ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN

Transcriptie

1 ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN Naam auteur C.H. de Vries van der Goot Vakgebied Management & Organisatie Titel Actief leren door samenwerken Onderwerp Hypothecaire lening en belastingvoordeel Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 4 e klas Havo Sleuteltermen Actief leren, samenwerken, hypotheekvormen, belastingvoordeel, stappenplan Bibliografische referentie De Vries van der Goot, C.H., (2015). Hypothecaire lening - Door samenwerken actiever leren en goede resultaten? Amsterdam: Instituut voor de Lerarenopleiding UvA. Studentnummer Begeleider(s) Peter Uylings Beoordelaar(s) Rijkje Dekker en Remco van Dijk Datum 3/11/2015 (OO1) en 5/1/2016 (OO2) 1

2 1 Samenvatting van Paper 1 Voor mijn lessenserie hanteer ik de volgende ontwerphypothese: Als ik in mijn lessenserie ervoor zorg dat leerlingen actiever gaan leren met behulp van een aansprekende samenwerkingsopdracht met als belangrijk onderdeel het stappenplan Oplosvaardigheden, zal dit bijdragen aan een meer actieve houding en betere resultaten (t.o.v. controle klas) op toepassingsvraagstukken van het onderwerp Hypothecaire lening. Mijn ontwerp bevat de volgende ontwerpregels: 1. Het onderwerp is Hypothecaire lening en het berekenen van het belastingvoordeel met behulp van de belastingschijven. 2. Het betreft een aansprekende samenwerkingsopdracht die aansluit bij de belevingswereld van havisten. 3. Gebruikt wordt het driefasenmodel van Marzano en Miedema (2013). In het denken-deel aandacht voor vaktaal. In het doen-deel het stappenplan Oplossingsvaardigheden van Vernooij (2003). 4. Ik zal het ontwerp toepassen in 4 Havo met 18 leerlingen. 5. Ik heb hiervoor 4 lesuren van 50 minuten. Ik zal het effect van mijn interventie op de actieve houding van de leerlingen evalueren met behulp van een time on task meting. Het effect op het leerresultaat zal ik meten met behulp van een summatieve toets welke ook in een controlegroep wordt gegeven. Vervolgens zal uit de analyse blijken of mijn interventie een beter resultaat laat zien op toepassingsvraagstukken. 2 De lesopzet - Ee huis oor? Voorafgaand aan deze lessenserie hebben de leerlingen een interview moeten houden met hun ouders over hun koophuis en bijbehorende hypotheek (bijlage 1 vragenlijst). Ook is een formatief toetsje afgenomen om het kennisniveau van de leerlingen (plus controlegroep) over het onderwerp te bepalen (bijlage 2). Aan het begin van de lessenserie licht de docent toe wat we in deze vier lessen gaan doen en wat we ermee willen bereiken (bijlage 4 leerdoelen). In de eerste les zal aan de hand van een onderwijsleergesprek aandacht besteed worden aan de financiële kant van het kopen van een huis. We gaan in op de verschillende hypotheekvormen en maken hierbij gebruik van de input van de leerlingen over hun thuissituaties. Ook de verschillen op het gebied van aflossing plus rente en het berekenen ervan komen aan bod. Daarna gaan de leerlingen zelf oefenen en wordt indien wenselijk een opgave klassikaal besproken. Met behulp van het stappenplan van Vernooij (2003) wordt een oefenopgave over het berekenen van inkomstenbelasting en belastingvoordeel voorgedaan (bijlage 4). De docent doet dit door hardop te denken en de leerlingen moeten het achterliggende stappenplan achterhalen. Ook zal een aantal vaktermen aan bod komen en de betekenis hiervan praktisch worden toegelicht. In een onderwijsleergesprek worden de bevindingen van de leerlingen besproken en wordt het stappenplan zichtbaar gemaakt op het bord. In de aansluitende les mogen de leerlingen gaan oefenen met een opgave uit het boek en het stappenplan zelfstandig gaan toepassen (toepassingsvraagstuk, 12.7). 2

3 Halverwege de tweede les worden de leerlingen in groepjes verdeeld. De leerlingen krijgen uitleg over de samenwerkingsopdracht (bijlage 4). Zij gaan voor een gast op zoek naar een huis en zullen moeten inventariseren wat zijn/haar wensen zijn. Met behulp van een conceptmap gaan we op zoek naar de onderdelen van dit wensenlijstje (dus type huis, locatie, budget, voorkeur hypotheekvorm, etc.). Tijdens dit deel komt de teamleider van de bovenbouw in de les en kunnen de leerlingen gericht vragen stellen aan hun opdrachtgever. In de derde les is tijd ingeruimd om de oefenopgave 12.7 te bespreken. Daarna gaan de teams werken aan de samenwerkingsopdracht. Ze mogen zelf bepalen wat de vorm wordt van hun eindproduct. Ze weten wel dat het product aan bepaalde (inhouds-)eisen moet voldoen en dat ze de teamleider enthousiast moeten maken, aangezien hij uiteindelijk het winnende team gaat kiezen. De docent loopt rond en begeleidt de groepen waar nodig. Tegen het einde van deze les wil de docent van ieder team het financiële plaatje zien, waaruit blijkt dat ze de geleerde oplosvaardigheden kunnen toepassen in de deze case. In de vierde les (tweede deel van het blokuur) gaan de groepen hun eindproduct voorleggen aan de teamleider en bepaalt hij samen met de klas welk team de opdracht het beste heeft uitgevoerd. Zaken als creativiteit en enthousiasme spelen ook een rol, maar de financiële onderbouwing van het eindproduct is het belangrijkst. Aan het einde van de les wordt besproken of de leerdoelen behaald zijn en gevraagd wat de leerlingen ervan vonden. Na deze les wordt in de eerstvolgende les een SO gegeven over dit onderwerp. 3 Onderbouwing lesopzet In deze lessenserie zijn de ontwerpregels van mijn hypothese nader geconcretiseerd. Bij het ontwerpen heb ik continu twee uitgangspunten voor ogen gehouden: 1. De leerlingen moeten zelf actief met de stof bezig gaan. 2. Een groot deel van de lestijd gaat naar het aanleren van oplosvaardigheden van een toepassingsvraagstuk. In de lessen is het onderwerp Hypothecaire lening en het berekenen van het belastingvoordeel behandeld. De lessen zijn ontworpen voor Havo vier en beslaan 4 x 50 minuten. In de eerste les ligt de nadruk op het opbouwen van betekenis bij de leerlingen gebruikmakend van de opgedane kennis van hun thuissituatie (Driefasenmodel, Marzano & Miedema, 2013). Dit is gedaan met het idee dat dit beter aansluit bij hun belevingswereld. Vervolgens wordt hieraan nieuwe kennis gekoppeld, te weten informatie over hypotheekvormen, maar ook vaktaal zoals eigenwoning forfait en WOZ waarde. Met als doel eerst declaratieve kennis op te bouwen, voordat zij procedurele kennis gaan vergaren. Dit omdat het uitvoeren van vaardigheden zonder bijbehorende kennis leidt tot leren zonder begrip (Marzano & Miedema, 2013). Aangezien ik graag de leerlingen actief wil laten zijn in de lessen, krijgen zij veel opdrachten in deze lessenserie. Het oefenen van opgaven en het ontdekken van het stappenplan zullen ze zelfstandig aan doen. Daarnaast ook veel gezamenlijke opdrachten, zoals de activerende werkvorm denken-delen-uitwisselen (Ebbens & Ettekoven, 2013). Ik wil dat de leerlingen eerst zelf nadenken over de opgave en mogelijk oplospad, voordat ze dit bespreken met de buurman. Door dit delen en aan elkaar uitleggen, zullen de leerlingen van elkaar leren. Daarnaast gaan ze ook samenwerken aan een aansprekende samenwerkingsopdracht. Aansprekend omdat iedereen de heer De Groot kent en ze respect voor hem hebben. Daarnaast krijgen de leerlingen de vrijheid om zelf de vormgeving van het eindproduct te bepalen, wat een kenmerk is van een betekenisvolle leertaak (Ebbens & Ettekoven, 2009). 3

