Interim management: cure of care? De beroepsuitoefening. Erik Baars Arts-epidemioloog, Lector Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Interim management: cure of care? De beroepsuitoefening Erik Baars Arts-epidemioloog, Lector Hogeschool Leiden

2 Organisatieontwikkeling Kenmerken moderne organisatie: - Klantgerichtheid - Innovatie - Efficiëntie Goede inrichting en afstemming van: - Klantprocessen, en - Organisatieprocessen

3 Praktijk van de Interim manager Opdracht van bestuur, directie, MT Gerichte of meer open vraag Beperkte of langere tijd Beperkte of onbeperkte middelen Afhankelijk van eigen achtergrond, expertise en daarmee eigen analyse i.c.m. opdracht en middelen > Specifieke aanpak van de problematiek

4 De roep om verantwoording Wereldwijde ontwikkeling in de afgelopen decennia Gezondheidszorg: Evidence Based Medicine of een op bewijs gebaseerde praktijk ISO normering: standaardisatie en validatie.

5 De roep om verantwoording Waar komt de interim manager in terecht bij de roep om verantwoording?

6 Interim manager De biljarter en de professor

7 Interim manager De wagen in de modder

8 Interim manager Wat is bewijs en wat is het waard?

9 Interim manager Het probleem van de statistiek en het individu

10 Verantwoording werkwijze interim manager Samengevat: - Hoe beschrijven we wat we doen? - Hoe ga je om met de verscheidenheid in werkwijze? - Hoe bundelen we verschillende soorten kennis? - Op welke manier kunnen we bewijs leveren van de kwaliteit/ effectiviteit van onze werkwijze? - Hoe gaan we om met de toepassing van de verzamelde kennis in individuele gevallen? Wat kunnen we hierbij leren van de gezondheidszorg en de wetenschap?

11 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Opkomst Evidence Based Medicine (EBM) Inzet: kwaliteit verhogen door wegen en bundelen van beschikbare kennis RCT s, systematische reviews & metaanalyses > liefst protocollen

12 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Pluspunten: - kennis gewogen en geordend beschikbaar - impuls tot voortdurende kwaliteitsverbetering - ontwikkeling in bijeenbrengen van soorten kennis - ontwikkeling in vraagstelling - dilemma s en problemen steeds meer helder

13 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Problemen: - kritiek op assumpties - kritiek op de geprotocolleerde behandelpraktijk - niet alles met RCT te onderzoeken - specifieke en contextfactoren - ziekte bestrijden en gezondheid bevorderen - toepasbaarheid resultaten in de praktijk

14 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Kritiek op assumpties: - aanpak gericht op 1 hoofdprobleem > werkelijkheid vaak complexer/ meerlagig - problemen zijn in korte tijd op te lossen > veel problemen vragen langere tijd

15 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Kritiek op de geprotocolleerde behandelaanpak: - te rigide protocollen beperken de praktijk - wellicht alleen of meer geschikt voor kortdurende behandeling voor relatief enkelvoudige problemen

16 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Niet alles met RCT te onderzoeken: - tekort aan middelen - onmogelijkheid om goede vergelijking te vinden - onmogelijkheid om te randomiseren -..

17 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Specifieke en contextfactoren: - Specifieke factoren: doelgerichte interventies met als doel een verwacht resultaat te bereiken - Niet-specifieke of contextfactoren: o patiëntfactoren o therapeutische relatie o hoop en verwachting

18 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Fighting disease en Health promotion: - Fighting Disease: o gericht op uitschakelen ziekte o gericht op verwijderen disfunctionele onderdelen o bv. antibiotica, antidepressiva of blindedarmoperatie - Health promotion: bevorderen zelfregulerend vermogen: o fysiek o psycho-sociaal o betekenisgeving - Voorbeeld van mix: optimale zorgboerderij

19 Verschuivende paradigma s binnen Landbouw & Zorg Zorg voor gehelen en samenhangen Erik Baars & Joke Bloksma

20

21

22 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Implementatie resultaten in de praktijk: - homogene onderzoeksgroep (bv. PTSS) - keuze maken voor een protocol - protocollen en verscheidenheid in de praktijk - hoe langer > hoe complexer en unieker - algemeen: van groepsgemiddelde > individu

23 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Drie niveaus van effectonderzoek Wat is het effect van een interventie: - onder strikt experimentele condities? - in de klinische praktijk? - voor deze specifieke cliënt?

24 Wat valt er te leren van de gezondheidszorg? Subjectief welbevinden, pp4 * Data Center LCL/UCL Symptomen, pp Dagelijks functioneren, pp Weeknummer * * Data Center LCL/UCL Data Center LCL/UCL

25 Verantwoording werkwijze interim manager 1. Hoe beschrijven we wat we doen? 2. Hoe ga je om met de verscheidenheid in werkwijze? 3. Hoe bundelen we verschillende soorten kennis? 4. Op welke manier kunnen we bewijs leveren van de kwaliteit/ effectiviteit van onze werkwijze? 5. Hoe gaan we om met de toepassing van de verzamelde kennis in individuele gevallen?

