Daltonbeleidsplan

Transcriptie

1 Daltonbasisschool De Leer St. Michielsstraat AP Hengelo Gld Telefoon verantwoordelijkheid zelfstandig werken samenwerkend leren Daltonbeleidsplan T E info@basisschooldeleer.nl I

2 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Voor wie is dit document geschreven Relatie met andere beleidsstukken Waarom daltononderwijs Relatie met voortgezet onderwijs en de maatschappij Daltononderwijs op De Leer Waar wij sterk in zijn Vrijheid / verantwoordelijkheid Dagkleuren Dagritmekaarten Symbolen Zorg voor de klas en de school Werkplekken Zelfstandigheid De taak Takenbord kleuters Uitgestelde aandacht Materialen Samenwerken Samenwerken / coöperatief leren Keuzewerk De leerlingenraad Effectiviteit en doelmatigheid Effectieve instructie Handelingswijzers Meervoudige intelligentie Omgaan met verschillen De kring Leeropbrengsten Reflectie (Zelf)correctie Daltonbeleidsplan De Leer

3 11 Borging Informatie en rapportage Taken daltoncoördinator Deskundigheidsbevordering Klassenmanagement Opbouw coöperatieve werkvormen Klassenbezoeken Functioneringsgesprekken en dalton Beleidsvoornemens Bijlagen Websites Aftekenlijst groep Aftekenlijst groep Weektaak groep Weektaak groep Weektaak groep Weektaak groep 6 t/m Daltonaspecten rapport Gespreksformulier SEO Kijkwijzer Ontwikkelingsleerlijnen Spreuk van de week Daltonbeleidsplan De Leer

4 1 INLEIDING Het daltonbeleidsplan voor r.k. daltonbasisschool De Leer In dit daltonbeleidsplan staat beschreven hoe ons onderwijsteam het daltononderwijs gestalte geeft. Wij zijn er trots op een goede daltonschool te zijn en willen dat ook graag blijven. De 3 vertrouwde daltonpijlers, verantwoordelijkheid / vrijheid in gebondenheid, zelfstandig werken en samenwerkend leren zult u in onze dagelijkse werksituatie zichtbaar herkennen. De drie nieuwe daltonspeerpunten, reflectie, effectiviteit en borging willen wij verankeren in ons onderwijs aan de kinderen. We willen als school een lerende organisatie zijn. Op elke teamvergadering is daltononderwijs een vast onderdeel van de agenda. Op deze wijze blijven we met elkaar in gesprek over zaken die goed lopen en zaken die om aanpassing vragen. In dit document leggen we gemaakte afspraken vast en beschrijven we hoe we evalueren en borgen. Het daltonbeleidsplan wordt jaarlijks aangepast en er worden nieuwe korte en lange termijndoelen vastgesteld. Op deze wijze blijft het document voor ons een praktisch werkdocument. Het daltonbeleidsplan is in de eerste plaats geschreven voor het team, voor de ouders waarvan de kinderen al bij ons op school zitten en voor ouders die overwegen om hun kind bij ons aan te melden. In de tweede plaats is het plan geschreven voor onderwijsinstanties, zoals de Inspectie van Onderwijs, de Nederlandse Dalton Vereniging en het schoolbestuur. We willen dat ons beleidsplan een schriftelijke weergave is van de dagelijkse manier van werken in onze school. Als er na het lezen vragen zijn, of interesse is om eens een kijkje te nemen, dan bent u van harte welkom. Namens het team van De Leer, Petra Berentsen directeur Daltonbeleidsplan De Leer

5 Onze visie op het onderwijs van de grondlegster van het daltononderwijs: Helen Parkhurst Als enthousiaste collega s die onderdeel uitmaken van een goed samenwerkend team willen we graag bereiken dat ieder kind via een ononderbroken leer- en ontwikkelingsproces kennis en vaardigheden verwerven die nodig zijn om een zelfstandig, sociaal en een kritisch denkend mens te worden. Helen Parkhurst ( ) begon haar onderwijsgedachte in de stad Dalton, (waarnaar ons onderwijs is vernoemd), Michigan, Amerika. Zij vond dat kinderen moesten opgroeien als the fearless human being, (mensen zonder vrees). Ons daltononderwijs zorgt ervoor dat kinderen voldoende verantwoordelijk, initiatiefrijk en zelfbewust in het leven staan. Belangrijk is dat elke leerkracht een veilig en ondersteunend klimaat biedt voor het ontdekken, het begrijpen en het zo zelfstandig mogelijk omgaan met de omgeving. Door elk kind te benaderen als een individu wordt de gelegenheid geboden om tot een persoonlijke en sociale groei te komen. In dit beleidsplan proberen we onze visie, ideeën en afspraken vast te leggen zodat we een goede doorgaande lijn kunnen waarborgen in onze school. Mijn taak als daltoncoördinator is, samen met mijn collega s, dit proces te sturen, te begeleiden, te reflecteren en te bewaken. Structuur, rust en een fijne sfeer zult u aantreffen bij ons op school. Dit kan alleen wanneer er duidelijke afspraken zijn. Yolanda Boymans daltoncoördinator Daltonbeleidsplan De Leer

6 2 VOOR WIE IS DIT DOCUMENT GESCHREVEN Vanaf 17 november 2003 prijkt bij r.k. daltonbasisschool De Leer het daltonpredikaat aan de muur: Sinds die tijd werd steeds vaker de behoefte gevoeld om zaken op papier te zetten. Er ontstond behoefte om interne afspraken helder te houden en vast te leggen. Hierdoor is er duidelijk een rode draad in ons onderwijs ontstaan. Leerkrachten die bij ons aan school verbonden zijn, zijn allemaal daltongecertificeerd. Leerkrachten die nieuw op onze school komen werken en niet in het bezit zijn van een daltoncertificaat worden geacht deze te volgen in het tweede jaar dat zij bij ons werkzaam zijn. De school heeft in zijn bestaan altijd ruimte geboden aan alle katholieke kinderen van het dorp maar was anderzijds ook in trek bij ouders die bewust voor daltononderwijs kozen, omdat zij vonden dat die vorm van onderwijs het beste bij hun eigen opvoedingsvisie paste. En daarmee zijn in de twee bovenstaande alinea's de belangrijkste groeperingen genoemd waarvoor dit daltonboek is geschreven: de leerkrachten en het overige personeel van de school (inclusief invalleerkrachten) ouders van kinderen van De Leer ouders die overwegen hun kind aan te melden als leerling op r.k. daltonbasisschool De Leer Verder is dit document interessant voor instanties die zich op de hoogte willen stellen van de werkwijze van de school. Te denken valt aan: de onderwijsinspectie, visiteurs van de Nederlandse Dalton Vereniging, het schoolbestuur en andere (dalton)basisscholen. In het schooljaar is de school gevisiteerd door de Ned. Daltonvereniging. De visiteurs gaven de school een goed tot zeer goed en hierdoor werd het predikaat voor 5 jaar verlengd. Daltonbeleidsplan De Leer

7 3 RELATIE MET ANDERE BELEIDSSTUKKEN Het schoolplan Iedere Nederlandse school heeft een schoolplan, waarin uitgebreid wordt verwoord hoe er wordt gewerkt, waarom er zo wordt gewerkt, welke materialen daarbij worden gebruikt en wat de ontwikkelingsplannen, de beleidsvoornemens voor een periode van vier schooljaren zijn. De reikwijdte van het schoolplan is daarmee groter dan die van het plan dat nu voor u ligt. In dit daltonbeleidsplan worden voornamelijk de praktische afspraken beschreven die binnen het onderwijsteam zijn gemaakt om ervoor te zorgen dat onze school een daltonschool is en blijft. De schoolgids, de schoolkalender Een keer per 4 jaar ontvangen alle ouders een actuele schoolgids. Aan het begin van ieder schooljaar wordt de schoolkalender uitgegeven aan alle ouders van kinderen op onze school. Wijzigingen of toevoegingen aan de inhoud van schoolgids worden jaarlijks in de schoolkalender vermeld zodat ouders altijd een actueel totaalbeeld hebben van de school en haar ontwikkelingen. Daarnaast krijgen ouders die overwegen hun kind aan te melden op De Leer een schoolgids en een schoolkalender. In deze gids staat veel praktische informatie voor ouders, maar er wordt ook in uitgelegd wat daltononderwijs inhoudt. Er is echter beperkte ruimte om over daltononderwijs uit te weiden. Het blijft bij een uiteenzetting op hoofdpunten. Wie door de tekst in de schoolgids geïnteresseerd is geraakt in het daltononderwijs en meer gedetailleerd wil weten hoe er in de praktijk wordt gewerkt, kan verdieping vinden in dit daltonbeleidsplan. Overige plannen: formatieplan en zorgplan Het basisonderwijs kent verder ook het formatieplan en het zorgplan. Het eerste beschrijft, vrij technisch, hoe de door de overheid beschikbaar gestelde personele formatie wordt ingezet en het tweede beschrijft hoe de leerlingenzorg wordt vormgegeven binnen het samenwerkingsverband van scholen waar onze school deel van uitmaakt. Voor beide plannen geldt, dat het daltonelement er niet rechtstreeks in te herkennen zal zijn. Toch zijn er wel raakvlakken. Deze staan beschreven in dit daltonbeleidsplan. Zo streven wij ernaar om door de inzet van personeel en door de daltonwerkwijze veel tijd te kunnen besteden aan de individuele leerlingen, waardoor de leerlingenzorg goed tot zijn recht kan komen. Daltonbeleidsplan De Leer

8 4 WAAROM DALTONONDERWIJS Op onze school wordt daltononderwijs gegeven, omdat de leerkrachten een bepaalde visie hebben op de maatschappij, op hoe je als (volwassen) mens in die maatschappij zou moeten functioneren. Opvoeden tot mensen zonder vrees, het is voor ons team a way of life. Hierop is de dalton visie gebaseerd en de opvoeding van en het onderwijs aan kinderen. Zonder al te theoretisch te worden, willen we die visie in dit hoofdstuk kort toelichten. Daltononderwijs kan worden samengevat in de volgende zes kernwaarden: 1 Vrijheid / verantwoordelijkheid Vrijheid en verantwoordelijkheid zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het een kan niet zonder het ander. Het daltononderwijs ziet een mens / kind als een persoon die zelf mag en kan kiezen, maar die voor de gevolgen van zijn keuzes ook zelf de verantwoordelijkheid draagt. Op De Leer bieden we de kinderen een gestructureerde leeromgeving aan. Het leren omgaan met verantwoordelijkheid gaat stap voor stap. Bij de jongste leerlingen gaat het om kleine, overzichtelijke keuzetaken die ze zelfstandig plannen en uitvoeren. Naarmate de leerlingen zich verder ontwikkelen worden de taken omvangrijker en complexer en de periode waarin ze dat uitvoeren, langer. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun keuzevrijheid leren gebruiken. 2 Zelfstandigheid Zelfstandigheid kan alleen tot zijn recht komen als kinderen voldoende vrijheid en verantwoordelijkheid wordt geboden. Zelfstandig leren op een daltonschool houdt in dat leerlingen uitgedaagd worden hun taken zelf tot een goed einde te brengen. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassenen goed te kunnen functioneren, moeten de leerlingen leren beoordelen welke beslissingen zij moeten nemen. De keuzevrijheid dwingt de leerlingen tot het nemen van zelfstandige beslissingen over een verantwoorde werkwijze. Daltonbeleidsplan De Leer

