Goed gehecht. Dr. Edward Campforts

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Goed gehecht. Dr. Edward Campforts"

Transcriptie

1 Goed gehecht Dr. Edward Campforts

2 Romus en Remulus 2 titel

3 Konrad Lorenz 3 titel

4 Konrad Lorenz 4 titel

5 Harlow 5 titel

6 Waarom gehechtheid? 6 titel

7 Waarom gehechtheid? 7 titel

8 Waarom gehechtheid? 8 titel

9 Gehechtheid voor bescherming 9 titel

10 Ontstaan van gehechtheid Biologisch ingeprente impulsen Gehechtheidsreflexen zijn zeer sterke reflexen Herkenning door geur, geluid, kleur, vorm Baby s proberen zich te hechten aan elke mogelijke beschikbare hechtingsfiguur 10 titel

11 Ontstaan van gehechtheid Bij de geboorte aanwezig Zeer vlug uitgebreid door wederzijds contact en communicatie Steeds specifieker 11 titel

12 Verloop van gehechtheid Eerste levensjaar: versterken en uitbouwen gehechtheid Vanaf 1 jaar vreemdenangst en separatieangst Vanaf 2 jaar individuatie Proces bij ouder en kind 12 titel

13 Verloop van gehechtheid Kwaliteit van gehechtheid wordt bepaald door de - kwantiteit: beschikbaarheid - kwaliteit: afstemming van de interactie - herstel na separatie 13 titel

14 Effecten van gehechtheid op ontwikkeling I. Veiligheid - Veilige basis - Voorwaarde voor lichaamsregulatie, relaxatie, eten, slapen - Voorwaarde voor vervullen van andere noden: exploreren, de wereld verkennen 14 titel

15 Effecten van gehechtheid op ontwikkeling I. Veiligheid - Veilige basis - Cirkels of security 15 titel

16 16 titel

17 Effecten van gehechtheid op ontwikkeling I. Veiligheid II. Relationele groei Correct leren aanvoelen en herkennen van de emotie bij de andere en de bedoeling hierachter correct interpreteren (= mentalisatie) Intimiteit als een positieve emotie 17 titel

18 Effecten van gehechtheid op ontwikkeling I. Veiligheid II. III. Relationele groei Emotieregulatie Binnen een veilige gehechtheid leren kinderen hun emoties reguleren: de intensiteit aanpassen tot een gepast niveau 18 titel

19 Still face experiment 19 titel

20 Verschillende hechtingsstijlen Grote variatie, van aangepast tot zeer onaangepast Kan veranderen gedurende het leven Flexibel 20 titel

21 Veilige gehechtheid 21 titel

22 Angstig-aanklampende gehechtheid 22 titel

23 Angstig vermijdende gehechtheid 23 titel

24 Gehechtheid en agressie Agressie is nodig om een eigen ruimte te creëren, een eigen territorium te krijgen. Dmv agressie jaag je anderen weg uit je territorium of dwing je hen te doen wat je wilt. De aanwezigheid van gematigde agressie bij kinderen is normaal en gezond Angst verhoogt agressie Gehechtheid stabiliseert agressieve impulsen en zorgt dat agressie geen relaties in de weg gaat staan 24 titel

25 Agressie en ambivalente gehechtheid Angst voor separatie agressie 25 titel

26 Agressie en vermijdende gehechtheid Agressie Niet afgeremd door gehechtheid 26 titel

27 Herstel van gehechtheid Plasticiteit van de hersenen Nieuwe ervaringen Een nieuw pad < 2 jaar < 6 jaar 27 titel

28 Herstel van gehechtheid Uitbreiden van cirkels Herval bij gevaar 28 titel

29 De drie biggetjes 29 titel

30 Gehechtheid en pleegzorg Pleegzorg: een groot risico Pleegzorg: een zeer mooie zorg 30 titel

31 Gehechtheid en pleegzorg Pleegouder en pleegkind; twee verschillende werelden 31 titel

32 Gehechtheid en pleegzorg Pleegouder: (veilig gehecht) Pleegkind: (onveilig vermijdend gehecht) 32 titel

33 Gehechtheid en pleegzorg 33 titel

34 Zorgen voor een kind met gehechtheidsproblemen, een gehechtheidsstoornis Pleegouder: (veilig gehecht) Pleegkind: (onveilig vermijdend gehecht) Vertaling 34 titel

35 Je liefde voor je kind vertalen.. - Veiligheid - Stabiliteit/voorspelbaarheid - Zoeken naar communicatie - Kleine gebaren van liefde 35 titel

36 Maak je sterk als pleegouder Veiligheid 36 titel

37 Maak je sterk als pleegouder Stabiliteit/voorspelbaarheid 37 titel

38 Maak je sterk als pleegouder Zoeken naar communicatie 38 titel

39 Maak je sterk als pleegouder Kleine gebaren van liefde Hit and run 39 titel

40 Maak je sterk als pleegouder Zorg voor jezelf Laat voor jezelf zorgen Zoek steun 40 titel

41 Bedankt voor de aandacht 41 titel

42 42 titel

43 43 titel

44 Overzicht workshop De methode Werken met een oudergroep Discussie 44 titel

45 Oudergroep geweldloos verzet Voor ouders van kinderen met ernstig dwingend en destructief gedrag Waarom ouders in groep? Planning oudergroep 45 titel

46 intro 46 titel

47 47 titel

48 Gevolgen van agressie/destructie Angst, twijfel Vertrouwen verdwijnt Draagkracht verdwijnt 48 titel

49 Vroeger.. was het allemaal beter... toen luisterden de kinderen nog! 49 titel

50 Een nieuwe pedagogie.. 50 titel

51 Geweldloos Verzet Prof. Dr. Haim Omer 51 titel

52 Geweldloos Verzet Gandhi Luther King 52 titel

53 Gedragsproblemen leiden tot Escaleren 53 titel

54 Gedragsproblemen leiden tot en vermijden Soms sluipend! 54 titel

55 Vicieuze cirkel Escalatie Vermijding 55 titel

56 Geweldloos Geen fysiek geweld Geen vernedering Geen bedreiging Geen vernedering Geen verwaarlozing 56 titel

57 .. Verzet Actief Vraagt veel en soms heftig Een strijd Zonder akkoord van het kind 57 titel

58 Verzet Je voert strijd.. - wanneer je voorbereid bent - op het terrein van je keuze - op het moment van je keuze - wanneer je sterk bent - wanneer er steun beschikbaar is Je voert strijd tegen gewelddadig gedrag, niet tegen je kind Je hoeft niet te winnen, alleen vol te houden 58 titel

59 Verzet Je hoeft niet te winnen, alleen vol te houden 59 titel

60 Tools. Aankondiging Bladwijzer Sit-in Supportersgroep Telefoonlijst Relatiegebaar Herstelbeweging Drie manden 60 titel