4 Ik laat dit ook vrij om te zorgen dat de leerlingen iets kunnen maken wat ze zelf leuk vinden, waardoor het beter aansluit bij hun belevingswereld. Middels deze opdracht heb ik geprobeerd te voldoen aan de vijf basiskenmerken van samenwerkend leren (Johnson & Johnson, 1994, gehaald uit Van der Meijden, Samenwerkend leren in gameprojecten, 2007): 1. Positieve wederzijdse afhankelijkheid: door het formuleren van een gemeenschappelijk doel en het geven van een beloning aan het best presterende team. 2. Individuele verantwoordelijkheid: iedere leerling zal verantwoordelijk zijn voor de eigen bijdrage. Deze rol-/taakverdeling zullen ze ook moeten laten zien. 3. Directe interactie: in het lokaal zullen de tafels zo worden neergezet dat de verschillende teams hier goed als team aan kunnen werken. 4. Sociale en communicatieve vaardigheden: zoals ter zake kunnen blijven, niet te luid spreken, de ander uit laten spreken, hulp durven vragen en dergelijke. Tijdens het begeleiden van de groepen en het rondlopen zal de docent hier aandacht aan geven. 5. Evaluatie van het groepsproces: na het presenteren van het eindproduct, is het de bedoeling dat het samenwerkingsproces wordt besproken. In deze lessenserie heb ik hier te weinig tijd voor en besteed ik deze tijd aan het achterhalen of de leerdoelen behaald zijn. De samenwerkingsopdracht wordt door de docent uitgelegd met een volledige instructie voor zelf werken (Ebbens, Samenwerkend leren, 2005): 1. Wat moeten ze doen: ee sa e erki gsopdra ht ake Ee huis oor.. 2. Hoe: maar dan vooral welke onderdelen moet het eindproduct bevatten. 3. Met wie: de samenstelling van de teams wordt door de docent bepaald. 4. Bij wie en wanneer ze hulp krijgen. 5. Hoeveel tijd: een lesuur gezamenlijk aan werken, maar het zal ook nodig zijn om hier buiten de les aan te werken. 6. Wat gebeurt met het resultaat: tijdens de vierde les zullen ze hun eindproduct moeten presenteren aan de gast. Deze bepaalt samen met de docent en de klas het winnende team. 7. Wat kunnen ze van de docent tijdens het proces verwachten: deze is beschikbaar voor vragen, tijdens de les, maar ook per . Omdat de docent bij actief leren wel verantwoordelijk blijft voor de kwaliteit van het leerproces (De Boer, Bustraan & Goei, 1996) zorg ik voor een evaluatiemoment richting het einde van les drie. De ervaring van vorig jaar dwingt mij om tijd in te ruimen om zicht te krijgen op het leerproces van de leerlingen. En dan op de financiële onderbouwing: het advies qua hypotheekvorm en het berekenen van maandlasten en belastingvoordeel. In hoeverre is het oplospad ingeslepen en geautomatiseerd? De rest van de opdracht is meer bedoeld om de koppeling te maken naar de praktijk en hierdoor beter aan te sluiten bij hun belevingswereld. In de vierde les moeten de leerlingen hun eindproduct aan de gast presenteren. De overige teams krijgen een kijkopdracht en bepalen mede welk team uiteindelijk gaat winnen. Dit om ervoor te zorgen dat het geen passieve achteroverhang-les gaat worden en de onderlinge betrokkenheid hoog te houden. Om goed de lessenserie af te sluiten (Slooter, 2010) aan het einde van les vier nog een reflectiemoment ingebouwd om te achterhalen in hoeverre de leerdoelen door de leerlingen behaald zijn. 4

5 Geraadpleegde literatuur Boer, E. de, Bustraan, J., & Goei, S.L., Haas, J. de, Ha ere, P. a, Leeu e, J. a,..weijde, E..d. (1996). Handboek zelfstandig leren in de Tweede Fase. Loenen aan de Vecht: Edumedia bv. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2009). Actief leren, bronnenboek. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers B.V. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2005). Samenwerkend leren, praktijkboek. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers B.V. Marzano, R. en Miedema, W. (2013). Leren in vijf dimensies. Assen: Koninklijke Van Gorcum. Slooter, M. (2010). De vijf rollen van de leraar. EDG Thuiswinkel. Meijden, van der (2007). Samenwerkend leren in gameprojecten. Tilburg: MesoConsult B.V. Vernooij, F. (2003). Probleemoplossen als vaardigheid. Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, nummer 3. 5

6 Bijlage 1 Interview ouders / familie Een eigen huis Ter informatie aan ouders: deze vragenlijst is bedoeld om de leerlingen bekend te laten worden met hypotheken en begrippen als rente en aflossing. De informatie wordt vertrouwelijk behandeld. 1. Wanneer hebben jullie dit huis gekocht? 2. Wat is de reden dat jullie gekozen hebben voor een koophuis in plaats van een huurhuis? 3. Hebben jullie een hypothecaire lening hiervoor afgesloten? 4. Zo ja, wat voor soort hypothecaire lening? o Lineaire hypotheek o Spaarhypotheek o Aflossingsvrije hypotheek o Beleggingshypotheek o Annuïteitenhypotheek o A ders, l 5. Wat is de reden dat jullie voor deze hypotheekvorm hebben gekozen? 6. Weten jullie hoe het zit met de maandelijkse aflossing en rente? Of lossen jullie helemaal niet af? Kunnen jullie me uitleggen hoe dit werkt? 7. Wanneer is de hypotheek volledig afgelost? 6