9 3 Samenwerken Overal in het leven zal blijken dat een mens ondanks zijn vrijheid en zelfstandigheid, niet zonder zijn medemens kan. Een medemens om te steunen en om steun van te krijgen. Daltononderwijs biedt de leerlingen iedere dag de mogelijkheid samen te werken. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun taken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat ze elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen heeft daarnaast een functie op het gebied van sociale vorming: leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Leerlingen ontwikkelen sociale vaardigheden; Leerlingen reflecteren op samenwerken (beoordelen eigen inbreng, anderen beoordelen, discussievaardigheden, argumenteren, omgaan met teleurstellingen, je schikken naar de meerderheid van de groep, etc.) Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. 4 Effectiviteit/doelmatigheid Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. De taak is de drager van de te leren vaardigheden en kennis. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. 5 Reflectie Reflectie kan zowel voor, tijdens als na een werkperiode plaatsvinden. Vooraf wordt nagedacht over hoe het werk wordt aangepakt en wat het te bereiken doel is. Tijdens het werkproces kunnen de gestelde doelen aangepast worden wanneer blijkt dat deze niet haalbaar zijn. Na de werkperiode komt de evaluatie, die omgezet kan worden in reflectie als de bewustwording ontstaat van eigen handelen en nieuwe doelen gesteld kunnen worden. Om goed te kunnen reflecteren is het belangrijk om kritisch naar jezelf te durven kijken en goed met kritiek om te kunnen gaan. Kritiek wordt vaak als negatief ervaren, terwijl het ook als bouwsteen ontvangen en gebruikt kan worden om zichzelf te vormen en te verstevigen. 6 Borging Het borgen van de kernwaarden van het daltononderwijs gebeurt door middel van een planmatige (zelf)evaluatie en visitatie. PLAN : doelstellingen formuleren en plannen maken. DO : plannen uitvoeren en registreren. CHECK : evalueren, resultaten van de plannen vergelijken met de doestelling. Resultaten bespreken. ACT : plannen en doelen actualiseren en bijsturen. Daltonbeleidsplan De Leer

10 Goed onderwijs kenmerkt zich door : 1. Mix van onderwijsleervormen 2. Heldere uitleg en instructie 3. Geregelde feedback en toetsing 4. Voldoende tijd en doelgerichtheid 5. Voldoende duidelijkheid en structuur 6. Stap voor stap leren 7. Leren leren Al deze onderdelen zitten dagelijks in het onderwijsaanbod van onze school. We willen hieraan toevoegen dat goed onderwijs zich ook kenmerkt door: 1. Professionele leerkrachten / directie / IB-er 2. Goede samenwerking binnen het team 3. Structurele analyses van onderwijsopbrengsten 4. Goede voorzieningen en materialen 5. Deskundigheidsbevordering voor iedereen 6. Kwaliteitszorg 7. Goede arbeidsomstandigheden 8. Goede samenwerking met de diverse geledingen zoals M.R., O.R. en contactouders. 4.1 Relatie met het voortgezet onderwijs en de maatschappij Het kind in het vervolgonderwijs Niet alleen het traditionele "huiswerk maken" vraagt van de kinderen dat ze bovengenoemde vaardigheden beheersen. De ontwikkelingen in het VMBO en het Studiehuis doen een steeds groter beroep op de zelfstandigheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van de kinderen. Zij zullen ook steeds vaker projecten en studieopdrachten krijgen waarbij je niet individueel, maar samen met medescholieren zaken moet uitwerken. In het hoger onderwijs is deze manier van werken al veel langer gebruikelijk. De volwassene als beroepsbeoefenaar Beroepen waarbij je in je eentje werkt en alleen maar moet doen wat de baas je opdraagt, komen nauwelijks (meer) voor. In de meeste beroepen in onze moderne, westerse kennismaatschappij worden initiatief, verantwoordelijkheidsgevoel en creativiteit verwacht. Vaak zal er moeten worden overlegd met collega's, met opdrachtgevers en met diverse instanties. Zowel zelfstandigheid als het goed kunnen samenwerken zijn daarbij essentieel. De volwassene als medeburger De maatschappij is gebaat bij mensen die zich actief inzetten voor de samenleving: mensen die zich verantwoordelijk voelen voor hun medemens en daarom bijvoorbeeld vrijwilligerswerk willen doen, mensen die geëngageerd zijn en willen deelnemen aan de democratische processen in de samenleving en mensen die oog hebben voor de noden van hun medemensen. Burgerschap! Daltonbeleidsplan De Leer

11 Hier staan we voor De thema's vrijheid / verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerken worden door alle dalton basisscholen onderschreven, maar de uitwerking verschilt. Dit geldt ook voor onze school. Op onze school leren we onze kinderen om deze vaardigheden te ontwikkelen en kunnen ze ermee experimenteren, zodat ze goed voorbereid worden op hun volwassen leven en hun functioneren in het voortgezet onderwijs. In het onderstaande overzicht staat omschreven welke accenten wij op De Leer willen aanbrengen. 1. De basis van al ons handelen moet zijn gericht op het creëren van een pedagogisch klimaat waarin de sociale en emotionele veiligheid voor het kind gewaarborgd worden. 2. Oordeelsvermogen; kinderen moeten elkaar respecteren. 3. Er wordt rekening gehouden verschillen tussen leerlingen. Hiervoor is het nodig de ontwikkeling van het kind goed in de gaten te houden. Het betreft hier niet alleen verschillen in cognitieve vaardigheden, maar ook verschillen in bijvoorbeeld belangstelling, werkhouding en creativiteit. 4. Vrijheid betekent voor ons, dat de leerkracht een deel van de verantwoordelijkheid voor het leren bij het kind legt. Essentieel hierbij is het feedback geven aan en het begeleiden van het kind. 5. Er wordt zoveel mogelijk les gegeven vanuit concrete leefsituaties. 6. Kinderen moeten leren allerlei informatiebronnen te hanteren en te beoordelen. 7. Er wordt gestreefd naar een grote variatie in werkvormen en materialen. Daltonbeleidsplan De Leer

12 5 DALTONONDERWIJS OP DE LEER Kenmerken van onze school in trefwoorden De goede daltonschool die wij willen zijn, kenmerkt zich vooral door: 1. een goed pedagogisch klimaat 2. ieder kind mag er zijn! 3. de gemoedelijke sfeer 4. een rode draad, qua werkwijze, door de school 5. dag- en weektaken 6. goede zorg voor alle leerlingen 7. uitgestelde aandacht 8. op een goede manier samenwerken (zowel in de taak als daarbuiten) 9. uitnodigende, gestructureerde school 10. een samenwerkend team (leren van elkaar, opvattingen delen, intervisie) 11. ook eisen stellen / ter verantwoording roepen 12. het gebruik van dagkleuren 13. differentiatiemodel 14. realiteitsonderwijs De hier genoemde onderwerpen zijn grotendeels uitgewerkt en beschreven in dit daltonboek. Dit daltonbeleidsplan zal jaarlijks onderwerp van bespreking zijn en blijven. En zo hoort het ook. Onderwijs moet in ontwikkeling blijven en daarom is dit daltonbeleidsplan nooit af. De leerkracht Leerkrachten op een daltonschool helpen leerlingen niet alleen met het verwerken van de leerstof maar zijn voor de leerlingen ook een inspirator en een coach. Hun rol in het leerproces is onmisbaar. Voor een leerkracht is het dan ook van belang om te weten hoe leerlingen het beste leren. Alleen dan kan een leerkracht de leerling begeleiden met als leerdoel dat de leerling meer inzicht krijgt in zijn eigen leerproces. Een goede leerkracht beheerst zijn vak, heeft de vaardigheid om de inhoud van het vak over te dragen en weet ook variatie aan te brengen in de wijze waarop dit gebeurt. Hij weet om te gaan met leerlingen met een verschillende achtergrond en begaafdheid. Het daltononderwijs van een school laat zich maar voor een deel vastleggen in afspraken. Het belangrijkste is en blijft altijd de persoon van de leerkracht. Deze heeft een daltonhouding. Dit heeft een bepaalde houding ten opzichte van leerlingen en ten opzichte van het onderwijs tot gevolg. Een houding die zich erdoor kenmerkt dat je bijvoorbeeld de leerling stimuleert zelf na te denken over problemen, dat je oog hebt voor werkvormen die samenwerking bevorderen, dat je hier en daar een stapje terug wilt doen om kinderen de gelegenheid te bieden zelf oplossingen te bedenken. DE LEERKRACHT DOET ER TOE! Het team Vanuit de daltonoptiek gezien, opereert een leerkracht per definitie niet solistisch. Hij/zij functioneert in een team. Binnen dit team inspireer en ondersteun je elkaar. In teambijeenkomsten word de ontwikkeling van de school vorm gegeven. Daltonbeleidsplan De Leer

13 5.1 Waar wij sterk in zijn Bij ons op school streven wij ernaar dat kinderen zich prettig en op hun gemak voelen. Wanneer kinderen zich fijn en gewaardeerd voelen zal het leren beter gaan. Dat is de basis van heel het onderwijs. Rust en veel structuur zijn onderdelen die daar zeker veel mee te maken hebben. Maar met de manier van benaderen van leerkrachten naar de kinderen toe, het stimuleren van het goed omgaan met elkaar, het positief benaderen en elkaar respecteren kom je er niet alleen. Wij hebben gekozen om dit onderdeel van ons onderwijs meer kracht bij te zetten omdat het sociale aspect een belangrijk onderdeel is van onze maatschappij. Om te komen tot een goed sociaal-emotioneel pedagogisch klimaat hebben wij gekozen om te werken met coöperatieve spellen, EARTHGAMES genaamd. De kinderen worden in de gelegenheid gesteld om hier mee te spelen wanneer het op de weektaak staat. Ook worden deze spelen een paar keer per jaar op schoolniveau ingezet. Spelen met samenwerking in plaats van competitie In coöperatieve spellen leren kinderen samenwerken en mét elkaar samen spelen in plaats van tegen elkaar. In elk spel is er een gezamenlijk doel en de spelers werken samen om dit te bereiken. Het inzetten van coöperatief spel stimuleert belangrijke vaardigheden zoals overleggen, naar elkaar luisteren, oplossingen zoeken, delen, samenwerken en creatief denken. Positieve invloed op gedrag De coöperatief spel hebben een positieve invloed op het gedrag en de (sociaal-emotionele) ontwikkeling van kinderen. De coöperatieve spellen bevorderen een sfeer van veiligheid, plezier, openheid en vertrouwen. De vaardigheden die kinderen ontwikkelen door het spelen van coöperatieve spellen, worden steeds belangrijker in onze maatschappij, in het gezin, op school in het bedrijfsleven. Een ander sterk onderdeel van onze lessen en onze manier van omgaan met kinderen is dat wij gebruik maken van de stichting DE KRACHT VAN ACHT. In het schooljaar is hiermee een begin gemaakt. In de schooljaren en gaan wij dit als team verder uitdiepen. De stichting De kracht van acht stelt zich ten doel om kinderen en de volwassenen om hen heen handvatten voor een respectvol leven aan te reiken. Kernpunten hierbij zijn het creëren van respect voor jezelf en de ander, het verhogen van de eigenwaarde en het onderkennen van en nader invulling geven aan belangrijke eigenschappen en zaken als eerlijkheid, solidariteit, samenwerking, verdraagzaamheid, positiviteit en liefde. Iedere 2 weken staat er door de hele school een spreuk centraal. Spreuken zijn o.a. Goed voor onze spullen zorgen, dan zijn ze weer te gebruiken voor morgen en Jij, jij, en jij, iedereen hoort er hier gewoon bij. Door middel van deze spreuken streven we naar een positief, sociaal en fijn leefklimaat. Daltonbeleidsplan De Leer