61 en principes Aanwezigheid Steun Volhouden Uitstellen Eenzijdig verzet 61 titel

62 Van traditionele autoriteit Formeel, afstandelijk Gelijk halen Hij moet en zal luisteren. Onmiddellijkheid Ik sprak haar aan en ze stapte gewoon weg, wat een lef! Ongehoorzaamheid = Falen van de leider Als er niet geluisterd wordt, ben ik een zwakke opvoeder. Controle, gehoorzaamheid Je moet doen wat ik zeg. Hiërarchisch, individualistisch Hier ben ik de baas! 62 titel

63 naar nieuwe autoriteit Persoonlijk, nabijheid Ik ben geïnteresseerd in wat je doet omdat dat mijn verantwoordelijkheid is. Hulp halen Ik moet dit niet alleen verdragen Volharding Ik sprak haar aan, ze stapte weg en 2 dagen later hadden we het erover in de auto. Ontspoord gedrag=gedeelde verantwoordelijkheid Ik moet dit doen om jou te helpen een oplossing te vinden. Autonomie Ik moet doen wat ik zeg. Verbindend netwerk Ik ben geautoriseerd door jouw familie, de gemeenschap, om dit gedrag te stoppen. 63 titel

64 Helpt Geweldloos Verzet ook bij depressie? En ADHD? En Autisme? En angststoornis? En hechtingsstoornis? En mentale handicap? En 64 titel

65 De drie manden.... sorteren van probleemgedrag 65 titel

66 De aankondiging Je laat je kind op een geweldloze manier weten dat je zijn ouder bent, en dat je daarom de verantwoordelijkheid neemt om er alles aan te doen wat je kan om te zorgen dat er een einde komt aan zijn/haar destructief gedrag 66 titel

67 Een brief die je voorleest en dan ga je weg! Waarom een brief? 67 titel

68 Waarom een brief.. Je voert strijd.. - wanneer je voorbereid bent - op het terrein van je keuze - op het moment van je keuze - wanneer je sterk bent - wanneer er steun beschikbaar is 68 titel

69 Waarom voorlezen? En weer weggaan? Een vast script dat je geoefend hebt. Je vermijdt de valkuilen van escalatie en vermijding. 69 titel

70 Op zijn/haar kamer.. Je stelt je aanwezig als ouder in zijn ruimte 70 titel

71 Wat staat erin Je spreekt je kind aan. Je kan beginnen met een korte positieve boodschap. Je benoemt dat je zijn ouder bent en blijft Je benoemt duidelijk welk gedrag je niet meer accepteert (rode mand). Je zegt dat je alles zal doen wat je kan, om dit gedrag te laten stoppen, en dat je hiervoor ook hulp zal vragen. Een afsluitende boodschap 71 titel

72 Hoe ziet die brief er uit? Kort Duidelijk Krachtig 72 titel

73 Wat niet? Geen contract, geen vraag tot samenwerking, geen smeekbede Geen bedreigingen, geen verbale agressie, geen beledigingen, geen vernederingen Geen proces Geen oude koeien 73 titel

74 Voorbeeld Beste Lisa, We zijn fier dat je onze dochter bent. We zien je graag en je hebt een grote plaats in ons hart die je altijd zal hebben. We zijn jouw ouders en we zullen ook altijd jouw ouders blijven. Daarom is het ook onze verantwoordelijkheid als ouders om er alles aan te doen wat we kunnen om jou goed en veilig te laten opgroeien. Daarom willen we je laten weten dat we niet meer accepteren dat je ons uitscheldt, ook niet als je heel boos bent. We willen je laten weten dat we ook niet accepteren dat je wegloopt van huis zonder onze toestemming. We zullen doen wat we kunnen om je te helpen het uitschelden en het weglopen te stoppen. We zullen er ook hulp voor vragen. Je ouders, Mama en Papa. 74 titel

75 De bladwijzers 75 titel

76 Bladwijzer Ik ben niet akkoord met wat je nu doet. Wij gaan bespreken wat we daaraan gaan doen en we komen er later op terug. Je doet ook je uiterste best om dit effectief met iemand te bespreken. Hierna kan je er op terugkomen met je kind. Je laat minstens 1 dag tussen. 76 titel

77 Bladwijzer Je smeedt het ijzer wanneer het koud is Emotionele hersenen denkhersenen hete hersenen koele hersenen 77 titel

78 Huiswerk 1 uur oudertijd om de aankondiging te schrijven Elke dag, als de kinderen in bed zijn, de dag mentaal overlopen: waren er escalaties? Vermijding? Eventuele bookmarks die je hebt gegeven noteren. 78 titel

79 Een anker voor je kind Einde 79 titel

80 Welkom terug Je hoeft niet te winnen, alleen vol te houden 80 titel

81 De bladwijzers 81 titel

82 De aankondiging 82 titel

83 Voorlezen van de aankondiging Op de kamer : aanwezigheid Op een redelijk goed moment: je smeedt het ijzer als het koud is Kort en krachtig: geen vermijding, geen escalatie Je steunt elkaar: supporters 83 titel

84 Hoe reageert je kind? Voor het effect is dit NIET belangrijk 84 titel

85 Hoe reageert je kind?.. Wel om voorbereid te zijn. 85 titel

86 Valkuilen Escalatie Vermijding Beloftes 86 titel

87 Stick to the message mantra Visueel beeld 87 titel

88 Ouderlijke aanwezigheid Je volgehouden aanwezigheid in het leven van je kind maakt een positief verschil! Je aanwezigheid bekrachtigt positief gedrag Je aanwezigheid remt negatief gedrag 88 titel

89 Respectvolle aanwezigheid Als ouder heb je het recht en de verantwoordelijkheid om aanwezig te zijn in het leven van je kind Je kan dit doen met respect voor de eigenheid, de eigen ruimte van het kind 89 titel

90 Open dialoog -> gerichte vragen -> éénzijdig ingrijpen 90 titel

91 Respectvol toezicht Privacy ~ geheimhouding ~ eigen ruimte Van respect voor privacy naar respect voor je kind Privacy waar het veilig kan Transparantie waar geen plaats is voor privacy Transparantie versus spionage 91 titel

92 Van vertrouwen naar transparantie Let op met ik vertrouw je, bewijs dat je het waard bent -> leidt zeer vaak tot escalaties We waarderen je inspanningen om het beter te maken. We zijn jouw ouders, dus blijven we mee toezien hoe het gaat Wij zullen de volgende stappen zetten, omdat het onze taak is als ouders om te zorgen dat je veilig bent:.. 92 titel

93 Van vertrouwen naar transparantie Wij zullen de volgende stappen zetten, omdat het onze taak is als ouders te zorgen dat je veilig bent:.. Vertrouwen komt vanzelf (en dit kan lang duren), je kan dit niet forceren. Wat je wel kan doen is transparant aanwezig zijn. 93 titel