7 Bijlage 2 Formatieve toets Hypothecaire lening Naam: 1. Wat is een hypothecaire lening? 2. Welke hypotheekvormen ken je? 3. Wat betekent aflossing? 4. Wat betekent rente? 5. Kun je uitleggen welk belastingvoordeel je kunt hebben als je hypotheekrente betaalt? En hoe je dit berekent? 6. Gegeven Pieter Postuma sluit een hypothecaire lening af a. et ee li eaire aflossi g. De looptijd is 30 jaar en het rentepercentage bedraagt 3% op jaarbasis. Interest en aflossing vinden plaats aan het einde van het jaar. Gevraagd Vul onderstaand schema in voor de eerste drie jaar van deze lening, zonder rekening te houden met eventueel enig belastingvoordeel: Schuldrest aan het begin van Jaren het jaar Rente Aflossing Totale lasten per maand

8 Bijlage 3 Lesse serie o t erp Vi d ee huis oor.. Lesplan 1 en 2: Betekenis opbouwen en stappenplan achterhalen + uitproberen Datum: Les: Management & Organisatie Materialen: Klas: Havo 4, 18 leerlingen Week: 49 Blokuur 1 e en 2 e uur Leerlingmateriaal: Hand-out Leerdoelen, Opdracht Tabellen vergelijken, Hand-out Stappenplan oplossen van vraagstukken, Hand-out Jong en schuldvrij Whiteboard: klaarzetten afbeelding balans met hypothecaire lening Beginsituatie: Afgelopen weken zijn achtereenvolgens de vermogensmarkt, het eigen vermogen en twee andere vormen van lang vreemd vermogen (onderhandse lening en obligatielening) behandeld. Vorige week hebben de leerlingen een formatief toetsje gemaakt over hypothecaire leningen, om hiermee inzicht te krijgen in hun kennisniveau. Ook hebben ze als huiswerk een kort interview moeten houden met hun ouders over hun koophuis en details over hun hypothecaire lening. Leskern: In deze les aandacht voor de leerdoelen van de hele lessenserie: Vind een huis voor... Daarna wordt ingegaan op de verschillende hypotheekvormen en onderlinge verschillen met betrekking tot rente- en aflossing verloop. De leerlingen mogen de verschillen en overeenkomsten uitzoeken middels een opdracht. De docent doet voor hoe een opgave over inkomstenbelasting en belastingvoordeel opgelost kan worden en de leerlingen moeten het bijhorende stappenplan opstellen. Ook wordt er deze les zelfstandig geoefend met deze opgaven. Vervolgens wordt besproken wat je moet weten als je op zoek gaat naar een huis en een geschikte hypotheekvorm. De samenwerkingsopdracht wordt toegelicht en de teams geformeerd. Na komst van de gast kunnen de leerlingen hebben alle informatie ontfutselen welke zij nodig hebben om een geschikt huis en hypotheek voor hem te vinden. Aan het einde van de les wordt nog teruggeblikt op de les om te achterhalen of alle stof en details samenwerkingsopdracht duidelijk zijn overgekomen. Leerdoelen leerlingen: Aan het eind van deze lessenserie: 1. Kunnen de leerlingen de verschillende hypotheekvormen onderscheiden en de onderlinge verschillen benoemen. 2. Weten de leerlingen wat WOZ-waarde, eigen woning forfait en belastbaar inkomen is. 3. Hebben de leerlingen kennis genomen van het oplospad om een opgave over inkomstenbelasting/belastingvoordeel op te lossen en hebben ze hiermee geoefend. 4. Kunnen de leerlingen zelfstandig een opgave over inkomstenbelasting/belastingvoordeel maken met behulp van het geoefende oplospad. 5. Kunnen de leerlingen eenvoudige berekeningen met betrekking tot rente en aflossing maken. 6. Kunnen de leerlingen afhankelijk van de situatie zelf een advies geven m.b.t. hypotheekvorm en onderbouwen waarom deze vorm. 7. Hebben de leerlingen een beeld van wat er komt kijken bij de aankoop van een woonhuis/appartement. 8. Weten de leerlingen welke financiële cijfers van belang zijn om een hypotheek te verkrijgen en hoe hoog deze vervolgens kan worden. Leerdoelen docent tijdens deze lessenserie: 1. Ervaring opdoen met activerende werkvormen. 2. Juiste en volledige instructie geven bij een opdracht aan leerlingen. 3. Alle vijf rollen van docent leren spelen. 4. Het op een juiste wijze doorlopen van de verschillende lesfasen en ook goed de les afsluiten. 5. Goede orde handhaving, ervaring opdoen in het bepalen van mijn grenzen en deze duidelijk maken. Tijd Lesfase: OIVTR Activiteit docent Werkvorm Leeractiviteit leerlingen 5 (08.30) Welkom heten leerlingen bij de deur en starten met de dagopening. Leerlingen komen binnen, gaan op hun plek zitten en pakken hun spullen erbij. 8

9 8 (08.35) O Aandachtrichter op het whiteboard: afbeelding van de balans met aan de creditzijde de hypothecaire lening. Toelichten dat we de komende lessen ons gaan verdiepen in de rechterzijde van de balans (aansluiten bij voorkennis), in de wereld van huizen, hypotheken en belastingen. Leerlingen lezen mee en luisteren naar de docent bij het bespreken van de leerdoelen. Leerdoelen van de lessenserie uitdelen aan de leerlingen en met ze bespreken. Aangeven dat aan het einde van de serie we gaan bespreken of we deze ook hebben behaald. 7 (08.43) O Conceptmap op het bord maken met input vanuit de interviews. Welke hypotheekvormen worden genoemd, wat is er bekend over aflossing/rente etc. Met als doel activeren voorkennis. Conceptmap maken De leerlingen hebben de uitwerking van hun interviews met hun ouders voor zich en delen met de klas wat ze gehoord hebben. 10 (08.50) O/I Met behulp van conceptmap voortbouwen op de hypotheekvormen: lineaire-, spaar- en annuïteitenhypotheek. Toelichten verloop en berekening rente en aflossing. Onderwijsleergesprek Leerlingen luisteren, stellen vragen en geven antwoorden op gestelde vragen. Ook maken ze aantekeningen. 10 (9.00) I/V/R Docent deelt drie tabellen uit (aflossing, interest en maandlasten bij lineaire hypotheek, bij een annuïteitenhypotheek en een spaarhypotheek) Che k i duo s Leerling maken de opdracht zelfstandig en mogen als ze klaar zijn de uitkomsten vergelijken met de buurman. Instructie: Wat? Vergelijk de drie tabellen en noteer de onderlinge verschillen m.b.t. verloop lening hoogte, aflossingshoogte en interesthoogte. Hoe? Eerst zelf bekijken en noteren, vervolgens uitkomst vergelijken met buurman Klaar? Bekijk de theorie en uitleg in je boek Als ze klaar zijn met de opdracht kunnen ze de theorie en uitleg gaan lezen in het boek. Belangrijkste verschillen en overeenkomsten opnoemen. Nabespreken bevindingen met leerlingen 10 (09.10) I/V Docent gaat opgave over inkomstenbelasting berekening voordoen en hierbij hardop denken. Aandacht voor vaktermen: eigenwoningforfait, belastbaar inkomen en WOZ-waarde. Hardop denken door docent Leerlingen luisteren naar docent en maken aantekeningen. Instructie: Wat? Docent maakt opgave, lln. moeten proberen een achterliggend stappenplan te noteren. Hoe lang? Totdat de som is opgelost Wat als deze klaar is? Dan gaan we deze klassikaal bespreken 10 (09.20) V/T/R Nabespreken opdracht: Leerlingen worden aangewezen om verslag te doen van de stappen die ze ontdekt hebben. Docent deelt stappenplan Vernooij uit. Onderwijsleergesprek Leerlingen lichten hun uitkomst toe en vullen elkaar aan. 5 Korte pauze 9

