Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering"

Leen de Groot
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering Hans Bom en Eliane Wiebenga

2 Opbouw van de workshop 1. Systeemvisie op identiteit sociale constructie: - beïnvloed door omgang met belangrijke anderen in alg. - en houding die we aannemen t/o gezagsdragers in bijz. 2. Grote maatschappelijke verschuivingen rond autoriteit en opvoeding in 2 e helft 20 e eeuw: vormen van autoriteit en effecten op identiteit? 3. Hulpverleners als gezagsdragers : stilstaan bij eigen beroepsidentiteit

3 Identiteit staat niet op zich Wat is van belang voor menselijk samenleven? Denkniveaus bij Bateson: Doel en missie Identiteit Waarden en overtuiging Vaardigheid Gedrag Omgeving

4 Identiteit heeft een individueel biologisch aspect, maar is vooral een sociale constructie Lichamelijke, relationele en reflectieve dimensie Culturele, maatschappelijke context Invloed van de samenleving op onze identiteit Coherentie en psychologische continuïteit Moraliteit en ethiek Wat wordt er van mij verwacht? Wie wil ik zijn?

5 Ontwikkeling van identiteit Fig. 2: Schematische weergave van de ontwikkeling en beïnvloeding van identiteit Verleden Heden Toekomst Individueel Sociaal Identiteit onzekerheid Cultureel

7 Interactie tussen autoriteit -identiteit Opvoeders-gezagsdragers hebben veel invloed op de ontwikkeling van de identiteit: boodschappen over wie we zijn, wie we zouden moeten zijn en wie we niet mogen zijn WISSELWERKING De houding die we aannemen tegenover de ander als autoriteit vormt een belangrijk deel van onze identiteit: kritisch en opstandig? volgzaam? angstig of agressief-competitief? Identificatie én separatie!

8 Belang van autoriteit voor de identiteit In ieder individu schuilen 2 gedrags-tendenzen: 1. egoïstisch patroon ( verdeel en heers ) 2. altruïstisch patroon ( geef en krijg ) Apenonderzoek Frans de Waal toont aan: omgeving bepaalt welk patroon de overhand krijgt - hiërarchie in combinatie met een stabiele autoriteit zorgt voor rust - wanneer de leider weggenomen wordt uit de groep ontstaat er onrust en agressie

9 Sociaal maatschappelijke verschuivingen t.a.v. identiteit en autoriteit OBSERVATIEVRAGEN BIJ FILMBEELDEN: Welke vormen van autoriteit/gezag neem je waar in beide filmfragmenten? Welke normen en waarden staan daarin centraal? Welke wijze van reguleren passen de opvoeders toe? Wat wensen deze ouders hun kinderen toe? Wat voor identiteit hopen ze dat hun kind ontwikkelt? Wie willen ze zijn als gezagsdrager (identiteit als ouder) Wat is het effect op gedrag en identiteitsontwikkeling vh kind? Voor- en nadelen van de verschillende gezagsvormen? Filmpjes: 1. anti-autoritaire crèche 2. moeder met pubers

10 21 e eeuw: op zoek naar nieuwe vorm van gezag. Na 1968: autoritaire opvoeding in de ban: 1. kinderen worden gezien als kwetsbare wezens en potentiële genieën die gekoesterd en gestimuleerd moeten worden 2. eenzijdige uitleg van hechtingstheorie (alleen liefde) Resultaten permissieve opvoeding: 1. meer gedragsproblemen, geweld, schooluitval, drugsgebruik, delinquentie, promiscuïteit etc. 2. maar ook: lager zelfbeeld en meer depressies!

11 Klassieke autoriteit (macht) komt voort uit christelijke moraal Gebaseerd op afstand, angst Noodzaak tot controleren: plicht tot optreden/ingrijpen, eisen van gehoorzaamheid Geheimhouding en privacy Gezag top-down (dominantie) Direct reageren: lik op stuk Vergelding/straffen oog om oog, tand om tand Weten wat goed is voor de ander en voorschrijven Willen winnen (escalaties) Primair gericht op GEDRAG Anti-autoritair (laissez-faire) komt voort uit maatschappijkritische stromingen na de tweede wereldoorlog Vrijheid; vrije wil van het individu Zelfbeschikking, bezinning, niet sturen Zelf uitvinden en oplossingen vinden Emancipatie van het individu Geen gezag: gelijkheid en dialoog Wensen en driften worden vanzelf gereguleerd Zelf gevolgen laten ervaren Open staan voor creativiteit en het onverwachte, nieuwe Solidair en ecologisch sociaal zijn Primair gericht op de onbegrensde mogelijkheden van het INDIVIDU

