BEVRAGING KINDEROPVANG HERENT

Transcriptie

1 BEVRAGING KINDEROPVANG HERENT gemeente Herent, bevraging Kinderopvang

2 INHOUDSTAFEL Situering van de bevraging over kinderopvang in Herent...3 jonge gezinnen in Herent...6 hoofdstuk 1 socio-demografische gegevens...6 hoofdstuk 2 opvangbehoeften opvangplaats alleenstaande ouders opvang vinden opvangsituatie opvangaanbod...11 hoofdstuk 3 kinderopvang in Herent kennis opvangaanbod opvang kiezen opvang voor zieke kinderen...15 zwangere vrouwen...16 hoofdstuk 1 socio-demografische gegevens...16 hoofdstuk 2 opvangbehoefte opvangbehoeften en opvangplaats opvang vinden opvang kiezen...17 opvoedingsondersteuning...19 hoofdstuk 1 jonge gezinnen...19 hoofdstuk 2 zwangere vrouwen...20 nabespreking...21 besluiten...23 bijlagen...26 bijlage 1 vragenlijst jonge gezinnen...26 bijlage 2 vragenlijst zwangere vrouwen...38 bijlage 3 tabellen jongen gezinnen...46 bijlage 4 tabellen zwangere vrouwen...52 gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 2

3 RAPPORT SITUERING VAN DE BEVRAGING OVER KINDEROPVANG IN HERENT Het bevragen van behoeften op het vlak van kinderopvang is belangrijk om verschillende redenen. De website van Kind en Gezin somt er een aantal op 1 : - je kan beter inspelen op de behoeften van ouders en van specifieke doelgroepen in de gemeente; - het is een manier om ouders te betrekken bij lokaal (sociaal) beleid, hierdoor maak je meer draagvlak voor je beleid; - het levert beleidsmatige informatie op voor lokale besturen en overleggroepen, hierdoor kan je het beleid bijsturen of op zoek gaan naar nieuwe samenwerkingsvormen; - het levert interessante informatie voor de opvangvoorzieningen binnen je gemeente die samenwerkingsvormen willen onderzoeken. Kind en gezin maakt meteen ook de opmerking dat ouders bevragen naar hun wensen en behoeften niet automatisch betekent dat die behoeften altijd en onmiddelijk ingevuld kunnen worden. Het idee om een behoeftenbevraging te doen bij de Herentse gezinnen leefde al enige tijd. Ook in het Lokaal Sociaal Beleidsplan is hier een verwijzing naar opgenomen. Daarin werd namelijk de doelstelling opgenomen om de interne organisatie van het kinderopvangbeleid te optimaliseren door te voorzien in aangepaste en flexibele kinderopvang voor alle inwoners, waarbij de verschillende vormen van opvang tegemoet komen aan de huidige en toekomstige noden van jonge gezinnen. Om die behoeften te leren kennen werd volgend concreet actiepunt ingeschreven: een behoefteonderzoek opzetten waarbij ouders met kinderen tussen 0 en 12 jaar zouden bevraagd worden over hun behoeften aan kinderopvang. De resultaten voor dit onderzoek zouden dan de basis vormen voor de bijsturing van het beleid(splan). In 2008 kreeg het onderzoek onder impuls van de adviesraad voor kinderopvang, LOKO, meer vorm: het gaat over een empirisch onderzoek waarbij via een vragenlijst kwantitatieve gegevens verzameld worden om een antwoord te krijgen op de vraag : wat zijn de noden en behoeften van de ouders in onze gemeente omtrent kinderopvang? Daarom zou uit de totale populatie een steekproef worden genomen van zo n 750 gezinnen. Om tot een betrouwbaarheid van 95% te komen zouden dan 250 enquêtes moeten ingevuld en teruggestuurd worden gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 3

4 In een latere fase werd beslist de doelgroep te beperken tot gezinnen met kinderen tussen 0 en 3 jaar. De behoefte aan kinderopvang is in deze groep het meest uitgesproken. De populatie is in dat geval kleiner en daardoor is er geen steekproef nodig. De uiteindelijke vragenlijst bevat een onderdeel met socio-grafische gegevens. Een tweede onderdeel peilt naar de behoeften op het vlak van kinderopvang. Toen de vragenlijst vorm kreeg, bleek ook de gelijke kansenraad van Herent, GELIJK, te spelen met het idee een vragenlijst te richten naar gezinnen met jonge kinderen om hun behoeften op het vlak van opvoedingsondersteuning in kaart te brengen. Daarbij was ook het decreet opvoedingsondersteuning een belangrijke factor. Wil Herent starten met een Lokaal Overleg Opvoedingsondersteuning, dan moet er een zicht zijn op de behoeften van de inwoners op dat vlak. Na overleg werd besloten deze twee initiatieven te integreren in één vragenlijst, twee duidelijk te onderscheiden delen. Zo moet slechts één keer de doelgroep worden aangeschreven en moeten de gezinnen slechts één vragenlijst invullen. De vragenlijsten zijn op 31 maart 2009 verzonden. Er werden 628 exemplaren verzonden aan de volledige populatie van gezinnen met kinderen tussen 0 en 3 jaar. Daarvan ontvingen we de eerste week al meer dan 120 exemplaren terug. In totaal kwamen (na herinnering) 270 ingevulde en bruikbare vragenlijsten binnen. Verzonden exemplaren 628 Ingevulde vragenlijsten 270 respons = 43% Tabel 1 : respons jonge gezinnen Het bleek moeilijker om voldoende zwangere vrouwen te vinden. In Herent worden jaarlijks ongeveer 240 kinderen geboren. Een behoorlijk aandeel daarvan wordt geboren in gezinnen waar al kleine kinderen zijn zij moesten dus geen tweede vragenlijst krijgen. Vrouwen zwanger van hun eerste kindje probeerden we te bereiken via de kinderopvang, affiches in Herentse handelszaken, via gyneacologen, de afdeling burgerzaken (waar ouders een ongeboren kindje laten erkennen) en via het persoonlijk netwerk van de leden van de adviesraden. In totaal kregen we 17 bruikbare vragenlijsten binnen. Herent is een gemeente met gemiddeld hoger opgeleiden. Toch is het zeer belangrijk in deze bevraging ook de kwetsbaardere groepen aan het woord te laten. Om dit te verzekeren vroegen we ook hulp aan de maatschappelijk werksters van het sociaal huis en we hielpen ouders bij het invullen van de vragenlijsten. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 4