10 10 (9.25) T Instructie: Wat? Neem opgave 12.7 erbij en probeer deze m.b.v. geoefende stappenplan te maken. Hoe? Zelfstandig de stappen doorlopen. Hoe lang? Je krijgt hier tien minuten voor. Klaar? Dan mag je verder met de andere opgaven uit het boek 12-5 t/m Leerlingen maken m.b.v. stappenplan Vernooij opgave uit het boek. 5 (09.35) O Start samenwerkingsopdracht Vind een huis oor Conceptmap: Conceptmap maken Leerlingen noemen op welke informatie we van onze gast nodig hebben om een geschikt huis voor hem/haar te kunnen vinden. De docent schrijft het woord huis op het bord en vertelt dat elk moment de gast kan binnenkomen voor wie we een huis gaan zoeken. De docent vraagt aan de leerlingen op te noemen wat we van de gast moeten weten om een geschikt huis voor hem te kunnen vinden. De docent schrijft deze woorden op het bord. 5 (9.40) I Docent legt samenwerkingsopdracht en bijbehorende doelen uit. En deelt de leerlingen in in groepen. Leerlingen luisteren naar de uitleg van de docent en maken waar nodig aantekeningen of stellen vragen. Wat? Voor een gast gaan ze een huis zoeken en maken een advies qua hypotheekvorm Hoe? In bijgevoegde opdracht staat beschreven wat jullie moeten uitwerken. De vorm van het eindproduct mag je zelf bepalen. Resultaat? Jullie gaan de gast enthousiast maken voor het door jullie gevonden huis en bijbehorende financiële plaatje. Beloning: het beste team krijgt uiteraard een prijs Docent deelt samenwerkingsopdracht op papier uit. 15 (9.45) V/T Gast komt binnen, stelt zich voor en de leerlingen mogen met behulp van conceptmap op het bord vragen aan de gast stellen. Vraaggesprek met gast Leerlingen moeten zo veel mogelijk informatie uit de gast halen over zijn/haar wensenlijstje en financiële plaatje met betrekking tot zijn/haar toekomstige huis. 5 (10.00) R Docent blikt kort terug op de les en vraagt leerlingen na te denken over de behandelde materie. Post-its worden uitgedeeld om te inventariseren welke materie van deze les mogelijk nog extra uitleg behoeft. Leerlingen schrijven op welke lesstof nog niet helemaal duidelijk is, of waar ze in de volgende les nog wat extra uitleg over willen. Aan het einde van de les deelt de docent nog ee i teressa t stuk uit o er: Jo g e schuldvrij: 10 dingen die ik graag had willen ete oor ik ij huis ko ht. De docent vertelt erbij dat het document een aantal nuttige tips heeft voor het kopen van een huis. Leerlingen luisteren. Huiswerk opgeven: voor de volgende les een geschikt huis gevonden hebben en bepaald hebben hoe dit aan de gast te presenteren. Plus maken opgave: 12.5 t/m

11 Lesplan 3 en 4: Uitproberen, toepassen en onthouden Datum: Les: Management & Organisatie Materialen: Klas: Havo 4, 18 leerlingen Week: 50 Blokuur 3 e en 4 e uur Knutselspullen om posters of collages te kunnen maken. Leerlingmateriaal: Beoordelingsformulier teams Formulier leerdoelen behaald Beginsituatie: In de vorige twee lessen is aandacht besteed aan financiële kant van het kopen van een huis, zoals de mogelijke hypotheekvormen en berekening financiële plaatje. De leerlingen hebben zelf thuis geoefend met enige opgaven uit het boek. Leskern: In het eerste deel van dit blokuur mogen de teams zelfstandig werken aan de samenwerkingsopdracht. Aan het begin van de les inventariseert de docent of er nog problemen waren met het huiswerk (vooral bij het toepassen van het stappenplan) en wordt opgave 12.7 kort doorlopen. Deze les gaan de teams werken aan het nader uitwerken van het financiële plaatje behorende bij de samenwerkingsopdracht en uitwerken hoe ze dit gaan presenteren aan de gast. In het tweede deel van het blokuur komt de gast en krijgt ieder team vijf minuten om de bevindingen met de gast te delen. De andere leerlingen mogen het resultaat mede beoordelen. Aan het einde van het tweede uur wordt het winnende team bekend gemaakt. Tijd Lesfase: OIVTR Activiteit docent Werkvorm Leeractiviteit leerlingen 5 (08.30) Welkom heten leerlingen bij de deur en starten met de dagopening. Als aandachtrichter gebruik de docent het blad welke gebruikt wordt voor de dagopening. Leerlingen komen binnen, gaan op hun plek zitten en pakken hun spullen erbij. 10 (08.35) O/V/R Afhankelijk van de output van de les ervoor wordt nog aandacht besteed aan bepaalde materie (post-its) en anders nabespreken opgave 12.7 Bereken belastingvoordeel bij aankoop woning, denken- en delen fase. Instructie: Wat? Uitwerking opgave 12.7 erbij pakken Hoe? Vergelijk de uitwerking van opgave 12.7 met je buurman. Kijk of je deze goed hebt uitgewerkt of dat er fouten in zitten. Hoe lang? Vijf minuten Klaar? Geef bij docent aan of er nog onduidelijkheden zijn. denken delen - uitwisselen Leerlingen gaan met hun buurman de uitwerking van opgave 12.7 vergelijken en bespreken. Als er onduidelijkheden zijn dan dienen de lln. dit aan te geven bij de docent. Docent loopt rond tijdens deze vijf minuten en bespreekt daarna klassikaal de belangrijkste aandachtspunten/valkuilen van deze opdracht (08.45) V/T Docent instrueert leerlingen dat ze verder kunnen werken aan de uitwerking van de samenwerkingsopdracht. Instructie: Wat? Werk verder aan de samenwerkingsopdracht en rond het financiële plaatje af voor controle. Hoe? In dit lokaal of het OLC Hoe lang? Om tien of negen wil docent van elk team een financieel plaatje ontvangen met korte uitleg erbij om te beoordelen of het juist is uitgewerkt. De docent loopt langs en haalt deze input op. Samenwerken De leerlingen mogen verder werken aan de samenwerkingsopdracht. Tegen het einde van het eerste lesuur moet de samenwerkingsopdracht zo goed als afgerond zijn. In ieder geval de berekening van maandlasten, inkomstenbelasting en belastingvoordeel moet ingeleverd worden bij de docent voor controle op juistheid (09.10). 11

