Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs Directievragenlijst schooljaar : instrumentontwikkeling

Transcriptie

1 1 Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs Directievragenlijst schooljaar : instrumentontwikkeling N. Vandenberghe & J. Van Damme

2

3 Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs T Directievragenlijst schooljaar : instrumentontwikkeling N. Vandenberghe A & J. Van Damme Promotoren coördinatieteam: J. Van Damme, B. De Fraine, I. Nicaise, K. Verschueren & P. Van Petegem Overige promotoren: P. Ghesquière, P. Onghena, R. Janssen, F. Laevers, M. Valcke & L. Verschaffel Onderzoek in opdracht van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming, in het kader van het programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek 2011 SSL-rapport SSL/OD1/ Datum oplevering eerste versie: 23 februari 2011 Datum publicatie: 23 maart 2011

4 Voor meer informatie over deze publicatie: Steunpunt SSL, onderzoeksdomein Onderwijsloopbanen Auteurs: N. Vandenberghe & J. Van Damme Adres: Dekenstraat 2, 3000 Leuven Tel.: of Fax: Website: Copyright (2011) Steunpunt SSL p/a Parkstraat 47, 3000 Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder uitdrukkelijk te verwijzen naar de bron. No part of this material may be made public without an explicit reference to the source. De verantwoordelijkheid voor dit rapport berust volledig bij de auteurs en vertolkt niet noodzakelijk de officiële visie van de Vlaamse Overheid.

5 Inhoudstafel Inhoudstafel... I Inleiding...1 Opbouw van de vragenlijst Algemene gegevens betreffende de school en de directeur Algemene gegevens betreffende de school en haar vestigingsplaatsen Niet door het Departement Onderwijs gefinancierde omkadering Achtergrondgegevens van de directeur Onderwijskundig leiderschap Activiteiten van de directeur en beleidsdomeinen Organisatie van het onderwijsleerproces Aantal klassen in de lagere afdeling Aanwending van de lestijden in de lagere afdeling Het zorgbeleid op school Pedagogische taken directeur De schoolomgeving en het schoolbeleid De schoolomgeving: gedragingen van leerlingen en leerkrachten Samenwerking in het kader van een scholengemeenschap Overzicht inhoud directievragenlijst Besluit Bibliografie Bijlage: Directievragenlijst I

6 Inleiding In dit rapport beschrijven we de ontwikkeling van de vragenlijst voor de directies van de basisscholen uit het SiBO-onderzoek voor het schooljaar Het betreft een longitudinaal onderzoek naar de schoolloopbanen van kinderen doorheen het basisonderwijs. Het doel van het onderzoek is het beschrijven en het verklaren van de ontwikkeling van leerlingen en van hun schoolloopbaan vanaf het kleuteronderwijs tot het begin van het secundair onderwijs. De schoolloopbanen wensen we te verklaren vanuit kenmerken van het kind en van het gezin enerzijds en vanuit kenmerken van de klas en de school anderzijds. De directievragenlijst vormt, naast de schoolteamvragenlijst, één van de instrumenten waarmee getracht wordt schoolkenmerken in kaart te brengen. De directievragenlijst werd voor het eerst afgenomen tijdens het schooljaar Met uitzondering van het schooljaar vulden de directies van de SiBO-scholen jaarlijks een vragenlijst in. De huidige vragenlijst is een aanpassing van de vragenlijst die ontwikkeld werd voor het schooljaar (Vandenberghe, Maes, & Van Damme, 2009). In het voorliggend rapport beperken we ons tot de bespreking van de opbouw van de vragenlijst en van de wijzigingen ten opzichte van de directievragenlijst voor het schooljaar De vragenlijst zelf vindt men in bijlage 1. 1

7 Opbouw van de vragenlijst Met de vragenlijst voor de directies van de basisscholen die deelnemen aan het SiBO-onderzoek worden drie doelen beoogd: (1) het verzamelen van een aantal feitelijke gegevens betreffende de school en de directeur, (2) het verzamelen van gegevens betreffende opvattingen en ervaringen van de directeur met betrekking tot een aantal aspecten die verband houden met het lokale schoolbeleid en (3) het verzamelen van gegevens betreffende het onderwijskundig leiderschap van de directeur en een aantal beleidskeuzes die gemaakt werden. Terwijl de eerste doelstelling in eerste instantie structurele (context) en instroomkenmerken (input) van de school betreft, hebben de tweede en de derde doelstelling betrekking op proceskenmerken. Voor elk van de drie aspecten gaat het om gegevens die mogelijk een invloed hebben op de ontwikkeling van de leerlingen. De directievragenlijst werd een eerste keer voorgelegd aan de directeurs van de SiBO-scholen tijdens het schooljaar Dit gebeurde vervolgens opnieuw tijdens de schooljaren , en Het betrof telkens een aanpassing van de oorspronkelijke versie die tijdens het eerste schooljaar van het SiBO-onderzoek werd gehanteerd. Enkel tijdens het schooljaar (tweede leerjaar) bevatte de directievragenlijst enkel vragen betreffende feitelijke gegevens die jaarlijks opgevraagd dienen te worden (Vandenberghe, Maes, & Van Damme, 2006b). Naar aanleiding van de opmaak van de versie voor het schooljaar (en aansluitend voor het schooljaar ) hebben we de inhoud van de directievragenlijst grondig herbekeken. Deze inhoudelijke analyse had in de eerste plaats betrekking op procesvariabelen. Hierbij hebben we inspiratie gezocht in de wetenschappelijke literatuur en reeds bestaande vragenlijsten die bepaalde schoolkenmerken in kaart brengen. Concreet hebben we ons gebaseerd op het geïntegreerd model voor schooleffectiviteit van Scheerens (Scheerens, 1990; Scheerens & Bosker, 1997), de directievragenlijsten uit het LOSO- (Van Damme, Van Landeghem, De Fraine, Opdenakker, & Onghena, 2004) en het TIMSS-onderzoek (Van den Broeck, 2003), de PISA-schoolvragenlijst (OECD, 2003), de PRIMA-leerkrachtvragenlijst (van der Veen, van der Meijden, & Ledoux, 2004), een instrument voor zelfevaluatie van scholen, het IZESinstrument (Van Petegem, 1997, 2005; Van Petegem & Cautreels, 2003) en een instrument dat het beleidsvoerend vermogen (hier afgekort BVV) van scholen in kaart brengt (Van Petegem, Devos, Mahieu, Dang Kim, & Warmoes, 2005). Deze inhoudelijke reflectie resulteerde in een reeks variabelen en schalen die we hierna per thema hebben gegroepeerd (Tabel 1). Omdat we de afstemming op de schoolteamvragenlijst betrokken hebben in de inhoudelijke reflectie, hebben we in Tabel 1 ook variabelen en schalen uit dit instrument opgenomen. Voor de SiBO-directievragenlijst hebben we ons beperkt tot het vermelden van (proces)variabelen en schalen uit de meest recente en volledige versie ervan, met name deze voor het schooljaar In Tabel 1 vermelden we telkens of de variabele of schaal al in SiBO werd opgenomen (SiBO), dan wel uit welke bron de schaal of variabele afkomstig is (BVV, IZES, ). 2