5 Er werd gebruik gemaakt van het systeem Maxi-response van De Post: bij de vragenlijsten kregen de gezinnen ook een envelop met een voorgedrukt adres en een barcode. Deze envellop moest niet meer gefrankeerd worden. Op 7 mei werd een herinneringsbrief gestuurd. Voor de verwerking van de gegevens werd gekozen voor Excel. De omvang van de gegevens en de vraagstelling zijn niet van die aard dat een echte statistische analyse noodzakelijk is. Het aankopen van een statistisch pakket leek daarom niet opportuun (ook gezien de kostprijs van deze pakketten). Voor de input van de gegevens werd beroep gedaan op een interim-kracht in de loop van de zomer van De verwerking en analyse van de gegevens gebeurde door de beleidsmedewerker burgerzaken die beide adviesraden ondersteunt en verantwoordelijk is voor de uitvoering van het lokaal sociaal beleid. Na afloop van het onderzoek bleek dat het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin in 2009 ook een onderzoek deed, onder de titel : Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest. Dit onderzoek werd uitgewerkt door het HIVA, K.U.Leuven. In het onderzoeksrapport worden ook vergelijkingen gemaakt met eerdere onderzoeken. Om onze gegevens in een breder perspectief te plaatsen, zullen we regelmatig naar dit rapport verwijzen december gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 5

6 JONGE GEZINNEN IN HERENT Hoofdstuk 1 - Socio-demografische gegevens Er werden 270 ingevulde vragenlijsten ingediend. Het grootste deel werd ingevuld door vrouwen (218). De leeftijd van de personen die de vragenlijsten invulden, varieert van 20 jaar tot 50 jaar. Als we dit opsplitsen in twee groepen (ouder dan 35 jaar en jonger dan 35 jaar), behoren 90 personen tot de oudere groep en 175 personen tot de jongere groep. Het gros van de gezinnen kwam de laatste 5 jaar in Herent wonen (139). Dit is opmerkelijk veel. 22 gezinnen (van die 139) kwamen zelfs pas in 2008 of in 2009 in Herent wonen. Dit is de groep die waarschijnlijk nog geen echt netwerk heeft om op terug te vallen. Twaalf vragenlijsten werden ingevuld door éénoudergezinnen, waarvan één alleenstaande papa. Iets meer dan de helft van de respondenten werkt zelf voltijds (143 personen). De overgrote meerderheid van de partners werkt ook voltijds (232 van 258 partners). Eén van de alleenstaande mama s studeert. Een andere alleenstaande mama is werkzoekend. In één gezin geeft men aan allebei te studeren. In de gevallen waar één van ouders werkzoekend is, werkt de andere ouder voltijds. De universitairen zijn in de meerderheid:132 van de respondenten en 122 van de partners hebben een universitair diploma. In één gezin hebben beide ouders geen diploma. Alle andere respondenten hebben zelf (en eventuele partners ook) een diploma van minimaal lager secundair. In vijf gezinnen zijn er momenteel vijf kinderen. In 99 gezinnen gaat het over het eerste / enige kind. In 108 gezinnen tellen we twee kinderen, 44 gezinnen met drie kinderen en 12 gezinnen met vier kinderen (geen antwoord: 2). Hoofdstuk 2 OPVANGBEHOEFTEN Uit het onderzoek van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin bleek dat het gebruik van regelmatige kinderopvang sterk is gestegen in vergelijking met 2002 en De voornaamste verklaring hiervoor is de gestegen werkzaamheidsgraad van de moeders.. Tegelijk daalt de intensiteit : dus meer kinderen maken gebruik van opvang, maar minder kinderen gaan voltijds naar de opvang. 3 3 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p. 35. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 6

7 In West- en Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant is het gebruik van de opvang het hoogst. In Vlaams Brabant zijn er 0.46 plaatsen per kind : daarmee neemt de provincie een tussenpositie in. 4 In het dossier Kinden en jongeren in Vlaams-Brabant van 2009 spreekt men van 37,5 plaatsen per 100 kinderen tussen 0 en 2 jaar. Voor regio Leuven is dat 41,2 plaatsen per 100 kinderen en voor Herent zelf geeft men 53,8 plaatsen voor 100 kinderen tussen 0 en 2 jaar. 5 In heel de provincie scoort enkel Leuven zelf nog hoger met 57,4 plaatsen per 100 kinderen. Resoc Leuven analyseerde de Herentse beleidsplannen in functie van de regie lokale diensteneconomie. Behoeften en noden die zij signaleren : Er is regelmatig vraag naar opvang voor zieke kinderen. Er is een structureel gebrek an gesubsidieerde opvangplaatsen, wat de sociale functie van de kinderopvang ondermijnt. Om dezelfde reden kan zeer moeilijk een oplossing gevonden worden voor de vraag naar occasionele opvang. Bij de opvanginitiatieven is er vaak vraag naar tijdelijke, occasionele opvang. De vraag naar flexibele opvang is iets minder aanwezig en blijft al een hele tijd constant opvangplaats 233 van de gezinnen doen een beroep op betalende kinderopvang. Negentien gezinnen hebben geen betalende opvang nodig, omdat ze zelf voldoende thuis zijn of omdat ze niet-betalende opvang hebben. Elf gezinnen hebben geen opvang, al hadden ze er wel gewild. Van die gezinnen zijn er vijf uit de oudere leeftijdscategorie (geboren voor 1974), vier uit de jongere leeftijdscategorie (geboren van 1975). Twee van deze gezinnen gaven geen antwoord op de vraag naar hun leeftijd. Zes van deze elf gezinnen die geen opvang vonden, wonen pas sinds 2005 of later in Herent (54%). Dat is opvallend, maar geen oververtegenwoordiging, want de groep die pas na 2004 in Herent kwam wonen maakt ook 51% uit van onze groep respondenten. 50 van de 233 gezinnen vond opvang buiten Herent. In twaalf gevallen is dat omdat men geen plaats vond in Herent. In tabel 1 geven we weer per deelgemeente waar men woont en waar men opvang vond. De meesten (145 gezinnen) vonden opvang in de eigen deelgemeente. Deze gegevens bevestigen de hypothese dat de meeste ouders een opvangplaats hebben gevonden in de eigen deelgemeente. Woont in : Herent Winksele Veltem GA totaal Opvang in : Herent HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p Dossier Kinderen en Jongeren in Vlaams-Brabant, Steunpunt Sociale Planning, Provincie Vlaams-Brabant, 2009 (p. 139, cijfers voor 31/12/2008). 6 Nota RESOC, 15/12/2009 gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 7