12 35 (09.20) I/T/V Docent verwelkomt gast en legt uit wat van ieder team en iedere leerling verwacht wordt. Instructie: Wat? Ieder team krijgt de gelegenheid om onze gast te overtuigen van het gevonden huis en het financiële plaatje wat erbij hoort. Hoe? De vorm is vrij. De gast, de docent en de andere leerlingen delen punten uit op het beoordelingsformulier. Hoe lang? Ieder team krijgt vijf minuten. Luisteren, presenteren, overtuigen, beoordelen. Teams gaan om de beurt hun bevindingen vertellen aan de gast. De overige leerlingen krijgen een beoordelingsformulier en mogen punten toekennen aan de teams. 10 (09.55) V/R Docent deelt nogmaals de leerdoelen uit en vraagt de leerlingen aan te vinken of een leerdoel behaald is of niet. Reflecteren op eigen geleerde. Leerlingen denken na of leerdoelen behaald zijn en noteren dit op uitgereikte formulier. Docent en gast gaan zich buigen over de puntentoekenning en de uitwerking van het financiële plaatje bepalen een winnend team. Na vijf minuten neemt docent de feedback van de leerlingen in en deelt kort de feedback van de leerlingen. 5 (10.05) De gast maakt het winnende team bekend en reikt de prijs uit. De overige teams krijgen ook nog een attentie voor hun inspanning. 12

13 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Leerdoele a deze lesse serie Vi d ee huis oor.. 1. Kunnen jullie de verschillende hypotheekvormen onderscheiden en de onderlinge verschillen benoemen. 2. Weten jullie wat termen als WOZ-waarde, eigen woning forfait en belastbaar inkomen betekenen. 3. Hebben jullie kennis genomen van het oplospad om een opgave over inkomstenbelasting/belastingvoordeel op te lossen en ermee geoefend. 4. Kunnen jullie zelfstandig een opgave over inkomstenbelasting/belastingvoordeel maken met behulp van het geoefende oplospad. 5. Kunnen jullie eenvoudige berekeningen met betrekking tot rente en aflossing maken. 6. Kunnen jullie afhankelijk van de situatie zelf een advies geven met betrekking tot hypotheekvorm en onderbouwen waarom deze vorm. 7. Hebben jullie een beeld van wat er komt kijken bij de aankoop van een woonhuis/appartement. 8. Weten jullie welke financiële cijfers van belang zijn om een hypotheek te verkrijgen en hoe hoog deze vervolgens kan worden. 13

14 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Opdra ht Ta elle ergelijke Bekijk de drie bijgevoegde tabellen en noteer voor jezelf welke onderlinge verschillen en overeenkomsten je kunt benoemen. Let op vooral op het verschillende gebruik van kolomnamen. 14

15 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Oefenopgave Hypothecaire lening en belastingvoordeel De fa ilie Nieu e huize heeft ee huis op het oog a.. De WOZ aarde a deze o i g is.. Ze heeft een belastbaar i ko e a.,-. Om dit huis te kunnen betalen, moet ze een hypotheek afsluiten. Naast eigen geld, zal ze voor een edrag a. ee h pothe aire le i g afsluite tege ee jaarlijkse re te a, %. 1. Bereken het bedrag aan inkomstenbelasting welke ze over het eerste jaar moet betalen. a) Als ze besluit de woning niet te kopen b) Als ze de woning wel koopt onder bovengenoemde voorwaarden c) Bereken het belastingvoordeel door de aftrek van de hypotheekrente (verschil tussen vraag a en b) 15

16 Tarieven box 1 (werk en woning) in 2015 AOW-leeftijd nog niet bereikt Schijf Belastbaar inkomen Percentage 1 t/ ,5% 2 Va af. t/ % 3 Va af. t/ % 4 Va af en hoger 52% Tabel eigenwoningforfait 2015 Waarde van de woning Eigenwoningforfait meer dan niet meer dan % ,30% ,45% ,60% ,75% ,05% van de waarde van de woning boven

17 Bijlage 4 Leerling materiaal a e erki gsopdra ht Vi d ee huis oor.. De opdracht: Je gaat sa e et je tea ee huis zoeke oor. Van belang is dat het huis voldoet aan de wensen en eisen van deze gast. Tijdens de tweede les zal deze persoon langskomen en kun je vragen wat hij/zij precies zoekt en hoe het financiële plaatje er uit ziet. Vervolgens ga je dus op zoek naar een geschikte woning voor deze persoon, welke ook past bij het financiële plaatje. Leerdoelen samenwerkingsopdracht: - Jullie leren wat er komt kijken bij de aankoop van een woonhuis/appartement. - Jullie leren welke financiële cijfers van belang zijn om een hypotheek te verkrijgen en hoe hoog deze vervolgens kan worden. - Jullie krijgen inzicht in de verschillende beschikbare hypotheekvormen en kunnen jullie eigen keuze onderbouwen. - Jullie kunnen zelfstandig de inkomstenbelasting berekenen aan de hand van de tabellen van de belastingtarieven en het eigenwoningforfait. De uitwerking bevat de volgende onderdelen: 1. Wat kan onze gast maximaal aan hypotheekbedrag krijgen? Licht de hoogte van dit bedrag toe. Geef ook aan welke financiële gegevens gebruikt zijn (nodig zijn) om dit bedrag te kunnen bepalen. Voordat je op zoek kunt gaan naar een geschikt huis (woonhuis of appartement) zul je eerst moeten achterhalen tot welk bedrag je maximaal een hypotheek kunt krijgen bij een bank of andere hypotheekverstrekker. Dit kun je op internet uitzoeken (bijvoorbeeld maar je kunt ook bij een bank of een hypotheekverstrekker binnenlopen en dit daar vragen. Let op, bij de aankoop van een huis zijn er extra kosten die betaald moeten worden. Zoals afsluitprovisie, notariskosten e.d. Daarom zie je vaak twee bedragen: het maximale leenbedrag (wat kun je maximaal lenen en hier je betaal je ook de hypotheekrente over) en het maximale aankoopbedrag (wat mag het door jou aangekochte huis maximaal kosten). 2. Vind een woning die geschikt is voor onze gast en die hij/zij kan betalen (het maximale budget = maximale hypotheekbedrag plus eventueel eigen geld). Tijdens je eindgesprek met deze gast zul je hem enthousiast moeten maken voor dit huis en je keuze onderbouwen. Nu je weet voor welk bedrag je een hypotheek kunt krijgen, kun je op zoek gaan naar een geschikte woning voor onze gast. Hoeveel kamers zijn gewenst, is er behoefte aan een tuin, een garage, rustige of drukke omgeving, etc. Dit kun je het beste doen op een site als bijvoorbeeld Funda.nl. 17