Klassieke autoriteit (macht) komt voort uit christelijke moraal Verbindend gezag (kracht) geïnspireerd door geweldloos verzet (Gandhi) Gebaseerd op afstand, angst Noodzaak tot controleren: plicht tot

12 Klassieke autoriteit (macht) komt voort uit christelijke moraal Verbindend gezag (kracht) geïnspireerd door geweldloos verzet (Gandhi) Gebaseerd op afstand, angst Noodzaak tot controleren: plicht tot optreden/ingrijpen, eisen van gehoorzaamheid Geheimhouding en privacy Gezag top-down (dominantie) Direct reageren: lik op stuk Vergelding/straffen oog om oog, tand om tand Weten wat goed is voor de ander en voorschrijven Willen winnen (escalaties) Primair gericht op GEDRAG Aanwezig, dichtbij en betrokken Zelfcontrole (van eigen gedrag): grenzen geven zonder geweld, eigen fouten/aandeel erkennen Transparantie en sociale steun Gezag van netwerk (samenwerking) Uitstellen van primaire reactie: ijzer smeden als het koud is Verzoening/contact: een goede relatie is de weg Geraakt worden,vragen stellen Vastberaden volhouden (verzet) Primair gericht op de RELATIE

opvoeders van macht naar 'presentie contact, presentie

13 VERBINDEND GEZAG er is geen weg naar een goede relatie, een goede relatie is de weg (vrij naar Gandhi) Verticaal: ankerfunctie van opvoeders van macht naar 'presentie contact, presentie Horizontaal: gezag komt van sociale netwerk It takes a village to raise a child

14 Van een normale opvoeding naar de klinische situatie Als dit de uitdaging wordt. Dag van de psychotherapie

15 of dit

16 WAAKZAME ZORG gelaagdheid van autoriteit in de vorm van aanwezigheid, oplettendheid, bescherming 1. Open dialoog (open attention): regelmatige positieve en open communicatie (wanneer er geen noemenswaardige problemen zijn) 2. Gerichte vragen (focused attention): concreet willen weten waar, met wie, hoe lang, wat het kind doet (wanneer er sprake is van opvallend gedrag en ongerustheid) 3. Eenzijdige acties (protective attention) geweldloos verzet met concrete interventies als aankondiging, sit-in, telefoonronde, contactgebaren, betrekken van supporters etc. (wanneer er sprake is van grote ongerustheid en ernstige alarmsignalen)

17 specifieke interventies Aankondiging Verzet (3 manden) Steun-samenwerking Presentie - contact De-escalatie De pijlers van Geweldloos Verzet

18 Taal van geweldloos verzet We geven om je, maar we zijn niet bereid zo door te gaan in ons gezin. Wij zullen alles doen wat we kunnen om de situatie te veranderen, behalve je fysiek of verbaal aanvallen. We zijn vastbesloten om ons te verzetten tegen..( gedrag concreet benoemen) Je bent belangrijk voor ons en we geloven in je. We blijven niet langer alleen met het probleem, maar vragen hulp en steun aan familie en goede vrienden; we willen niet langer verbergen wat hier gebeurt. We kunnen jou niet dwingen of overtuigen, maar we houden vol en geven niet toe. Wij zijn ervan overtuigd dat er andere oplossingen zijn en dat jij die kunt vinden! Wij geven niet op en we geven jou niet op! Constructief verzet en Liefde van beton

19 Getuigenissen van pleegouders: Pleegouders Versterken in Opvoeding Frank v.holen, Stichting Opvang, Brussel Hier filmpje Frank invoegen: uitgangspunten en de-escalatie

20 Besef van beroepsidentiteit en -autoriteit voor psychotherapeuten Vanuit welke ethische uitgangspunten geef je vorm aan de therapeutische relatie? Vanuit welke praktische en maatschappelijke context? En welke effecten heeft dat? Wat voor therapeut ben je en wil je zijn? Expertpositie vs. consulentpositie Dialogische ruimte vs. sturing aan kwetsbare mensen Advies en controle vs. eigen keuzes en oplossingen Niet-wetende positie of expert in de dialoog Protocollen vs. DBC-vrij,of zelfs gratis hulp verlenen (TeJo)

21 Cursussen: Website: Mail: Twitter: @VerbindendGezag Boeken:

Vergelijkbare documenten

#verbindendgezag. Van straf naar geweldloos verzet. bij agressief en oppositioneel gedrag

#verbindendgezag. Van straf naar geweldloos verzet. bij agressief en oppositioneel gedrag Van straf naar geweldloos verzet bij agressief en oppositioneel gedrag Verbindend gezag in onderwijs www.lorentzhuis.nl Twitter @Lorentzhuis en @VerbindendGezag #verbindendgezag Zoeken naar gezag: boekenkasten