8 Winksele Veltem Elders GA Totaal Tabel 2 : deelgemeente waar men woont en deelgemeente waar men opvang vond 2 alleenstaande ouders Van de twaalf gezinnen met een alleenstaande ouder, zijn er twee die aangeven dat ze geen opvang nodig hadden. De andere tien hebben opvang gevonden. Drie van die tien hebben geen opvang in Herent, Winksele of Veltem-Beisem. In de drie gevallen gaat het over een praktische overweging of uit eigen keuze, al geven ook twee van hen aan dat er anders geen plaats was. Eén persoon geeft aan opvang te hebben, maar eigenlijk geen keuze gehad te hebben. Deze groep alleenstaande ouders is niet opvallend negatiever dan andere ouders over de opvang. Integendeel, deze 10 gezinnen zijn tevreden. Opvallend is wel dat hier het persoonlijke netwerk duidelijk een belangrijke rol speelde in het vinden van de opvang. Het praktische organiseren (kinderen brengen en halen, school en crèche) is iets wat wel één maal vernoemd wordt als een specifiek probleem voor een alleenstaande ouder. We verwerpen dus de hypothese dat alleenstaande ouders het moeilijker hebben opvang te vinden. Het HIVA stelde vast dat in 2004 alleenstaanden minder regelmatig gebruik maakten van kinderopvang dan gehuwden of samenwonenden. In 2009 blijft ook bij hen het verschil bestaan, zij het dat voor beide groepen het gebruik op een hoger niveau ligt. 7 3 opvang vinden Het persoonlijk netwerk speelt een belangrijke rol bij het vinden van kinderopvang: 56 personen geven aan de opvang te hebben leren kennen via vrienden, familie, buren, collega s. (14 van hen vonden opvang buiten Herent). Zeven personen geven ook aan iemand te kennen die in de opvangvoorziening werkt of die zelf onthaalouder is (vier van hen vonden opvang buiten Herent). Ook de school van andere kinderen in het gezin is een belangrijke factor : 12 gezinnen geven aan hun opvang via de school te hebben leren kennen. Een volgende factor zijn de werkgevers: negen personen vonden opvang via de werkgever (allemaal buiten Herent). 23 gezinnen leerden de opvang kennen doordat ze dichtbij is of langs de weg naar het werk ligt. 7 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p. 42. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 8

9 Opmerkelijk was dat ouders opmerkingen maakten over hun zoektocht, de eliminatie waarmee ze moesten werken, van hen deden dit letterlijk. Anderen gaven de wegen op waarlangs ze op zoek gingen: 51 via Kind en Gezin (het grootste deel vond opvang in Herent, 4 niet), via de dienst onthaalouders (alle 19 vonden opvang in Herent), via de website van Herent (4 vonden opvang in Herent), 19 maakten algemeen gebruik van het internet en de gouden gids (slechts 3 van hen vonden geen opvang in Herent). Uit vraag 11 komen gelijkaardige signalen (vraag 9.2: hoe heeft u de opvang leren kennen? Werd enkel gesteld aan zij die opvang hebben gevonden. Vraag 11 werd gevraagd aan zij die opvang hebben en zij die opvang zouden willen). De overgrote meerderheid geeft aan te zoeken via internet (140). Het persoonlijke netwerk (vrienden, famillie,...) is goed voor 99 antwoorden. De buurt wordt 56 keer vermeld. De school wordt ook nog 27 keer vermeld. Van de gezinnen die geen opvang vonden, zochten er acht via het internet. In vier gevallen zocht men in de nabije omgeving. Jongere ouders (geboren sinds 1975) zoeken minder via de school naar opvang dan de andere groep ouders. Ze maken wel meer gebruik van internet of zoeken via Kind en Gezin. Het is ook deze jongere groep die meer spreekt over een zoektocht of werken met eliminatie. Binnen de groep die vooral op het eigen netwerk steunde om opvang te vinden, is de groep inwoners die hier al langer woont meer vertegenwoordigd dan in de volledige groep. Dat bevestigt de stelling dat het gebruik van een persoonlijk netwerk om opvang te vinden wel samenhangt met de tijd die men al in Herent woont, maar niet met de leeftijd. Hedebouw en Peetermans maken in dit opzicht volgende opmerking : Door het gebrek aan keuzemogelijkheden kunnen ouders impliciet hun kwaliteitsnorm verlagen, bijvoorbeeld omdat ze al blij zijn dat ze kinderopvang vinden. Als men niet tevreden is kan men ook niet makkelijk veranderen van opvangvorm en rationaliseert men de gemaakte keuze opvangsituatie Ter kadering geven we een schets weer uit het onderzoek van het HIVA : De meeste kinderen (zeven op de tien) worden deeltijds opgevangen en drie op de tien voltijds (d.w.z. gedurende 5 volle dagen per week). In vergelijking met 2004 is het aandeel van de deeltijdse opvang sterk toegenomen (van 39,5% naar 47,5% van alle kinderen). Het regelmatige gebruik van opvang verschilt naargelang de provincie. In de provincies West- en Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant ligt het percentage het hoogst. (...) 8 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 9

10 Het regelmatige gebruikt van opvang neemt (min of meer) toe met de leeftijd : de jongste kinderen (3 tot 6 maanden) worden het minst opgevangen en de kinderen vanaf 1 jaar tot 2 jaar 6 maanden het meest. (...) Uit vergelijking met 2002 en 2004 blijkt dat het regelmatige gebruik bijna voor elke leeftijdscategorie van jaar tot jaar steeg. Het gebruik van opvang verschilt sterk naargelang de werksituatie van de moeder. Werkende moeders (voltijds of deeltijds) maken meer gebruik van kinderopvang dan de andere categoriën. (...) Ook de werksituatie van de vader bepaalt sterk het gebruik. Bij werkende vaders blijkt ongeveer twee derde van de kinderen regelmatig opgevangen te worden. 9 In 2009 gebeurt de regelmatige opvang, in vergelijking met 2002 en 2004, niet meer op de eerste plaats door het informele netwerk. Voorop komen nu de onthaalouders aangesloten bij een dienst (28,5%) terwijl de opvang in familieverband is teruggevallen tot een kwart van de opvangsituaties. (...) In vergelijking met 2002 en 2004 is het afkalven van de informele opvang en de belangrijke toename van de opvang in de zelfstandige kinderdagverblijven (i.c. de minicrèches) het meest opvallend. (...) Ongeveer 60% van de kinderen worde opgevangen in een gezinsmilieu. 10 Van de kinderen die regelmatig gebruik maken van opvang doet 41,9% (versus 36,8% in 2004) een beroep op een tweede opvanginstantie en 9% (versus bijna 5% in 2004) op een derde. (...) Dit bevestigt de veronderstelling dat grootouders, wat de kinderopvang betreft, zich enigzins terugtrekken voor de voltijdse opvang maar meer complementair gaan bijspringen. Voor kinderen die slechts beperkt gebruik maken van opvang zijn de grootouders eveneens de meest gebruikte opvangvorm en ongeveer 40% van de beperkt opgevangen kinderen komt er terecht. 11 Er zijn niet zo veel gezinnen die aangeven dat de huidige situatie van opvang verschilt van de gewenste situatie. Men zou kunnen aannemen dat de respondenten ook realistisch waren bij het invullen van deze vragenlijst. Twee ouders geven aan dat ze liever zelf permanent voor de kinderen zouden zorgen. 24 gezinnen geven een andere gewenste situatie aan. Opvallend is dat daarbij vooral de uren die buiten de klassieke opvang-uren vallen een probleem vormen: voor 8u s morgens of na 18u s avonds. Men kiest daarbij telkens voor een betaalde oppas. Een andere situatie is die van ouders die geen voltijdse opvang vonden. Uit de vraag of men opvang vond, kunnen we niet afleiden of men het gewenste aantal uren vond. Uit de vragen rond de opvangsituatie kunnen we besluiten dat sommige ouders voltijds opvang nodig hebben, maar enkel deeltijds opvang vonden. Zij zouden de situatie graag anders zien. Ze zijn bereid van opvang te veranderen voor voltijdse opvang. 9 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 10