8 Tabel 1 Overzicht van schalen en variabelen uit de directievragenlijst (SiBO: Vandenberghe, Maes, & Van Damme, 2009), de schoolteamvragenlijsten (SiBO: Maes, 2003; Maes & Van Damme, 2006), uit de vragenlijst voor zelfevaluatie van scholen (IZES: Van Petegem, 2005; Van Petegem & Cautreels, 2003), uit de vragenlijst over het beleidsvoerend vermogen van scholen (BVV: Van Petegem, Devos, Mahieu, Dang Kim, & Warmoes, 2005), LOSOdirectievragenlijst (Van Damme, Van Landeghem, De Fraine, Opdenakker, & Onghena, 2004), PRIMAleerkrachtvragenlijst (van der Veen, van der Meijden, & Ledoux, 2004), PISA-schoolvragenlijst (OECD, 2003) en TIMSS-directievragenlijst (Van den Broeck, 2003), gegroepeerd per thema THEMA SCHAAL OF VARIABELE BRON Onderwijskundig leiderschap Visie, ontwikkeling, innovatie Samenwerking, doelgerichtheid Ouders School als organisatie Ordelijk, positief en prestatiegericht leerklimaat - Activiteiten van de directeur - Beleidsdomeinen waarop de directeur werkzaam is - Aanwending van de diverse middelen - Schoolhoofd als cultuurbouwer en drager - Relatie met de directie - Tijd besteed aan pedagogische taken - Aandachtspunten directie (volgens de leerkrachten) - Onderwijskundig leiderschap - Leiderschap: begeleidend aspect - Leiderschap: organisatorisch aspect - Gerichtheid op vernieuwing - Organisatie van of deelname aan vernieuwingsprojecten - Visie-ontwikkeling - Sterkte van de visie - Innovaties - Overeenkomst in doelgerichtheid - Professionele relaties tussen leerkrachten - Gebrek aan een intern netwerk van professionele steun - Gezamenlijke doelgerichtheid - Gezamenlijke planning en samenwerking tussen leerkrachten - Samenwerking tussen leerkrachten - Samenwerking met ouders - Ouderparticipatie op school - Organisatie van of deelname aan projecten voor ouders - Informeren van ouders - Strategieën voor ouderbetrokkenheid - Inspraak van ouders - Contact met ouders - Responsiviteit t.a.v. ouders - Autonomie in beleidsvoering - Schoolinterne en schooloverstijgende overlegorganen - Samenwerking met het CLB - Samenwerking in het kader van een scholengemeenschap - Schoolfunctioneren - Institutionele kwetsbaarheid - Participatieve besluitvorming - Reflecterend handelen - Responsiviteit ten aanzien van de omgeving - Inhoudelijke oriëntatie: sociale en persoonlijke ontwikkeling - Positieve houding ten aanzien van zittenblijven - Hanteren van een leerlingvolgsysteem in het lager onderwijs - Effectieve leertijd - Gestructureerd onderwijs - Gelegenheid tot leren - Verwachtingen ten aanzien van leerlingen - Constant evalueren en bijhouden van vooruitgang van leerlingen - Bekrachtiging van leerlingen - Prestatiegericht beleid - Ordelijk en positief leerklimaat - Schoolomgeving: gedrag van leerlingen - Schoolomgeving: gedrag van leerkrachten Kwaliteit curriculum - Kwaliteit van het curriculum IZES SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (schoolteam) SiBO (schoolteam) LOSO PRIMA IZES BVV BVV SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (schoolteam) IZES BVV SIBO (directie, schoolteam) SiBO (schoolteam) SiBO (schoolteam) IZES IZES BVV SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (schoolteam) SiBO (schoolteam) SiBO (schoolteam) SiBO (schoolteam) BVV SiBO (directie) SiBO (directie) SIBO (directie, schoolteam) SiBO (directie) SiBO (schoolteam) BVV BVV BVV BVV SiBO (directie) SiBO (directie) SiBO (directie) IZES IZES IZES IZES IZES IZES IZES IZES TIMSS 2003 PISA