94 relatiegebaar 94 titel

95 relatiegebaar Gratis. Niet gekoppeld aan gedrag, niet gekoppeld aan verwachtingen Meestal een klein gebaar Realistisch Afgebakend 95 titel

96 Hoe reageert je kind op een relatiegebaar? Dit is NIET belangrijk Je kind moet het cadeau mogen weggooien 96 titel

97 Een relatiegebaar brengt dichterbij. Wees hier voorzichtig mee! *hechtingsstoornis oppositionele stoornis * Hit and run 97 titel

98 Huiswerk De aankondiging De fases Probeer twee relatiegebaren te doen 98 titel

99 Principes van een nieuwe autoriteit We zijn aanwezig We zoeken steun We hoeven niet te winnen, alleen vol te houden We kunnen uitstellen, we smeden het ijzer als het koud is We voeren een geweldloze strijd tegen destructief gedrag Eenzijdig verzet 99 titel

100 Werktuigen voor geweldloos verzet De bladwijzer De drie manden De aankondiging Het relatiegebaar Sit-in Supporters Herstelgebaar 100 titel

101 Principes: We voeren een geweldloze strijd tegen destructief gedrag We voeren geen strijd tegen ons kind, enkel tegen destructief gedrag Ons kind krijgt de kans om een partner te worden in onze strijd tegen destructief gedrag 101 titel

102 Het parlement van stemmen 102 titel

103 Het parlement van stemmen Vele verlangens bij een kind Vele stemmen in zijn hoofd Wisselende coalities en meerderheden Constructieve en destructieve partijen 103 titel

104 Geweldloos verzet Verhindert dat de destructieve partij altijd de overmacht krijgt Geeft de constructieve partijen een stem 104 titel

105 Sit-in Zeer krachtig werkmiddel, sterke uiting van geweldloos verzet Je zit in stilte gedurende een uur bij je kind nadat je hem gevraagd hebt om oplossingen te zoeken voor zijn probleem Altijd omwille van gedrag waarvoor je een aankondiging hebt gedaan Geplande actie 105 titel

106 Verloop sit-in Je plant en overloopt de sit-in met je partner of steunfiguur Je kiest wie de sit-in zal leiden Je gaat binnen in de kamer waar de jongere is, je zet je beiden neer, voor de deur maar zodat de jongere nog weg kan. 106 titel

107 Wat zeg je tijdens een sit-in We kunnen niet langer aanvaarden dat je nog (dit gedrag stelt concrete omschrijving). We zijn hier gekomen om een oplossing voor het probleem te vinden. We blijven hier zitten en wachten tot jij met een oplossing komt. Hierna zwijg je de rest van de sit-in 107 titel

108 Wat kan je nog zeggen tijdens een sitin? We vinden dit nog geen goede oplossing. (of: We hebben dit al geprobeerd, dit heeft nog niet genoeg gewerkt) We blijven wachten op een goede oplossing. We blijven wachten tot je een goede oplossing hebt gevonden 108 titel

109 Wat kan je nog zeggen tijdens een sitin? Dit kan een goede oplossing zijn. We zullen het proberen. (einde van de sit-in) We hebben nog geen oplossing gevonden (als je de sit-in beëindigt) 109 titel

110 Hoe lang duurt een sit-in Je bespreekt dit vooraf en je probeert je hieraan te houden. Richtlijn: één uur voor een 15-jarige of ouder, aan te passen aan de leeftijd. Je past dit aan je eigen draagkracht aan. De leider rondt de sit-in eerder af als iemand voelt dat hij/zij niet meer aan de voorwaarden kan voldoen. Je spreekt hier een signaal voor af. 110 titel

111 Wat doe je NIET voor en na een sit-in? Een sit-in is geen strafmiddel. Je dreigt nooit om een sit-in te doen Je verontschuldigd je niet voor een sit-in 111 titel

112 Wat doe je NIET tijdens een sit-in? Je discussieert niet met elkaar. De leider neemt de beslissingen. Stilte is je werkmiddel. Al de rest hoort misschien elders, maar niet in de sit-in. 112 titel

113 supporters 113 titel

114 Huiswerk Supporterslijst Minstens één bladwijzer Minstens één relatiegebaar Een sit-in, als het nodig is 114 titel

115 Herstelgebaar 115 titel

116 Herstelgebaar Herstellen van aangebrachte schade Ouders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid in huis. Daarom zijn ze ook verantwoordelijk om te zorgen dat aangebrachte schade herstelt wordt Het kind krijgt steun om een herstelgebaar te stellen 116 titel

117 Herstelgebaar: wat kan je zeggen je hebt (vb. je zus geslagen). We zullen ervoor zorgen dat dit goed gemaakt wordt. Wat denk je dat je kan doen om dit goed te maken? Je zou kunnen een tekening maken Denk er wat over na, ik vraag het morgen opnieuw Kijk zus, we komen samen een tekening afgeven die je broer gemaakt heeft. Hiermee laat hij zien dat slagen niet kan en dat hij het wil goed maken 117 titel

118 Herstelgebaar en straf Een kind zet zich door destructief gedrag buiten zijn gemeenschap Een straf kan een kind nog verder buiten zijn gemeenschap zetten Een herstelgebaar brengt een kind terug in de gemeenschap 118 titel

119 Herstelgebaar Als ouder draag je mee het herstel. Het kind hoeft er niet alleen voor op te draaien. Blijft je kind weigeren, kan je het herstelgebaar volledig zelf opnemen. 119 titel

120 Herstelgebaar: timing Eerst laten afkoelen Geef een kind tijd om op je voorstel in te gaan, herhaal zo nodig Gebruik zo nodig bladwijzers, aankondigingen, sit-in, supporters 120 titel

121 Supporters In de oude autoriteit maak je je sterker door dreiging, agressie, charisma, In de nieuwe autoriteit maak je je sterker door de mensen die achter jou staan. 121 titel

122 Supporters Je hoeft geen heldhaftige ouder te zijn. maar een effectieve ouder 122 titel

123 Supporters Maken jou als ouder sterker Maken gewelddadig gedrag zwakker 123 titel

124 Doorbreken van het geheim Is vaak de sterkste stap in de strijd tegen geweld Geeft je kind een kans terug in de gemeenschap te komen 124 titel

125 Supporters en Schaamte Schaamte is niet gelijk aan vernedering Schaamte en sociale aanpassing 125 titel

126 Wat kunnen supporters doen? Aanwezig zijn: fysiek, per telefoon, per , met de post Je boodschap versterken Voor veiligheid zorgen bij een crisis Voor afkoeling zorgen bij een crisis Helpen bij een sit-in, een relatiegebaar Onderhandelen met je kind 126 titel