11 De elf gezinnen die geen opvang vonden, al hadden ze wel graag opvang gehad, geven aan dat ze de situatie liever anders hadden gezien. Zes van hen zijn zelf (of de partner) thuis om voor de kinderen te zorgen. Twee gezinnen vermelden een nood aan kinderopvang op zaterdag. We kunnen dus besluiten dat voor de meeste gezinnen de huidige opvangsituatie voldoet aan de wensen van de ouders. Al is de vraag naar flexibele opvang duidelijk. Van die elf gezinnen die geen opvang vonden, zijn er 3 gezinnen waar de respondent zelf werkt (alle 3 voltijds). Er is maar één gezin waar beide ouders voltijds werken en geen opvang hebben gevonden. Helaas gaven zij niet aan hoe zij de opvangsituatie nu aanpakken en hoe zij wensen dat de situatie zou zijn. Deze mensen hebben eigenlijk zo goed als niets ingevuld, enkel de vragen waar ze kunnen aangeven dat er meer plaatsen moeten zijn. In de 10 andere gezinnen is er altijd één van beide partners die (noodgedwongen?) kan thuis zijn voor de kinderen. De vragenlijst peilde niet naar de reden waarom men geen opvang vond. Ook hier is een bedenking uit het onderzoek van Hedebouw en Peetermans relevant : Uit een aantal opmerkingen van de ouders kan men opmaken dat de werksituatie niet zomaar een gegeven is dat het gebruik van opvang bepaalt. Soms is het omgekeerd en bepaalt de opvang die men vond (of niet vond) de werksituatie. Volgende commentaar van een ouder illustreert dit : ik heb tijdskrediet moeten nemen omdat de kinderopvang er mee stopte. 12 Van de alleenstaande ouders is er slechts één die aangeeft dat de huidige opvangsituatie niet voldoet aan de gewenste situatie. Deze persoon zou meer een beroep willen doen op een betaalde opvang in plaats van afhankelijk te zijn van hulp van grootouders (tijdens uren die niet binnen de klassieke opvanguren vallen). In het onderzoek van HIVA wordt ook volgende belangrijke opmerking gemaakt naar aanleiding van de vaststelling dat minder kinderen dan vroeger beperkt gebruik maken van de opvang en dit ten voordele van de kinderen die regelmatiger gebruik maken van de opvang. Deze sterke daling van de beperkt opvang wijst er mogelijk op dat opvangvoorzieningen meer selecteren (doordat de vraag toch groter is dan het aanbod aan voorzieningen) waardoor ouders die slechts beperkt opvang zoeken deze niet meer vinden opvangaanbod Ook hier beginnen we met het schetsen van een (kritisch) algemeen kader, op basis van het onderzoek van het HIVA: De beoordelingen door de ouders moeten gezien worden in complementariteit met de meer geobjectiveerder kwaliteitsmetingen die o.a. vanuit Kind en Gezin 12 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p. 36. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 11

12 gebeuren. Globaal gezien stellen we vast dat quasi alle gebruikers de kwaliteit van hun meest gebruikte opvang als goed tot zeer goed beoordelen. (...) Variabelen zoals de intensiteit in het opvanggebruik, de leeftijd van het kind of het opleidings- en inkomensniveau van de ouders bleken geen invloed te hebben op de beoordeling van de kwaliteit van de voorschoolse opvang. 14 Algemeen beoordeelt de totale groep van ouders de kwaliteit van de meest gebruikte opvang minstens als goed (32%) en twee derde zelfs als zeer goed (64,2%). Een kleine minderheid (3,3%) beoordeelt deze als soms goed, soms slecht. Quasi niemand van de gebruikers beoordeelt ze als eerder slecht (0,4%). 15 Bij de niet-schoolgaanden krijgt de informele opvang (vooral grootouders) de beste punten. Dit wijst erop dat de keuze voor de grootouders voor de ruime meerderheid van de ouders toch niet zomaar opportunistisch is, maar dat men er ook heel wat kwaliteiten aan toekent (bijvoorbeeld op het vlak van flexibiliteit, de vertrouwelijke relatie tussen grootouder en kleinkind... ). Ook de gesubsidieerde sector haalt een goed rapport, ook al gaan we ervan uit dat de ouders mogelijks de lat wat lager leggen wegens de schaarste. De zelfstandige sector krijgt de minst goede beoordeling (al is deze nog steeds goed tot zeer goed) terwijl deze voorzieningen toch duurder zijn voor de ouders. 16 Over het algemeen is men in Herent relatief tevreden over de opvang. Vooral praktische redenen zijn daarbij doorslaggevend: dicht bij huis, op weg naar het werk,... De prijs is ook een belangrijk argument. 74 personen geven aan tevreden te zijn omwille van de inkomensgerelateerde prijs, 36 personen omwille van de dagprijs (opgelet : dit is nog voor de uitbreiding van het systeem van inkomensgerelateerde prijzen). In de gevallen waarin men ontevreden is, is dat door praktische redenen (12 keer), het betalen van een dagprijs (11 keer), de inkomensgerelateerde prijs (3 keer) of omdat men een voorkeur heeft voor groepsopvang (2 keer). 186 van de 270 respondenten geven aan dat er behoefte is aan uitbreiding van de opvangplaatsen in Herent. 59 personen vinden dat er geen uitbreiding nodig is, 25 geven geen antwoord. Hieronder geven we weer welke soort bijkomende plaatsen men dan wenst: Welke soort opvangplaatsen? Individuele opvang 71 Groepsopvang 108 Flexibele opvang 75 Occasionele opvang HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, pp HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 12