14 6 VRIJHEID / VERANTWOORDELIJKHEID Het Daltononderwijs ziet een mens / kind als een persoon die zelf mag en kan kiezen, maar die voor de gevolgen van zijn keuzes ook zelf de verantwoordelijkheid draagt. Kinderen nemen/zijn verantwoordelijk(heid) voor: de eigen planning van de dag/week het verloop van de dag. Dagritme wordt in de groep zichtbaar gemaakt de eigen gemaakte keuzes binnen het taakwerken de vrijheid om wel of niet instructie te volgen het afkrijgen van de opdrachten de eigen manier van corrigeren het zelf om hulp vragen, als er veel fouten gemaakt zijn de gevolgen van zelf bedachte oplossingen bij problemen de sociale omgeving: rekening houden met, elkaar helpen, samenwerken, etc. de te gebruiken materialen en de schoolomgeving het kiezen van een gunstige werkplek het naleven van de regels een goede sfeer in de groep 6.1 Dagkleuren Iedere dag van de week wordt in de hele school aangegeven met een vaste kleur. Deze kleuren structureren de week voor de kinderen, wat hen helpt om een planning te kunnen maken. De kleuren hangen in iedere groep aan de muur, zodat het kind steeds kan zien "waar in de week we zijn". Daarnaast worden de dagkleuren gebruikt bij de administratie van verschillende zaken. Kleutergroepen In de kleutergroepen wordt de dag van vandaag aangegeven door middel van een knijper aan het betreffende kaartje. In de ochtendkring wordt dit besproken. We maken gebruik van een registratieformulier waarop de kinderen met een gekleurd potlood (van de bijbehorende dag) aan kunnen geven welk taakwerkje zij gemaakt hebben Groepen 3 t/m 8 Op hun weektaak geven de kinderen met de dagkleur aan dat ze een bepaalde opdracht af hebben gekregen. Vooral als de taak meerdere dagen beslaat, geeft dit de leerkracht informatie over de leerstijl van het kind en biedt het de mogelijkheid om hem hierbij te begeleiden. Een kind dat in het begin weinig productief is en vervolgens alles op het laatste moment moet maken, moet geleerd worden dit beter te spreiden. Kinderen die duidelijk te snel van start gaan en daarbij veel fouten maken, moet worden geleerd dat de kwaliteit van het werk belangrijker is dan dat het snel af is. In de hogere groepen (vanaf groep 5) worden de dagkleuren ook gebruikt om een planning op de weektaak te maken. De kinderen geven vooraf aan op welke dag ze bepaalde opdrachten denken te gaan doen. Vervolgens wordt aangegeven op welke dag het daadwerkelijk is gemaakt. Daltonbeleidsplan De Leer

15 6.2 Dagritmekaarten Dagkleuren De dagkleuren zorgen door de hele school heen voor een ordening van de week. Daarnaast hanteren we in verschillende groepen aanvullende materialen om de kinderen steun te bieden bij het ordenen van tijd en hun bezigheden. Groep 1 en 2: Dagritmekaarten Een hulpmiddel om de dag voor de jongste kinderen te ordenen zijn deet dagritmekaarten. Dit pakket bestaat uit een aantal kaarten met afbeeldingen die de verschillende activiteiten voorstellen die voor de bewuste dag gepland staan. Deze activiteiten worden aan het begin van de dag op volgorde gehangen. Door middel van een knijper wordt bijgehouden "waar we zijn". Het gebruik van het dagritmepakket brengt ordening en geeft de kleuters structuur en rust. Groep 3 t/m 8 In de eerste periode van groep 3 wordt er op het dag/planbord alles beschreven wat er die dag gepland staat. Aangezien deze groep kinderen nog niet kan lezen wordt de tekst ondersteund met afbeeldingen. Later in het jaar zullen de afbeeldingen achterwege gelaten worden en zal alleen de tekst te lezen zijn. In groep 4 t/m 8 wordt er ook gebruik gemaakt van een dag/planbord. Ieder onderdeel van de dag heeft een eigen kleur. Leerkrachtgebonden lessen worden aangegeven met een xje en daar mag dus nog niet aan begonnen worden. Bij vakken waar geen xje achter staat mogen de kinderen direct aan beginnen. In de groepen 3 en 4 wordt dan ook nog beschreven wát er gedaan wordt. In de groepen 5 t/m 8 staat er niets of alleen een xje, aangezien alles al beschreven staat in hun weektaak. 6.3 Symbolen Op verschillende plaatsen in de school worden symbolen gebruikt, bijvoorbeeld: Uitgestelde-aandacht-tekens Aan het symbool (bij de kleuters een bloemenketting en in de andere groepen een blok met een groene of rode kleur) kan het kind zien of het met zijn vraag bij de leerkracht terecht kan of dat het een andere oplossing moet zoeken. Bij het onderwerp uitgestelde aandacht zal hier verder op ingegaan worden. Het planbord bij de kleuters Kinderen kunnen zelf aan de kaartjes op het keuzebord zien welke hoeken / activiteiten er nog vrij zijn en maken vervolgens hun keuze. Met hun eigen symbool geven ze op dit bord aan wat ze hebben gekozen. Deze symbolen worden ook doorgevoerd in de kaartjes op de stoelen, kaartjes op de kapstokken en de kaartjes op het maatjesbord. Zie verder hoofdstuk 5.5. Daltonbeleidsplan De Leer

16 Blokjes op de tafel van het kind. Samenwerken betekent ook, dat kinderen elkaar om hulp mogen vragen. Wij besteden in de groepen ook aandacht aan hoe je hulp vraagt: vriendelijk en zonder onnodig te storen. Soms mag een kind ook weigeren een ander te helpen, bijvoorbeeld als het zelf bezig is met iets dat de volledige concentratie vereist, of als het zo vaak wordt gevraagd te helpen, dat het eigen werk eronder dreigt te gaan lijden. Ook in dat geval moet het kind leren om vriendelijk "nee" te zeggen. In de groepen 3 t/m 8 hebben de kinderen een blokje met o.a. de kleur rood, dat ze op hun tafel mogen leggen op momenten dat ze niet mogen worden gestoord. Groen geeft aan dat ze beschikbaar zijn voor samenwerken of vragen. Het vraagteken laat aan de leerkracht en aan de andere kinderen zien dat er een probleem is. Het stilteteken hangt in iedere klas duidelijk zichtbaar voor alle kinderen aan de muur. Als de leerkracht zijn hand omhoog houdt, weten de kinderen dat ze moeten stoppen met werken en praten en de aandacht naar de leerkracht moeten verschuiven. Zij laten dit zien door zelf ook de hand op te steken. Kleurenklok en Time Timer Kleurenklok De groepen 1 t/m 4 hebben allemaal een grote kleurenklok voor klassikaal gebruik en een aantal kleine klokjes voor individueel gebruik. De kleurenklok is een handig hulpmiddel, om kinderen zelfstandig te leren werken. De wijzerplaat van de kleurenklok is ingedeeld in vaste tijdsblokken met een vaste kleur. Zo staat geel bijvoorbeeld voor 20 minuten en lichtblauw voor 10 minuten. De klok heeft 1 wijzer. Per keer dat je een kind zelfstandig wilt laten werken, maak je een afspraak met het kind. Bijvoorbeeld: je mag nog 15 minuten achter de computer. Die ene wijzer op de klok zet je aan het begin van het blauwe vlak. De wijzer loopt gewoon door zoals op een normale klok. Tijdens het verstrijken van de tijd kan het kind zelf de kleur in de gaten houden. Hij ziet de wijzer vooruit gaan; zodra de volgende kleur is bereikt weet het kind dat zijn tijd voorbij is. Kinderen kunnen zo zelf hun vooraf afgesproken tijd om te werken in de gaten houden. Ze kunnen duidelijk zien wanneer de tijd voorbij is. Want dan namelijk komt de wijzer op een andere kleur. Voor kinderen wordt visueel gemaakt hoe lang een periode duurt. Het belangrijkste doel is kinderen leren een periode zelfstandig bezig te zijn. Daltonbeleidsplan De Leer

17 Uit ervaringen van leerkrachten die werken met de kleurenklok weten we ook dat: Kinderen gemotiveerd zijn om met de kleurenklok te werken (ze gaan er zelfs om vragen) Kinderen ervaren rust De tijd die binnen een kleur nog rest, gaat het kind daadwerkelijk gebruiken. Een ander voordeel van de kleurenklok voor kinderen is dat deze ook daadwerkelijk opbouwend kan werken. Een kleur verder betekent namelijk al weer langer zelfstandig kunnen werken. Time Timer De groepen 5 t/m 8 hebben allemaal een grote Time Timer voor klassikaal gebruik en een aantal kleine klokjes voor individueel gebruik. Om de Time Timer aan te zetten beweeg je de rode schijf tegen de klok in naar de gewenste tijd. De rode schijf verdwijnt wanneer de tijd verstrijkt. De tijd is voorbij als de rode schijf geheel verdwenen is. Doelen en voordelen van de Time Timer zijn hetzelfde als die van de kleurenklok. 6.4 Zorg voor de klas en de school Aan het begin van het schooljaar worden er in de groepen 3 t/m 8 regels en afspraken gemaakt met de kinderen. Er wordt speciaal een vergadering aan besteed welke afspraken zij belangrijk vinden. Het kan dus zo maar zijn dat er in de verscheidene groepen verschillende afspraken zijn gemaakt. Door deze gemaakte overeenkomsten voelt een kind zich veilig en gehoord. Bovendien wordt een kind ook bewust van zijn verantwoordelijkheid. Wij houden niet van geweld, wij zitten niet aan elkaars spullen, wij rennen niet door de klas, iedereen mag meedoen zijn veel besproken punten. Natuurlijk heeft de leerkracht hierbij een sturende rol. Wanneer alle afspraken zijn gemaakt wordt dit door de leerkracht netjes uitgewerkt en wordt het ondertekend door alle kinderen om de regels meer kracht te geven. Verantwoordelijkheid dragen door kinderen, betekent ook, dat zij zorg leren hebben voor hun fysieke omgeving: de klas, de school als geheel en het terrein om de school heen. Hulpjes / klassendienst in de klas In alle groepen hebben de kinderen bij toerbeurt een taak om de leerkracht te assisteren bij allerlei dagelijkse zaken (boeken uitdelen e.d.) maar ook om (in beperkte mate uiteraard) te helpen opruimen en schoonmaken van het lokaal. Bij de kleuters noemen we dat de helpende handjes, in de andere groepen klassendienst / weekbeurt. In de school In de school zijn schoolregels van kracht, waarin ook het netjes houden van de algemene ruimtes is opgenomen. Wij zullen de kinderen erop aanspreken dat ook zij verantwoordelijk zijn voor hun werkomgeving. De kinderen van de hoogste groepen helpen jaarlijks onder leiding van een leerkracht, klusjes in de school te verrichten. Dit varieert van het klaarzetten van een podium tot het uitvoeren van klusjes in de keuken. Daltonbeleidsplan De Leer