9 Uit het overzicht (Tabel 1) leiden we af dat in de directievragenlijst en/of in de schoolteamvragenlijst heel wat thema s reeds aan bod komen. Niettemin lijken ons enkele inhoudelijke aanvullingen interessant. Zo werd tot dan toe, noch in de directievragenlijst, noch in de schoolteamvragenlijst, een vraag opgenomen die nagaat in welke mate er in de scholen sprake is van een ordelijk, positief en prestatiegericht leerklimaat. Ook een vraag naar het evaluatief vermogen van de school als aspect van de school als organisatie ontbreekt in het SiBO-instrumentarium. Wat het onderwijskundig leiderschap van de directeur betreft, wordt reeds gepeild naar de directie als drager van het beleid ( schoolhoofd als cultuurbouwer en drager ) en de relatie tussen de directeur en zijn/haar team ( relatie met leerkrachten ). Daarnaast hebben heel wat vragen betrekking op de feitelijke organisatie van het onderwijsleerproces (bijv. aanwending van het lestijdenpakket, keuze van naar leerjaar homogene klassen versus heterogene klassen). Dit laat ons echter niet toe om de concrete rol van de directeur bij het realiseren van pedagogische doelstellingen enerzijds en de kwaliteit van het curriculum anderzijds op een voldoende wijze in kaart te brengen. Bij de keuze van vragen om deze ontbrekende proceskenmerken in kaart te brengen, ging onze voorkeur oorspronkelijk uit naar schalen die zowel inhoudelijk interessant als reeds voldoende betrouwbaar en valide zijn gebleken. Op het ogenblik van de verzending van de directievragenlijst waren dergelijke schalen, die tevens verenigbaar zijn met het tot dan toe steeds gehanteerde antwoordformat in de vorm van een likert-zespuntenschaal, niet voor handen. Als gevolg hiervan hebben we geopteerd om de delen 5 ( opvattingen en ervaringen van directeurs ) en 6 ( kenmerken van het gevoerde schoolbeleid ) zoals opgenomen in de directievragenlijst niet opnieuw op te nemen in de huidige versie, maar wel in de versie voor het daaropvolgende schooljaar Voor de versie van het schooljaar zijn we vervolgens op zoek gegaan naar een aantal alternatieve vragen. Om zicht te krijgen op de concrete taken van de directeur bij de realisatie van pedagogische doelstellingen hebben we gebruik gemaakt van een vraag uit de LOSO-directievragenlijst aangevuld met een aantal items uit de PRIMA-leerkrachtvragenlijst. De directievragenlijst uit het TIMSS-onderzoek 2003 en de schoolvragenlijst uit het PISA-onderzoek 2003 leverden een bruikbare vraag op om het leerklimaat in kaart te brengen wat betreft orde en veiligheid. Voor de procesvariabelen prestatiegerichtheid, kwaliteit van het curriculum en evaluatief vermogen van de school zijn we er niet in geslaagd om tijdig over een bestaand en bruikbaar instrument te beschikken of het zelf te ontwikkelen. Om te vermijden dat de uitbreiding van de directievragenlijst zou leiden tot een verminderde respons, hebben we vervolgens geopteerd om een aantal vragen uit de directievragenlijst niet meer op te nemen in de versie voor het schooljaar Het betreft de vragen over schoolinterne en schooloverstijgende overlegorganen, het hanteren van een leerlingvolgsysteem en de organisatie van en de deelname aan vernieuwingsprojecten, respectievelijk projecten voor ouders van leerlingen. Overigens dachten we dat we over deze onderwerpen in het verleden voldoende informatie hadden verzameld via de directievragenlijst of via andere weg. Zo komt het al dan niet hanteren van een leerlingvolgsysteem bijvoorbeeld ook aan bod in de verschillende versies van de leerkrachtvragenlijst. Wat betreft de contextvariabelen wordt in de versie voor het schooljaar niet meer gevraagd naar de voor- en naschoolse opvang, de aanwezigheid van het CLB op de school en het beschikbare lestijdenpakket. Indien gewenst kunnen de gegevens betreffende het lestijdenpakket opgevraagd worden bij het Departement Onderwijs. Tot slot hebben we op vraag van de Stuurgroep van het Steunpunt in de directievragenlijst een extra vraag opgenomen die betrekking heeft op de evaluatie van de dubbele maximumfactuur ( Kostenbeheersing in het basisonderwijs, 2007). Omdat dit strikt genomen buiten de oorspronkelijke opdracht van het SiBO-project valt en hierover elders wordt gerapporteerd (zie Van Landeghem, Vandenberghe, & Van Damme, 2010), zal dit onderwerp niet verder aan bod komen in dit rapport. 4

10 In wat volgt, beschrijven we per doel (zie eerste alinea op p. 2) de vragen die we opgenomen hebben in de directievragenlijst Tussen haakjes vermelden we telkens het deel en de pagina van de betreffende vraag in de vragenlijst. Voor de verantwoording van vragen die werden opgenomen in vorige versies van de directievragenlijst, alsook voor wijzigingen op basis van een eerste gegevensverwerking verwijzen we naar de betreffende rapporten. In een laatste punt 1.4 stellen we de wijzigingen ten opzicht van de versie voor het schooljaar schematisch voor. 1 Algemene gegevens betreffende de school en de directeur De vragen betreffende feitelijke gegevens over de school en de directeur komen verspreid aan bod in de directievragenlijst voor het schooljaar In een eerste deel komen vragen aan bod die betrekking hebben op feitelijke kenmerken van de school, klassen, leerkrachten en leerlingen (deel 1, p.1-2). Het tweede deel van de vragenlijst bevat vervolgens een vraag naar eventuele extra (d.i. niet door het departement Onderwijs gefinancierde) personeelsmiddelen waarover de school kan beschikken (deel 2, punt 2.1, p.3). Tot slot peilen we naar de feitelijke invulling van de directeursfunctie (deel 3, punt a, p.8) en vragen we een aantal achtergrondgegevens op van de directeur (deel 6, p.12). 1.1 Algemene gegevens betreffende de school en haar vestigingsplaatsen In een eerste deel van de vragenlijst wordt gepeild naar een aantal algemene gegevens betreffende de organisatie en de historiek van de school (deel 1, p.1). Er wordt onder meer gevraagd naar het aantal vestigingsplaatsen, het adres, het onderwijsaanbod (kleuter en/of lager) en het pedagogisch project van de vestigingsplaatsen. Bij de laatste vraag kan een keuze gemaakt worden uit: traditioneel pedagogisch project, ervaringsgericht pedagogisch project, Freinet-pedagogiek, Montessori-pedagogiek, Steinerpedagogiek, Jenaplan, projectonderwijs en leefschool. In vergelijking met de voorgaande versies van de directievragenlijst werd de categorie leefschool als aparte categorie vermeld. Per vestigingsplaats wordt tevens gevraagd naar (deel 1, p.2): het aantal klassen in de lagere afdeling het aantal leerlingen, leerkrachten en wekelijkse lestijden in het lager onderwijs Behalve naar het aantal leerlingen in het lager onderwijs wordt volledigheidshalve en analoog aan de voorgaande versies van de directievragenlijst tevens gevraagd naar het aantal leerlingen in het kleuteronderwijs, telkens op datum van 1 oktober (i.c. 2007). Met betrekking tot de leerkrachten wordt in de huidige versie van de vragenlijst naast het aantal leerkrachten met minstens een halftijdse onderwijsopdracht in het lager onderwijs gepeild naar het aantal klasleerkrachten met minstens een halftijdse onderwijsopdracht in het vijfde leerjaar. Deze laatste vraag werd als nieuwe vraag toegevoegd ter controle van het aantal respondenten van de leerkrachtvragenlijst voor het vijfde leerjaar (Vandenberghe, Boonen, Van de gaer, & Van Damme, 2010). Ter controle van de vraag naar het totaal aantal wekelijkse lestijden in het vijfde leerjaar in de leerkrachtvragenlijst, wordt in de directievragenlijst de vraag naar het aantal wekelijks georganiseerde lestijden in het lager onderwijs opgenomen. Zoals reeds vermeld in de inleiding van dit rapport wordt in de huidige versie van de vragenlijst op vestigingsplaatsniveau niet meer gepeild naar: de voor- en naschoolse opvang de aanwezigheid van het CLB op de school In het eerste deel van de huidige vragenlijst wordt ook nog, voor de school als geheel, gevraagd of in vergelijking met het schooljaar wijzigingen zijn opgetreden met betrekking tot de vestigings- 5