13 Tabel 3 : soort opvangplaatsen waarvan men uitbreiding wil Men kon in vraag 17.1 zelf opmerkingen geven over het beschikbare aanbod. Het overgrote deel van die opmerkingen ging over het tekort aan plaatsen (113 respondenten). Daarnaast was ook de prijs een belangrijk element in die opmerkingen (39 keer). Er werd ook 15 keer de vraag gesteld naar flexibile of occasionele opvang. Van de veertien gezinnen die aangeven dat ze ontevreden zijn over de opvang omwille van de dagprijs (die in een aantal gevallen inkomensgerelateerd is), hebben de ouders in dertien gezinnen een hoger diploma (hoger niet-universitair of hoger universitair). Van 235 respondenten met een hoger diploma zijn er 21 die aangeven dat ze liever een andere opvangsituatie hadden gehad. Dit spreekt de hypothese tegen dat voor ouders met een hoger diploma de opvangsituatie meer aan de wensen voldoet. Een andere hypothese was dat voor ouders die een uitbreiding van het aanbod kinderopvang willen, de huidige situatie niet aan hun wensen voldoet. Er zijn 186 respondenten die uitdrukkelijk aangeven dat ze een uitbreiding wensen (69%). Er zijn 24 gezinnen die aangeven een andere opvangsituatie te verkiezen. Van hen zijn er 19 die ook uitdrukkelijk een uitbreiding vragen (79%). We kunnen dus voorzichtig stellen dat het feit dat men ontevreden is over de huidige situatie, de vraag naar uitbreiding in de hand werkt. In 117 gezinnen werken beide ouders voltijds. Van hen zijn er 81 die een uitbreiding van het aantal plaatsen vragen. Procentueel is dat niet anders dan in de totale groep. De hypothese dat voltijds werkende ouders meer dan andere ouders bijkomende opvangplaatsen willen, wordt dus verworpen. In 33 gezinnen is er minstens één ouder (tijdelijk) thuis (studenten, niet beroepsactief, werkzoekend, met bevallingsrust... ). Van hen zijn er twee personen die zeggen niet tevreden te zijn over de opvang en dit telkens om praktische redenen. Opvallend is dat de meeste van deze gezinnen toch (betalende) opvang hebben. Het is dus niet zo dat men kan zeggen dat ouders die niet werken, volledig zelf instaan voor de opvang en daardoor meer tevreden zijn dan ouders die wel uit werken gaan. We verwerpen dus de twee volgende hypotheses: Ouders die niet werken, zijn tevreden over de opvang van hun kind en Ouders die geen opvang hebben voor hun kind, zijn ook diegenen die niet gaan werken. Van de 30 gezinnen die geen opvang hebben (11 niet gevonden of 19 niet nodig), zijn er 5 gezinnen waar beide ouders (of de alleenstaande ouder) voltijds werken. Hoofdstuk 3 KINDEROPVANG IN HERENT 1 kennis opvangaanbod We legden de respondenten 9 opvangvoorzieningen voor en vroegen hen of ze die kenden. 1 persoon duidde ze alle 9 aan. 3 personen kenden 8 van de 9 instellingen (2x waren de zelfstandige gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 13

14 onthaalouders niet gekend, 1x was Kiekeboe niet gekend). Van de 24 personen die geen enkel opvang-initiatief kenden waren er 17 die geen opvang vonden in Herent. 166 respondenten kennen 1 tot 3 van de genoemde opvangvoorzieningen. De B Engeltjes uit Veltem-Beisem zijn het meest gekend (134 vermeldingen). Gevolgd door Ukkie (1, 2, 3) (115) vermeldingen en De Gaard (112 vermeldingen). Het Toverhuis kreeg de minste vermeldingen (31), maar zij zijn op het moment van de bevraging nog nieuw in Herent. De dienst onthaalouders wordt door 67 personen gekend. We stelden de hypothese voorop dat ouders die via vrienden op zoek gaan naar kinderopvang, meer instellingen kennen. De cijfers lijken deze stelling te bevestigen. Van de ouders die onder andere via vrienden zochten, kent 20% 5 of meer instellingen. Van de totale groep is dat 17,50%. Van de groep ouders die niet via vrienden zochten is dat slechts 15,80%. Opvallend is dat jongere gezinnen meer opvanginitiatieven kennen : de 10 respondenten die méér dan 6 instellingen kenden behoren allemaal tot de jongere groep. Maar ook in de groep die vier, vijf of zes initiatieven kent, is de jongere leeftijdsgroep duidelijk sterker aanwezig. Is dit te verklaren door de zoektocht waar deze groep naar verwijst? Er kunnen uit de cijfers met de beschikbare analysemiddelen geen conclusies getrokken worden wat betreft het verband tussen het aantal jaren dat men in Herent woont en het aantal initiatieven die men kent, de aantallen zijn daarvoor te klein en de percentages liggen daardoor te dicht bij elkaar. 2 opvang kiezen Ouders kiezen, voor zover dat mogelijk is, voor een bepaalde opvangvorm op grond van diverse afwegingen. De (kwaliteit) van de verzorging speelt daarbij een voorname rol, maar daarnaast ook de opvoedkundige redenen, verwachtingen i.v.m. de dienstverlening en eerder toevallige redenen (dichtbij, men kent de opvang al...). Niet onbelangrijk is ook de vaststelling dat bij ruim een derde van de opvanggebruikers de kostprijs meespeelt in de keuze van de opvang. Deze reden wordt meer aangestipt door de lagere inkomensgroepen. Een groep van 16,7% van de opvanggebruikers stelt geen keuze gehad te hebben. 17 Bij het kiezen van kinderopvang is de kwaliteit en de veiligheid ook voor Herentse ouders het allerbelangrijkste (134 x heel belangrijk; 63 x 2 de plaats). Het tweede belangrijkste is de begeleiding van de kinderen (79x heel belangrijk; 60x 2 de plaats). Hygiëne krijgt de derde plaats (16x heel belangrijk; 34 x 2 de plaats, 38 x 3 de plaats). Zaken zoals bereikbaarheid en prijs worden door de meesten pas als derde element genoemd. 17 HEDEBOUW G. & A. PEETERMANS, Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaams Gewest, p gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 14