18 6.5 Werkplekken De kinderen hebben een zekere vrijheid in het kiezen van een werkplek in de school. Doordat er met een taak wordt gewerkt, zijn kinderen in het klaslokaal vaak gelijktijdig bezig met verschillende opdrachten. Hier zitten kinderen samen te werken, daar krijgt een groepje extra uitleg van de leerkracht en weer ergens anders maakt iemand een creatieve opdracht in het kader van keuzewerk. In een daltonschool zal een kind (moeten) wennen aan een zeker "werkgeruis", maar het kan er ook voor kiezen een rustige werkplek op te zoeken. Voorbereiding bij de kleuters In de kleutergroepen is het werken in steeds verschillende hoeken vanzelfsprekend. Sommige hoeken bevinden zich in de hal. Dit is een hal waar beide kleutergroepen op aansluiten met de klas. Door kinderen er aan te wennen ook in de hal te werken, waar ook anderen langs komen en zitten te werken, worden de kinderen voorbereid op het latere zelfstandig werken in ruimtes waar de leerkracht niet steeds aanwezig is. Groep 3 t/m 8 Ook groep 3 heeft werkplekken in de onderbouwhal. De overige groepen kunnen altijd gebruik maken van de middenbouwhal en/of de bovenbouwhal. Hier zijn groepstafels opgesteld waar de kinderen samen aan een opdracht kunnen werken. Ook nemen de computers een prominente plaats in. Iedere groep heeft brede vensterbanken. Deze vensterbanken dienen ook als werkplek. Met behulp van houten schotjes kunnen de kinderen voor zichzelf rust creëren. Tenslotte hebben de groepen, als de ruimte het toelaat, nog de beschikking over een groepstafel in de klas. Belangrijkste werkafspraak De belangrijkste werkafspraak die overal in de school geldt, of je nu in het lokaal zit te werken of ergens anders, luidt: "Je mag elkaar niet storen" Daltonbeleidsplan De Leer

19 7 ZELFSTANDIGHEID 7.1 De taak Misschien is de taak wel het bekendste element van het daltononderwijs. Er is in de school een opbouw in het omgaan met de taak. Die opbouw betreft onder andere de tijd die aan de taak besteed wordt en de periode die hij beslaat de omvang van de taak de onderdelen van de taak Taakperiode De taken die de leerlingen wekelijks krijgen zijn onderdeel van de leerstof, die ze, buiten de leerkrachtgebonden lessen om, onafhankelijk van de leerkracht kunnen verwerken. Voordat de leerlingen gaan plannen wordt eerst de taak met ze besproken. Op onze school wordt de taak vanaf groep 5 aangeboden in een weekoverzicht. Er is een opbouw, waarbij dit eerst wordt gehanteerd als een aantal dagtaken naast elkaar en later als een weektaak, waarbij kinderen ook mogen verder werken aan opdrachten die bij een andere dag staan. Uiteindelijk vervalt ook de dagindeling als hulpmiddel bij het maken van een planning, en wordt de taakperiode uitgebreid tot een week. Kinderen die moeite hebben met de structuur van de week, zelfstandig werken, plannen en/of het behouden van het overzicht krijgen een dagtaak aangeboden. Daltonbeleidsplan De Leer

20 Opbouw van de taak bij ons op school De taak loopt voor de groepen 1 t/m 8 van maandag t/m vrijdag. groep taakperiode klaar met de (deel)taak,dan... 1 Kinderen krijgen als jongste kleuter 2 en als middengroeper 3 taakwerkjes per week. Hiervoor wordt het takenbord gebruikt. Na de administratie op het registratieformulier kiest het kind een andere activiteit. 2 Kinderen krijgen 4 taakwerkjes per week. De rol van de leerkracht wordt steeds kleiner. Kinderen nemen zelf meer verantwoording. Hiervoor wordt het takenbord gebruikt. 3 De opdrachten staan per dag genoteerd op het bord en moeten ook op die dag worden uitgevoerd. Als deze dagtaak af is, mogen ze aan de weektaak beginnen. Deze bestaat uit verplichte activiteiten en keuzewerk en staat op papier. Omdat groep 3 aan het begin van het schooljaar nog niet kan lezen wordt er veel gebruik gemaakt van pictogrammen. 4 De opdrachten staan per dag genoteerd op het bord en moeten ook op die dag worden uitgevoerd. Als deze dagtaak af is, mogen ze aan de weektaak beginnen. Deze bestaat uit verplichte activiteiten en keuzewerk en staat op papier. 5 De kinderen mogen zelf de volgorde van de opdrachten in de week bepalen. Bij het plannen wordt o.a. gebruik gemaakt van de dagkleuren per activiteit. 6 De kinderen mogen zelf de volgorde van de opdrachten in de week bepalen. Bij het plannen wordt o.a. gebruik gemaakt van de dagkleuren per activiteit. 7 De kinderen mogen zelf de volgorde van de opdrachten in de week bepalen. Bij het plannen wordt o.a. gebruik gemaakt van de dagkleuren per activiteit. Na de administratie op het registratieformulier kiest het kind een andere activiteit. De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten 8 De kinderen mogen zelf de volgorde van de opdrachten in de week bepalen. Bij het plannen wordt o.a. gebruik gemaakt van de dagkleuren per activiteit. De volgorde waarin de opdrachten worden gemaakt is vrij. Is de hele weektaak klaar, dan kiest het kind uit de extra opdrachten. Daltonbeleidsplan De Leer

21 De vakken in de taak Eigenlijk zijn alle vakken, misschien met uitzondering van bewegingsonderwijs, geschikt om op te nemen in de taak. Uiteraard is niet elke opdracht bruikbaar. Toetsen nemen we niet op in de taak. Deze worden alleen genoemd. Verder is de vulling van de taak ter beoordeling van de groepsleerkracht. Keuzewerk is altijd een vast onderdeel van de basistaak. Zie verder bij "keuzewerk". Omvang en inhoud van de taak: maatwerk Hoewel de taak in eerste instantie lijkt op een serie opdrachten die voor alle kinderen van de groep hetzelfde is, is het toch zeker de bedoeling dat er maatwerk wordt geleverd. Voor het ene kind kan de leerkracht besluiten de taak te verlichten en voor het andere kind kan hij besluiten om bepaalde onderdelen te vervangen door andere. Met de kinderen wordt besproken wat voor hen van belang is. Dit wordt onderaan de weektaak aangegeven. Vooral als de niveaus in de bovenbouw steeds verder uiteen gaan lopen, zal er steeds meer gebruik worden gemaakt van deze mogelijkheid. In het omgaan met tempo- en niveauverschillen binnen de taak schuilt het vakmanschap van de leerkracht. De leerkracht maakt voor deze kinderen weektaken op maat. Samenwerken in de taak Omdat samenwerken een belangrijk aspect van het daltononderwijs is, wordt er in veel situaties samengewerkt. Daarom staan er ook in de taak opdrachten waarbij samenwerken noodzakelijk is. Kleuters: Groep 3: Groep 4 t/m 8: Via het takenbord doen de kinderen regelmatig samenwerkingsopdrachten. Dit kunnen puzzel/lotto opdrachten zijn, maar ook bouwopdrachten en teken/knutselopdrachten. Wekelijks staat er een samenwerkingsopdracht in de taak. Soms staat deze opdracht in de methode en soms komt deze naar voren in het kieskastmateriaal. In de methode komen wekelijks opdrachten voor waarbij de kinderen moeten samenwerken. Dit wordt aangegeven op de weektaak. Daltonbeleidsplan De Leer

22 Planning en notatie Naarmate het kind meer vrijheid krijgt bij het plannen van zijn werkzaamheden, heeft hij/zij ook meer handvatten nodig om dit te kunnen doen. Ook moet voor leerkracht en kind zichtbaar zijn hoe ver hij gevorderd is. Hiervoor worden de "hulpmiddelen" gebruikt. Vanaf groep 5 moeten de kinderen hun taak plannen. Ze moeten vooraf bepalen wanneer ze wat zullen doen. Ze geven hun planning aan in de dagkleuren, in de zogenaamde planningshokjes op de taak. Als een opdracht klaar is, wordt dit in de dagkleur afgetekend in een daarvoor bestemd aftekenhokje klaar. Bij de kleuter wordt dit op een registratieformulier per gedane opdracht genoteerd. In groep 3 en 4 worden de vakjes klaar ingekleurd met daarbij ook al een korte reflectie door het kleuren van een smiley (was het makkelijk of moeilijk?). Het kind kan zo de vorderingen in één oogopslag zien. In groep 7 en 8 leren de kinderen, als voorbereiding op het voortgezet onderwijs ook omgaan met een schoolagenda. Evaluatie en beoordeling Evaluatie Het leren van de vaardigheden die het kind nodig heeft om goed met de taak om te kunnen gaan, gaat niet altijd vanzelf. Het is daarom nodig dat de leerkracht het proces van het taakwerken regelmatig met de kinderen bespreekt: "Voor welke problemen kwam je te staan en hoe heb je ze opgelost." De leerkracht zal dit zowel groepsgewijs als individueel doen. Het zal dan gaan over thema's als planning, samenwerken, netheid, inzet, zelfstandig problemen oplossen, rekening houden met elkaar en ga zo maar door. Beoordeling Het kind heeft ook recht op individuele feedback van de leerkracht. In de kleutergroepen vindt dit plaats tijdens het werken of na de werkles. In groep 3 wordt er gewerkt met smiley s (door het kind zelf en door de leerkracht). Vanaf groep 4 geven de leerkracht en het kind een schriftelijke beoordeling op de week. In groep 4 mogen de kinderen bolletjes kleuren en vanaf groep 5 geven de kinderen zelf een beschrijving. Lay-out Op iedere weektaak van alle groepen staat vermeld: de naam van het kind, de datum en/of het weeknummer de spreuk van de week Voor de groepen 3 en 4 staan de dagkleuren vermeld. Voor de groepen 5 t/m 8 zijn de dagkleuren weggelaten en is er plaats gemaakt voor de tip aan mijzelf. Ook kunnen de leerlingen aan het eind van de weektaak reflecteren hoe zij die week hebben gewerkt. Bovendien is er nog ruimte voor het geven van een tip of top aan de leerkracht. Daltonbeleidsplan De Leer

23 7.2 Takenbord kleuters In de kleutergroepen (groepen 1 en 2) maken de kinderen gebruik van het planbord. Op de bovenste rij van dit bord staat aangegeven welke taakwerkjes de kinderen die week moeten doen. Daaronder is er ruimte de naamkaartjes op te hangen. Het aantal vakjes geeft aan hoeveel kinderen voor deze activiteit kunnen kiezen. Op de onderste twee rijen staan de keuzeactiviteiten. Ook hier geldt weer dat het aantal vakjes aangeeft hoeveel kinderen voor de activiteit kunnen kiezen. Organisatie Vanuit de kring mogen de kinderen kiezen. Ieder dagdeel mag een ander groepje kiezen. Dit wordt aangegeven met behulp van een kleurenklok. Zij hebben een magneetje waar hun eigen symbool op staat. Dit mogen ze op het planbord hangen. Alle materialen die nodig zijn voor het maken van het taakwerkje zijn te vinden in de rode kast. Als het kind voor een taakje kiest en deze af krijgt, mag het zijn / haar werkje afkleuren op het registratieformulier. Komt het niet af en moet er nog een keer mee verder gewerkt worden, dan kleurt het kind een half vakje in op het registratieformulier. Is het taakje klaar, dan kiest het kind een andere activiteit op het planbord. De taken De soorten taken zijn heel divers. Bijvoorbeeld werken met ontwikkelingsmateriaal, creatieve opdrachten, werken in een bepaalde hoek en oefeningen uit onze methode schrijfatelier (Novoscript). Voor groep 2 is er iedere week o.a. een taakwerkje dat te maken heeft met het voorbereidend schrijven, lezen of rekenen. 7.3 Uitgestelde aandacht Met uitgestelde aandacht bedoelen we een periode dat de leerkracht niet meteen beschikbaar is voor vragen en problemen van kinderen. De twee belangrijkste redenen om te werken met uitgestelde aandacht zijn: 1. Het biedt de leerkracht de gelegenheid om ongestoord met individuele of met kleine groepjes kinderen te werken. 2. Kinderen leren in deze periode zelfstandig problemen op te lossen en zijn op elkaar aangewezen voor onderlinge hulp. Daltonbeleidsplan De Leer