127 Wie is een geschikte supporter In principe kan iedereen supporter zijn: familie, vrienden, buren, kennissen, leerkrachten, collega s, Mensen die wat verderaf staan kunnen een zeer belangrijke impact hebben, als vertegenwoordiger van de ruimere samenleving. 127 titel

128 Wie is geen geschikte supporter Mensen die (blijven) domineren, hun eigen wil volgen ipv de ouders te steunen. Mensen die gewelddadig gedrag naar het kind stellen. Goed is beter dan perfect 128 titel

129 De supportersmeeting Vooraf: Maak een lijst met alle mogelijke supporters Zoek een moment dat voor veel mensen zal uitkomen stel een brief op met een uitnodiging en verstuur deze naar je supporters (zie voorbeeld) 129 titel

130 Beste, We schrijven u omdat we graag uw steun willen vragen. We hebben kinderen en zien ze allemaal heel graag. Onze zoon/dochter (naam) stelt op dit moment echter vaak extreem gedrag, waardoor we erg ongerust zijn over zijn/haar ontwikkeling. We vinden het onze taak en verantwoordelijkheid als ouders om alles te doen wat we kunnen om dit gedrag in goede banen te leiden. We volgden een training waar we leerden hoe we de methode van geweldloos verzet kunnen gebruiken. Eén van de pijlers van deze methode is het opbouwen van een netwerk van supporters, die ons in onze taak als ouders kunnen ondersteunen. Als ouders zouden we uw steun hierin erg waarderen. Als u zelf bereid bent ons te ondersteunen, willen we u dan ook vriendelijk uitnodigen op een bijeenkomst die zal doorgaan op. Hier zullen we de basis van deze methode uitleggen en samen nadenken hoe een supportersnetwerk hierbij kan helpen. Als u ons graag wil steunen, maar niet aanwezig kunt zijn op deze bijeenkomst, sturen we u het verslag door, zodat u ook op de hoogte bent. Ook als u ons enkel mentaal steunt, en op dit moment geen ruimte hebt voor meer praktische steun, is dit voor ons erg waardevol! Met vriendelijke groeten, 130 titel

131 De supportersmeeting De meeting zelf: 1. gedetailleerde probleemomschrijving door de ouders 2. supporters beschrijven hun relatie tot het kind en de ouders. 3. ouders leggen uit dat ze het negatieve gedrag van hun kind niet langer accepteren, dat ze zich hiertegen zullen verzetten zonder gebruik te maken van geweld, en vragen welke steun ze van supporters kunnen krijgen 4. de supporters bedenken welke rol ze hierin kunnen spelen 5. de ouders leggen uit hoe het verdere verloop zal gaan na de meeting 6. opstellen van een mailinglist, telefoonlijst 7. de ouders maken een verslag 131 titel

132 De supportersmeeting Achteraf: Het verslag wordt doorgestuurd naar supporters die niet aanwezig konden zijn, zij kunnen zo hun steun aanvullen. Alle supporters contacteren het kind (schriftelijk, telefonisch, bezoekje). Ze vertellen dat ze op de hoogte zijn van het probleem en dat ze de ouders zullen ondersteunen in hun poging dit op te lossen Bij een crisis contacteren de ouders de supporters, deze contacteren opnieuw het kind titel

133 Geweldloos verzet en nieuwe autoriteit Goed is beter dan perfect I did it My Way 133 titel

134 Ouders in groep Transparantie, delen van het geheim Aanmoediging Structuur Efficientie 134 titel

135 Geweldloos verzet: een anker voor je kind 'Een schip moet maar 5 van richting te veranderen, om in een andere haven te komen.' 135 titel

136 Inhoud Voorstelling Gevolgen van agressie/destructie New authority NVR toolkit Oefenen Vragenrondje. 136 titel

137 voorstelling PAika: psychiatrische afdeling infants, kinderen en adolescenten Drie leefgroepen: - t Ketje: 5 kleuters, daghospitalisatie - Kids: 6 kinderen, opname - Teens: 9 tieners, opname Diagnostiek en eventueel behandeling 137 titel

138 138 titel

139 Gevolgen van agressie/destructie machteloosheid, angst, controleverlies, twijfel strakke regels en structuur, straffen besmettingsgevaar Gebrek aan vertrouwen Splitsing binnen team op alle niveau s Oordeel en veroordeel Falen van communicatie Falen van ondersteuning Vervroegd beëindigen van opnames Falen van communicatie en ondersteuning van ouders 139 titel

140 Gevolgen van agressie/destructie Meer van hetzelfde : strakkere regels, meer regels Minder van hetzelfde : opgeven, onvoorwaardelijk blijven graag zien en wachten ESCALATIE 140 titel

141 Escalatieprocessen Types van escalatie : complementaire ouders geven toe voor de lieve vrede toegevingen leiden tot verhoging eisen / bedreiging / extremer gedrag toegeeflijke houding over hele linie, soms uit angst (instorten, weglopen, zelfmoord) symmetrische vijandigheid creëert vijandigheid escalatie van vijandigheid

142 Escalatieprocessen Interactie tussen beide processen Escalatie gekoppeld aan incident vs escalatie die zich over de tijd installeert

143 Traditionele Autoriteit Formeel, afstandelijk Late werkuren, gsm, Gelijk halen Hij moet en zal luisteren. Onmiddellijkheid Ik sprak haar aan en ze stapte gewoon weg, wat een lef! Ongehoorzaamheid = Falen van de leider Als er niet geluisterd wordt, ben ik een zwakke opvoeder. Controle, gehoorzaamheid Je moet doen wat ik zeg. Hiërarchisch, individualistisch Hier ben ik de baas! Nieuwe Autoriteit Persoonlijk, nabijheid Ik ben geïnteresseerd in wat je doet omdat dat mijn verantwoordelijkheid is. Hulp halen Ik moet dit niet alleen verdragen Volharding Ik sprak haar aan, ze stapte weg en 2 dagen later hadden we het erover in de auto. Ontspoord gedrag = Gedeelde verantwoordelijkheid Ik moet dit doen om jou te helpen een oplossing te vinden. Autonomie Ik moet doen wat ik zeg. Verbindend netwerk Ik ben geautoriseerd door jouw familie, de gemeenschap, om dit gedrag te stoppen.