15 In vraag 17.2 kon men eigen bemerkingen noteren over de kwaliteit van de kinderopvang in Herent. Gelukkig vonden 39 personen die kwaliteit ok en 28 personen waren zeer positief. Toch werden in totaal 104 opmerkingen gegeven over de kwaliteit van de opvang. Die opmerkingen gingen over de ruimtes waarin kinderen worden opgevangen (te klein, verouderd, onpersoonlijk of ongezellig, onveilig, geen buitenruimte, geen goed speelgoed,... ), over het personeel (te weinig, niet voldoende geschoold, geen goede aanpak van de kinderen, geen goede pedagogische begeleiding,...) en over de administratieve kant van de zaak (adminstratie van gegevens, contacten met verantwoordelijke, opnamepolitiek, wachtlijsten,... ). Jammer genoeg gaf er 1 persoon aan zeer ontevreden te zijn over de huidige opvang, maar geen uitweg te zien. In vraag 17.3 vroegen we naar suggesties: het gros van de suggesties betreffen het uitbreiden van het aantal beschikbare plaatsen. 45 personen verwezen hiernaar. Op de tweede plaats stond de zorg om de betaalbaarheid van de kinderopvang en als derde punt kwam de administratie en de wachtlijsen in de kinderopvang. Er werden ook verschillende suggesties gedaan rond het werken in de kinderopvang: het beroep zou aantrekkelijker moeten gemaakt worden. Er zou ook meer ondersteuning moeten komen. 3 opvang voor zieke kinderen Zieke kinderen vangt men in de eerste plaats zelf op door verlof te nemen. De grootouders spelen hierin ook een belangrijke rol. Een uitwijkmogelijkheid is dikwijls de opvangdienst van de mutualiteit. Blijkbaar was de tabel zoals we die hadden gemaakt in de vragenlijst niet duidelijk. Daarom is het niet mogelijk af te leiden of men tevreden is over de opvang voor hun zieke kind. Uit de opmerkingen die mensen bij de vraag schreven, kunnen we opmaken dat het moeilijk is een opvang van de mutualiteit vast te krijgen. Vooral de eerste dag ziekte stelt een opvangprobleem. Opvangproblemen stellen zich vooral bij ouders waarvan de familie niet dichtbij woont. Doordat een groot deel van de jonge ouders hier recent is komen wonen, kunnen we aannemen dat het over een aanzienlijke groep gaat (al kunnen we dat niet opmaken uit de gegevens). gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 15

16 ZWANGERE VROUWEN Hoofdstuk 1 SOCIO-DEMOGRAFISCHE GEGEVENS Er werden slechts 17 vragenlijsten ingediend door zwangere vrouwen. Er werden 26 vragenlijsten op naam verdeeld. Daarnaast werden nog vragenlijsten verdeeld via allerlei andere kanalen. Dit aantal is te weinig om analyses te doen en tot gefundeerde conclusies te komen. Toch is dat vermoedelijk zowat de volledige populatie aan zwangere vrouwen van dat moment. De enquêtes konden van april tot eind juni ingediend worden. In totaal worden er per jaar zo n 240 kinderen geboren in Herent. Vanaf april, zijn dat er nog maar zo n 180. Van die 180 zijn er nog een aantal vrouwen die in de betrokken periode nog niet wisten dat ze zwanger waren. In heel wat gezinnen zijn er al kinderen. Die kinderen zijn dan dikwijls onder de 3 jaar. En deze vrouwen kregen dus ook al een andere vragenlijst. In principe moesten zij uiteraard maar één vragenlijst invullen. 11 vrouwen die de vragenlijst invulden, waren zwanger van hun eerste kind. In drie gezinnen ging het over een tweede kindje, in 2 gezinnen was de mama zwanger van een derde kindje en in 1 gezin was het zelfs het vierde kindje (oudste kind in dat gezin 1997). Zo goed als alle vragenlijsten werden ingevuld door vrouwen, slechts één enquête werd ingevuld door een man. De respondenten waren geboren tussen 1969 en 1984, ze waren dus tussen de 25 en 40 jaar oud. Negen personen waren onder de 30 jaar. Acht gezinnen zijn tijdens de laatste vijf jaar in Herent komen wonen. Vier respondenten zijn al van voor 1990 inwoner van Herent. Twaalf gezinnen wonen in Herent zelf, vijf gezinnen wonen in Veltem. Er was niemand uit Winksele. Geen enkele van de zwangere vrouwen stond er alleen voor. Ze waren allemaal samenwonend of gehuwd. De grote meerderheid (twaalf personen) werkt zelf voltijds. Twee respondenten zeggen deeltijds te werken. Twee vrouwen waren op dat moment in zwangerschaps- of ouderschapsverlof. Alle partners werken eveneens voltijds. Een meerderheid van de responenten (10) heeft zelf een universitair diploma. Daarnaast zijn er 6 personen met een diploma hoger niet-universitair onderwijs. Eén persoon heeft een diploma hoger gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 16

17 secundair onderwijs. Van de partners zijn er 6 universitairen, 8 met een hogeschool-diploma, twee met een diploma hoger secundair en één persoon zonder diploma of met een diploma lager onderwijs. Hoofdstuk 2 OPVANGBEHOEFTE 1 opvangbehoeften en opvangplaats Alle gezinnen geven aan opvang nodig te hebben voor het kindje waarvan ze op dat moment zwanger waren. 8 gezinnen vonden opvang in de deelgemeente waar ze wonen. 2 gezinnen vonden (nog) geen opvang: één gezin geeft aan nog niet gezocht te hebben, het ander gezin vond geen betaalbare opvang. Van de twee gezinnen die buiten Herent opvang vonden, is dat voor één gezin gewoon praktisch, het andere gezin week uit bij gebrek aan plaats in de eigen gemeente. Woont in Herent Woont in Veltem-Beisem totaal Opvang in Herent 5 5 Opvang in Winksele Opvang in Veltem-Beisem 3 3 Opvang Elders 2 2 Geen opvang 2 2 Geen antwoord Tabel 4 : plaats opvang en deelgemeente waar men woont 2 opvang vinden De grootste groep (9) gebruikte internet in zijn zoektocht naar kinderopvang. Voor vier gezinnen speelde het netwerk een belangrijke rol. Ten slotte werden de school (1x), de buurt (2x) en Kind en Gezin (1x) vermeld. Vrouwen die zwanger zijn van hun eerste kind zochten voornamelijk (9 van de 11 gezinnen) via internet en/of via hun persoonlijk netwerk. De gezinnen die pas de laatste 5 jaren in Herent zijn komen wonen, zoeken meer via internet (7 van de 8, in één gezin vulde men dat aan met het netwerk), of zoeken via Kind en Gezin (1). 3 opvang kiezen In de keuze van opvang is kwaliteit en veiligheid het belangrijkste (6 keer eerste plaats, 6 keer tweede plaats en 2 keer derde plaats). Gevolgd door de bereikbaarheid (5 keer eerste plaats, 2 keer tweede plaats en 5 keer derde plaats). Begeleiding van de kinderen is het derde belangrijke element (3 keer eerste plaats, 3 keer tweede plaats en 1 keer derde plaats). Prijs of speelruimte zijn minder doorslaggevend. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 17

18 Als we kijken naar de mama s die hun eerste kindje verwachten, blijft de kwaliteit en veiligheid erg belangrijk, maar zakt de bereikbaarheid een beetje in de rangschikking. Men kan zich de vraag stellen of dit wil zeggen dat ouders voor het eerste kind geboren is eerder kijken naar praktische zaken (zoals bereikbaarheid), maar eens er kinderen zijn andere zaken voorop stellen. Als we deze gegevens vergelijken met die van de jonge gezinnen, zien we dat kwaliteit en veiligheid voor alle ouders het meest belangrijke argument is om voor een bepaalde opvang te kiezen. Begeleiding is voor de jonge gezinnen tweede belangrijkst, terwijl dat voor de zwangere vrouwen de bereikbaarheid is. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 18