24 Het schouder- of oogmaatje Het schoudermaatje is de leerling die naast je zit, links of rechts. Het oogmaatje is de leerling die tegenover je zit. Als een kind wordt geconfronteerd met een probleem(pje) of een vraag heeft, waarbij het nu niet bij de leerkracht terecht kan, dan zal hij / zij in deze volgorde proberen een oplossing te vinden: 1. goed zelf nadenken over mogelijke oplossingen, 2. navraag doen bij het eigen schouder- of oogmaatje, 3. navraag doen bij andere kinderen in de groep, 4. Doorgaan met ander werk waar het kind op dat moment wel verder mee kan. Bij dit alles is het uiterst belangrijk dat het kind oplossingen zoekt die anderen zo weinig mogelijk storen. Kinderen werken zelfstandig Dat betekent o.a. dat materialen die de kinderen nodig hebben voor hen beschikbaar zijn en dat zij de vrijheid hebben om eigen oplossingen te bedenken. Regelmatig zal de leerkracht na afloop van de periode van zelfstandig werken kort met de kinderen evalueren hoe het is gegaan. Symbolen en hulp in de periode van uitgestelde aandacht: groep symbool organisatie van de hulp door de leerkracht 1 Bloemenketting Het fenomeen "uitgestelde aandacht" wordt hier geleerd en geoefend. Kinderen werken zelfstandig en communiceren met de pinkstem. De leerkracht heeft in deze tijd de gelegenheid om individuele of groepjes kinderen te helpen, om kleine kringetjes te maken (initiatief ligt dus bij de leerkracht), of kan het proces observeren. 2 Bloemenketting Idem werkblokje op de tafel Ieder kind heeft een blokje dat hij op rood, groen of op een vraagteken kan zetten. De leerkracht loopt op bepaalde tijden een rondje door de klas en helpt de kinderen die daar, middels het blokje, om vragen. Daltonbeleidsplan De Leer

25 7.4 Materialen De inrichting van de klassen moet zo zijn, dat de kinderen alle materialen die zij nodig hebben, zelfstandig kunnen pakken, eventueel weer schoonmaken en opruimen. Vooral in de kleutergroepen ligt er nadruk op deze vorm van zelfstandigheid. In de daarop volgende groepen wordt dit voortgezet. Materialen als potloden, papier, boeken en scharen hebben ze in hun lade of ligt in hun groepskast. Bij het zelf pakken van wat je nodig hebt, geldt een uitzondering voor zaken die mogelijk gevaar opleveren (bijv. snijmachine), of die relatief duur zijn (bijv. bepaalde creatieve materialen). De leerlingen mogen alleen zelf geen materialen halen uit de magazijnen. Daltonbeleidsplan De Leer

26 8 SAMENWERKEN 8.1 Samenwerken / coöperatief leren Wij vinden het van grote pedagogische waarde dat kinderen sociale vaardigheden opdoen. Het samenwerken is daarom van grote betekenis. Het coöperatief leren neemt hierbij een belangrijke plaats in bij ons op school. We hebben hiervoor een doorgaande lijn neergezet vanaf groep 1. Iedere groep werkt met vaste structuren die worden ingezet op onderstaande momenten. We noemen: In de taak Al benoemd. Er worden bewust samenwerkingsopdrachten in de taak gezet. In de instructielessen Taal-, reken- en andere methodes doen vaak suggesties voor samenwerkingsopdrachten. De leerkrachten nemen bewust samenwerkingsopdrachten op in hun lesprogramma. Binnen het bewegingsonderwijs Ook hier zal worden gezocht naar werkvormen waarbij samenwerking nodig is. Veel sport- en spelvormen zijn hiervoor geschikt. Binnen de creatieve vakken Regelmatig worden er groepswerkstukken gemaakt. Jaarlijks zijn er enkele creatieve middagen waarbij kinderen van alle groepen samenwerken. Als klas- of teambouwer: Deze werken volgens het GIPS model: Gelijke deelname, Individuele aanspreekbaarheid, Positieve wederzijdse afhankelijkheid, Simultane actie. Bij deze werkvormen zal de leerkracht regelmatig een korte nabespreking houden over het samenwerkingsproces. Samenwerken Er is een verschil tussen samenwerken (dit is samen aan een opdracht werken, zoals hierboven omschreven) en samen werken. Met samen werken bedoelen we dat kinderen weliswaar individueel aan een opdracht werken, maar dat ze wel rekening met elkaar houden en elkaar helpen. Rekening houden met elkaar houdt in, dat je elkaar niet stoort of afleidt tijdens het werk, maar ook, dat je je verantwoordelijk voelt voor het welzijn van je medeleerlingen en dat je je verantwoordelijk voelt voor de sfeer in de groep en de school als geheel. Pestgedrag hoort daar bijvoorbeeld niet bij, maar belangstelling voor een zieke klasgenoot en zorg voor een nette schoolomgeving wel. Kinderen moeten het normaal vinden dat je elkaar helpt. Het is ook normaal dat je hulp vraagt. Niet alle kinderen kunnen dit uit zichzelf. Dus dan moeten we het hen leren. Tijdens het zelfstandig werken zal de leerkracht zich terughoudend opstellen t.o.v. de gebeurtenissen in de groep. Ook probleempjes in de sociale sfeer moeten de kinderen in eerste instantie proberen zelfstandig op te lossen. Daltonbeleidsplan De Leer

27 Groep 1 en 2: Maatjesbord In groep 1/2 wordt er gewerkt met een maatjesbord. De symbolen van de naamkaartjes van de kinderen worden gekoppeld aan een maatje. Zo weten de kinderen wie de komende twee weken hun vraagbaak is, met wie ze in de rij staan en met wie ze hun samenwerkingsopdrachten doen. Groep 3 tot en met 8: Maatjeswerk In groep 3 tot en met 8 wordt er ook gewerkt met maatjes. De termen schoudermaatje en oogmaatje worden vooral in hun groepjes gehanteerd. Deze groepen worden iedere keer (van vakantie tot vakantie) gewisseld, zodat ze gedurende het schooljaar steeds met andere kinderen samenwerken. Ook in de kring of bij andere activiteiten worden deze termen gehanteerd. 8.2 Keuzewerk Vrijheid betekent niet alleen dat het kind de volgorde binnen de taak mag bepalen, maar ook dat ze aansluitend mogen kiezen wat ze gaan doen vanuit het aangeboden keuzewerk. Keuzewerk is bij ons niet "even iets voor jezelf doen", het is ook niet uitloopwerk voor de snelle werkers en het is ook niet "even een spelletje doen". Wanneer kinderen aan keuzewerk mogen gaan beginnen varieert van groep tot groep. Keuzewerk is: meestal een educatieve activiteit, maar kan ook een recreatief aspect hebben; de scheidslijn educatief - recreatief is niet altijd scherp te trekken (ganzenborden kan als telactiviteit heel educatief zijn in groep 3, maar niet meer in groep 6). een activiteit die de kinderen zelf mogen kiezen, afhankelijk van hun belangstelling, in de kleutergroepen staat keuzewerk elke dag op het planbord aangezien de kinderen hun eigen werk mogen kiezen naast de taakwerkjes. s Middags komt daar nog bij dat de kinderen ook activiteiten mogen kiezen die niet op het planbord staan. Dan is de keuze helemaal vrij. keuzewerk is in principe zelfcorrigerend. ook binnen het keuzewerk zal ernaar gestreefd worden kinderen te laten samenwerken. De leerkracht kan er voor kiezen om een of meerdere keren per week alle kinderen aan keuzewerk te zetten, zodat ook de leerlingen die moeite hebben met het tempo toch mogen kiezen. Daltonbeleidsplan De Leer

28 Organisatie De kieskasten voor de leerlingen staan in de lokalen of bevinden zich in de hallen. In de groepen 1 en 2 is er een kieskast (de groene kast) die wordt gebruikt bij de inloop, na het eten en drinken en tijdens de werkles. De inhoud van deze kast wisselt na een week. In groep 3 zijn er bakken met opdrachten die verwijzen naar de kernen van Veilig Leren Lezen. Verder is er een kast met een wisselend aanbod waar de kinderen uit kunnen kiezen. Er wordt gestreefd naar een ruim, gevarieerd keuzeaanbod. Vanaf groep 4 wordt het keuzewerk op de weektaak vermeld: Inbreng leerlingen. De groepsleerkracht bepaalt de inhoud van de kieskast. Leerlingen kunnen, in overleg met de leerkracht, suggesties doen ter invulling van de kieskast. Ook kan het gebeuren dat de leerlingen helemaal zelfstandig de kieskast vullen. 8.3 Leerlingenraad Omdat wij dagelijks omgaan met kinderen vinden wij het belangrijk dat wij weten wat er leeft en speelt bij hen. Zij zijn immers de belangrijkste factor in ons onderwijs. Zij moeten zich thuis voelen op een voor hen zo belangrijke plek waar ze bijna dagelijks zijn. Daarom hebben wij bij ons op school een leerlingenraad. De leerlingenraad is een groep kinderen die een aantal keren per schooljaar bij elkaar komen om samen met de directeur te praten over verschillende zaken. De kinderen van de leerlingenraad zijn door klasgenoten gekozen en ze komen uit de groepen 5, 6, 7 en 8. Kinderen mogen vooraf zelf aangeven of ze wel of niet gekozen willen worden om in de leerlingenraad te komen. Uit elke groep wordt een jongen en een meisje gekozen om deze taak een schooljaar lang uit te oefenen. Deze 8 kinderen vertegenwoordigen de groep kinderen waar zij in zitten. Samen bespreken zij voorafgaand aan elke vergadering met de kinderen uit hun eigen klas wat er goed gaat op school, wat verbeterpunten zouden kunnen zijn, en eventuele wensen. Ook kan de directie de leerlingenraad vragen stellen of de kinderen betrekken in keuzes die gemaakt moeten worden. De kinderen van de leerlingenraad maken kennis met een agenda en notulen: Voor iedere vergadering wordt door de directeur een agenda gemaakt en de kinderen uit de hoogste groepen moeten om de beurt notulen maken. Deze notulen worden weer met de directie besproken en daarna verdeeld over de leerlingenraad. Na afloop van iedere vergadering vertellen de kinderen van de leerlingenraad wat er precies besproken is in de vergadering. Daltonbeleidsplan De Leer

