodig zal zijn Informatie en rapportage De Hobbit is een daltonschool en dat wordt uitgedragen naar ouders, leerlingen, leerkrachten, stagiaires en invalleerkrachten. Algemene informatie over het onderwijs op onze school wordt kenbaar gemaakt op de volgende manieren: Voorlichting aan aspirant-ouders Informatieavonden van de groepen In de maandelijkse nieuwsbrief Op de website: Middels een speurtocht onder begeleiding van groep 8 leerlingen In de schoolgids In het schoolplan In het daltonbeleidsplan In de scholengids van Oosterhout 5.13 Daltoncoördinator De daltoncoördinator van de Hobbit is Robbert van der Hof. Hij neemt deel aan een daltonnetwerk in de regio. De taken van de daltoncoördinator zijn: Bewaken en borgen Bewaken en borgen van de daltonkwaliteit en de bijbehorende doorgaande lijnen op schoolniveau. Ontwikkelen Het inbrengen van nieuwe ideeën en deskundigheid in het team, eventueel door het organiseren van de benodigde scholingen. De daltoncoördinator neemt het initiatief om die nieuwe ideeën (maar ook adviezen uit bijvoorbeeld visitaties, de werkgroep) met het team uit te bouwen tot nieuwe ontwikkelingen op daltongebied op schoolniveau. De daltoncoördinator krijgt ten aanzien van het daltonbeleidsplan een grote verantwoordelijkheid. Begeleiden en coachen Het begeleiden en coachen van al de collega s ten aanzien van 26

27 dalton, vanuit de kerntaak: het bewaken van de doorgaande lijn. Klassenbezoeken, observaties etc. kunnen deel uit maken van het takenpakket Verdere ontwikkelingen Dit beleidsplan is in april 2009 binnen het team besproken, indien nodig, aangepast en vastgesteld. Vanaf het schooljaar zal het plan ieder schooljaar worden besproken en indien nodig aangepast. Het team is gecertificeerd daltonleerkracht. Nieuwe leekrachten (in vaste dienst van de stichting) volgen een scholing om het certificaat te halen. In augustus 2012 is op De Hobbit Annemiek Brooymans gestart als locatiedirecteur. Gedurende het schooljaar volgt zij een zesdaagse opleiding tot Daltondirecteur. De daltoncoördinator neemt deel aan de coördinatoren netwerken regio zuid (west). Leerkrachten houden collegiale consultaties en dit wordt met het team besproken. In het schooljaar Werden de groepsbezoeken door ouders herhaald. Werd het keuzewerk op basis van meervoudige intelligentie verder vorm gegeven. Werd er gewerkt aan het eigenaarschap van het leren. Werd onderzocht hoe de eigen inbreng van leerlingen op de weektaak kan worden uitgebreid. In het schooljaar Worden de groepsbezoeken door ouders herhaald. Wordt de kinderraad opnieuw gestart en verdiept. Wordt er gewerkt aan het borgen van het Daltononderwijs. Wordt er gewerkt aan het evalueren en reflecteren met leerlingen. Wordt er gewerkt aan het verdiepen van het geven van verantwoordelijkheden aan leerlingen. Gaan leerkrachten bij elkaar op collegiale consultatie en wordt dit met elkaar besproken. 27