19 OPVOEDINGSONDERSTEUNING Hoofdstuk 1 JONGE GEZINNEN Slechts een minderheid van de respondenten geeft aan soms vragen te hebben bij de opvoeding van de kinderen. Als men onzeker is, kunnen de meesten terecht bij de eigen ouders of andere familie (104), bij vrienden en andere jonge gezinnen (106), bij Kind en Gezin (66) en op het internet (56). Opvallend is ook dat 44 personen aangeven met hun vragen terecht te kunnen bij de opvang: dit wijst op een belangrijke rol van de opvang op dit gebied. Drie personen geven aan terecht te kunnen bij de Opvoedingswinkel. Met gaat op zo n momenten vooral op zoek naar concreet advies (92 vermeldingen), een alternatieve wijze om bepaalde zaken aan te pakken (96 keer) en minder naar boeken of websites (14 personen) of dat men zou tonen hoe bepaalde zaken moeten aangepakt worden (4). Er zijn 42 ouders die het een probleem vinden dat er een verschil is in aanpak van het kind thuis en in de opvang. Zo goed als iedereen (202) kan hierover praten met de opvang en in de meeste gevallen (188) kan men ook afspraken maken. Een zelfde beeld tekent zich af voor het verschil in gedrag van het kind: slechts 38 personen vinden dat dit een probleem is, 191 ouders geven aan hierover te kunnen praten met de opvang en in 186 gevallen kunnen er dan ook afspraken gemaakt worden. Verontrustender is dat in een aantal gevallen er niet kan gesproken worden over het verschil in aanpak (tien gevallen) of over het verschil in gedrag (negen gevallen). En al kan er over een verschil gepraat worden, er kunnen niet altijd afspraken gemaakt worden: elf ouders geven aan dat ze geen afspraken kunnen maken over het verschil in aanpak van hun kind en tien ouders geven aan dat ze geen afspraken kunnen maken over het verschil in gedrag van hun kind. De groep alleenstaande ouders heeft niet opvallend meer vragen dan andere ouders rond opvoeding. Net de helft van de ouders geeft aan dat ze (misschien) willen deelnemen aan activiteiten rond opvoedingsondersteuning uiteraard afhankelijk van het thema. 96 van hen gaven ook hun contactgegevens op om eventueel verder contact op te nemen. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 19

20 Hoofdstuk 2 ZWANGERE VROUWEN Niet alle zwangere vrouwen vulden dit onderdeel in. Er was ook gezegd dat het alleen bedoeld was voor de gezinnen waar men reeds kinderen had. Dat wil specifiek zeggen dat slechts 6 gezinnen deze vragen dienden in te vullen. Toch zijn er meer mensen die dit deden. Drie respondenten geven aan dat ze af en toe wel eens vragen hebben rond het opvoeden van kinderen. Het gaat dan voornamelijk over de globale ontwikkelingsmomenten of zeer concreet over een dochter die op vierjarige leeftijd opnieuw is gaan bedplassen. Als men vragen heeft, kan men in de eerste plaats terecht bij familie (8) of vrienden (5). Het internet is ook hier populair (3). Tenslotte is er de opvang (2) of Kind en Gezin (1). Van deze hulp verwacht men in de eerte plaats alternatieven (7) voor een bepaalde aanpak. Daarnaast is er ook de vraag naar concreet advies (6) of verwijzingen naar boeken of websites (2). Wie zelf de kinderen opvangt en even tijd nodig heeft voor zichzelf, kan terecht bij familie (3) of spreekt een babysit aan (1). gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 20

21 NABESPREKING De resultaten van deze bevraging werden op 20 januari 2010 voorgelegd aan de leden van het Lokaal Overleg Kinderopvang en de leden van de Gelijke Kansenraad, de twee initiatiefnemers van de bevraging. Hieronder geven we puntsgewijs de bespreking weer. Er is duidelijk nood aan kinderopvang in Herent. Neem daarbij de bevolkingsaangroei die volop aan de gang is, en je beseft meteen dat het probleem nog groter zal worden. We stellen vast dat het persoonlijk netwerk een belangrijke rol speelt in het vinden van kinderopvang. Het heeft zelfs voorrang op informatie. Als men weet dat voor maatschappelijk kwetsbare groepen het netwerk dikwijls minder uitgebreid/sterk is, kan je je afvragen of hier geen mattheuseffect speelt. Alle voorzieningen die werken volgens een systeem met inkomens gerelateerde prijzen, moeten 20% maatschappelijk kwetsbaren opnemen. Hoe gaan we daar als voorzieningen mee om? Meer samenwerking tussen de verschillende voorzieningen voor die moeilijke groepen zou interessant zijn. De B Engeltjes kregen 12 occasionele plaatsen. Dit zou zeker binnen de sector moeten bekend gemaakt worden, maar waarschijnlijk ook breder? Is het opportuun dit in het infoblad en op de website bekend te maken? Er zou op de site van Herent ook een lijst met contactgegevens van alle voorzieningen moeten staan. Om te zorgen dat die altijd up-to-date is, kan er best worden gewerkt met een link naar de pagina van Kind en Gezin. Er zijn te weinig plaatsen in Herent. Maar men kan zich de vraag stellen hoeveel kinderen van buiten Herent in Herent worden opgevangen. Door onze ligging is het goed mogelijk dat dat er toch een aantal zijn. sommigen vangen principieel alleen kinderen uit Herent op, anderen geven aan dat bij hen regelmatig kinderen van buiten Herent worden opgevangen. Men stelt regelmatig vast dat ouders nog van opvang veranderen : ze stonden dan waarschijnlijk ergens op een wachtlijst en als daar plaatsen vrijkomen, stapt men nog over. Het zou interessant zijn te weten op welk moment men begint te zoeken naar opvang. Zeker van de personen die aangeven dat ze geen opvang vonden. De ervaringen uit de groep zijn wel dat de meesten erg vroeg beginnen te zoeken. Sommigen werken met wachtlijsten, anderen niet. Die wachtlijsten kunnen een vertekend beeld geven van de nood aan opvang. De dienst opvangouders doet dat bijvoorbeeld wel en zij merken ook als men een ouder opbelt omdat er plaats is vrijgekomen, die mensen meestal toch al opvang hebben gevonden. Ze stonden dus vermoedelijk op meerdere wachtlijsten en zijn blijven zoeken naar een oplossing. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 21