29 9 EFFECTIVITEIT EN DOELMATIGHEID Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Het letterlijk omgaan met de effectiviteit van tijd uit zich bij ons op school op de eerste plaats in het automatisch afgaan van onze schoolbel. Het werkt als volgt: voordat de bel afgaat, en wanneer het licht op groen springt, mogen de kinderen, die dat willen al naar binnen om aan het werk te gaan. Bij aanvang van de lessen zal er 2 keer een bel afgaan. Bij de eerste bel dienen de kinderen naar binnen te gaan en bij de tweede bel zullen de ouders de klassen moeten verlaten en zijn de leerlingen aan het werk. Een andere taak als drager van de te leren vaardigheden en kennis biedt optimaal gelegenheid om tot een doelmatige inrichting te komen. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. 9.1 Effectieve instructie Bij het aanbieden van (nieuwe) leerstof is het geven van instructie een belangrijk aspect van het onderwijsgedrag. Aan het begin van de week wordt er bij ons op school uitleg gegeven over de weektaak aan alle kinderen, zodat de leerlingen weten wat er de komende week van hen wordt verwacht. Op de weektaak wordt met een kruisje aangegeven bij welke vakken en op welk moment, instructie gegeven wordt voor de hele groep. Hierbij wordt o.a. gebruik gemaakt van het Directe instructiemodel. Directe instructiemodel 1 dagelijkse terugblik 2 presentatie 3 (in)oefening 4 individuele verwerking 5 periodieke terugblik 6 terugkoppeling 1-4/5 Dit model wordt het Directe instructiemodel genoemd, omdat de uitvoering van het onderwijsproces in belangrijke mate gecontroleerd wordt door de leerkracht. Dit wil niet zeggen dat het directe instructiemodel niet interactief is. Dat is het namelijk wel! De leerkracht dient juist bij de uitleg van nieuwe leerstof de leerlingen actief bij de les te betrekken, bijvoorbeeld door het stellen van veel vragen of het geven van korte opdrachten. Dit model blijkt zeer effectief te zijn voor kinderen in achterstandssituaties. Deze kinderen, die meestal niet beschikken over zelfregulerende studievaardigheden, hebben veel behoefte aan actieve instructie en begeleiding door de leerkracht. Daltonbeleidsplan De Leer

30 Daarnaast echter kunnen ook leerlingen, die een relatieve ontwikkelingsvoorsprong hebben, van hetzelfde model profiteren, wanneer zij de ruimte krijgen om zelfstandig te werken, na een relatief korte en gestructureerde instructie. De leerkracht geeft aan welk deel verplicht is, daarna kunnen leerlingen zelf bepalen of ze meer instructie behoeven. Vervolgens werkt een klein groepje leerlingen tijdens het werken aan de weektaak, aan de instructietafel met de leerkracht. Bij onderdeel 2 van het directe instructiemodel presentatie wordt het digi-bord vaak ingezet met voorbereide lessen. Dit zorgt ook voor effectieve instructie. 9.2 Handelingswijzers Voor een effectieve instructie kan er ook gebruik gemaakt worden van handelingswijzers. Een handelingswijzer is een instrument, dat kinderen met pictogrammen, foto s en of tekst, duidelijk maakt wat er wordt gevraagd of verlangd. In de kleutergroepen wordt er bij de taakwerkjes regelmatig gewerkt met een voorbeeld: bij een vouwopdracht wordt er een vouwreeks gemaakt, zodat kinderen hiermee zelfstandig kunnen werken. In groep 3 werken de kinderen zelfstandig met op meervoudige intelligentie gebaseerde leskisten. Hierin zitten handelingswijzers voor het uitvoeren van de opdrachten. Verder kunnen de kinderen in de groepen 3 t/m 8 gebruik maken van handelingswijzers voor o.a. spelling (hoe pas je bepaalde regels toe) en rekenen (hoe kom je tot een uitkomst). Ook hebben wij handelingswijzers voor techniek. Deze zitten in techniekleskisten waarin opdrachten zitten die de leerlingen zelfstandig uitvoeren aan de hand van handelingswijzers. 9.3 Meervoudige intelligentie Op onze school werken wij (met coöperatief leren) met verschillende werkvormen. Verschillende samenwerkingsvormen passen bij verschillende intelligenties. Voor groep 3 zijn zogenaamde M.I.-leskisten ontwikkeld, die worden ingezet bij de verschillende thema s als keuzemateriaal voor de kieskast. Afgestemd en passend bij de leerstofkernen van Veilig Leren Lezen. Alle andere groepen hebben voor de kieskast verschillende materialen, waarbij rekening is gehouden met de verschillende intelligenties. Kieskastmaterialen worden regelmatig vernieuwd/verwisseld, zodat er weer nieuwe uitdagingen zijn voor de leerlingen. Daltonbeleidsplan De Leer

31 9.4 Omgaan met verschillen Op onze school wordt er op de volgende manieren omgegaan met verschillen: 1. Leerlingen werken met een aangepaste weektaak: minimaliseren van de stof voor kinderen met een lager werktempo compacteren van de stof voor leerlingen, die de stof sneller kunnen verwerken, (en daarbij ánder werk maken) extra opdrachten voor leerlingen, die meer aankunnen. 2. Leerlingen krijgen instructie naar behoefte. 3. Voor extra hulp krijgen de kinderen een handelingsalternatief/handelingsplan. 4. Indien nodig werken leerlingen met een eigen leerlijn, waarbij het streven is om eind groep 8 minimaal de einddoelen van groep 6 te behalen. 5. Keuzemateriaal is er voor de verschillende intelligenties/interesses/vakvormingsgebieden. 6. Wij werken volgens het principe van de handelingsgerichte procesdiagnostiek: wij kijken naar kansen en mogelijkheden en sluiten aan bij wat de kinderen al kunnen. 9.5 De kring In alle groepen wordt in meer of mindere mate gewerkt met een "kring". Het woord kring kent twee betekenissen: 1. een organisatievorm, een opstelling van het meubilair, 2. een werkvorm, een manier van communiceren. (hoeft niet altijd in een kringopstelling plaats te vinden). Tijdens zo n activiteit wordt er gebruik gemaakt van verschillende coöperatieve werkvormen om ieder kind er actief bij te betrekken. Te denken valt aan : binnen/buiten kring, praatkaartjes. Enige gedachten over de toepassing van de kring op onze school: In alle groepen wordt de week geopend met een gesprek, al dan niet in een kringopstelling. Een dergelijke kring moet vooral niet te lang duren, omdat veel kinderen passief zijn en het voor veel kinderen een minder boeiende activiteit is. Tijdens zo n activiteit wordt er gebruik gemaakt van verschillende coöperatieve werkvormen om ieder kind er actief bij te betrekken. Te denken valt aan : o.a. binnen/buiten kring, praatkaartjes, zoek iemand die. Daltonbeleidsplan De Leer

32 De leerkracht kan er ook voor kiezen om te werken met een kleine kring. De kinderen kiezen dan zelf of ze willen vertellen of niet. De rest van de groep gaat op die momenten zelfstandig aan het werk met de taak. Als werkvorm kan hierbij ook gekozen worden voor de binnen/buiten kring. Bij deze manier zijn alle kinderen actief aan het vertellen en luisteren. (zie bijlage coöperatief leren). In de groepen 1 en 2 wordt er gewerkt met een kleine en grote kring. De kleine kring vindt iedere ochtend plaats tijdens de gebonden inloop. Dan wordt er instructie/ een les gegeven op verschillende vakgebieden, pre-teaching en extra hulp/instructie. Ook vinden de kleine kringetjes s middag tijdens de werkles plaats. De kleine kring is een effectief middel waarin kinderen leren met elkaar te communiceren en waarin de leerkracht instructie kan geven in kleine groepjes waardoor de betrokkenheid wordt vergroot. Iedere ochtend is er een grote kring vanaf 9.00 uur. Elke leerling heeft zijn eigen plek. Dan wordt de dag geopend, absenten genoteerd, onze methode Trefwoord wordt behandeld, de dagritmekaarten worden doorgenomen enz. Verder starten we iedere middag in de grote kring. Dan vinden diverse activiteiten plaats als taal, rekenen, voorlezen, muziek, drama enz. 9.6 Leeropbrengsten De leeropbrengsten van de kinderen worden nauwkeurig gevolgd door methode gebonden toetsen, maar ook door de methode onafhankelijke toetsen van het leerlingvolgsysteem van CITO. Alle uitslagen worden per groep en per leerjaar vastgelegd en aan de hand van deze trendanalyses worden de resultaten in teamverband o.l.v. de IB-er besproken. Daltonbeleidsplan De Leer

33 10 REFLECTIE Reflectie betekent : terugdenken en overzien. Nadenken over jezelf, je gedrag of een activiteit. Een reflectievraag kan hierbij helpen. We vinden het belangrijk dat leerlingen en leerkrachten nadenken over hun eigen werk en werkhouding. Evalueren betekent: het achteraf bespreken van bijvoorbeeld situaties, oplossingen of aanpak om er van te leren. Het leren van de vaardigheden die de leerling nodig heeft om goed met de taak om te kunnen gaan, gaat niet altijd vanzelf. Het is daarom noodzakelijk dat de leerkracht het proces van het werken aan de weektaak regelmatig met de leerlingen bespreekt. Voor welke problemen kwam je te staan en hoe heb je ze opgelost? De procesevaluatie zal door de leerkracht zowel groepsgewijs als individueel worden gedaan. Het zal dan o.a. gaan over: planning, samenwerken, inzet, netheid, het zelfstandig problemen oplossen, rekening houden met elkaar, enz. Het is belangrijk dat de leerlingen een kritische houding ontwikkelen t.o.v. de eigen resultaten. De leerstof moet begrepen zijn en het werk voldoende. Door middel van zelf nakijken, verbeteren en door middel van werkbesprekingen met de leerkracht wordt van de leerlingen op termijn verwacht, dat ze zelf aangeven wanneer ze meer uitleg nodig hebben. Natuurlijk begeleidt en bewaakt de leerkracht dit proces (Zelf)correctie Kind en/of leerkracht Wij hechten grote waarde aan het zelf corrigeren door de kinderen. Dit geldt zowel voor de opdrachten die binnen de taak worden gedaan als voor opdrachten daarbuiten. Zelfcorrectie heeft een aantal voordelen: 1. Het kind krijgt meteen feedback op zijn werk. Hij hoeft niet te wachten tot hij het werk pas later terugkrijgt van de leerkracht. 2. Het heeft een duidelijk leereffect, omdat het kind, als het een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout kon ontstaan. 3. Het geeft de kinderen hierdoor een beter inzicht in wat ze kunnen en bij welke zaken ze hulp moeten vragen van de leerkracht. In de kleutergroepen is materiaal voorhanden dat zelfcorrigerend is. In groep 3 is ook zelfcorrigerend materiaal aanwezig. Verder zijn er nog weinig nakijkboeken voor handen. De zonkinderen kunnen bij de methode Veilig Leren Lezen al wel zelf wat nakijken. In de hogere groepen wordt het zelf nakijken geleidelijk uitgebreid. Het streven is, om de kinderen zo veel als mogelijk is en zo veel als zij aankunnen, zelf te laten corrigeren. Bij de vakken rekenen en met de werkboekjes van technisch lezen kan dit het best toegepast worden. De groepsleerkracht is degene die het best kan inschatten welk werk in zijn groep wel en welk er niet geschikt is om door de kinderen te laten nakijken. Daltonbeleidsplan De Leer

34 Hierbij gelden de volgende afspraken: 1. Toetsen worden door de leerkracht nagekeken. 2. Regelmatig corrigeert de leerkracht het werk van alle kinderen om goed de vorderingen te kunnen bepalen. 3. De leerkracht neemt steekproeven om te kijken of het corrigeren goed is gebeurd. 4. Ook hier kan "op maat" worden gewerkt. Het ene kind geeft er blijk van al heel zelfstandig en goed te kunnen nakijken, terwijl de ander onzorgvuldig is of liever de antwoorden overschrijft. Dit laatste kind kan minder vrijheid aan en moet meer worden ondersteund en gecontroleerd. 5. Ook andere correctievormen kunnen worden gebruikt, zoals nakijken in tweetallen, leerkracht en kind kijken ieder de helft na, klassikale correctie e.d. "Corrigeren moet je leren" Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van de kinderen. De kinderen moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk "krulletjes" in je schrift te hebben. Als leerkrachten moeten we ons realiseren dat we dit de kinderen moeten leren. Daltonbeleidsplan De Leer