18 3. Maak een keuze voor een hypotheekvorm en in je presentatie aan onze gast zul je moeten onderbouwen waarom je deze hypotheekvorm adviseert. Wat zijn de bruto- en netto maandlasten van deze hypotheek. Hoe zit het met de rente en aflossing? Ga uit van een looptijd voor de hypotheek van 30 jaar. Nu je weet voor welk bedrag je een hypotheek kunt krijgen, kun je op zoek gaan naar een geschikte hypotheekvorm. Hou hierbij ook rekening met de leeftijd en wensen van deze persoon. De bruto- en netto maandlasten moet je zelf ook berekenen en niet alleen kopiëren van internet. 4. Bereken het belastingvoordeel door de hypotheekrente aftrek voor onze gast bij aankoop van deze woning. Neem als WOZ-waarde 90% van de vraagprijs van de woning. Houd rekening met het eigenwoningforfait. Werk dit uit aan de hand van het uitgereikte stappenplan (les 1). Deadline: woensdag 9 december, M&O lessen uur Output: 1. Aan het eind van de derde les (woensdag 9 december om uur) zul je met je team aan de docent moeten laten zien hoe het financiële plaatje er uit gaat zien en dit toelichten (punt 3 en 4). 2. In de vierde les zul je onze gast moeten adviseren. Eerst ga je in op het huis wat jullie hebben gevonden, daarna zul je de gast advies moeten geven op het gebied van hypotheekvorm, maandlasten (bruto- en netto) en belastingvoordeel door de hypotheekrente aftrek. De vorm van het eindproduct mag je zelf kiezen, zolang bovengenoemde onderdelen maar aan bod komen. Je zult onze gast moeten adviseren, dus doe dat op een zo enthousiaste, ludieke, zakelijke en overtuigende manier. Dus posterpresentatie, PowerPoint, Prezi, verkooppraatje, rap/lied, filmpje het is aa jullie. LET OP: dit is een samenwerkingsopdracht!!! Dit betekent dat je dit met een team samen doet. Je mag de taken onderling verdelen, echter je zult bij je eindproduct duidelijk moeten aangeven wie wat gedaan heeft. Daarnaast kan het zo zijn dat de docent of gast willekeurig vragen gaat stellen aan de verschillende teamleden. Dus zorg ervoor dat jullie met elkaar de uitkomsten goed hebben besproken en dat iedereen dit ook kan berekenen en toelichten. 18

19 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Stappenplan oplossen van vraagstukken Oriëntatie op het probleem: wat wordt er eigenlijk gevraagd? Analyse van het probleem: hoe ligt het verband tussen de onbekende en de beschikbare gegevens? Planning van de uitwerking: welke rekenstappen moet je in welke volgorde zetten. Berekening van de uitkomst: welke getallen vul je in de diverse rekenstappen in? Controle van het proces: heb je niks vergeten of verkeerd gedaan? Evaluatie van het resultaat: wat heb je geleerd en hoe past dit in de kennis die je eerder hebt verworven? 19

20 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Hand-out: Jong en schuldvrij / 10 dingen die ik graag had willen weten voor ik mijn huis kocht Ruim drie jaar geleden ontving ik de sleutels van mijn appartement. Ik was zo trots als een pauw om als 22-jarige een huis te hebben gekocht. Achteraf gezien was het niet eens een hele domme beslissing om een huis te kopen. Door het gehele proces van huis zoeken, huis kopen en huis bezitten, heb ik echter een hele hoop gezond-verstand-zaken geleerd. Zaken die ik graag had willen weten voordat ik mijn huis kocht. Eigenlijk had ik graag gewild dat iemand met mij om de tafel was gaan zitten en had gezegd: "Wanna-be, heel stoer dat je dit doet, maar dit en dit moet je ECHT weten voor je hiermee verder gaat". In mijn omgeving waren er echter weinig huizenbezitters en nog minder huizenbezitters die open kaart wilden spelen over hun financiën. En waarschijnlijk nog minder huizenbezitters die hun huis op een zuinige en financieel slimme manier gekocht hebben. Dit artikel is dus voor jou, de potentiële huizenkoper. En ik wil graag degene zijn die tegen jou zegt: "leuk dat je dit doet, maar deze tien dingen zou IK graag geweten hebben, voordat ik een huis had gekocht". Les 1: Een huis kopen is niet verplicht en zelfs niet altijd slim Tegenwoordig lijkt het allemaal zo normaal. Bijna iedereen die ik ken zou het leuk vinden om uiteindelijk een huis te kopen. Want als je een huis hebt gekocht dan heb je het gemaakt. Want huren, dat is weggegooid geld. Na al die jaren, heb je eigenlijk alleen de huisbaas rijk gemaakt. En in de Randstad, en met name Amsterdam, zijn de wachtlijsten voor huurwoningen gigantisch. Als je geen 10 jaar hebt om te wachten, moet je particulier gaan huren en ja, dat is bijna evenveel als een hypotheek. En iedereen koopt, dus dan kan je eigenlijk niet achter blijven. Toch? Niet dus. Zowel huren en kopen hebben voor- en nadelen. Wat voor jou beter is hangt af van jouw persoonlijke situatie. Huren kan uiteindelijk vaak toch goedkoper zijn dan kopen. Als je koopt betaal je namelijk niet alleen de hypotheeklasten, maar soms ook erfpacht, servicekosten en woonlastenverzekering. Voor sommige lasten, zoals Waterschapsbelasting moet je als koper zowel het gebruikersdeel als het eigenaarsdeel betalen. Daar komt nog bij dat je als eigenaar zelf verantwoordelijk bent voor groot- en kleinschalig onderhoud. Voor dit onderhoud kan je als huurder lekker de huisbaas bellen. Het is soms lastig te ontdekken wat beter voor jou is. Misschien is de makkelijkste manier om te kijken in een buurt of flat waar zowel gekocht als verhuurd wordt. Kijk op internet, of vraag buurtbewoners, wat de gemiddelde huurprijs is en vergelijk dat met de gemiddelde vraagprijs en de maandlasten die daaruit voortvloeien. Kijk vervolgens welke lasten erbij komen als je koopt, die je niet hebt als je huurt. Op deze manier krijg je een beeld van het financiële plaatje, en kan je makkelijker beslissen of het voor jou beter is om te kopen of te huren. Maar niet alleen geld is doorslaggevend. Misschien ben je iemand die van flexibiliteit houdt, veel wil reizen en niet van plan is lang op een plek te wonen. Dan is kopen niet voor jou en ben je beter af als je huurt. 20