11 plaatsen (deel 1, p.1). Mogelijke wijzigingen die in de vragenlijst worden opgesomd zijn: opgeheven, overgenomen door een andere school, aan de school toegevoegd of andere. In elk van de gevallen wordt gevraagd om het adres van de betrokken vestigingsplaats(en) te noteren. Deze vraag vervangt de vragen betreffende (eventuele) fusies en defusies in de voorgaande versies van de directievragenlijst. Deze herformulering van de vraag laat ons toe de informatie betreffende structurele wijzigingen sneller in kaart te brengen en onmiddellijk te integreren in de databank. Per school wordt tevens gepeild naar extra middelen waarover de school beschikt die niet door het departement Onderwijs worden gefinancierd (deel 2, punt 2.1, p.3). In vergelijking met de versie voor het schooljaar wordt het lestijdenpakket van de school niet meer opgevraagd. Deze informatie is opgenomen in de databank van het departement Onderwijs en kan eventueel via deze weg worden bekomen. Tot slot, in het kader van de evolutie waarbij scholen voor basisonderwijs meer en meer deel gaan uitmaken van scholengemeenschappen wordt de vraag of de school al dan niet deel uitmaakt van een scholengemeenschap behouden (deel 2, punt 2.9a, p.7). In vergelijking met de directievragenlijst wordt echter niet meer gepeild naar het aantal scholen (in totaal, kleuter- en/of lagere school van het gewoon onderwijs en van het buitengewoon onderwijs). 1.2 Niet door het Departement Onderwijs gefinancierde omkadering Naast het lestijdenpakket (en puntenenveloppen) vanwege het departement Onderwijs beschikken sommige scholen over bijkomende personeelsmiddelen. Omdat we deze gegevens niet kunnen opvragen via het departement Onderwijs bevat de directievragenlijst een vraag die naar deze extra middelen peilt. Deze vraag werd mits een kleine wijziging overgenomen uit de versie van de directievragenlijst voor het schooljaar Enerzijds wordt per functie gevraagd naar het (totaal) aantal lestijden of klokuren in plaats van enkel naar het aantal lestijden en anderzijds naar het aantal lestijden of klokuren beschikbaar voor het lager onderwijs en dus niet meer naar het aantal voltijds equivalenten beschikbaar voor het lager onderwijs. De vragen betreffende de omschrijving van de functie waarover het gaat en de financieringsbron worden ongewijzigd behouden. 1.3 Achtergrondgegevens van de directeur Op de laatste pagina van de vragenlijst (deel 6, p.12) wordt naar diverse achtergrondgegevens van de directeur gepeild. Hierbij komen volgende vragen aan bod: personalia zoals naam, geboortejaar en geslacht de omvang van een eventuele lesopdracht officieel titularis van het directeursambt of waarnemend directeur het al dan niet waarnemen van de functie van coördinerend directeur op het niveau van de scholengemeenschap basisdiploma en bijkomende diploma s of certificaten aantal jaar les gegeven vóór het directeurschap, in de huidige school en in het totaal aantal jaar directeur in de huidige school en in het totaal het aantal jaar werkervaring buiten het onderwijs De vraag of de directeur officieel titularis is van het directeursambt, dan wel fungeert als waarnemend directeur, wordt in de huidige versie voor het eerst gesteld. Aanvullend aan deze vraag hebben we een vraag toegevoegd die peilt naar de feitelijke invulling van de directeursfunctie (deel 3, p.8), met als antwoordmogelijkheden voltijds, door één persoon, door twee personen, die beiden halftijds werken (duobaan), door twee personen, na herstructurering (directeur en adjunct-directeur) en andere (specificeer). Deze informatie ontbrak vooralsnog in de gegevensbank en stelt ons in staat de invulling van de directeursfunctie, alsook directeurswissels beter te registeren. In de versie voor het schooljaar

12 2008 dienden de vragen betreffende (basis)diploma s, aantal jaar les, aantal jaar directeur en aantal jaren werkervaring buiten het onderwijs enkel nog ingevuld te worden door directeurs die dit schooljaar voor het eerst directeur zijn in de betreffende school. Voor directeurs die tijdens de voorbije schooljaren reeds de vragenlijst invulden, kan de informatie die vroeger werd bekomen, worden hernomen (en desgevallend aangepast voor het huidig schooljaar). Zonder aanzienlijke informatieverlies verkleinen we hierdoor enigszins de invultijd. 2 Onderwijskundig leiderschap In de vragenlijst peilen we, naast de feitelijke invulling van de directeursfunctie (zie punt 1.1.2), naar de activiteiten van de directeur en de beleidsdomeinen waarop deze betrekking hebben (deel 3, p.8-9). Verder wordt aan de hand van een aantal vragen betreffende de organisatie van klassen (deel 1, punt 1.2, p.2), de aanwending van de verschillende soorten lestijden (deel 2, punt , p.3-5) en het zorgbeleid op school (deel 2, punt 2.8, p. 6) een licht geworpen op de feitelijke organisatie van het leerproces. Een ander aspect van het onderwijskundig leiderschap komt aan bod in de vraag naar pedagogische taken die al dan niet door de directeur zelf, dan wel door een ander persoon worden ingevuld (deel 3, punt d, p.9). 2.1 Activiteiten van de directeur en beleidsdomeinen De eerste twee vragen hebben betrekking op de tijdsverdeling van de directeur tijdens een normale, gemiddelde week. Hierbij wordt een opsplitsing gemaakt naar diverse types activiteiten (deel 3, punt b, p.8) enerzijds en naar beleidsdomeinen (deel 3, punt c, p.9) anderzijds. Per type activiteit dient een directeur het gemiddeld aantal uren in te vullen die hij/zij hieraan spendeert (tijdens een gemiddelde, normale week) en vervolgens het gemiddeld totaal aantal uren per week te berekenen en te noteren in de vragenlijst. Wat betreft de tweede vraag onderscheiden we volgende beleidsdomeinen: - pedagogisch-onderwijskundig beleid, - leerlingenbeleid, - personeelsbeleid (inclusief nascholingsbeleid), - financieel beleid, - materieel beleid (gebouwen, infrastructuur,...), - uitstraling van de school, - opvang en begeleiding ouders, ouderwerking. Elk van beide vraagonderdelen werd ongewijzigd overgenomen uit de directievragenlijst , mits een kleine aanvulling bij de tweede vraag. Omdat de som van de diverse beleidsdomeinen voor de gegevens van het schooljaar voor een aantal directeurs resulteerde in een totaalpercentage verschillend van 100%, werd in de huidige directievragenlijst expliciet aangegeven dat het totaalpercentage dient gelijk te zijn aan 100%. 2.2 Organisatie van het onderwijsleerproces Aantal klassen in de lagere afdeling Per vestigingsplaats wordt gevraagd naar het aantal klassen in de lagere afdeling. Wat het aantal klassen in het lager onderwijs betreft, komen achtereenvolgens volgende vragen aan bod: het aantal klassen die homogeen worden samengesteld naar leerjaar, het aantal graadklassen of andere gemengde leeftijdsgroepen, het totaal aantal klassen, het aantal klasgroepen die op sommige dagen worden gesplitst respectievelijk worden samen geplaatst. 7