22 De criteria waarop Kind en Gezin bijkomende gesubsidieerde plaatsen toekent aan een gemeente worden momenteel onderzocht in opdracht van Kind en Gezin door de universiteit van Antwerpen. Zo wil men komen tot criteria die meer bij de realiteit aansluiten. Het is vooral moeilijk om te beginnen met kinderopvang, als zelfstandige of als onthaalouder. Je moet altijd een deel voorfinancieren. De gemeente zou dus kunnen pistes onderzoeken om die start makkelijker te maken of om bestaande onthaalouders en opvanginitiatieven te ondersteunen. Sigrid kent een aantal voorbeelden van hoe andere gemeenten dat doen. We zullen zeker inspiratie opdoen bij haar en dan onze eigen creativiteit laten werken. Een uitleendienst voor speelgoed kan één van die pistes zijn. Zo zorgen we er meteen voor dat het overschot aan goed speelgoed op een nuttige manier wordt gebruikt. In sommige gemeenten worden initiatieven genomen om de waardering uit te drukken : sintbezoek, gezamenlijk ontbijt... Aankoopbonnen voor materiaal, een samenaankoopdienst, gratis vuilzakken... Je kan ook mogelijks geïnteresseerden samenbrengen, informeren over hoe je kan starten en wat er allemaal bij komt kijken. Let wel op : de regelgeving en inspectie zijn zo strikt, dat kan geïnteresseerden zeker afschrikken. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 22

23 BESLUITEN Er zijn geen grote verrassingen uit het onderzoek gekomen. Een korte samenvatting zou kunnen zijn : de meeste respondenten willen meer opvangplaatsen, kort bij huis, die betaalbaar(der) zijn en die voldoen aan duidelijke kwaliteitseisen. Toch was het geen maat voor niets. Dankzij dit onderzoek kunnen wij onze doelstellingen uit het lokaal sociaal beleidsplan stofferen. We kunnen meer richting geven aan het beleid. We mogen de waarde van het onderzoek daarom zeker niet minimaliseren. 233 van de 270 gezinnen met jonge kinderen maakten gebruik van betalende opvang, de meesten in de eigen deelgemeente, maar ook 50 kinderen vonden opvang buiten Herent. 11 gezinnen zochten wel, maar vonden geen opvang. Opvang vinden is voor de meeste gezinnen niet eenvoudig. Het persoonlijk netwerk speelt voor iedereen een belangrijke rol. De meesten spreken van een zoektocht. Internet is het meest gebruikte hulpmiddel bij het zoeken naar opvang. Gezinnen die hier pas wonen, hebben het moeilijker om opvang te vinden. Dit is des te belangrijker, aangezien een grote groep van de respondenten recent in Herent kwam wonen. Van de 12 alleenstaande ouders waren er 10 die opvang nodig hadden. Zij zijn niet opvallend negatiever over de kinderopvang dan andere ouders. Zeker voor hen speelt het persoonlijk netwerk een erg belangrijke rol in het vinden van opvang. De meeste gezinnen zijn tevreden over de huidige opvangsituatie. Veel gezinnen geven aan deeltijds gebruik te maken van de opvang. Het is uit onze gegevens niet duidelijk of deze gezinnen niet liever voltijds opvang hadden. Men is gelukkig ook relatief tevreden over het opvangaanbod in Herent. Als men al ontevreden is, is dat meestal omwille van praktische zaken of de prijs. Toch zijn er 186 gezinnen die vragen om uitbreiding van het aantal opvangplaatsen. Men vraagt in de eerste plaats om meer plaatsen in de groepsopvang. Er is slechts één persoon uitgesproken ontevreden over de huidige opvang. 166 respondenten kunnen 1 tot 3 namen noemen van opvanginitiatieven in Herent. De B Engeltjes zijn het meest gekend, Ukkie neemt de tweede plaats in en De Gaard (ondertussen van naam veranderd, de Bijtjes). De dienst onthaalouders werd 67 keer genoemd. Opvallend is dat jongere gezinnen meer initatieven kennen. Bij het kiezen van opvang zijn kwaliteit en veiligheid de belangrijkste criteria. Daarna komt de begeleiding van de kinderen en de hygiëne. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 23

24 Men kreeg ook de mogelijkheid suggesties te noteren. Die suggesties zijn onder te brengen in twee groepen : het uitbreiden van het aantal opvangplaatsen enerzijds anderzijds het werken in de kinderopvang aantrekkelijker maken. Als de kinderen ziek zijn, neemt men in de eerste plaats zelf verlof. Vooral de eerste dag is moeilijk. Gezinnen die op die momenten niet kunnen rekenen op familie die in de buurt woont, hebben het meeste problemen om voor zieke kinderen te zorgen. Gezien de grote instroom van jonge gezinnen, gaat dit over een aanzienlijke groep. Van de 17 vrouwen die als zwangere deelnamen aan onze enquête, waren er 11 zwanger van hun eerste kind. Allemaal hadden ze behoefte aan betalende kinderopvang. 8 van hen hadden al opvang gevonden in de eigen deelgemeente, 2 gezinnen hadden op het moment van de aanvraag geen opvang (we weten niet hoever zij op dat moment gevorderd waren in de zwangerschap). Ook zij maakten in de eerste plaats gebruik van internet en hun persoonlijk netwerk bij het zoeken naar opvang. Bij de nieuwe inwoners is vooral het internet populair. Kwaliteit en veiligheid zijn ook voor deze vrouwen de belangrijkste selectiecriteria. Bereikbaarheid komt op de tweede plaats, daarna begeleiding van de kinderen. Slechts een kleine groep heeft wel eens opvoedingsgerelateerde vragen. Men kan daarvoor meestal bij ouders, familie of vrienden terecht. De kinderopvang speelt hierbij ook een belangrijke rol. De opvoedingswinkels werden door drie gezinnen aangehaald. In tegenstelling tot wat men verwachtte, hebben alleenstaande ouders niet vaker vragen dan ouders die samen hun kinderen opvoeden. Sommige ouders geven aan dat er niet over kan gesproken worden als er een verschil is tussen het gedrag van het kind thuis of in de opvang. Er kunnen ook niet altijd afspraken over gemaakt worden. Ongeveer de helft van de ouders geeft aan interesse te hebben in activiteiten rond opvoedingsgerelateerde onderwerpen. Na bespreking van deze resultaten komen we tot volgende conclusies. Ondanks het feit dat de meeste gezinnen opvang vinden, blijft er toch een groep die geen opvang heeft voor hun kind. Een echte verklaring voor dit feit vinden wij niet in onze gegevens. Vaststelling is dat velen zeggen dat opvang vinden een echte opgave was. Een mogelijke doelstelling die het lokaal bestuur kan formuleren is de ouders meer te ondersteunen in deze zoektocht, bijvoorbeeld door voor informatie te zorgen. Hierbij is het belangrijk om bijzonder aandacht te hebben voor de kwetsbare groepen. Aangezien het zo blijkt te zijn dat vooral het persoonlijk een netwerk een belangrijke rol speelt bij het vinden van opvang, bestaat het risico dat hier opnieuw een Mattheuseffect speelt. Maatschappelijk kwetsbare groepen hebben over het algemeen een minder uitgebreid en een minder sterk persoonlijk netwerk. gemeente Herent, bevraging Kinderopvang 24