26 Hoe beschrijven we wat we doen? Assumptie: aanwezigheid van expertise Voorbeeld: het denken van de neuroloog Impliciete kennis > expliciete kennis Methoden: - concept mapping - kwalitatief onderzoek } - analyse van best-cases en best-practices

27 Hoe beschrijven we wat we doen? Ontwikkelen practice-based evidence (PBE): - omschrijven - onderbouwen - meten

28 Hoe ga je om met de verscheidenheid in Systems that work werkwijze? Concept mapping Vormen: - protocollen - richtlijnen - Flieβgestalt/ expliciete systems that work

29 Formele kennis Hoe bundelen we verschillende soorten kennis? Expertkennis Gebruikerkennis Waarden > Consensusbesprekingen

30 Hoe bundelen we verschillende soorten kennis? Consensus is: overeenstemming over - de huidige stand van het empirisch onderzoek en de gemeenschappelijke professionele ervaring met het betreffende onderwerp - na discussie - onder, wat betreft het onderwerp, relevante deskundigen, - in woorden die voor de gesprekspartners hetzelfde betekenen - waarin het rationele argument geldt - en die staakt wanneer de discussiepartners niet meer nader tot elkaar komen.

31 Op welke manier kunnen we bewijs leveren van de kwaliteit/ effectiviteit van onze werkwijze? Ontwikkeling practice-based evidence Vergelijkende, goed gecontroleerde studies: - explanatory trials - pragmatic trial - monitoring individual patient progress Meta-analyse/ systematische review

32 Hoe gaan we om met de toepassing van de verzamelde kennis in individuele gevallen? Subgroepen gebaseerd op bv. risicoprofielen > individu als lid van een subgroep Klinisch redeneren/ intuïtie - onderzoek psychotherapie - professionele ambachtelijkheid

33 Professionele ambachtelijkheid Drie kernelementen: Inbedding Belichaming Expertise

34 Ambachtelijkheid Ambachtelijkheid en belichaming: De ambachtsman kijkt en denkt met zijn vingers Het methodische en het persoonlijke zijn zodanig gekoppeld dat de afstemming tussen het waarnemen, het plannen en het uitvoeren een geheel vormt Het belangrijkste instrument ben jezelf

35 Ambachtelijkheid 2 Ambachtelijkheid en Inbedding: Embedded systeem: een systeem dat (organisch) is ingebed in de omgeving Presentie: je laat je sturen door het object Responsiviteit: patiënt gebruikt hulpverlening actief als deel van zijn oplossingsstrategie & hulpverlener levert bijdrage aan dit proces van de patiënt op maat

36 Ambachtelijkheid 3 Ambachtelijkheid en expertise: Inbedding en belichaming > ervaring: Lotto weekend miljonairs Onbewust weten wat in combinatie met weten hoe (tacit knowledge, expertise, groene vingers) Patroonherkenning & intuïtie Casusgeleid leren is fundamenteel voor ambachtelijkheid en ontwikkeling van Practice based evidence

37

38

39

40

41

42

43

44 Patroonherkenning Patroonherkenning: match tussen (specifieke) samenhang van waarnemingselementen en (algemene) betekenis/ patroon. In sommige situaties zijn er meerdere betekenissen (patronen) mogelijk; passen er meerdere patronen. In de praktijk kunnen op basis van patroonherkenning en (meer of minder) impliciet leren systems that work ontstaan.

45 Voorbeelden Trauma patiënt Citaat Peter Petersen (Therapie als kunst)

46 Transformatie komt voort uit de ontmoeting. In het woord dialoog klinkt iets van het geheim van de transformatie door: het tussenwoord, het woord dat als een nieuw iets, als een derde tussen ik en jij ontstaat. Welke verschijningsvorm dit derde in de dialoog heeft, richt zich naar het instrument van ons therapeutisch handwerk: voor de muziektherapeut is het de juiste toon, voor de heileuritmiste het juiste gebaar, voor de psychotherapeut het treffende begrip en voor de spraaktherapeut het ontspannende gedicht.

47 Altijd wordt dit derde uit de noodzaak van het ogenblik, van het hier en nu geboren; het is nooit ingecalculeerd en gepland, ook al moet ik als therapeut liefst een grote rijkdom aan geneesmiddelen tot mijn beschikking hebben.