13 2.2.2 Aanwending van de lestijden in de lagere afdeling Een volgende reeks vragen heeft betrekking op de aanwending van de lestijden in het lager onderwijs. Per vestigingsplaats met een lagere afdeling wordt aan de directeur eerst gevraagd om het aantal lestijden dat aangewend wordt voor de verschillende soorten leerkrachten in te vullen in een overzichtstabel (deel 2, punt 2.2, p.4). Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen klasleerkrachten, taakleerkrachten, ambulante leerkrachten, leerkrachten lichamelijke opvoeding, leerkrachten godsdienst, nietconfessionele zedenleer en cultuurbeschouwing, GOK-leerkrachten en leerkrachten met bijzondere pedagogische taken. Tevens wordt de mogelijkheid geboden om een andere aanwending te vermelden. Vervolgens wordt in afzonderlijke vragen gepeild naar de inhoudelijke invulling ervan in de klassen van de lagere afdeling (deel 2, punten , p.4-5). Er wordt telkens gevraagd of een dergelijke leerkracht werd aangesteld, of de betreffende lestijden werden gereserveerd voor de lagere afdeling en, in voorkomend geval, welke soort activiteiten worden ontplooid ten aanzien van de lagere afdeling. Hierbij komen volgende soorten lestijden of leerkrachten aan bod: aanvullende GOK-lestijden aanvullende lestijden onthaal van anderstalige nieuwkomers aanvullende lestijden integratie van anderstaligen taakleerkracht ambulante leerkracht Met betrekking tot de GOK-lestijden wordt tevens gevraagd naar de gekozen GOK-thema s. Deze reeks vragen werd ongewijzigd hernomen uit de directievragenlijst Het zorgbeleid op school Aan de hand van een aantal vragen, tot slot, trachten we het zorgbeleid op school in kaart te brengen (deel 2, punt 2.8, p. 6). Concreet peilen we naar de aanwezigheid van een zorgcoördinator, en desgevallend, naar de omvang van zijn/haar opdracht, zijn/haar diploma en zijn/haar takenpakket. Ook deze reeks vragen werd niet gewijzigd ten opzichte van de versie voor het schooljaar Pedagogische taken directeur Zoals hoger beschreven, kwam de concrete rol van de directeur bij het realiseren van pedagogische doelstellingen onvoldoende tot niet aan bod in de vorige versies van de directievragenlijst. Om deze lacune op te vullen hebben we in de huidige versie een vraag (deel3, punt d, p.9) hieromtrent toegevoegd. Concreet hebben we een aantal pedagogische taken opgelijst waarbij de directeurs per taak dienden aan te geven in welke mate ze deze al dan niet zelf voor hun rekening nemen. Hierbij dienden ze één van volgende mogelijkheden te omcirkelen vooral door u (de directeur), evenveel door u (de directeur) als door een andere persoon, vooral door een andere persoon, deze taak komt nauwelijks aan bod in de school. Deze vraag is geïnspireerd op een gelijkaardige vraag uit de directievragenlijst van het LOSO-onderzoek (Van Damme, Van Landeghem, De Fraine, Opdenakker, & Onghena, 2004). In de LOSO-vragenlijst werd aan directeurs van secundaire scholen gevraagd om per opgesomde pedagogische taak aan te geven of deze werden uitgevoerd door henzelf dan wel door iemand anders en vervolgens in welke mate dit het geval was op de vierpuntenschaal nooit, zelden, regelmatig of vaak. Ongeveer de helft van de pedagogische taken opgelijst in de SiBO-directievragenlijst is afkomstig uit de LOSO-directievragenlijst. Deze items werden, zo nodig, aangepast voor het lager onderwijs. Deze lijst werd vervolgens aangevuld met een aantal pedagogische taken afkomstig uit de leerkrachtvragenlijst van het Nederlandse PRIMA-onderzoek (van der Veen, van der Meijden, & Ledoux, 2004). In de betreffende vraag kregen de leerkrachten een lijst van pedagogische taken voorgelegd en dienden ze op de vijfpuntenschaal niet, nauwelijks, enigszins, duidelijk, sterk aan te geven in welke mate deze 8

14 een aandachtspunt vormen voor de directeur. Indien nodig, werden de gekozen items vertaald naar de Vlaamse onderwijscontext. 3 De schoolomgeving en het schoolbeleid Het leren van leerlingen, het onderwijzen door leerkrachten en het vormgeven aan schoolbeleid door de directeur en het schoolteam vinden plaats in een welbepaalde schoolomgeving. In de huidige versie van de directievragenlijst komen twee aspecten van deze schoolomgeving aan bod. In een eerste reeks vragen wordt gepeild naar het aspect orde en veiligheid op school. Een tweede reeks vragen heeft betrekking op de samenwerking van de school in het kader van een scholengemeenschap. 3.1 De schoolomgeving: gedragingen van leerlingen en leerkrachten Een aspect van het leerklimaat is de mate van orde en veiligheid. Om dit in kaart te brengen, hebben we een vraag toegevoegd die peilt naar de mate waarin verschillende gedragingen van leerlingen en leerkrachten een negatieve invloed (kunnen) hebben op de sfeer op school (deel 4, p.10). Aan de directeurs wordt gevraagd om voor hun school de ernst van elk van de opgelijste gedragingen te beoordelen op de zespuntenschaal absoluut geen probleem, nauwelijks een probleem, eerder geen probleem, eerder wel een probleem, een probleem of een ernstig probleem. Het deel van de vraag betreffende mogelijk probleemgedrag bij leerlingen heeft slechts betrekking op leerlingen van de derde graad. Het merendeel van de gevolgde leerlingen uit de onderzoeksgroep zat tijdens het schooljaar immers in het vijfde leerjaar (d.i. het eerste leerjaar van de derde graad). De vraag naar leerkrachtgedragingen heeft betrekking op alle leerkrachten van de school. De lijst van items betreffende het gedrag van leerlingen op de school is geïnspireerd op een vraag uit de directievragenlijst van het TIMSS 2003-onderzoek. In deze vragenlijst dienden de directies in een eerste stap per item de frequentie aan te geven op de vijfpuntenschaal nooit, zelden, maandelijks, wekelijks en dagelijks om vervolgens de omvang van het probleem op hun school te beoordelen op de driepuntenschaal geen probleem, klein probleem en ernstig probleem. De leerkrachtitems zijn afkomstig uit de Engelstalige versie van de schoolvragenlijst uit het PISAonderzoek De directies kregen in de betreffende vraag een aantal items voorgelegd die het gedrag van leerlingen enerzijds en het gedrag van leerkrachten anderzijds beschrijven. Op de vierpuntenschaal met antwoordcategorieën not at all, very little, to some extent en a lot dienden ze aan te geven in welke mate het leren van leerlingen door elk van de gedragingen belemmerd wordt. Uit de betreffende vraag werden de meeste leerkrachtitems geselecteerd en vertaald naar het Nederlands. 3.2 Samenwerking in het kader van een scholengemeenschap Tot slot hernemen we een aantal vragen betreffende de samenwerking van de school met andere scholen in het kader van een scholengemeenschap (deel 2, punt 2.9, p. 7). Indien een school behoort tot een scholengemeenschap wordt gevraagd naar de wijze van aanwending van de stimuluspunten enerzijds en naar een eventuele overdracht van bevoegdheden van het niveau van de individuele school naar het niveau van de scholengemeenschap anderzijds. Indien dit het geval is, dient de directeur tevens aan te duiden voor welke beleidsdomeinen dit het geval is. Deze vragen werden niet gewijzigd ten opzichte van de directievragenlijst voor het schooljaar In vergelijking met deze laatst vermelde versie werd de vraag naar het aantal scholen en soorten scholen die deel uitmaken van de betreffende scholengemeenschap niet hernomen. 9