144 NA - Waakzame zorg De basis van de praktische uitwerking van de Nieuwe Autoriteit Een breder concept dat de ideeën van geweldloos verzet omvat Waakzame zorg verwijst naar inspanningen van ouders om een aandachtige en betrokken aanwezigheid in het leven van het kind te vestigen terwijl ze actie ondernemen om risico s terug te dringen en weerstand te bieden aan negatief en gevaarlijk gedrag

145 Waakzame zorg Varieert volgens kind, leeftijd, familiale omstandigheden, en risico dat kind loopt 3 niveau s *Alerte zorgzame aandacht = Informele open dialoog *Gefocuste aanwezigheid = Gerichte aandacht en bevragen = Heldere afspraken en gevolgen *Bescherming = Eenzijdige actie op initiatief van de autoriteitsfiguur = Geweldloos Verzet

146 NA - Netwerk Een netwerk als alternatief voor ik-gebonden autoriteit Indien ik hulp van buitenaf nodig heb, wil dit zeggen dat ik niet competent ben ik-gebonden autoriteit = hoe haal ik mijn gelijk of hoe doe ik hem of haar gehoorzamen Netwerk gedragen autoriteit = welke hulp kan ik krijgen of hoe kan ik anderen vinden die mij steunen Opnieuw waarderen en activeren van een ondersteunend netwerk haalt de autoriteitsfiguur uit zijn hulpeloosheid en machteloosheid Ik sta er niet alleen voor Mijn autoriteit wordt gelegitimeerd vanuit de gedragenheid ervan door mijn persoonlijke of maatschappelijke netwerk

147 NA - Zelfcontrole Je kan enkel je eigen handelen sturen en onder controle houden Pogingen tot controle over het gedrag van de jongere leiden tot escalatie Niet-controlerende houding aannemen: Kijk naar jezelf Vermijd acties met de boodschap ik ben de baas Je neemt de verantwoordelijkheid om escalatie te vermijden Laat u niet provoceren Stel uw reactie uit (smeed het ijzer als het koud is) Markeer (bv. bookmark)

148 NA - Aanwezigheid Aanwezigheid ipv afstand en onvoorwaardelijk vertrouwen Paradox van privacy (= afstand ipv nabijheid) Onvoorwaardelijk vertrouwen en acceptatie van ongezonde grenzen Haar kamer is haar territorium. Zij heeft privacy nodig en dit moet ik respecteren Als hij niet doet wat ik zeg zet ik hem buiten NA: ik ben jouw opvoeder. Ik ben hier en ik zal hier blijven ook al is dat lastig voor jou en voor mij. Ik zal niet toegeven aan de druk jou met rust te laten. Ik kan, wil en zal jou als opvoeder niet opgeven.

149 Basisprincipes NA Gebruik gezag zonder te forceren. definieer de doelen op een goede en duidelijke manier. zelfcontrole. Smeed het ijzer als het koud is. respecteer het kind. 150 titel

150 NVR - toolkit Bookmark Announcement - Aankondiging SMS Herstelbeweging verzoeningsgebaar- - relatiegebaar Andere interventies 151 titel

151 bookmark Voorbeeld: ik kan dit gedrag niet accepteren, ik ga met mijn collega overleggen wat we gaan doen en dan kom ik er later op terug bladwijzer korte zin die de discussie sluit Uitstel van reactie om escalatie tegen te gaan Minder spanning bij kind en begeleider Smeed het ijzer als het koud is 152 titel

152 bookmark en jij denkt dat het kind dan stopt met dat gedrag, het is hier wel kinderpsychiatrie en dan doen de andere kinderen vrolijk mee zeker onze kinderen zijn niet sterk genoeg, ze kunnen de spanning niet aan om te moeten wachten de kinderen verwachten toch een sanctie en daardoor escaleert het toch het wordt toch time out, dus waarom dan niet direct ingrijpen, dan hebben we dat al achter de rug 153 titel

153 announcement Tekst geschreven door het team Voor een individueel kind of leefgroep Wat? - gedrag dat men niet langer accepteert -verantwoordelijkheid en aanwezigheid van team benoemen -eigen gedragsverandering benoemen (je kan enkel je eigen gedrag controleren) -eigen engagement benoemen -ceremonie - ritueel Voorlezen in de kamer van het kind of in de leefgroep, zittend op de grond, door verschillende teamleden Ophangen in kamer of leefgroep Gedrag neemt vaak toe SMS 154 titel

154 Announcement Emma, We zien dat je het de laatste weken zeer moeilijk hebt in de leefgroep. Soms lukt het je om zeer constructief deel te nemen aan de groepsactiviteiten, soms lukt dit minder (of helemaal niet) ondanks je inzet en goede bedoelingen. Wij zijn en blijven er voor jou. We zullen hulp, verzorging en afgrenzing blijven aanbieden omdat we dat belangrijk vinden, omdat dat onze verantwoordelijkheid is. Als PAika willen we staan voor een rustig en veilig klimaat, op elk moment, voor elke jongere. Agressief gedrag bedreigt deze groepssfeer en we kunnen dat dan ook niet accepteren. Emma, we aanvaarden het niet meer dat voorwerpen uit de leefgroep worden gehaald om ze te vernietigen en te misbruiken, om jezelf of anderen te verwonden. We zullen er alles aan doen opdat de leefgroep ook voor jou een positieve en veilige omgeving wordt en blijft. Het PAika team 155

155 announcement Ze gaan ons uitlachen en scheuren dan het blad kapot, heel constructief ze luisteren toch niet ze lopen weg en dan wordt het nog erger?? Ja, laat maar 156 titel

156 SMS SMS = silent message sending = sit in op afdeling 3 soorten: - T-SMS of Team-SMS - G-SMS of gecombineerde SMS - I-SMS of individuele SMS In stilte aanwezig zijn om boodschap van protest over te brengen 157 titel

157 SMS 158 titel

158 T-SMS Eergisteren heb je opnieuw twee stoelen kapot gegooid, we hebben je vorige week gezegd dat we dat niet langer konden accepteren. We zullen nu wachten op een voorstel tot oplossing van jou SMS door het team; 2 op kamer, 1 op gang Niet enkel leefgroepbegeleiding Op de kamer van het kind; 20 minuten Achteraf wordt er niet meer op teruggekomen 159 titel

159 T-SMS Wat niet? - geen dialoog of uitnodiging tot communicatie (= Kracht van de stilte en aanwezigheid) - het is niet de bedoeling dat het kind zich goed gedraagt tijdens de SMS bespreek op voorhand mogelijke reacties teamlid op de gang om kind op te vangen - niet gericht op het zoeken naar een oplossing kind zal zelden een goede oplossing kunnen aanreiken - we moeten winnen 160 titel

160 T-SMS Bepaal op voorhand het tijdstip/duur Bespreek het goed met collega s Zorg voor tijd achteraf Bespreek op voorhand wanneer men de SMS stopt 161 titel

161 T-SMS onze kinderen flippen dan helemaal ik ben bang van die jongen, en dan moet ik daar in die kamer gaan zitten en mag ik niks zeggen, mij niet gezien structureren is zo belangrijk, en nu moet dit kind dat opeens zelf kunnen en mag ik geen structurerende interventies geven? arm kind, ik krijg dat niet over mijn hart, ze hebben al zo veel meegemaakt 162 titel