21 Les 2: De bank is niet jouw vriend Wat je in je oren moet knopen is dat de bank er niet op uit is om jou te helpen om een huis te kopen. De bank is er op uit om zoveel mogelijk geld aan jou te verdienen, zonder het risico te nemen dat je ze uiteindelijk niet zal kunnen betalen. De bank kijkt niet naar hoeveel jij per maand met gemak zou kunnen betalen, zonder dat jouw sociaal leven en de leuke dingen die jij belangrijk vindt in gevaar komen. De bank kijkt naar hoeveel zij per maand maximaal aan je kunnen verdienen. Punt. Als de bank zegt dat zij ereid zij jou a i aal.,- te lenen voor de aanschaf van jouw huis, eteke t dat iet dat je dat ook oet ille..,- is dan het leenbedrag waarmee de bank het maximale aan jou kan verdienen, zonder dat jij failliet gaat. Dat betekent niet dat er ook ruimte in jouw budget overblijft om uit te gaan, te sporten en leuke dingen te doen, wanneer je een huis van twee-en-een-halve-ton koopt. Daar staat tegenover dat, als meerdere banken niet bereid zijn om je een bepaald bedrag te lenen, dat in sommige gevallen kan betekenen dat je dat ook echt niet kan betalen. Banken zijn erop uit om geld aan je te verdienen. En als zelfs een bank je geld niet wilt, moet je je afvragen of je bereid bent het risico op een hypotheek te nemen. Les 3: De hypotheekadviseur is niet per se jouw vriend Ik heb, ja zeker, een hypotheekadviseur in de hand genomen, om mij wegwijs te maken in de wondere wereld van hypotheken en huizen. En aangezien ik echt niets wist van huizen kopen, vertrouwde ik op hem. Ik bedoel hij was wel MIJN hypotheekadviseur, toch? Niet dus. Mijn hypotheekadviseur werd niet betaald door mij. Mijn hypotheekadviseur werd betaald door... De Bank. Dezelfde Bank, die erop uit is om geld aan mij te verdienen. De banken betaalden mijn hypotheekadviseur een commissie voor alle hypotheken die via hem bij hun werden afgesloten. En sommige banken betalen meer commissie dan andere. Ik zeg niet dat hypotheekadviseurs geen eer hebben aan hun werk en niet hun klanten naar hun beste kunnen bij willen staan. De vraag is echter wie de klant van een hypotheekadviseur is. Degene die bij hem komt voor een hypotheek? Of degene die hem betaalt? Ik denk dat een goede hypotheekadviseur het hart van een leraar heeft. Iemand die wil dat jij begrijpt wat de gevolgen zullen zijn van de beslissing die je neemt. Iemand die jouw belangen behartigt. Eerlijk gezegd denk ik dat dat bijna alleen maar kan, als je een hypotheekadviseur zelf betaalt. Les 4: Hoeveel wil je (per maand) betalen? Dit is achteraf bezien de beste vraag die mij gesteld is, tijdens mijn zoektocht naar huizen en hypotheken. En ik wist deze vraag op dat moment niet op waarde te schatten. Op dat moment wist ik niet hoe cruciaal deze vraag is voor het beheren van je persoonlijke financiën, voor het uitkiezen van een huis of voor het aannemen van een hypotheekofferte. Nu weet ik dat wel. Maar nu betaal ik al meer dan ik eigenlijk had gewild. 21

22 Hoeveel wil je betalen? Dat hangt samen met de vragen: Hoeveel ruimte wil je voor een hypotheek maken in jouw budget? Hoeveel wil je per maand over hebben? Welke andere dingen wil je naast het bezitten van een huis, nog kunnen doen? Hoeveel wil je per maand kunnen sparen? Waar liggen jouw prioriteiten? / Wat vind je nog meer belangrijk? Hoeveel wil je per maand betalen voor jouw huis? Ik denk achteraf dat ik geen huis had moeten kopen, zonder dat ik het antwoord wist op deze vraag. Mijn antwoord was namelijk: "ik weet niet wat ik wil betalen, want ik weet toch niet wat het kost?" Aaaaah, de logica van iemand die financieel geleefd wordt! Had ik het antwoord op deze vraag geweten, dan had ik geweten hoeveel hypotheek ik maximaal zou willen betalen, maar ook dat ik rekening zou moeten houden met bijkomende kosten en dat als deze er waren ik een kleinere hypotheek zou moeten nemen. Ik zou weten dat ik misschien zou moeten mikken op een kleiner huis of een huis buiten Amsterdam, omdat dat beter zou passen bij wat ik belangrijk vind. Bij de levensstijl die ik voor ogen had. Bij wat ik zou willen betalen. Hoe had ik erachter kunnen komen wat ik zou willen betalen? De Balanced Money Formula had mij misschien kunnen helpen. Of ik had een proefbudget kunnen maken, waarin al mijn vaste lasten, maar ook alle leuke dingen waar ik mijn geld aan uit wil geven, naar voren komen. Op deze manier had ik kunnen kijken wat ik zou willen/kunnen betalen aan hypotheeklasten, zonder dat mijn andere prioriteiten in de knel kwamen. Les 5: Pas op voor grote ogen Toen ik eenmaal naar huizen ging kijken, zag ik een hele hoop huizen die steeds net iets groter en mooier en duurder waren dan ik in gedachten had. En naast het feit dat ik mijzelf als eigenaar van zo een grotere en mooiere en duurdere woning zag, werd ik steeds makkelijker over de prijs van de woningen die ik bezocht, want ja, in de onderhandeling ging er vast wel een hoop van de vraagprijs af... Het punt wat ik wil maken hangt samen met weten wat je wilt betalen voor een huis. Als je weet wat je wilt betalen voor en huis, is het makkelijk om een maximale aankoopprijs voor jezelf te stellen. Het is dan ook handig om huizen te zoeken die een beetje bij die vraagprijs in de buurt liggen. Als je ze goedkoper krijgt is dat mooi meegenomen. Ja, het kan dat er in de onderhandeling een hele hoop van de vraagprijs af gaat. Maar tegelijkertijd moet je je eerlijk afvragen... Als je jezelf al helemaal ziet wonen in dat ene mooie, grote, dure huis en je al dagen in heftige onderhandelingen verwikkeld bent om die prijs te krijgen waar jij hem wilt hebben, ben je dan nog in staat weg te lopen van de onderhandelingen als het huis net iets duurder blijft dan je in gedachten had? Denk je dan nog steeds aan je gebalanceerde leventje? Of heb je dan grote ogen? Een ander punt wat hiermee samenhangt... de Hypotheekadviseur zal je vertellen dat, ook al zijn je hypotheeklasten nu een beetje te hoog voor je, je in de toekomst vast meer zal gaan verdienen en dus best iets meer kan lenen. Dat is het stomste wat je kan doen. Stel dat je de komende drie jaar op een houtje moet bijten om je hypotheek te kunnen betalen. Is dat je het waard? En hoe zit het met Murphy? Ik ben bijvoorbeeld een jaar na het kopen van mijn huis, mijn baan kwijt geraakt. Daar zit je dan met je net iets te hoge maandlasten. Als je je hypotheek nu niet met gemak kan betalen, laat het dan liggen. 22