48 Zeker: ik moet als therapeut een zo groot mogelijk aantal therapeutische recepten geleerd hebben de leerboeken van alle therapierichtingen staan er vol mee; en het is de taak van therapeutische scholen de exacte toepassing van therapeutische technieken te onderwijzen. Het valt echter niet te ensceneren, evenmin als een gesprek te maken valt. De therapie-kunstenaar (techné = kunst) moet de vakmanschap en kennis bezitten. Toch kan ik nooit precies bepalen welk therapeutisch middel ik werkelijk ga toepassen; dan bestaat het gevaar dat therapie verwordt tot manipulatie. Ieder gesprek verstart als het gepland is.

49 De therapeut is ook altijd bereid tot afstand doen: hij moet zijn tevoren ontworpen plannen kunnen loslaten, om ruimte te geven aan dat wat te voorschijn wil komen uit de tussenruimte tussen hem en zijn patiënt. Transformatie wordt mogelijk door afstand doen. Niet iets maken het nieuwe plaats laten grijpen vanuit de enorme spanning tussen ik en jij. Therapie valt niet te ensceneren, evenmin als een gesprek te maken valt.

50 Ervaringswetenschap Drie niveaus van patroonherkenning en patroon toepassing: - nieuwe ontdekkingen of handelingen - onbewuste kennis verwerving of kennis toepassing op basis van expertise - vol bewuste verwerving of toepassing op basis van expliciete systems that work

51 Kenmerken van intuïtie Het plotselinge en onmiddellijke weten, dat vooreerst niet-verbale en moeilijk benoembare kennis is, dat niet voortkomt uit het proces van logisch denken en dat de persoon die de intuïtie heeft, raakt omdat het hem/ haar het zekere gevoel geeft dat het waar is, en het het ontbrekende stukje is waardoor de andere puzzelstukjes op hun plaats vallen.

52 Wetenschappelijke ontdekkingen Voorbeelden

53 Wetenschappelijke ontdekkingen 2 Elementen van wetenschappelijke ontdekkingen: Een patroon Een nieuwe rangschikking van bekende feiten en waarnemingen in de context van het droombeeld Een creatief moment Het schreef zijn eigen verhaal

54 Wetenschappelijke ontdekkingen 3 Techniek van het exact dromen (= fenomenologische methode): intensief waarnemen vergelijkend waarnemen vraag intensiveren alle feiten voor de geest roepen wakker dromen over de verzamelde feiten (Uit: Van der Bie, 2003)

55 Intuïtieve kennis representatie in psychotherapie Fasen van kennis representatie: detectie fase pluis/ niet pluisgevoel fase gerelateerde objecten fase metafoor oplossing fase expliciet verbale begripsfase (Uit: Welling, 2005)

56 Creatief denken Fasen van het creatief denken: preparatie incubatie illuminatie (inzicht) verificatie en evaluatie (Uit: Robertson, 1999)

57 Tussen protocol en willekeur Protocol: algemene kennis toegepast op algemene problemen soms gespecificeerd voor subgroepen kennis verwerving en kennis toepassing idealiter volledig (extern) gecontroleerd Willekeur: individuele kennis/ vooroordeel toegepast op unieke, specifieke problemen (gebrek aan) controle: afhankelijk van individu zelf Intuïtie/ patroonherkenning & - toepassing - matching - falsificatie en verificatie

58 Interim management: cure of care of beide? Cure: - meer interventie/ specifieke factor georiënteerd - meer oplossing- en doelgericht - meer ziekte-bestrijdend gericht - meer protocol en richtlijn georiënteerd Care: - meer presentie & contextfactoren georiënteerd - meer ontwikkelingsgericht - meer gezondheid bevorderend gericht - meer richtlijn en intuïtie georiënteerd Huidige tijd: - integratie van best of both worlds - mits expliciet verantwoord, en - gehanteerd door expert

59 Hartelijk dank voor uw aandacht?

60 Vragen?

61 Discussiepunten & vragen Welke punten uit presentatie zijn herkenbaar, welke niet? Verantwoording: naar wie, wat en hoe? Wetenschappelijk onderzoek naar interim management: stand van zaken?

62 Discussiepunten & vragen Wat zijn naar aanleiding van de presentatie mogelijke ontwikkel-/ verbeterpunten van het interim management? Interim management: Cure? Care? Beide?

63 Wat valt er te leren? Professional blijf aan het stuur! Protocollen en richtlijnen zijn in sommige gevallen zeer bruikbaar, maar in sommige gevallen ook helemaal niet. Niet-specifieke of contextfactoren kunnen een groot effect hebben.

64 Wat valt er te leren? Er is toenemend aandacht voor methoden gericht op de monitoring van het individu. Een methode is niet alleen een uiterlijke tool, maar is ook de professionele ambachtelijkheid inclusief het geschoolde oordeelsvermogen van de professional. Richt aandacht ook op systems that work, expliciteren en delen van expertkennis, en leren situationeel toepassen.