15 4 Overzicht inhoud directievragenlijst Tabel 2 biedt een overzicht van de vragen en schalen die opgenomen zijn in de directievragenlijst voor het schooljaar De schalen en vragen uit de versie voor het schooljaar die wegvallen in de huidige vragenlijst werden doorgehaald. Vragen die nieuw werden toegevoegd werden in cursief gezet. Beperkte inhoudelijke aanpassingen zijn evenwel niet zichtbaar in de tabel. Tabel 2 Overzicht van de schalen en vragen uit directievragenlijst DIMENSIES THEMA S SCHALEN EN VRAGEN Opvattingen en ervaringen Aspecten van het lokale schoolbeleid Overeenkomst in doelgerichtheid van de directeur Positieve houding t.a.v. samenwerking met ouders Positieve houding t.a.v. samenwerking met het CLB Openheid voor diversiteit Onderwijskundig Activiteiten en taken directeur Activiteiten en beleidsdomeinen leiderschap Tijd besteed aan pedagogische taken Organisatie van het leerproces Klassen in de lagere afdeling Aanwending van de lestijden in het lager onderwijs Zorgbeleid en zorgcoördinatie Schoolomgeving Ordelijk, veilig en positief leerklimaat Gedragingen van leerlingen in de derde graad Gedragingen van leerkrachten op de school Aandacht voor sociale en persoonlijke ontwikkeling Prestatiegericht leerklimaat Aandacht voor de cognitieve ontwikkeling Hanteren van een leerlingvolgsysteem Positieve houding t.a.v. zittenblijven Positieve houding t.a.v. het doorverwijzen naar BuO Schoolbeleid School als organisatie Autonomie in beleidsvoering Schoolinterne en schooloverstijgende overlegorganen Samenwerking binnen de scholengemeenschap Samenwerking met het buitengewoon onderwijs Visie, ontwikkeling, vernieuwing Gerichtheid op vernieuwing Openheid suggesties optimaliseren klaspraktijk Organisatie en deelname vernieuwingsprojecten Beleid t.a.v. ouders Ouderparticipatie Organisatie en deelname projecten voor ouders Achtergrondgegevens Over de school Aantal vestigingsplaatsen Fusies en defusies Structurele schoolveranderingen Lid van een scholengemeenschap Het beschikbare lestijdenpakket Niet door het departement gefinancierde omkadering Over de vestigingsplaatsen Aantal leerlingen en leerkrachten Aantal wekelijkse lestijden in het lager onderwijs Voor- en naschoolse opvang Aanwezigheid van het CLB op de school Onderwijsaanbod (KO en/of LO) Pedagogisch Project Over de directie Geboortejaar en geslacht Omvang (eventuele) lesopdracht Officieel titularis, dan wel waarnemend directeur Feitelijke invulling directeursfunctie Coördinerend directeur scholengemeenschap Basisdiploma, bijkomende diploma of certificaten* Aantal jaren les in huidige en vorige school* Aantal jaren directeur in huidige school en in totaal* Werkervaring buiten het onderwijs* * enkel in te vullen door nieuwe directeurs 10

16 Besluit In het kader van het SiBO-onderzoek werd een directievragenlijst ontwikkeld als instrument om schoolkenmerken in kaart te brengen. Hierbij werden drie doelen nagestreefd: het verzamelen van feitelijke gegevens betreffende de school (vestigingsplaatsen) en de directeur, het peilen naar opvattingen en ervaringen van de directeur en het in kaart brengen van kenmerken van het onderwijskundig leiderschap en het gevoerde schoolbeleid. Terwijl de eerste doelstelling in eerste instantie structurele (context) en instroomkenmerken (input) van de school betreft, hebben de tweede en de derde doelstelling betrekking op proceskenmerken. De vragenlijst waarvan sprake is in dit rapport is een aanpassing van de vragenlijst die ontwikkeld werd voor het schooljaar Vanuit het longitudinaal onderzoeksperspectief werden de meeste vragen die peilen naar context- en inputkenmerken hernomen in de directievragenlijst Wat betreft de procesvariabelen werd de inhoud van de vragenlijst grondig onder de loep genomen. Op basis van wetenschappelijke literatuur en bestaande vragenlijsten leken een aantal inhoudelijke aanvullingen interessant. De aanvullingen hadden enerzijds betrekking op de orde en veiligheid op school (als aspecten van het leerklimaat) en anderzijds op de concrete rol van de directeur bij het realiseren van pedagogische doelen. Voor de procesvariabelen prestatiegericht leerklimaat, kwaliteit van het curriculum en het evaluatief vermogen van de scholen zijn we er niet in geslaagd om tijdig over een geschikt instrument te beschikken. Om te vermijden dat deze uitbreiding zou leiden tot een lagere respons, hebben we er daarnaast voor geopteerd om een aantal vragen weg te laten. Het betrof telkens onderwerpen die ons inziens reeds voldoende aan bod zijn geweest in voorgaande versies van de vragenlijst. 11