162 G-SMS Teamlid vergezeld van ouders; tweede teamlid op de gang Op afdeling Bevordert betrokkenheid ouders Bv. Agressie van het kind in het weekend, ernstige conflicten in de leefgroep die ouders komen al amper op bezoek, en dan moeten ze nu nog een keer extra komen 163 titel

163 G-SMS 164 titel

164 I-SMS Door 1 teamlid; geen betrokken partij, smeed het ijzer als het koud is ik vind het spijtig wat er gisteren gebeurd is Geen preek, geen discussie, geen vragen, geen waarom Kort Betrokkenheid tonen 165 titel

165 herstelbeweging Basisidee: - veilige leefgemeenschap - verantwoordelijkheid van HV - uitnodigen van kind Verschillende vormen 166 titel

166 herstelbeweging 167 titel

167 herstelbeweging Zo komen ze er wel makkelijk van af ze menen het toch niet die grijns als ze dan een lelijke tekening op onze tafel gooien 168 titel

168 verzoeningsgebaar = RELATIEGEBAAR Belangrijke relationele waarde je bent de moeite waard Niet afhankelijk van het gedrag van het kind Voorbeeld: uiting geven van waardering, lekkere maaltijd klaarmaken, aangeven dat je zelf spijt hebt van kwaadheid, Gaat soms verloren in alle negativiteit en spanning 169 titel

169 verzoeningsgebaar wij zijn op en moe, we hebben geen energie meer Ze vragen al zoveel aandacht de kinderen moeten dat dan ook doen is het weer aan ons, kunnen de psychologen of therapeuten dat niet doen? ik geef al zo veel positieve bekrachtiging 170 titel

170 Supportersmeeting Steun van het netwerk Gezag krijg je van elkaar Geheimhouding doorbreken = isolatie doorbreken, taboe doorbreken 171 titel

Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet. Debatlunch 09/06/2017

Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet. Debatlunch 09/06/2017 Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet Debatlunch 09/06/2017 Wat is NVR/NA? NVR staat voor Non-violent Resistance Geweldloos verzet; beide begrippen zijn belangrijk NA staat voor New Authority of nieuwe

Nadere informatie

New Authority en Nonviolent Resistance in kinderpsychiatrie

New Authority en Nonviolent Resistance in kinderpsychiatrie New Authority en Nonviolent Resistance in kinderpsychiatrie Karolien ten Haaf UZ Brussel, PAika NVKVV Dag van Verpleegkundigen in de Geestelijke Gezondheidszorg Oostende, 21 maart 2012 PAika Psychiatrische

Nadere informatie

Een inspirerende prikkel vanuit het gedachtegoed van Haim Omer rond Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet

Een inspirerende prikkel vanuit het gedachtegoed van Haim Omer rond Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet Een inspirerende prikkel vanuit het gedachtegoed van Haim Omer rond Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet Relinde van Lier www.nagvopschool.be Inspiratiedag Verhogen gekwalificeerde uitstroom 26/11/2015

Nadere informatie

Webinar Nieuwe Autoriteit. Prof. Dr. Sarah Bal (UZ Gent)

Webinar Nieuwe Autoriteit. Prof. Dr. Sarah Bal (UZ Gent) Webinar Nieuwe Autoriteit Prof. Dr. Sarah Bal (UZ Gent) Nieuwe autoriteit Een andere manier van autoriteit geweldloos en geweldig Prof. Dr. Sarah Bal UZ, Gent VCOK, de Opvoedingswinkel 2 Ik volg deze Webinar

Nadere informatie

Nieuwe Autoriteit of verbindend gezag

Nieuwe Autoriteit of verbindend gezag Cross-over Nieuwe Autoriteit of verbindend gezag Familie, school en gemeenschap Haim Omer Lerend Netwerk in Limburg Kristof Das (KHLim), Joyce Mondelaers (KHLim-Banaba) Hervé Meykens (THHI-Tessenderlo)

Nadere informatie

Waakzame zorg bij tieners, een uitdagende opdracht voor ouders. OO-camp: ondersteuning aan gezinnen met jongeren 30/11/2015 Frank Van Holen, PhD

Waakzame zorg bij tieners, een uitdagende opdracht voor ouders. OO-camp: ondersteuning aan gezinnen met jongeren 30/11/2015 Frank Van Holen, PhD Waakzame zorg bij tieners, een uitdagende opdracht voor ouders OO-camp: ondersteuning aan gezinnen met jongeren 30/11/2015 Frank Van Holen, PhD Waakzame zorg Term uit gedachtengoed uitgewerkt door Haim

Nadere informatie

Nieuwe Autoriteit & Geweldloos Verzet. 16 oktober 2015 Prakticum

Nieuwe Autoriteit & Geweldloos Verzet. 16 oktober 2015 Prakticum Nieuwe Autoriteit & Geweldloos Verzet 16 oktober 2015 Prakticum NA en GV probeert een antwoord te geven op volgende vraag Hoe kunnen we met die conflicten omgaan, zodat we vooral de positieve krachten

Nadere informatie

Nieuwe Autoriteit. Geweldloos Verzet

Nieuwe Autoriteit. Geweldloos Verzet Nieuwe Autoriteit Nieuwe aanpak van omgaan met grensoverschrijdend gedrag Geweldloos Verzet Begeleiding: Nicky Charle Geïnspireerd op Haim Omer 7 februari 2017 Netwerkevenement LOP Oostende Hoe? Empoweren

Nadere informatie

Achtergrond. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school 27/08/2015.

Achtergrond. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school 27/08/2015. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school www.nagvopschool.be Nicky Charle (De Leerexpert) Barbara van de Vreken en Tine Vervloet (OVSG) Achtergrond Haim Omer en medewerkers

Nadere informatie

Opvoedingsondersteuning

Opvoedingsondersteuning Opvoedingsondersteuning Voor ouders van tieners met methodiek Geweldloos Verzet/Nieuwe Autoriteit Naima Annouri Jamal El Boujddaini Overzicht inhoud en methoden van Geweldloos Verzet Steun Actieve weerstand

Nadere informatie

Leerlabo Nieuwe Autoriteit

Leerlabo Nieuwe Autoriteit Leerlabo Nieuwe Autoriteit 6 mei 2019 Katrin Timmermans & Babette Van den Bruel Inhoud Nieuwe autoriteit 5 pijlers Waakzame zorg Geweldloos verzet Eenzijdige acties Basis & Secundair Onderwijs Omvattende

Nadere informatie

Stilte is soms het beste antwoord! Dalai Lama

Stilte is soms het beste antwoord! Dalai Lama Stilte is soms het beste antwoord! Dalai Lama Interventies Verbindend Gezag Toepassing: Gezinnen Scholen Leefgroepen Wijken Problematiek Escalaties Negatieve spiraal van toegeven Gevoel van machteloosheid

Nadere informatie

VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND. Lenny Rodenburg, 18 april 2018

VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND. Lenny Rodenburg, 18 april 2018 VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND Lenny Rodenburg, 18 april 2018 DE PRINCIPES VAN GEWELDLOOS VERZET VERTAALD NAAR: Lenny Rodenburg, 18 april 2018 Kinderen die

Nadere informatie

#verbindendgezag. Van straf naar geweldloos verzet. bij agressief en oppositioneel gedrag

#verbindendgezag. Van straf naar geweldloos verzet. bij agressief en oppositioneel gedrag Van straf naar geweldloos verzet bij agressief en oppositioneel gedrag Verbindend gezag in onderwijs www.lorentzhuis.nl Twitter @Lorentzhuis en @VerbindendGezag #verbindendgezag Zoeken naar gezag: boekenkasten

Nadere informatie

Omgaan met moeilijk gedrag. CLZ studiedag 29 april 2016

Omgaan met moeilijk gedrag. CLZ studiedag 29 april 2016 Omgaan met moeilijk gedrag CLZ studiedag 29 april 2016 Bedenkingen - vragen Wat kan ik nog doen? Ik heb al alles geprobeerd? Ik ben doodmoe als ik thuiskom Ik heb nog 23 andere leerlingen in de klas Hoort

Nadere informatie

Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel

Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel Nieuwe Autoriteit Children s Zone Kiel Stijn Wielemans 20/03/2017 Inhoud Wie ben ik? Voorstelling Jeugdzorg Emmaus Antwerpen Nieuwe Autoriteit Wie ben ik? Jeugdzorg Emmaus Antwerpen Jeugdzorg Emmaus Antwerpen

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

(c) en 1

(c) en  1 Gezag vanuit verbinding Kennismaking met Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet Vrije Lagere School Hollebeek, Temse 29 november 2016 Begeleiding: Hilde Leonard 1965, opleiding pedagogiek KUL 10 jaar vormingswerk

Nadere informatie

Wacht maar tot ik groot ben!

Wacht maar tot ik groot ben! www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen

Nadere informatie

Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding

Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding Nationaal congres leerlingbegeleiding Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding Zeist, 17 maart 1 Destructief gedrag Automutilatie Wat zijn de eerste woorden die bij je boven komen? Wat roept dat bij

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Training voor ouders van angstige kinderen op basis van geweldloos verzet

Training voor ouders van angstige kinderen op basis van geweldloos verzet Training voor ouders van angstige kinderen op basis van geweldloos verzet Als dit als ouder je uitdaging wordt Beschermen: belangrijk(st)e taak van ouders Maar hoever ga je. Dilemma bij angstige kinderen:

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op

Nadere informatie

GRIP OP PRIKKELBAARHEID

GRIP OP PRIKKELBAARHEID WEES WELKOM OM TE GLUREN BIJ GRIP OP PRIKKELBAARHEID Een multidisciplinair programma voor mensen met Hersenletsel Niels Farenhorst: Psycholoog Wouter Oonk: Psychomotorisch therapeut VIDEO Doel Het leren

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen;

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen; Pesten op school Veel gestelde vragen Wat doe je als je kind gepest wordt? Maak voldoende tijd voor een gesprek; laat je kind vertellen wat er zich afspeelt en hoe het zich voelt; Neem het verhaal van

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Leony Coppens Carina van Kregten Symposium Pleegzorg 2014 Waar blijft het kind? 11 maart 2014 Wat gaan we vandaag doen? Wie zijn wij?

Nadere informatie

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Geestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep

Geestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep Geestig 2017 Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep basisprincipes van het scheppen van een positief klimaat, het bieden van structuur en herstelgericht reageren op ongewenst gedrag YES I

Nadere informatie

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen 1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking

Nadere informatie

Kanjertaal voor ouders

Kanjertaal voor ouders Kanjertaal voor ouders 1. Maak dagelijks echt contact met je kind Werk aan een goede relatie met je kind Een kind heeft behoefte aan een goede relatie met jou. Het wil zich gezien en gehoord voelen door

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Protocol veilig klimaat

Protocol veilig klimaat Protocol veilig klimaat Onze school wil een veilige school zijn voor iedereen. Kernwoorden hierbij zijn respect voor en acceptatie van elkaar. Een goede samenwerking tussen personeel, ouders/verzorgers

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging

Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Als iemand in jouw omgeving zichzelf beschadigt is dat erg ingrijpend. Het kan allerlei emoties oproepen. Je bent misschien erg verdrietig, boos of je voelt

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

bespreekbaar stellen en ontrafelen van geweld 1

bespreekbaar stellen en ontrafelen van geweld 1 Datum: 31/10/2013 Auteur: Kris De Groof Versie: def Herkomst: Methodisch kader Aan de Slag Doel: Bestemming: Handelingskader 1712 bespreekbaar stellen en ontrafelen van geweld 1 1. Mogelijke introductie

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT

ASSERTIVITEIT ASSERTIVITEIT WWW.I-LEARNING.BE - WAT IS ASSERTIVITEIT? Subassertief, agressief, manipulatief of assertief? Assertief gedrag Assertief ben je als je op een vriendelijke, kalme manier opkomt voor je mening,

Nadere informatie

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school. Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke

Nadere informatie

DOEL: INZICHT IN CONFLICTHANTERING

DOEL: INZICHT IN CONFLICTHANTERING Conflicten hanteren DOEL: INZICHT IN CONFLICTHANTERING Conflicten hanteren Het is makkelijk om kwaad te worden. Maar hoe slaag je er in het conflict in goede banen te leiden en voorkom je dat het onnodig

Nadere informatie

PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG

PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG Op de Lidwinaschool gelden algemene gedragsregels voor leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en andere medewerkers. Die staan beschreven in een gedragscode.

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf

Nadere informatie

Doel. Wat heb je nodig? Spelregels.

Doel. Wat heb je nodig? Spelregels. Doel. Dit spel is een concrete tool dat de dialoog rond eerlijkheid mogelijk maakt. Aan de hand van herkenbare situaties worden 10 tot 12 jarigen uitgenodigd voor zichzelf na te denken over wat eerlijk

Nadere informatie

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Even voorstellen 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 2 Ik geloof dat iedereen zijn eigen manier heeft om

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Kind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen!

Kind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind & echtscheiding Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind in een echtscheidingssituatie Per jaar belanden ongeveer 70.000 kinderen in een echtscheiding. De gevolgen van een echtscheiding

Nadere informatie

Wiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje

Wiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje Wiekslag Speciaal Vanuit het kamertje Uw dochter van vijf vraagt hoe baby's in een buik komen. Uw zoontje van vier laat trots zijn stijve piemeltje zien. Uw 9-jarige moet er ineens niet meer aan denken

Nadere informatie

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Eerst de relatie, dan de communicatie In de communicatie tussen personen Inhoudsaspect Feiten Gebeurtenissen Resultaten Adviezen Relatieaspect Wat speelt tussen

Nadere informatie

HEB JE HUISWERK VANDAAG?