23 Les 6: Hypotheekrenteaftrek Dit vind ik de allerleukste. Hypotheekrenteaftrek is door de overheid ingesteld om meer mensen in staat te stellen om een huis te kopen. Door hypotheekrenteaftrek worden je maandlasten lager en heb je meer ademruimte in een budget. Banken vonden dat idee natuurlijk fantastisch. Door de hypotheekrenteaftrek konden zij mensen in staat stellen om grotere huizen te kopen voor "gelijke" maandlasten. Als je dan ook nog constructies verzint (zoals aflossingsvrije hypotheken) waardoor mensen langer meer geld van de overheid kunnen krijgen, die ze, door hun veel te hoge hypotheken, en hogere rentebetalingen, linea recta naar jou doorsturen, kan je heel veel geld verdienen. En de consument merkt het verschil niet, want die betaalt netto hetzelfde. Ik ben zelf ook in deze valkuil getrapt. Ik heb namelijk een huis gekocht dat net iets te duur voor me was, omdat ik toch hypotheekrenteaftrek zou krijgen. Ik denk nu dat dit niet de manier is om hypotheekrenteaftrek te gebruiken. Als ik drie jaar geleden had geweten wat ik nu weet, zou ik de hypotheekrenteaftrek niet gebruiken om de bank nog meer te spekken, maar om mijn eigen leven makkelijker te maken. Ik zou een huis kopen wat ik zelf met gemak zou kunnen betalen. De hypotheekrenteaftrek zou dan een extraatje zijn om mij te helpen de hypotheek nog sneller af te betalen of om andere prioriteiten in mijn leven te financieren. Les 7: Doe een aanbetaling Als je een huis koopt, doe dan een aanbetaling! Experts adviseren vaak een aanbetaling van 20%. En dat is vaak voldoende om alle kosten koper zelf te betalen en het totaalbedrag van je hypotheek naar beneden te brengen. Ik zou willen dat ik het geduld had gehad om te wachten tot ik een aanbetaling had en het liefst een aanbetaling van 20%,alvorens mijn huis te kopen. Ik heb helemaal niets aanbetaald en dat kost mij nu aanzienlijk wat geld in rente. Ik zou je dus adviseren om een aanbetaling te doen van 20%. Sta je erop een huis te kopen, ookal heb je geen aanbetaling van 20%, doe dan toch gewoon een aanbetaling. Het maakt niet uit hoeveel. Meer is atuurlijk eter, aar ookal lijkt het iet zo, ee aa etali g a.,- scheelt veel! Op een aflossingsvrije h potheek et ee looptijd a jaar tege % re te, s heelt.,- je o er het le e a de h potheek.,- aan rente alleen. Dat is ruim een verdubbeling van je investering. Les 8: Houd zoveel mogelijk kosten buiten je hypotheek Dit heeft te maken met het voorgaande. Alle kosten die je zelf betaalt, in plaats van op te nemen in je hypotheek, betalen zich dubbel terug. Ik heb mijn keuken opgenomen in mijn hypotheek. Voor deze keuken zal ik uiteindelijk het dubbele betalen, vanwege de rente die ik over het geleende bedrag zal betalen. Hoe meer kosten je uit je hypotheek houdt, hoe lager de uiteindelijke kosten van je hypotheek. Klinkt logisch, maar ik ben in deze valkuil gestapt. 23

24 Les 9: Streef naar aflossing Aflossingsvrije hypotheken betekenen uiteindelijk dat je over de looptijd van je hypotheek meer kwijt bent aan je hypotheek. Je lost niets af, dus de rentelasten nemen maandelijks niet af. Aan het uiterste staat de lineaire hypotheek. Vooral in het begin heb je met een lineaire hypotheek de hoogste maandlasten. Maar met deze hypotheekvorm verdient een bank het minste geld aan je, omdat je maandelijks aflost en je elke maand steeds minder rente betaalt. Aan het einde van de rit weet je overigens zeker dat je geen hypotheek meer hebt. Stel je ee s oor... Gee h potheek! Wel ee huis..,- in de maand extra ruimte... Stel je eens voor wat voor een rust dat zou geven. Een bank of hypotheekadviseur zal tegen je zeggen dat je bij aflossing belastingvoordeel kwijtraakt, in de vorm van hypotheekrenteaftrek, en dat je vervolgens vermogensbelasting zal moeten betalen. Kijk goed naar wat voor jou zal werken en laat dit argument je niet overtuigen om een hypotheek te e e die iet ij jou toeko st eeld past. Waaro zou je elk jaar.,- naar de bank sturen, zodat je.,- a de elasti gdie st terug krijgt e o te oorko e dat je.,- aan de elasti g oet etale... Ik etaal da lie er ge oo.,-. Mijn rendement per jaar is dan alsnog -. -.,- +.,- =.,-. Los af die hypotheek! Zo snel mogelijk. Dit is natuurlijk een onderdeel van een groter financieel plan. Je kan hele verhalen aanhoren over hoe het niet rendabel is, en hoe je de mogelijkheid verliest om je geld te investeren in zaken met een hoger rendement. Maar er valt geen prijskaartje te hangen aan de vrijheid die bij hypotheekloosheid komt kijken. Ik zeg niet dat je geen aflossingsvrije hypotheek moet nemen. Ik zeg wel dat je kritisch moet zijn. Ook met een aflossingsvrije hypotheek bestaat de mogelijkheid om je hypotheek gewoon af te lossen. Ik heb een aflossingsvrije hypotheek die officieel doorloopt tot Maar ik streef ernaar om uiterlijk 2027 van mijn hypotheek af te zijn. Het liefst Dan ben ik 35. Niet slecht toch? Les 10: Doe het zelf Ik ben zelf niet bang om mijn handen vies te maken. Mijn keuken installeren? zelf gedaan. Mijn waterleidingen omleggen? Zelf gedaan. Mijn badkamer, toilet en keuken tegelen? Zelf gedaan. Schilderen? Zelf gedaan. Muurtje bouwen om een slaapkamer van de woonkamer te scheiden? Zelf gedaan. En het heeft me bakken met geld bespaard. Kortom, als je een beetje handig bent, hou je geld in je zakken. Soms zie je van die huizen die mooi en groot en prachtig zijn, en voor een appel en een ei de markt op komen. De eerste vraag die dan bij je opkomt is: wat is er mis met dit huis. Soms zijn er hele hoge verborgen lasten, zoals exorbitante servicekosten. Maar soms betekent dat, dat er een hoop aan het huis opgeknapt moet worden. Als je gezegend bent met (familieleden en vrienden met) twee rechterhanden, is hier een uitgelezen kans voor jou om een huis te bemachtigen dat normaliter buiten je bereik zou liggen. Laat hier natuurlijk altijd een bouwkundige keuring aan vooraf gaan. Maar komt die redelijk goed uit de bus, dan kan je met een beetje bloed zweet en tranen je eigen paleisje creëren. Extreme home make-over style. 24

25 Bijlage 4 Leerlingmateriaal Beoordelingsformulier samenwerkingsopdracht TEAM: Hoogte en onderbouwing hypotheekbedrag Slecht gemiddeld goed Keuze en onderbouwing gevonden huis Slecht gemiddeld goed Keuze en onderbouwing hypotheekvorm en bijbehorende financiele plaatje Slecht gemiddeld goed Berekening met behulp van stappenplan van het belastingvoordeel door hypotheekrente aftrek Slecht gemiddeld goed Toelichting taakverdeling tussen de teamleden Slecht gemiddeld goed Creatief, onderscheidend en/of overtuigend Slecht gemiddeld goed