17 Bibliografie Kostenbeheersing in het basisonderwijs. (2007). Gevonden op 7 januari 2011 op Maes, F. (2003). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Schoolteamvragenlijst schooljaar (LOA-rapport nr. 13). Leuven: Steunpunt Loopbanen doorheen Onderwijs naar Arbeidsmarkt, Cel Schoolloopbanen in het basisonderwijs (SiBO). Maes, F., Boonen, T., Van Petegem, P., & Van Damme, J. (2009). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Schoolteamvragenlijst schooljaar (SSL-rapport SSL/OD1/ ). Leuven: Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. Maes, F., & Van Damme, J. (2006). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Schoolteamvragenlijst schooljaar (LOA-rapport nr. 42). Leuven: Steunpunt Loopbanen doorheen Onderwijs naar Arbeidsmarkt, Cel Schoolloopbanen in het basisonderwijs (SiBO). Organisation for Economic Co-Operation and Development (2003). PISA 2003 School Questionnaire. Parijs: auteur. Scheerens, J. (1990). School effectiveness research and the development of process indications of school functioning. School Effectiveness and School Improvement, 1, Scheerens, J., & Bosker, R.J. (1997). The meaning of the factors that are considered to work in education. In The Foundations of Educational Effectiveness (pp ). Oxford: Elsevier. Van Damme, J., Van Landeghem, G., De Fraine, B., Opdenakker, M.-C., & Onghena, P. (2004). Maakt de school het verschil? Effectiviteit van scholen, leraren en klassen in de eerste graad van het middelbaar onderwijs: een exploratie van LOSO-gegevens. Leuven: Acco. Vandenberghe, N., Boonen, T., Van de gaer, E., & Van Damme, J. (2010). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Basisrapportage leerkrachtvragenlijst vijfde leerjaar (schooljaar ) (SSLrapport SSL/OD1/ ). Leuven: Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. Vandenberghe, N., Maes, F., & Van Damme, J. (2006a). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Directievragenlijst (LOA-rapport nr. 46). Leuven: Steunpunt Loopbanen doorheen Onderwijs naar Arbeidsmarkt, Cel Schoolloopbanen in het basisonderwijs (SiBO). Vandenberghe, N., Maes, F., & Van Damme, J. (2006b). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Directievragenlijst (LOA-rapport nr. 47). Leuven: Steunpunt Loopbanen doorheen Onderwijs naar Arbeidsmarkt, Cel Schoolloopbanen in het basisonderwijs (SiBO). Vandenberghe, N., Maes, F., & Van Damme, J. (2009). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Directievragenlijst (SSL-rapport SSL/OD1/ ). Leuven: Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. Van den Broeck, A. (2003). Directievragenlijst. Tweede leerjaar S.O. Vertaling en aanpassing van School Questionnaire (TIMSS 2003). Leuven: Centrum voor Onderwijseffectiviteit en Evaluatie. 12

18 van der Veen, I., van der Meijden, A., & Ledoux, G. (2004). School- en klaskenmerken basisonderwijs: basisrapportage Prima-cohortonderzoek, vijfde meting (SCO-rapport nr. 695). Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut. Van Landeghem, G., Vandenberghe, N., & Van Damme, J. (2010). Culturele activiteiten, sport en uitstappen in het basisonderwijs voor en na het invoeren van de maximumfacturen. (SSL-rapport SSL/OD1/ ). Leuven: Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. Van Petegem, P. (1997). Scholen op zoek naar hun kwaliteit. Effectieve-scholenonderzoek als inspiratiebron voor de zelfevaluatie van scholen. Niet-gepubliceerd doctoraatsproefschrift, Universiteit Gent. Van Petegem, P. (2005). Vormgeven aan schoolbeleid. Effectieve-scholenonderzoek als inspiratiebron voor zelfevaluatie van scholen (2 e ed.). Leuven: Acco. Van Petegem, P., & Cautreels, P. (2003). IZES-Basisonderwijs. Instrument voor zelfevaluatie van basischolen. Leuven: Acco. Van Petegem, P., Devos, G., Mahieu, P., Dang Kim, T., & Warmoes, V. (2005). Hoe sterk is mijn school. Het beleidsvoerend vermogen van Vlaamse scholen. Mechelen: Wolters Plantyn. Verhaeghe, J.P. (2004). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Directievragenlijst schooljaar (LOA-rapport nr. 21). Leuven: Steunpunt Loopbanen doorheen Onderwijs naar Arbeidsmarkt, Cel Schoolloopbanen in het basisonderwijs (SiBO). 13

19 Bijlage: Directievragenlijst

20 Vragenlijst directie Contactpersoon Nathalie Vandenberghe Telefoon: 016/ Fax: 016/ November 2007

21 BESTE DIRECTEUR, Doel en inhoud van de vragenlijst Deze vragenlijst maakt deel uit van het SiBO-onderzoek. In dit onderzoek willen we de schoolloopbanen en de ontwikkeling van kinderen doorheen het Vlaamse basisonderwijs beschrijven en verklaren. Hiertoe verzamelen we naast gegevens over de kinderen ook gegevens over het gezin, de school en de klas. In deze vragenlijst peilen we naar aspecten van de organisatie van uw school, naar kenmerken van het beleid en de onderwijsleeromgeving binnen uw school en naar uw activiteiten als directeur. In het kader van de invoering van de scherpe maximumfactuur is er tevens een vraag opgenomen betreffende de organisatie van diverse activiteiten in de verschillende leerjaren. Wie moet deze vragenlijst invullen? Deze vragenlijst dient ingevuld te worden door de directeur die officieel titularis is of, bij langere afwezigheid van de directie, door de waarnemende directeur van de school. Hoe de vragenlijst invullen? Een aantal vragen is in tabelvorm. Bovenaan de tabel staat steeds vermeld hoe u uw antwoorden in de tabel dient in te vullen. In andere gevallen dient u één of meerdere mogelijkheden aan te kruisen (gesloten vragen). Bij deze vragen zet u een kruisje in het (de) hokje(s) voor het (de) antwoord(en) dat (die) op u of op uw school van toepassing is (zijn). Indien u uw antwoord niet kan terugvinden in de opgegeven categorieën, is de antwoordmogelijkheid andere voorzien. Uw antwoord kan u dan neerschrijven op de stippellijn die volgt. In een laatste soort vraag dient u een oordeel te geven op een vier- of zespuntenschaal. Gelieve hierbij slechts één cijfer te omcirkelen. Er zijn geen juiste of foute antwoorden. De vragenlijst is bedoeld om verschillende kenmerken (de organisatie, het beleid en de wijze waarop aan het onderwijs wordt vorm gegeven) van Vlaamse scholen in kaart te brengen en om te achterhalen wat er leeft bij hun directeurs. De verwerking van de gegevens achteraf zal pas kunnen aangeven welke schoolkenmerken of ervaringen er toe doen voor de ontwikkeling van kinderen en hun schoolloopbaan en op welke manier. Daarom is het voor ons belangrijk dat u de vragenlijst op een open en eerlijke manier invult en niets blanco laat. Op het einde van de vragenlijst ten slotte vragen we u om de tijd te noteren die u ongeveer nodig heeft gehad om de vragenlijst in te vullen. Privacy Het verzamelen en verwerken van de gegevens uit deze vragenlijst gebeurt in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. De informatie die we met deze vragenlijst verzamelen, zal steeds vertrouwelijk worden behandeld en zal nooit vrijgegeven worden aan derden op een wijze waarbij u geïdentificeerd kan worden. Bovendien hebt u het recht om uw gegevens ter inzage op te vragen en zo nodig te corrigeren of te laten schrappen. Met vragen hieromtrent kunt u terecht bij Nathalie Vandenberghe (zie contactgegevens vooraan). De namen hebben we echter nodig om de gegevens over de school te kunnen koppelen aan de gegevens van de leerlingen. Zonder deze koppeling kunnen we niet onderzoeken welke schoolkenmerken al dan niet belangrijk zijn voor de schoolloopbanen en de ontwikkeling van de kinderen. Hoe de vragenlijst terugsturen? Gelieve de ingevulde vragenlijst in de bijgevoegde enveloppe te sluiten samen met de leerkrachtvragenlijsten en ten laatste op maandag 10 december 2007 terug te sturen. Alvast dank voor uw medewerking!