HEB JE HUISWERK VANDAAG? BLAD 1 HEB JE HUISWERK VANDAAG? Je kind moet thuis werken voor school. In de agenda kan je kijken wat je kind moet doen. Wat moet je doen? 1 Maak oefening 1 op blad 2: Wat doet je kind na de school? 2

Nadere informatie

3/12/2013. Mijn broer heeft ADHD. Mijn broer heeft ADHD. Mijn grote broer heeft ADHD. Het zal je broer maar wezen. Ouders opgepast

3/12/2013. Mijn broer heeft ADHD. Mijn broer heeft ADHD. Mijn grote broer heeft ADHD. Het zal je broer maar wezen. Ouders opgepast Mijn broer heeft ADHD Mijn broer heeft ADHD Ouders hebben twee of meer kinderen Waarvan één (soms ook meerdere) stoorzender(s) Hoe houden we dit gezin in evenwicht? Waar moeten we op letten? Het zal je

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine

Nadere informatie

Zorg voor Jezelf Gids

Zorg voor Jezelf Gids Zorg voor Jezelf Gids Ontdek welke 3 gewoontes je tegenhouden om een relaxed leven te hebben Wat ga je ontdekken? W e l k e g e w o o n t e s j e i n z e t i n e e n p o g i n g e e n s t r e s s v r i

Nadere informatie

Jonge kinderen met afstemmingsproblemen in hun relatie tot de omgeving. Rob Neyens 20.11.2012

Jonge kinderen met afstemmingsproblemen in hun relatie tot de omgeving. Rob Neyens 20.11.2012 Jonge kinderen met afstemmingsproblemen in hun relatie tot de omgeving Rob Neyens 20.11.2012 Inhoud 1. Algemeen 2. Overleg met de leerkracht en ouders 3. Kennismaking 4. Communicatie bij kinderen met autisme

Nadere informatie

Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht...

Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Tijd (duur)... 2 Locatie... 2 Materiaal...

Nadere informatie

COMPLEXERE MAATSCHAPPIJ:

COMPLEXERE MAATSCHAPPIJ: COMPLEXERE MAATSCHAPPIJ: NESTEN KRIJGEN DEUKEN OUDERLIJKE STRESS: WEINIG TIJD OM TE COMMUNICEREN. WE GROEIEN UIT ELKAAR EMOTIONELE STRESS: VEEL VERLIESERVARINGEN Even reflecteren naar eigen handelen. Heb

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Probleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken

Probleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken Probleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken Albert Janssens 12.12.2011 Kinderen die probleemgedrag stellen, raken ons in ons werk en in onze persoon. In ons werk: Gevoel van te weinig aandacht voor

Nadere informatie

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van

Nadere informatie

Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering

Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering Identiteit en Autoriteit een contextuele benadering Hans Bom en Eliane Wiebenga www.lorentzhuis.nl e-mail: info@lorentzhuis.nl twitter: @VerbindendGezag Opbouw van de workshop 1. Systeemvisie op identiteit

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Hechtingsproblemen. Wat betekent dit en hoe ga je hiermee om?

Hechtingsproblemen. Wat betekent dit en hoe ga je hiermee om? Hechtingsproblemen Wat betekent dit en hoe ga je hiermee om? Even voorstellen. Vera Ram Orthopedagoog/ Zorgcoördinator (en lid van de directie) op de Mr de Jonghschool (cl 4, ZMOK) Eerder: leerkracht,

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

LEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN

LEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN In deze huiswerkopdracht wordt uitgelegd wat leefregels en ik-ben-opvattingen zijn en het belang ervan bij het doorbreken van gewoontepatronen. Een voorbeeld van Marjolijn illustreert hoe leefregels en

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Mindfulness voor kinderen en ouders

Mindfulness voor kinderen en ouders Mindfulness voor kinderen en ouders Anne Formsma, MSc. UvA minds/uva minds You Inhoud Wat is Mindfulness? Waarom Mindfulness voor kinderen en ouders? De training Oefeningen Video Oefening Wat is Mindfulness?

Nadere informatie

Omgaan met lastige leerlingen op de ISK

Omgaan met lastige leerlingen op de ISK Omgaan met lastige leerlingen op de ISK Pedagoog, leraar, intern begeleider, zorgcoördinator, schoolleider en adviseur. Verwachtingen Training Omgaan met lastige leerlingen op de ISK Inhoud van de workshop

Nadere informatie

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten Susanne Hühn Het innerlijke kind angst loslaten Inhoud Inleiding 7 Hoe ontstaat angst? 11 Wegen uit de angst 19 Het bange innerlijke kind leren kennen 35 Meditatie Het bange innerlijke kind leren kennen

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Opleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl. Begeleiden van pabostudenten

Opleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl. Begeleiden van pabostudenten Opleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl Begeleiden van pabostudenten Dit stuk geeft je handvatten bij de begeleiding van een pabostudent. Als

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

TIPS VOOR HET COMMERCIËLE TELEFOONGESPREK

TIPS VOOR HET COMMERCIËLE TELEFOONGESPREK TIPS VOOR HET COMMERCIËLE TELEFOONGESPREK 1. Behandel de klant met respect. Hij is net als jij een weldenkend persoon die in staat is een eigen oordeel te vormen. 2. Wek geen verwachtingen waaraan je niet

Nadere informatie

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE

Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang

Nadere informatie

In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling

In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling 1. Aandachtspunten voor een gesprek met ouders i.v.m. een vermoeden van kindermishandeling: Als je je zorgen maakt over een

Nadere informatie

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.

Nadere informatie

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben. Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek

Nadere informatie

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen:

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen: Pedagogische opleiding theorie Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback Doelstellingen De kennis over de begrippen:, feedback, opleiden en leren kunnen uitdrukken en verfijnen Doelstellingen De voornaamste

Nadere informatie

Aflevering 2: Solliciteren

Aflevering 2: Solliciteren Aflevering 2: Solliciteren Vragen vooraf: Heb je wel eens gesolliciteerd naar een baan? Hoe deed je dat? Heb je een curriculum vitae? Hoofditem Fragment 1 Korte inhoud: Milouska en Bayu kijken hoe je kunt

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Geweldloos Verzet & Nieuwe Autoriteit versus hechting en veiligheid: verenigbaar? A. Lampo Kind & Gezin,

Geweldloos Verzet & Nieuwe Autoriteit versus hechting en veiligheid: verenigbaar? A. Lampo Kind & Gezin, Geweldloos Verzet & Nieuwe Autoriteit versus hechting en veiligheid: verenigbaar? A. Lampo Kind & Gezin, 25.10.2012 GGZ voor jonge kinderen en hun ouders gaat over: ouderschap veiligheid in hechting en

Nadere informatie