35 11. BORGING 11.1 Informatie en rapportage Ons team staat achter onze vorm van onderwijs en wij zijn trots op het feit hoe wij daar gestalte aan geven. Dit dragen we uit naar ouders en kinderen, maar doen dit ook graag naar stagiair(e)s en invalleerkrachten. Algemene informatie over het onderwijs op onze school wordt kenbaar gemaakt op de volgende manieren: informatieavonden van de groepen voorlichting aan aspirant-ouders de schoolgids het schoolplan de schoolkalender dit daltonbeleidsplan de weekbrief voor de ouders open dagen, b.v. op de nationale daltondag De daltonkijkochtend. Ouders worden 1 keer per jaar in de gelegenheid gesteld om in andere groepen (dan waar hun eigen kind zit) het daltononderwijs te bekijken om na afloop de bevindingen te bespreken met directie en daltoncoördinator een flyer met korte duidelijke uitleg over hoe daltononderwijs op onze school wordt vormgegeven De vaardigheden die kinderen op een Daltonschool dienen te ontwikkelen, worden ook gerapporteerd aan de ouders van de individuele kinderen: tijdens spreekavonden. Het eerste spreekuur van het schooljaar is gericht op de sociaalemotionele ontwikkeling van de kinderen. Hierbij worden de daltonvaardigheden expliciet besproken. tijdens evaluatie van de weektaak. De weektaken gaan op vaste momenten mee naar huis en komen getekend en eventueel voorzien van opmerkingen van ouders, weer mee terug. in het rapport van de kinderen: een aparte pagina voor de daltonaspecten. Het is belangrijk om de kinderen regelmatig te herinneren aan het hoe, maar ook het waarom van de werkwijze op onze school. De groepsleerkracht brengt regelmatig tijdens evaluatie van weektaken en de wijze van samenwerken, de daltonprincipes onder de aandacht. Daltonbeleidsplan De Leer

36 11.2 Taken daltoncoördinator Algemeen Dalton en de daltoncoördinator De daltoncoördinator is de eerst aanspreekbare persoon voor alle zaken die betrekking hebben op dalton. De daltoncoördinator is verantwoordelijk voor het volgen van nieuwe ontwikkelingen, informatieverstrekking m.b.t. dalton en coacht collega s m.b.t. de dalton-werkwijze binnen hun lesprogramma s op school. Hij/zij zorgt samen met de directie voor de organisatorische aansturing van alle daltonaspecten, welke het functioneren van de school aangaan en verbeteren. De daltoncoördinator onderhoudt namens de school de meeste contacten met diverse daltonorganisaties. Hij/zij dient als vraagbaak t.a.v. dalton voor collega s in school en neemt deel aan bijeenkomsten die georganiseerd worden door Dalton Oost Nederland. Vanuit deze bijeenkomsten ontstaan er kleine intervisiegroepen die bezig zijn met ontwikkelpunten. Dit wordt weer teruggekoppeld naar de DONdagen. Bovendien volgt hij/zij cursussen die ten goede komen aan de kwaliteit en kenmerken van een goede daltonschool. Puntsgewijze taakomschrijving De daltoncoördinator bewaakt het dalton gedachtegoed. Hij/zij ontwikkelt en borgt de daltonkwaliteit en kenmerken van het onderwijs; de doorgaande lijnen binnen de school, ook bij wisselingen van personeel. De daltoncoördinator staat ten alle tijde open voor collega s om vragen betreffende eventuele daltonproblemen te beantwoorden en waar mogelijk op te lossen of samen met hen aan een oplossing te werken. De daltoncoördinator schrijft, samen met de directie, het beleidsplan en herziet dit 1 maal per jaar. De daltoncoördinator coacht en begeleidt collega s, onder andere door het begeleiden van nieuwe leerkrachten en het enthousiasmeren van zittende collega s. De daltoncoördinator ontplooit initiatieven om samen verbeterdoelen vast te stellen onder andere naar aanleiding van de visitatieadviezen, maar ook op basis van nieuwe ontwikkelingen elders en d.m.v. een periodieke sterkte-zwakte-analyse. De daltoncoördinator brengt nieuwe kennis, ideeën en literatuur in het team in en onderzoekt welke scholingen en/of andere bijeenkomsten m.b.t. daltondeskundigheidsbevordering voor het team wenselijk zijn. Hij/zij brengt klassenbezoeken en voert klassenconsultaties uit. De daltoncoördinator hanteert hierbij een kijkwijzer om de daltonafspraken en doorgaande lijn te borgen. Hij/zij signaleert en bespreekt problemen en belemmeringen t.a.v. daltonontwikkeling bij leerkrachten. Hij/zij heeft regelmatig overleg met de directie betreffende daltonzaken. De daltoncoördinator stimuleert het team om coöperatieve werkvormen tijdens de lessen te hanteren. De daltoncoördinator heeft tijdens de teamvergaderingen altijd een inbreng met een vast agendapunt aangaande dalton. In samenwerking met de directie bereidt hij/zij de stukken en verslagen voor die vanuit de visitatie/visitatiecommissie gevraagd worden en begeleidt waar mogelijk de commissie tijdens het bezoek. Daltonbeleidsplan De Leer

37 11.3 Deskundigheidsbevordering Nieuwe leerkrachten moeten de cursus coöperatief leren, waar mogelijk, zo spoedig mogelijk volgen. Nieuwe leerkrachten bezoeken in het eerste jaar dat ze op De Leer werken een andere daltonbasisschool. Nieuwe leerkrachten die nog niet in het bezit zijn van een daltoncertificaat moeten in het tweede jaar dat zij aan De Leer verbonden zijn de cursus gaan volgen. De daco (daltoncoördinator) houdt elk jaar een klassenvisitatie en hanteert daarbij een kijkwijzer. Deze kijkwijzer bevat punten betreffende onze daltonafspraken. Na ieder bezoek volgt een evaluatie met de desbetreffende leerkracht. De conclusie wordt door daco. besproken met de directie Klassenmanagement Om 8.15 uur mogen de kinderen direct beginnen met hun werk uur beginnen we met de dagopening / les. Klassenafspraken hangen zichtbaar in de klas en zijn ondertekend door de kinderen. (Vanaf groep 3). Stilteteken, gebruik van 1 hand in de lucht. (Afspraak hangt zichtbaar in de klas.) Spreuk van de week hangt zichtbaar in de klas. Kinderen en leerkracht maken gebruik van een werkblokje. Leerkrachten in groep 1en 2 maken gebruik van ketting. Dagkleuren zijn zichtbaar. Dagplanning / planbord is zichtbaar. Groep 3 werkt met een dagtaak d.m.v. pictogrammen en werkt op dezelfde manier ook zo met een weektaak. Dagplanning: xje achter een vak betekent: wacht op klassikale instructie. Bovendien staat voor groep 3-4 op het whiteboard uitgeschreven wát er gedaan moet worden. Inzet van kleurentimer (t/m groep 4) en timetimer (vanaf groep 5). Tafelgroepen hebben, zo mogelijk, ongeveer 4 leerlingen. Kinderen in een groepje hebben een nummer. Tafelgroepen hebben een nummer. Let op volgorde van telling. Term materialenbaas en stiltekapitein worden gehanteerd vanaf groep 3. Termen: maatje / schoudermaatje / oogmaatje worden gehanteerd. (Bij schriftelijke opdracht is het altijd een schoudermaatje.) (Bij een mondelinge opdracht is het altijd een oogmaatje.) Term pinkstem voor de onderbouwgroepen. Liniaalstem (30 cm=schoolliniaal) wordt gebruikt vanaf groep 4. Kinderen wisselen iedere keer van tafelgroep vóór een vakantie (er zijn uitzonderingen). Leerkracht loopt vaste rondes en geeft dit aan. Dagtaak / weektaak / werk wordt door ll. goed ingevuld. Kinderen kijken zelf werk na volgens de schoolafspraken. (Groep 3-4 en halverwege groep 5 met grijs potlood. Vanaf groep 5 met rood potlood). Weektaak / werk wordt gecontroleerd en geregistreerd. Kinderen weten waar ze kunnen werken. (Bijv. aan vensterbank / hal). Daltonbeleidsplan De Leer

38 11.5 Opbouw coöperatieve werkvormen Groep Structuur 1/ 2 (mix) Tweepraat Binnen buitenkring Tafelrondje per tweetal Tweetal coach Mix en koppel 3/ 4 (mix) Tweepraat Binnen buitenkring Tafelrondje per tweetal Tweetal coach Mix en koppel (mix) Tweegesprek op tijd Rondpraat Tafelrondje (1 blad per team) Zoek de valse 5/ 6 (mix) Tweepraat Binnen buitenkring Tafelrondje per tweetal Tweetal coach Mix en koppel (mix) Tweepraat Binnen buitenkring Tafelrondje per tweetal Tweetal coach Mix en koppel (mix) Tweegesprek op tijd Rondpraat Tafelrondje (1 blad per team) Zoek de valse Zoek iemand die Twee vergelijk 7/ 8 Alle bovengenoemde werkvormen 11.6 Klassenbezoeken 1 Jaarlijks vinden er door de directeur klassenbezoeken plaats. De klassenbezoeken gaan vooraf aan de functioneringsgesprekken. Vooraf wordt een onderwerp afgesproken waarop specifiek gekeken zal worden. 2 De daltoncoördinator bezoekt 1 maal per jaar aan de hand van een door het team opgestelde kijkwijzer alle groepen van de school. De bevindingen worden met de desbetreffende leerkracht besproken. Deze bevindingen worden weer teruggekoppeld naar de directeur. 3 De IB-er legt jaarlijks een klassenbezoek af. Dit staat in het teken van zorg. De klassenbezoeken worden nabesproken met de directeur. Daltonbeleidsplan De Leer