22 1. Algemene gegevens betreffende uw school en vestigingsplaatsen 1.1. De school en haar vestigingsplaatsen a) Vul in de tabel hierna het aantal vestigingsplaatsen in. Vul per vestigingsplaats het adres in en kruis voor elke vestigingsplaats het onderwijsaanbod (kleuter en/of lager onderwijs) aan. Adres vestigingsplaats Is er aanbod aan KO? LO? VP1. VP2. VP3. VP4. VP5. b) Kruis in de tabel hierna voor elk van de vestigingsplaatsen (VP) het pedagogisch project aan. Omschrijving VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Traditioneel Ervaringsgericht Freinet Montessori Steiner Jenaplan Projectonderwijs Leefschool Andere:. (vul in) c) Zijn er in vergelijking met vorig schooljaar wijzigingen opgetreden betreffende de vestigingsplaatsen van de school? (kruis aan) Neen, alle vestigingsplaatsen zijn dezelfde als tijdens het schooljaar Ja, ten opzichte van vorig schooljaar is/zijn volgende vestigingsplaats(en) opgeheven (noteer het adres van de betrokken vestigingsplaats(en)):... overgenomen door een andere school (noteer het adres van de betrokken vestigingsplaats(en)):... aan de school toegevoegd (noteer het adres van de betrokken vestigingsplaats(en)):... andere (specificeer en noteer het adres van de betrokken vestigingsplaats(en)):

23 1.2. Klassen in de lagere afdeling(en) Vul per vestigingsplaats in hoeveel klassen uw school telt in het lager onderwijs. Gelieve ervoor te zorgen dat het totaal aantal klassen steeds gelijk is aan de som van het aantal homogene klasgroepen en het aantal graadklassen/andere gemengde leeftijdsgroepen. Vul ten slotte per vestigingsplaats in hoeveel van deze klasgroepen op sommige dagen worden gesplitst en hoeveel er worden samengevoegd. In het geval van graadklassen heeft deze laatste vraag dus betrekking op de volledige klasgroep. Aantal klassen in het LAGER ONDERWIJS VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Klasgroepen die homogeen zijn naar leerjaar Graadklassen en/of andere gemengde leeftijdsgroepen Totaal aantal klassen lager onderwijs Klasgroepen die op sommige dagen gesplitst worden Klasgroepen die op sommige dagen samen geplaatst worden 1.3. Leerkrachten, leerlingen en wekelijkse lestijden in het lager onderwijs Vul hierna per vestigingsplaats volgende aantallen in: Aantal leerlingen VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Totaal aantal leerlingen KO op Totaal aantal leerlingen LO op Aantal leerkrachten VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Aantal leerkrachten die minstens een halftijdse (d.i. halftijds of meer) onderwijsopdracht hebben Aantal klasleerkrachten in het vijfde leerjaar met minstens (d.i. halftijds of meer) een halftijdse onderwijsopdracht Aantal lestijden VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Aantal lestijden dat wekelijks georganiseerd wordt in het LO 2 1 Indien een bepaalde vestigingsplaats geen kleuterafdeling heeft, doorstreep het betreffende vakje 2 Indien een bepaalde vestigingsplaats geen lagere afdeling heeft, doorstreep het betreffende vakje - 2 -

24 2. Personeelsomkadering 2.1. Niet door het Departement Onderwijs gefinancierde omkadering Beschikt uw school, behalve op basis van de lestijden en de omkadering (bv. puntenenveloppe) die door het Departement Onderwijs worden toegekend, nog over bijkomende pedagogische of administratieve omkadering, gefinancierd met de eigen middelen, door de gemeente of door een andere instantie? Neen Ja Indien ja, gelieve de tabel hierna in te vullen: Omschrijving van de functie Aantal lestijden of uren Aantal lestijden of uren beschikbaar voor het LO Financieringsbron Bv. extra ondersteunende leerkracht 24 lt. 8 lt. Gemeente Bv. brugfiguur 36 u. 36 u. Stedenfonds 2.2. Lestijden in het lager onderwijs Vul in de tabel per vestigingsplaats in hoeveel lestijden uw school heeft uitgetrokken voor de verschillende leerkrachten en taken in het lager onderwijs. Het kan zowel gaan om lestijden gefinancierd of gesubsidieerd door het departement Onderwijs als om lestijden gefinancierd door eigen middelen, door de gemeente of door andere instanties. Indien in een bepaalde vestigingsplaats (met een lagere afdeling) geen lestijden worden aangewend voor een bepaalde functie of taak, gelieve in het betreffende vak een 0 te zetten. Indien een vestigingsplaats geen lagere afdeling heeft, gelieve de betreffende kolom te schrappen. Aantal lestijden aangewend in het LAGER ONDERWIJS VP 1 VP 2 VP 3 VP 4 VP 5 Klasleerkrachten Taakleerkracht(en) Ambulante leerkracht(en) Leerkracht(en) lichamelijke opvoeding Leerkrachten godsdienst, niet-confessionele zedenleer en cultuurbeschouwing GOK-leerkracht(en) Bijzondere pedagogische taken (specificeer):... Andere (omschrijf):