39 11.7 Functioneringsgesprekken en dalton Jaarlijks worden er op De Leer met alle leerkrachten functioneringsgesprekken gehouden. Een keer in de 4-6 jaar ondergaan de leerkrachten een 360 graden feedback specifiek voor de dalton leerkracht (Vinab.) De dalton competenties zitten in de vraagstelling van de diverse onderdelen verwerkt. In de bijlage leest u de certificeringseisen voor leraren basisonderwijs t.a.v. dalton. 1 Interpersoonlijk competent Een Dalton-leraar die interpersoonlijk competent is, heeft persoonlijk contact zowel met het individuele kind als met groepen van kinderen waarmee hij werkt. Hij zorgt voor een prettig leef- en werkklimaat en heeft waardering voor en erkent de individuele verschillen in ontwikkeling en ontplooiing van ieder kind. De leraar stemt zijn handelen af op wat kinderen bezig houdt vanuit de pedagogiek met betrekking tot de Daltonprincipes. Hij kan omgaan met de dynamiek van een heterogene groep. Een groepssamenstelling die eventueel gebaseerd is op leeftijd, interesse en/of niveau. 2 Pedagogisch competent Een Dalton-leraar die pedagogisch competent is, weet dat hij werkzaam is in een situatie waarin onderwijs en opvoeding met elkaar zijn verbonden, waarbij hij vertrouwen heeft in de potentiële mogelijkheden van het kind. Hij zorgt voor een veilige leeromgeving waarbinnen uitdaging, vertrouwen, veiligheid en opvoeding tot zelfstandigheid tot uitdrukking komen. Hij kan werken in een heterogene groep en onderschrijft de waarde ervan. Een groepssamenstelling die eventueel gebaseerd is op leeftijd, interesse en/of niveau. 3 Didactisch competent Een Dalton-leraar die didactisch competent is, ontwerpt een uitnodigende, krachtige leeromgeving in zijn groep en zijn lessen. 4 Organisatorisch competent Een Dalton-leraar die organisatorisch competent is, beschikt over managementcapaciteiten die het geïndividualiseerde werken in een heterogene groep mogelijk maakt. Hij zorgt voor een overzichtelijke, ordelijke, taakgerichte sfeer in de groep. 5 Competent in samenwerken met collega's De leraar moet ervoor zorgen dat zijn werk en dat van zijn collega s op school goed op elkaar zijn afgestemd. Hij moet ook bijdragen aan het goed functioneren van de schoolorganisatie. Daarom moet hij competent zijn in het samenwerken met collega s. De Dalton-leraar die competent is in het samenwerken met collega s, levert zijn bijdrage aan een goed pedagogisch en didactisch klimaat op de school, aan de goede onderlinge samenwerking en aan een goede schoolorganisatie. 6 Competent in samenwerken met de omgeving Een Dalton-leraar die competent is moet contacten onderhouden met personen en instellingen buiten de school. Hij moet ervoor zorgen dat zijn professionele handelen en dat van anderen buiten de school goed op elkaar zijn afgestemd. Bovendien moet hij eraan meewerken dat de samenwerking van de school met andere instellingen, stage- en leerbedrijven goed verloopt. Daarom moet hij competent zijn in het samenwerken met de omgeving van de school. 7 Competent in reflectie en ontwikkeling Een Dalton-leraar die competent is in reflectie en ontwikkeling, denkt voortdurend na over zijn beroepsopvattingen en zijn professionele bekwaamheid met als doel zich te ontwikkelen. Daltonbeleidsplan De Leer

40 12 BELEIDSVOORNEMENS Schooljaar Beleidsvoornemen: opleiding daltoncertificaat directeur Betrokkenen Inhoud Directeur Tijdsplanning Kosten ± 800,- Meting, Tevreden als.. Opleiding daltoncertificaat voor directeuren Wanneer de directeur het diploma heeft behaald en wanneer zij de verworven informatie kan toepassen op onze school. Beleidsvoornemen: de kracht van Betrokkenen Inhoud Team, leerlingen Tijdsplanning Kosten - Meting, Tevreden als.. Respectvol omgaan met jezelf en met elkaar, verdieping Wanneer de 8 krachten voldoende geïntegreerd zijn in ons onderwijs. Beleidsvoornemen: ontwikkelingsleerlijnen gericht op dalton Betrokkenen Inhoud Team Tijdsplanning Kosten - Meting, Tevreden als.. Komen tot doorgaande lijn groep 1 t/m 8, vastleggen Wanneer de ontwikkelingsleerlijnen zijn vastgelegd en wanneer het team dit in de praktijk toepast. Beleidsvoornemen: voorbereiding op de daltonvisitatie Betrokkenen Inhoud Tijdsplanning Kosten - Meting, tevreden als.. Team, daltoncoördinator en directie Daltonbeleidsplan evalueren en verder ten uitvoer brengen Tot aan komst daltonvisitatie Daltonbeleidsplan weer up to date is en wordt nageleefd door het team. Wanneer het certificaat voor 5 jaar wordt verlengd. Daltonbeleidsplan De Leer

41 Beleidsvoornemen: coöperatieve werkvormen Betrokkenen Inhoud Team, leerlingen Coöperatieve werkvormen uitbouwen en verdiepen Tijdsplanning Schooljaar Kosten - Meting, tevreden als.. De coöperatieve werkvormen dagelijks onderdeel vormen van ons onderwijsaanbod en de meerwaarde ervan wordt ervaren. De kinderen aan het eind van elk schooljaar het arsenaal aan werkvormen vergroot hebben. De kinderen zonder extra uitleg de diverse werkvormen kunnen toepassen. Al het personeel aantoonbaar coöperatieve werkvormen kent en toepast. De coöperatieve spellen jaarlijks in alle groepen tijdens speciale coöperatieve spelmiddagen worden aangeboden. Beleidsvoornemen: dalton klassenbezoeken door de daltoncoördinator Betrokkenen Inhoud Dalton coördinator / team De dalton coördinator bezoekt dit jaar alle groepsleerkrachten en kijkt aan de hand van de daltonkijkwijzer naar het daltononderwijs in al haar facetten, met het accent op reflectie en effectiviteit. Bovendien vindt er een evaluatiegesprek plaats. Tijdsplanning Schooljaar Kosten Meting tevreden als.. Vervanging dalton coördinator: salariskosten vervanging Als alle collega s bezocht zijn en als alle leerkrachten werken volgens de ijkpunten van de kijkwijzer die we als team samen hebben opgesteld. Beleidsvoornemen: daltoncoördinatoren / directiebijeenkomsten Betrokkenen Inhoud daltoncoördinator en directeur De dalton coördinator en directeur bezoeken enkele bijeenkomsten op de Hogeschool SAXION te Deventer. Deze bijeenkomsten staan altijd in het teken van het daltononderwijs is zijn algemeenheid. Ieder jaar staan er verschillende onderwerpen op de agenda. Deze onderwerpen worden voorgedragen door de deelnemende scholen of worden aangedragen door de leiders van de bijeenkomsten. Tijdsplanning Enkele data in het schooljaar Kosten Meting tevreden als.. Vervanging dalton coördinator: salariskosten vervanging Directie en coördinator met besproken onderwerpen verder kunnen en samen met het team de verschillende onderwerpen kunnen toepassen in het onderwijs op onze school. Daltonbeleidsplan De Leer

42 Beleidsvoornemen: bezoek andere daltonschool Betrokkenen Inhoud Tijdsplanning Kosten Meting tevreden als.. Team, daltoncoördinator, directie Team bezoekt een andere daltonschool en brengt verslag uit. Nader te bepalen Vervanging team: salariskosten vervanging Wanneer het team n.a.v. het bezoek positieve ideeën heeft opgedaan en dit in ons eigen team inbrengt. Schooljaar Beleidsvoornemen: de kracht van Betrokkenen Inhoud Team, leerlingen Tijdsplanning Kosten - Meting, Tevreden als.. Respectvol omgaan met jezelf en met elkaar, verdieping Wanneer de 8 krachten voldoende geïntegreerd zijn in ons onderwijs. Beleidsvoornemen: ontwikkelingsleerlijnen gericht op dalton Betrokkenen Inhoud team Tijdsplanning Kosten - Meting, Tevreden als.. Implementatie ontwikkelingsleerlijnen Wanneer de ontwikkelingsleerlijnen zijn vastgelegd en wanneer het team dit in de praktijk toepast. Beleidsvoornemen: portfolio leerlingen Betrokkenen Inhoud Team, leerlingen Tijdsplanning Kosten - Meting, Tevreden als.. Opzetten van een portfolio voor leerlingen Er een opzet is gemaakt van een portfolio, uitgaande van een doorgaande lijn van groep 1 t/m groep 8. Dit n.a.v. de ontwikkelingsleerlijnen gericht op dalton. Daltonbeleidsplan De Leer

43 Beleidsvoornemen: werken aan bevindingen daltonvisitatie Betrokkenen Inhoud Tijdsplanning Kosten - Meting, tevreden als.. Team, daltoncoördinator en directie n.a.v. daltonvisitatie Nader te bepalen Nader te bepalen Beleidsvoornemen: dalton klassenbezoeken door de daltoncoördinator Betrokkenen Inhoud Team en dalton coördinator De dalton coördinator bezoekt dit jaar alle groepsleerkrachten en kijkt aan de hand van de daltonkijkwijzer naar het daltononderwijs in al haar facetten. Bovendien wordt er gekeken naar een nader te bepalen accent. Dit houdt verband met de aanbevelingen die wij evt. zullen krijgen n.a.v. de daltonvisitatie. Tijdsplanning Schooljaar Kosten Meting tevreden als.. Vervanging dalton coördinator: salariskosten vervanging Als alle collega s bezocht zijn en als alle leerkrachten werken volgens de ijkpunten van de kijkwijzer die we als team samen hebben opgesteld Beleidsvoornemen: daltoncoördinatoren / directiebijeenkomsten Betrokkenen Inhoud daltoncoördinator en directeur De dalton coördinator en directeur bezoeken enkele bijeenkomsten op de Hogeschool SAXION te Deventer. Deze bijeenkomsten staan altijd in het teken van het daltononderwijs is zijn algemeenheid. Ieder jaar staan er verschillende onderwerpen op de agenda. Deze onderwerpen worden voorgedragen door de deelnemende scholen of worden aangedragen door de leiders van de bijeenkomsten. Tijdsplanning Enkele data in het schooljaar Kosten Meting tevreden als.. Vervanging dalton coördinator: salariskosten vervanging Directie en coördinator met besproken onderwerpen verder kunnen en samen met het team deze onderwerpen kunnen toepassen in het onderwijs op onze school. Daltonbeleidsplan De Leer

44 13 BIJLAGEN Websites Op deze site van de Nederlandse Dalton Vereniging is informatie te vinden onder vier doelgroepen: ouder, student, docent, schoolleider of als verenigingslid. De Nederlandse Dalton Vereniging is de organisatie waarbij alle (aspirant) Daltonscholen zijn aangesloten. Dit is de website voor daltonactiviteiten van de Academie voor Pedagogiek en Onderwijs, ook wel APO. Deze academie maakt deel uit van Saxion Hogeschool IJselland in Deventer. Binnen de academie is een team van opleidingsdocenten actief op het terrein van het Daltononderwijs. Tot de kernactiviteiten behoren: kennis van het Daltononderwijs te ontwikkelen, te verspreiden. Dit in samenwerking met de kenniskring van het Daltonlectoraat, het begeleiden van leerkrachten die werkzaam zijn in het Daltononderwijs het ondersteunen / begeleiden van vo en po-scholen in hun ontwikkeling tot (of als) daltonschool het organiseren van het landelijk Daltoncongres voor de NDV het scholen van vo en po-visiteurs van de Nederlandse Daltonvereniging het verzorgen van workshops in binnen- en buitenland het opleiden van studenten voor het daltoncertificaat De informatieve site van het daltonlectoraat, direct verbonden aan DaltonDeventer. Daltonbeleidsplan De Leer

45 Groep Daltonbeleidsplan De Leer

46 Groep Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Daltonbeleidsplan De Leer

47 Groep 3 Maandag: rood Naam: Dinsdag: blauw Datum: Week: Woensdag: oranje Donderdag: groen Vrijdag: geel Verwerking: klaar klaar V1 V5 V2 Veilig en vlot 3x V6 Oranje tijd V3 V7 V4 V8 Keuzewerk: (Hier mag je aan beginnen wanneer je klaar bent met de werkjes van de weektaak) K1 Kieskast Spreuk van de week: Hoe heb je gewerkt deze week? Leerkracht: Werkhouding Werkverzorging Tempo Gedrag goed netjes goed prima voldoende redelijk vold. kletserig/druk kan beter slordig langzaam dromerig Opmerkingen: Handtekening ouders en eventuele opmerkingen : Daltonbeleidsplan De Leer